Modo de proceder de Dios con Israel
1 En el día diez del mes quinto del año séptimo, algunos de los ancianos de Israel acudieron a consultar al Señor, y se sentaron delante de mí.
2 Entonces la palabra del Señor vino a mí, y me dijo:
3 «Hijo de hombre, habla con los ancianos de Israel, y diles que yo, su Señor y Dios, he dicho: “¿Así que vienen ustedes a consultarme? Pues yo, su Señor y Dios, les juro que no les responderé.”
4 Si tú, hijo de hombre, quieres juzgarlos, puedes hacerlo. Pero háblales de los actos repugnantes que sus padres cometieron,
5 y diles de mi parte: “Hubo un día en que yo, su Señor y Dios, escogí a Israel y levanté mi mano para hacerle un juramento a los descendientes de Jacob. Fue en Egipto donde levanté mi mano y me di a conocer a ellos. Bajo juramento les dije: ‘Yo soy el Señor su Dios.’
6 Ese día levanté mi mano y les juré que los sacaría de Egipto y los llevaría a la tierra que les había provisto, a la tierra más hermosa de todas las tierras, ¡tierra que fluye leche y miel!
7 Ese día les dije: ‘Cada uno de ustedes debe alejarse de sus hechos repugnantes y no contaminarse con los ídolos de Egipto. Yo soy el Señor su Dios.’
8 »”Pero ellos se rebelaron contra mí, y no quisieron obedecerme. No se alejaron de sus hechos repugnantes ni se apartaron de los ídolos de Egipto. Entonces les dije que allí, en Egipto, desahogaría mi enojo sobre ellos, para calmarme.
9 Sin embargo, actué en su favor y los saqué de Egipto, para que ante los ojos de las naciones entre las que se encontraban, y las cuales me conocían, mi nombre no quedara en entredicho.
10 Yo los saqué de Egipto. Yo los llevé al desierto
11 y les di a conocer mis estatutos y decretos, los cuales dan vida a todo el que los cumple.
12 Les di también mis días de reposo, los cuales he consagrado para mí, para que sirvieran de señal entre nosotros y así reconocieran que yo soy el Señor.
13 »”Pero en el desierto el pueblo de Israel se rebeló contra mí. No siguieron mis estatutos, que dan vida a todo el que los cumple, sino que desecharon mis decretos y abiertamente profanaron mis días de reposo. Por eso allí, en el desierto, les dije que descargaría sobre ellos mi ira y los exterminaría.
14 Pero actué así para que mi nombre no fuera profanado entre las naciones que presenciaron cómo los saqué de Egipto.
15 »”También allí en el desierto levanté mi mano para jurar que no los llevaría a la tierra que les había entregado, tierra que fluye leche y miel, y que es la más hermosa de todas las tierras.
16 Y esto, porque despreciaron mis decretos y no siguieron mis estatutos, y porque profanaron mis días de reposo al seguir a sus ídolos con todo el corazón.
17 »”Aun así, los perdoné. No les quité la vida ni los exterminé en el desierto,
18 sino que allí en el desierto les dije a sus hijos que no siguieran las órdenes y enseñanzas de sus padres, y que no se contaminaran con sus ídolos. Les dije:
19 ‘Yo soy el Señor su Dios. Sigan mis estatutos y cumplan mis preceptos. Pónganlos en práctica
20 y santifiquen mis días de reposo. Hagan de ellos una señal entre nosotros, y reconozcan que yo soy el Señor su Dios.’
21 »”Pero sus hijos se rebelaron contra mí. No siguieron mis estatutos ni cumplieron con mis decretos, los cuales dan vida a todo el que los cumple. En vez de ponerlos en práctica, profanaron mis días de reposo. Por eso allí en el desierto dije que descargaría sobre ellos mi enojo, para calmarme.
22 Si retraje mi mano, fue para que mi nombre no fuera profanado ante las naciones que presenciaron cuando yo los saqué de Egipto.
23 »”También en el desierto levanté mi mano contra ellos y juré que los esparciría por todos los países y naciones,
24 porque en vez de poner en práctica mis decretos rechazaron mis estatutos y profanaron mis días de reposo, y no vieron otra cosa que los ídolos de sus padres.
25 Por eso yo también les di estatutos y decretos que no eran buenos ni podían darles vida.
26 Cuando pasaban por el fuego a todos sus primogénitos, yo los contaminé con sus propias ofrendas. Lo hice para que se horrorizaran y reconocieran que yo soy el Señor.
27 »”Por lo tanto, hijo de hombre, habla con el pueblo de Israel y diles que yo, su Señor y Dios declaro que hasta en esto me ofendieron sus padres cuando se rebelaron contra mí.
28 Porque yo los traje a la tierra que juré darles. Levanté mi mano y les hice ese juramento. Pero ellos pusieron los ojos en toda colina y en todo árbol frondoso, y allí ofrecieron sacrificios y presentaron sus irritantes ofrendas, quemaron incienso y derramaron libaciones.
29 Yo les pregunté por qué iban a ese lugar alto. Y a partir de entonces ese lugar se conoce con el nombre de ‘Bama’.
30 »”Habla con el pueblo de Israel, y diles que yo, su Señor y Dios, les pregunto si acaso no se han contaminado lo mismo que sus padres, y se han prostituido al imitar sus hechos repugnantes.
31 ¡Pues sí! Se han contaminado al presentar ante sus ídolos sus ofrendas y pasar a sus hijos por el fuego. ¡Y esto lo hacen hasta el día de hoy! ¿Y así espera el pueblo de Israel que yo les responda? ¡Pues yo, su Señor y Dios, les juro que no voy a responderles!
32 Las cosas no van a ser como ustedes quieren que sean. Porque lo que ustedes quieren es ser como las demás naciones, como los pueblos de la tierra, que rinden culto a objetos de madera y de piedra.
33 Pero yo, su Señor y Dios, les juro que reinaré sobre ustedes con mano fuerte y brazo extendido, y que daré rienda suelta a mi enojo
34 y los sacaré de los pueblos y países donde ahora están esparcidos. Sí, los reuniré con mano fuerte y brazo extendido, y dando rienda suelta a mi enojo.
35 Haré que vengan al desierto de los pueblos, y allí los juzgaré cara a cara.
36 Los juzgaré como antes juzgué a sus padres en el desierto de Egipto.
—Palabra de Dios el Señor.
37 »”Para que ustedes puedan hacer un pacto conmigo, los haré pasar por debajo de mi vara,
38 para apartar de entre ustedes a los que se rebelaron contra mí. Los sacaré de la tierra a la que emigraron, aunque no podrán entrar en la tierra de Israel. Así sabrán que yo soy el Señor.
39 »”Pueblo de Israel, su Señor y Dios les dice: ‘Ya que ustedes no quieren obedecerme, sigan rindiendo culto a sus ídolos, pero no sigan profanando mi santo nombre con sus ofrendas y sus ídolos.’
40 Todo el pueblo, todos los que habitan en la tierra de Israel, debe adorarme en mi santo monte, en el alto monte de Israel. Allí los aceptaré. Allí demandaré sus ofrendas y sus primeros frutos, lo mismo que sus dones y todo lo que quieran consagrarme.”
—Palabra de Dios el Señor.
41 »Cuando yo los haya sacado de entre los pueblos y los haya reunido de los países por donde ahora están esparcidos, los recibiré como si fueran incienso de aroma agradable, y a la vista de las naciones seré santificado en ustedes.
42 Cuando los haya traído de vuelta a la tierra de Israel, la tierra por la que levanté mi mano para jurar a sus padres que se la daría, sabrán que yo soy el Señor.
43 Entonces se acordarán de su mal proceder y de todos los hechos con que se contaminaron, y sentirán repugnancia de ustedes mismos por todos los pecados que cometieron.
44 Pueblo de Israel, cuando yo actúe en favor de ustedes, lo haré por causa de mi nombre y no por su mal proceder ni por sus acciones perversas. Así sabrán que yo soy el Señor.»
—Palabra de Dios el Señor.
Profecía contra el Néguev
45 La palabra del Señor vino a mí, y me dijo:
46 «Hijo de hombre, dirige ahora la mirada hacia el sur, y proclama tu palabra hacia la región austral. Profetiza contra el bosque del Néguev,
47 y dile: “Bosque del Néguev, oye la palabra del Señor. Así ha dicho Dios el Señor: ‘Voy a prenderte fuego, para que ardan todos tus árboles, verdes y secos. Las llamas de ese fuego no se apagarán hasta que hayan consumido todo el bosque, desde el sur hasta el norte.
48 No se apagará hasta que todos hayan visto que yo, el Señor, fui quien lo encendió.’”»
49 Entonces dije:
«¡Ay, mi Señor y Dios! ¡La gente me critica porque yo les hablo en parábolas!»
Apquiltemaclha apancaoc israelitas apquilmomap
1 Vocmec nic nat décimo acnim (diez), najan piltin quinto (cinco), najan año séptimo (siete). Apquiltingyac alhta Dios appayvam napocja apquilvanyam israelitas. Apquilmiyantac alhta sicnaclha coo. 2 Aptomjac alhta Visqui ingac seyanya coo: 3 Lhip enlhit, iltimnas sat lhip sicpayvam napatavo apquilvanyam israelitas: ¿Apquililtamjo ya quellhip elyasamcojo, yavamlha cotnejic? Coo sicvisay Visqui apancaoc, siclhanma mepqui sicyeycajascaoc: Mongvatingmamejec sat selmalhna inlhojo quellhip — alhta aptomjac. 4 Iyicpilcojo sat lhip as enlhit apquilvanyam. Iltimnas sat apquiltemaclha apquilyeyjamcaa selyamasma coo — alhta aptomjac seyanya. 5 Iltimnas sat lhip mocjam: Eycaso appayvam ayinyema Visqui ingac: Apnam siclhoc nat israelitas yoclhilhma Egipto. Alyacyesquic alhta coo yoyam olmeyvoc sat mataa. Nasoc alhta siclhanma mepqui sicyeycajascaoc: Coo nac Dios Visqui apancaoc quellhip — alhta actomjac coo. 6 Inlhenquic evalhoc oyinyovsic sat yoclhilhma Egipto, onaliclhac sat enlhit silyacyescama moc yoclhilhma sictingyasquiscama siclho. Acvisay yoclhilhma acyitnamaclha leche najan apquimjaclha yovjan, actamila anco as yoclhilhma, am colhno moc yoclhilhma as nalhpop. 7 Actomjac alhta silanya: ¡Etlhaoc sat quellhip quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios sictanoncama coo! ¡Noelmiyov nasa quilaycmasquiscama apancaoc co Egipto, noeltime nasa apquilayo! ¡Coo sicvamlha Dios Visqui apancaoc quellhip! — alhta aptomjac Dios Visqui ingac.
8 Elinmelham alhta enlhit ajancaoc, am alhta eljalhnoc sicpayvam, am alhta elyinyavac quilaycmasquiscama apancaoc. Aclovquic alhta sicvita apquiltemaclha, inquitlhincasquic oyanmongsiclhac apquiltemaclha apancaoc naysicsa apnaycam mocjam yoclhilhma Egipto. 9 Acmiyovquic alhta coo, ayinyema sicvisay coo Dios Sicyimtalhnamo, siclhanma nat onalovsingvoclha enlhit ajancaoc yoclhilhma Egipto, yoyam olmeyvoc mataa. Colapvanquejec jelvenam coo enlhitaoc lhalhma anco. 10 Acyinyovcasquic alhta Egipto israelitas, sicnalaclho yoclhilhma actamopeycaoc. 11 Apquillhocac alhta maa siyanamaclha najan siyascamaclha, yoyam elmiyovacpoc apquiltomja apquilyiplovquiscama. 12 Apquilanyacpec alhta eltamilsic acnim ninnayclha, actomja asoc monquinatquiscama pacto ningmiyovmalhca, actomja nasoc anco silyacyescama israelitas eltimjic enlhit ajancaoc. 13 Am alhta eljalhnoc sicpayvam naysicsa apquileyvam yoclhilhma actamopeycaoc. Am alhta elyiplovcasac siyanamaclha actemaclha ningmiyovmalhca, am alhta eltamilcasac acnim ninnayclha. Inquitlhincasquic alhta oyanmongsiclhac apquiltemaclha apancaoc as yoclhilhma actamopeycaoc. 14 Acmiyovquic alhta coo, ayinyema sicvisay coo siclhanma nat onalovsingvoclha enlhit ajancaoc yoclhilhma Egipto. Colapvanquejec jelvenam coo enlhitaoc lhalhma anco.
15 Aclhenquic alhta mepqui sicyeycajascaoc payjoc yoclhilhma actamopeycaoc, mellhovamquejec sat israelitas yoclhilhma silyacyescama coo, acyitnamaclha leche najan apquimjaclha yovjan, actomja actamila anco, am colhno moc yoclhilhma. 16 Ayinyema melyiplovquiscama siyanamaclha najan siyascamaclha, meltamilquiscama acnim ninnayclha. Apquiltomja eyca apquilayo quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios. 17 Inlhenquic alhta evalhoc olmeyvoc mocjam, mepqui sicsovjomo silnapma as yoclhilhma actamopeycaoc. 18 Altimnasquic alhta israelitas apquitquic, meltingyejec mataa quilaycmasquiscama, melvajanamquejec sat mataa apquiltemaclha apquilyeyjamcaa. 19 Actomjac alhta silanya: ¡Coo sicvisay Dios Visqui apancaoc quellhip! Elsavojo apquilyiplovquiscama siyanamaclha najan siyascamaclha. 20 Eltamilquis sat mataa acnim ninnayclha, asoc monquinatquiscama silyacyescama quellhip. Elyicpilcojoc sat sicvisay Dios Visqui apancaoc quellhip — alhta actomjac coo.
21 Am alhta eljalhnoc apquitquic siyanamaclha najan siyascamaclha coo, yoyam elmiyovacpoc, am eltamilcasac acnim ninnayclha. Aclovquic alhta coo, inquitlhincasquic oyanmongsiclhac apquiltemaclha apancaoc payjoc yoclhilhma actamopeycaoc. 22 Acmiyovquic alhta coo, ayinyema sicvisay coo siclhanma nat onalovsingvoclha enlhit ajancaoc yoclhilhma Egipto. Colapvanquejec jelvenam coo enlhitaoc lhalhma anco. 23 Aclhenquic alhta mepqui sicyeycajascaoc payjoc yoclhilhma actamopeycaoc, yoyam ongvilhpansic sat israelitas moc yoclhilhma lhalhma anco. 24 Ayinyema alhta melyiplovquiscama siyanamaclha najan meltamilquiscama acnim ninnayclha, apquiltomja eyca apquilayo quilaycmasquiscama alinyema apquilyeyjamcaa. 25 Apquillhocac alhta mocjam siyanamaclha yoyam elyiplovcasojo, jave yoyam elmiyovacpoc, eyca yoyam melmiyovacpejec sat. 26 Apquilanyacpec alhta elnapoc apquitquic siclha appaliyam, actemaclha macmescama quilaycmasquiscama, elangvomoc sat maa, elyicpilcangvomoc sat coo sicvisay Dios Visqui apancaoc — alhta actomjac coo.
27 Aptomjac alhta mocjam: Lhip enlhit, ilngas sat sicpayvam nipyesicsa israelitas: Eycaso sicpayvam sicvisay Visqui apancaoc: Apquilyeyjamcaa quellhip apquiltomja seveneycam coo, apquiltomja selyamasma coo. 28 Siclhoc alhta apquilvita yoclhilhma alhnancoc sicmescama coo, ayinyema siclhanma siclho mepqui sicyeycajascaoc yoyam ellhovamcoc. Pilapcasquic alhta sicvita apquiltemaclha acmasom sictanoncama coo. Apquiltingyac asoc macmescama quilaycmasquiscama sictanoncama coo. Acvitac alhta apquiltemaclha maa netin inquilhe, najan coning yamit acma acyilhna actemaclha apquilvatnama talha asoc acmasis, najan moc asoc macmescama quilaycmasquiscama, najan uva ayingmenic macmescama quilaycmasquiscama. 29 Actomjac alhta siyanya israelitas: ¿Co laa acvisay mayayoclha apquiltingyey quellhip? — alhta actomjac coo. Apquiltimec mataa acvisay Acyitnamaclha Quilaycmasquiscama, moc acvisay mayayoclha quilaycmasquiscama cotningvoyam nelha.
30 Aptomjac alhta mocjam: Ilngas sat lhip coo sicpayvam sicvisay Visqui apancaoc: Apquiltemaclha quellhip apquilsilhnanomap apanco apno apquilyeyjamcaa. ¿So actomja yi? Selyamasma coo, yoyam eltimjic quellhip apquilayo quilaycmasquiscama. ¿So actomja yi? 31 Mocjam as ningvamlha nac jay apquiltingyac quellhip macmescama quilaycmasquiscama sictanoncama coo. Apquilnapquic quellhip apquitquic eltimjic macmescama quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios. Quilhvo ya seyavecta coo, elyasamcojoc sat yavamlha cotnejic. Naso coo sicpayvam, moltimnacsejec sat yavamlha cotnejic nipyesicsa quellhip — alhta aptomjac Visqui ingac.
32 Aptomjac alhta mocjam: Inlhenquic apquilvalhoc quellhip elhnasojoc sat apquiltemaclha enlhit vecinos, acnaycaoc quilaycmasquiscama allanomalhca mataymong najan yamit, eltimjic apquilayo. Acmiyovquic coo, colapvanquejec quellhip. 33 Naso coo sicpayvam sicvisay Visqui sicyimtalhnamo: Otnejic sat mataa nipyesicsa quellhip siyanamaclha naysicsa sicmovan, najan naysicsa siclom, yoyam oyanmongsiclhac sat apquiltemaclha apancaoc quellhip. 34 Onalovsingvoclhac sat quellhip apquilhpaneycam lhalhma anco, acyiplomo acyivey sicmovan, najan acyivey siclom, yoyam oyanmongsiclhac apquiltemaclha apancaoc quellhip. 35-36 Onaliclhac sat quellhip yoclhilhma actamopeycaoc. Olyipconic sat quellhip, acno sicyipconma nanoc nat apquilyeyjamcaa quellhip yoclhilhma Egipto. Naso coo siclhanma mepqui sicyeycajascaoc. 37 Olhnasojoc sat apquilancam nipquesic, aptomja apquilyipsatem apnatoscama, colhojoc sat sicyipconma quellhip. Otnesquisic sat quellhip yoyam elyiplovcasojoc sat mocjam pacto ningmiyovmalhca. 38 Onalovsingvoclhac sat apyovoclhojo israelitas apquilhpanyam. Olyipconic sat maa, eltanovacpoc sat apquiltomja selinmelhaycam, melvityejec sat apquileyvomaclha isralitas. Elyicpilcojoc sat quellhip sicvisay Visqui sicyimtalhnamo — alhta aptomjac.
39 Aptomjac alhta mocjam: Eycaso sicpayvam sicvisay Visqui silanya quellhip: ¡Elyasamcojo sat quellhip! ¡Eltime sat apquilayo quilaycmasquiscama! Covac sat moc actemaclha, yoyam ellingamcojoc sat. Nalhit acnim sat eltimjic quellhip selilyajayquiclho mocjam, mepqui apquiltingyey asoc macmescama quilaycmasquiscama, mepqui selveneycam mataa quellhip. 40 Jeltimjic sat selayo apyovoclhojo israelitas payjoc inquilhe acponquinomalhca naysicsa yoclhilhma ajanco. Naso coo sicpayvam sicvisay Visqui apancaoc. Omoc sat tacja aclhamoclhojo asoc selmescama quellhip, najan acyilhna siclha apquilvitay amyip. 41 Cotnejic sat mocjam sicyisponcama coo, sicvita inlhojo asoc selmescama coo payjoc apquilvatnamaclha altar. Apquilhpaneycam mocjam quellhip, onalovsingvoclhac sat quellhip sicvisay Dios Visqui sicyimtalhnamo, elvitac sat aplhamoclhojo metnaja israelitas sictemaclha sicmasma quellhip.
42 Ellhovamcoc sat quellhip as yoclhilhma sicmescama siclho apquilyeyjamcaa quellhip. Jelyicpilcangvomoc sat sicvisay Visqui sicyimtalhnamo. 43 Coyasingvoclhojoc sat apquilvalhoc apquiltemaclha apancaoc quellhip apquilsilhnanomap apanco najato, eltanovac sat quellhip, malha yoyam elyiclhic. 44 Ongvasicjiclhojoc sat mocjam quellhip, mepqui sicyanmongsayclha apquiltemaclha apancaoc. Jave ayinyema apquiltamila quellhip, eyca ayinyema coo sicvisay ajanco sicvisay Sicmasma. Jelyicpilcangvomoc sat quellhip, sicvisay Visqui sicyimtalhnamo — alhta aptomjac Visqui ingac.
Acyanmongayclha apquiltemaclha apancaoc co nipiyam
45 Aptomjac alhta Visqui ingac seyanya coo: 46 Lhip enlhit, ¡ingyinmelhojo payjoc nipiyam nalhma! ¡Ilngas sat sicpayvam sicyanmongsayclha apquiltemaclha apancaoc enlhit! 47 Iltimnas sat sicpayvam sicvisay Visqui apancaoc: Olvitic sat talha, cosavojoc sat yamtaa alyamay najan alhnancaoc alimja nalhma, elmetic sat apyovoclhojo enlhit apquileyvam nalhma, ayenmo nipiyam acvaycmo nilhqueyja. Casponejec sat talha nac jay. 48 Elyicpilcangvomoc sat enlhitaoc lhalhma anco, silvatnama talha coo sicvisay Visqui apancaoc. Casponejec sat mataa talha acvanyam — alhta aptomjac.
49 Ayatingmavoc alhta coo: Lhip Visqui ingac, melyasingvomejec sat enlhit siclingascama lhip appayvam, apquilanem acvisay amyaa acyilhamalhca — alhta actomjac coo.