Infidelidad de Jerusalén
1 La palabra del Señor vino a mí, y me dijo:
2 «Hijo de hombre, hazle saber a Jerusalén que sus hechos son repugnantes.
3 Dile que así ha dicho el Señor su Dios: “Tú, Jerusalén, eres desde tu origen cananea de nacimiento. Tu padre era un amorreo, y tu madre una hitita.
4 El día en que naciste no te cortaron el ombligo, ni te bañaron ni te limpiaron con agua, ni te frotaron con sal, ni te envolvieron ni te fajaron.
5 Ninguno de los que te vieron nacer se compadeció de ti ni hizo nada por ti. Al contrario, tan pronto como naciste te arrojaron a la intemperie, sin que les importara si sobrevivirías.
6 »”Yo pasé junto a ti y, al verte tan sucia y llena de sangre, te dije: ‘¡Estás viva!’ Sí, todavía estabas llena de sangre cuando volví a decirte: ‘¡Estás viva!’
7 Entonces hice que te reprodujeras como la hierba del campo. Y tú creciste y te hiciste grande, y llegaste a ser muy hermosa; tus pechos se desarrollaron, y te creció el vello; pero tú seguías desnuda por completo.
8 »”Yo volví a pasar junto a ti, y te miré, y ya estabas en la edad de enamorarte. Entonces extendí mi manto sobre ti, y cubrí tu desnudez, y te hice un juramento y establecí un pacto contigo, y fuiste mía.
—Palabra de Dios el Señor.
9 »”Te lavé con agua, te limpié la sangre que te cubría, y te unté bálsamo.
10 También te cubrí con un bordado, te puse las sandalias más finas, y te vestí con telas de lino y de seda.
11 Luego te adorné con alhajas, y te puse brazaletes en los brazos y collares en el cuello.
12 Te puse joyas en la nariz, y aretes en las orejas, y en la cabeza te puse una bella diadema.
13 Quedaste adornada de oro y de plata, y tu vestido era de finos bordados de lino y de seda; te alimentaste con flor de harina, miel y aceite; fuiste extremadamente embellecida, y hasta llegaste a ser reina.
14 La fama de tu belleza se extendió por todas las naciones. Eras una belleza perfecta, porque yo te embellecí.
—Palabra de Dios el Señor.
15 »”Pero confiaste en tu hermosura, y tu fama te llevó a prostituirte. Te entregaste a todo el que pasaba, y le brindaste tus favores.
16 Con tus propios vestidos hiciste altares paganos, y allí te prostituiste. ¡Nunca antes había sucedido algo así, ni jamás sucederá!
17 Tomaste las alhajas de oro y plata que yo te había regalado, y con ellas te hiciste figuras masculinas para serme infiel.
18 Además, las arropaste con tus finos vestidos de brocado, y les ofreciste el aceite y el incienso que eran para mí.
19 También les presentaste, como ofrenda de grato aroma, el pan y la flor de harina, y el aceite y la miel, que yo te di como alimento. Eso es un hecho.
—Palabra de Dios el Señor.
20 »”¿Se te hace poco haberte prostituido tanto, que tomaste a los hijos y a las hijas que tuviste conmigo para ofrecerlos a esos ídolos como alimento?
21 ¡Sacrificaste a mis hijos! ¡Los entregaste a esos ídolos para que el fuego los consumiera!
22 Todos tus hechos repugnantes, y todas tus infidelidades te han hecho olvidar los días de tu juventud, cuando estabas del todo desnuda, ¡cuando estabas toda llena de sangre!
23 ¡Ay de ti, ay de ti!
—Palabra de Dios el Señor.
»”Y resulta que, después de toda tu maldad,
24 edificaste lugares altos y levantaste altares en todas las plazas.
25 A la entrada de todo camino edificaste lugares altos, y rebajaste tu hermosura al ofrecerte a todo el que pasaba por allí, con lo que aumentaste tus infidelidades.
26 Tuviste amoríos con los egipcios, tus vecinos de gran potencia viril, y para hacerme enojar te prostituiste más y más.
27 Por eso yo descargué mi mano sobre ti y te reduje tu provisión ordinaria, y te entregué a la voluntad de las hijas de los filisteos, que te aborrecían y se avergonzaban de tu malvado proceder.
28 Tan insaciable eres que también tuviste amoríos con los asirios, pero tampoco con ellos quedaste satisfecha.
29 Tanto en Canaán como en Babilonia aumentaste tus prostituciones, ¡y tampoco quedaste satisfecha!
30 Tienes un corazón inestable. ¡Todos tus actos solo son propios de una ramera desvergonzada!
—Palabra de Dios el Señor.
31 »”A la entrada de todo camino edificaste tus lugares altos, y en todas las plazas pusiste tus altares. Solo en algo no te portaste como ramera: ¡en que no te importaba la paga!
32 Mujer infiel, relegaste a tu esposo por atrapar a otros hombres.
33 Toda ramera recibe una paga, ¡pero tú les pagabas a tus amantes! Les dabas presentes para que de todas partes vinieran a prostituirse contigo.
34 Contigo sucedió lo contrario de lo que hacen otras mujeres: como nadie te pedía acostarse contigo, eras tú quien se ofrecía, y quien pagaba, en vez de que le pagaran. ¡En eso fuiste diferente!
35 »”Por lo tanto, ramera, oye lo que voy a decirte.
36 Yo, tu Señor y Dios, te digo: ‘Puesto que tú has dejado al descubierto tu desnudez con tus prostituciones, y te has exhibido ante tus amantes y ante tus repugnantes ídolos, a los que has ofrendado la sangre de tus hijos,
37 yo voy a convocar a todos tus amantes, con los que te regocijaste y tuviste placer, y también a todos los que aborreciste, y los reuniré alrededor de ti para exhibir tu desnudez. ¡Que te vean tal y como eres!
38 Voy a aplicarte la ley que castiga a las adúlteras y a las asesinas. Voy a volcar sobre ti mi ira y mis celos.
39 Voy a entregarte en manos de tus amantes, para que destruyan tus lugares altos y derriben tus altares, para que te despojen de tus vestidos y de tus alhajas, y te dejen completamente desnuda.
40 Ellos te atacarán con una gran muchedumbre, y te apedrearán y despedazarán con sus espadas.
41 Prenderán fuego a tus casas, y en presencia de muchas mujeres dictarán sentencia contra ti, para que dejes de prostituirte y no vuelvas a prodigar tus favores.
42 Así apaciguaré mi enojo y mis celos por ti, y una vez calmado no volveré a enojarme.
43 La verdad es que tú provocaste mi enojo con todo lo que hiciste; no te acordaste de cuando eras joven, ni pensaste siquiera en tu infame lujuria. Por eso voy a descargar sobre ti las consecuencias de tu conducta.’”
—Palabra de Dios el Señor.
44 »Todos los que hablan con refranes van a aplicarte aquel que dice: “De tal madre, tal hija.”
45 Y es que tú eres hija de la madre que desechó a su marido y a sus hijos; también eres hermana de las hermanas que desecharon a sus maridos y a sus hijos. La madre de ustedes fue una hitita, y el padre de ustedes fue un amorreo.
46 Tu hermana mayor es Samaria, y ella y sus hijas habitaron al norte de tu territorio. Tu hermana menor es Sodoma, y ella y sus hijas habitaron al sur de tu territorio.
47 Pero tú no solo imitaste su conducta y cometiste los mismos actos repugnantes, sino que eso te pareció poco y tus hechos fueron peores que los de ellas.
48 Puedo jurar por mí mismo, que ni tu hermana Sodoma ni sus hijas hicieron lo que hicieron tú y tus hijas.
—Palabra de Dios el Señor.
49 »Tu hermana Sodoma y sus hijas pecaron de soberbias. Era tanto el pan que tenían, y tanto el tiempo que les sobraba, que no se ocuparon de dar fuerzas a los pobres y menesterosos.
50 Se llenaron de soberbia y, ante mis ojos, cometieron actos repugnantes; por eso decidí destruirlas.
51 Sin embargo, ni Samaria ni sus hijas cometieron la mitad de tus pecados. Comparadas contigo, ellas resultan más justas, pues tus hechos repugnantes fueron más que los que ellas cometieron.
52 Y ya que juzgaste a tus hermanas, carga ahora con la vergüenza de los pecados que cometiste, y que son más abominables que los que ellas cometieron. Carga con esa vergüenza y confusión, pues ellas han resultado ser más justas que tú. ¡Tú las has justificado!
53 »Yo voy a hacer que vuelvan los cautivos de Sodoma y de sus hijas, y los cautivos de Samaria y de sus hijas, y también haré que vuelvan tus cautivos,
54 para que cargues con esa confusión y esa vergüenza, por todo lo que has hecho. Eso les servirá de consuelo.
55 Tus hermanas Sodoma y Samaria volverán a ser lo que antes fueron, lo mismo que sus hijas, y también tú y tus hijas volverán a ser lo que antes fueron.
56 En tus tiempos de grandeza, no considerabas a tu hermana Sodoma digna de que la mencionaras.
57 Pero eso fue antes de que tu maldad quedara al descubierto. Así que ahora te toca soportar las ofensas de las hijas de Siria y de todas las hijas de los filisteos, que por todos lados te desprecian.
58 ¡Te toca cargar con el castigo de tu lujuria y de tus hechos repugnantes!»
—Palabra del Señor.
59 Pero Dios el Señor ha dicho algo más:
«¿Acaso yo voy a hacer contigo lo mismo que tú hiciste, de menospreciar el juramento para invalidar el pacto?
60 No, porque yo sí me acuerdo del pacto que hice contigo cuando aún eras joven, así que estableceré contigo un pacto sempiterno.
61 Tú te acordarás de tu mala conducta, y sentirás vergüenza, cuando recibas a tus hermanas mayores y menores, a las que te daré por hijas, aunque no participarán de mi pacto contigo.
62 Mi pacto lo confirmaré contigo. Así sabrás que yo soy el Señor.
63 Cuando yo te perdone por todo lo que hiciste, tú te acordarás y te avergonzarás, y tal será tu vergüenza que nunca más volverás a abrir la boca.»
—Palabra de Dios el Señor.
Apquilyitsomacpo israelitas lhama quilvana acyamasma atava
1 Aptomjac alhta Visqui ingac seyanya coo: 2 Lhip enlhit, ilngas sat lhip amyaa apquiltemaclha apancaoc co Jerusalén moyisponcama coo. 3 Itne sat lhip elanic: Eycaso appayvam ayinyema Visqui ingac: Apquilyitsomacpo quellhip sicaa quilvana ayitcoc, actiyaycamlha Canaán, inyap alhta amorreo, inquin alhta hitita. 4 Intiyacmec alhta sicaa, paj coyatemenalhcac atalhna, paj coyapasalhcac yingmin paj colicalhcac ayimpejic, paj calalhcac alhta apava. 5 Mepqui alhta actamilquiscama inquin, paj najan anaymacoc, inyinyovalhquic alhta sicaa amyip malha asoc apac. Innoc alhta apquiltiyaycamlha quellhip israelitas. 6 Pilapcasquic alhta sicvita ema najan acpaysacmo ayimpejic sicaa. Inlhenquic evalhoc omyoc as sicaa macyamasma, yoyam ovanimsic. 7 Acvanimcasquic alhta sicaa, acno siyictinquiscama ilhnamoc. Invanamyic alhta sicaa, actomjayclho quilvana anco actamila. Inmasquec alhta acvisay sicaa, actomja eyca quilvana mepqui atava ayalhnayo, mepqui apava actalhnama.
8 Alanoc alhta quilvana actamila anco. Actimec coo etava as quilvana. Acmesquic alhta apava cotalhniclhac quilvana, cotnatsalhquejec sat actomja nasoc anco etava. Allanac alhta pacto ningmiyovmalhca najan mepqui ningyamasma naysicsa ningileyvam. Quellhip israelitas apquilyitsomacpo as quilvana sictimem etava. Eycaso sicpayvam sicvisay Visqui apancaoc.
9 Acvitac alhta siclho quilvana ayitcoc actiyacmo. Acliquic alhta yingmin ayimpejic, ayatsiscasquic alhta asoc acmasis. 10 Actingyascasquic alhta actalhnama apava apma aptalhamavo, actingyascasquic alhta tiyayipeoc altamila, najan lhama acyapmam nalhit cinturón, najan actalhnama apava apquilhyevay. 11 Actingyascasquic alhta alnatanma acmamnave, najan brazaletes alatquiscama ameoc, najan lamom ayispoc. 12 Actingyascasquic alhta anillo avajic, najan aretes ajaycaoc, najan corona actamila acpocanma ayitsicsic. 13 Alnatanma acvisay oro najan plata. Alantalhnama alhta apava apquilhyevay najan apma aptalhamavo. Intovquic alhta pan aptamila, najan yamyovjene, najan aceite olivo ayingmenic. ¡Sas alhta! Actamila anco quilvana, actomjayclho avisqui rey. 14 Innec ayaco as quilvana nipyesicsa enlhitaoc, ayinyema alnatanma sicmescama coo. Quellhip israelitas apquilyitsomacpo as quilvana avisqui rey. Eycaso sicpayvam sicvisay Visqui apancaoc.
15 Aptomjac mocjam visqui ingac: Actamila alhta quilvana ayitcoc, acyiplomo ayajamalhco avalhoc. Inquilanoc mataa enlhit apquilyeycajay, acmajayo copatjetamcoc. Intomjaclhec alhta quilvana alanatama. 16 Innaclhec mataa payjoc acyitnamaclha quilaycmasquiscama, acpayesa apava apma aptalhamavo, actemaclha quilvana alanatama. 17 Inlhocac alhta oro najan plata sicmescama siclho, yiplovcoc allanay quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios, actemaclha seyinimquiscama coo. 18 Intalhneclhec alhta apava apma aptalhamavo as quilaycmasquiscama, acyiplomo macmescama quilaycmasquiscama asoc acmasis najan aceite, coo alhta sicmescama. 19 Mocjam macmescama quilaycmasquiscama asoc nintom, apvisay pan aptamila apanco, najan aceite, najan yamyovjene, actemaclha ofrenda. Quellhip israelitas apquilyitsomacpo as quilvana alanatama. Eycaso sicpayvam sicvisay Visqui apancaoc.
20 Mocjam actemaclha anco quilvana: Am alhta comyavac ayitquic apquilinava najan quilvana ayitcoc, alvisay coo eyitquic. Apticyovquic alhta cotnejic macmescama quilaycmasquiscama, yoyam coltovamcoc quilaycmasquiscama. Actemaclha anco alanatama. 21 Mocjam actemaclha anco alnapma eyitquic, colhic alvatna talha, yoyam colhic ayaco quilaycmasquiscama. 22 Naysicsa actemaclha anco alanatama alvoncacmo actemaclha actiyaycamlha, actemaclha ayalhnayo, najan actemaclha acpaysacmo ayimpejic. Quellhip israelitas apquilyitsomacpo as quilvana acmasom — alhta aptomjac Visqui ingac.
23 Eycaso sicpayvam Visqui apancaoc silanya quellhip, apquilyitsomacpo quilvana: ¡Quilvana layi! Colngamcojoc sat acyanmongayclha actemaclha anco. 24 Inquillanac alhta netin inquilhe lhalhma anco mayayoclha quilaycmasquiscama, acyiplomo actemaclha alanatama mepqui ayastingam. 25 Inquillanac mataa acyitnamaclha alanatama tajescamaclha amay, copatjetamcoc enlhit apquilyeycajay eltimjic apquilanatama, ayinyema acsilhnanoncama quilvana. 26 Apquilyipitcavoc mataa egipcios as quilvana, elpatjetamcoc mepqui ayastingam, actemaclha sevenéycam coo as quilvana alanatama. Quellhip israelitas apquilyitsomacpo as quilvana alanatama — alhta aptomjac Visqui ingac.
27 Acyanmongsaclhec alhta actemaclha anco quilvana. Inmalhquic alhta nipyesicsa filisteos, apquiltomja apquiltanoncama actemaclha acmasom as quilvana. 28 Jave acvamlha actema nac jay. Intingyac alhta enlhit asirios, copatjetamcoc mepqui ayastingam. 29 Natamin intingyac alhta co Babilonia, as enlhit apquilyanmongsomap, cotnejic sat alanatama mepqui ayastingam. 30 Eycaso sicpayvam sicvisay Visqui apancaoc. Avanjec alhta actemaclha alanatama, mepqui acmancactama. 31 Innaclhec alhta mataa tajescamaclha amay, yoyam copatjetamcoc enlhit apquilyeycajay. Inquillanac alhta acyitnamaclha altar quilaycmasquiscama, cotnejic ayayo acyiplomo actemaclha alanatama, mepqui mataa acyanmongam. Quellhip israelitas apquilyitsomacpo as quilvana alanatama — alhta aptomjac Visqui ingac.
32 Quilvana acyinimquiscama alhta, ayinyema apma atava, actomja acpatjeteycaoc mataa metnaja atava. 33 Moc quilvana alanatama allhoca acyanmongam, jave eyca as quilvana. Actomja acmescama nasa asoc altamila cosilhnana enlhit apquilanatama apquilinyema lhalhma anco. 34 Moc actemaclha as quilvana alanatama, mepqui aclhoy acyanmongam, actomja eyca acmescama nasa asoc altamila enlhit apquilanatama. ¡Nasoc anco moc actemaclha as quilvana! Quellhip israelitas apquilyitsomacpo as quilvana alanatama — alhta aptomjac.
35 Quip elaylhojo quellhip apquilyitsomacpo quilvana alanatama: 36 Eycaso sicpayvam sicvisay Visqui apancaoc: Mepqui alhta acmancactama as quilvana alanatama mepqui apava, ayalhnayo anco. Inyinyovquic alhta ayitquic, coticyoc maa actemaclha macmescama quilaycmasquiscama. 37 Ongvansiclhac sat enlhit apquilanatama, poc mataa apquilasicjamap, poc alhta apquiltanovmap. Oljalhyovacsic sat apava alantalhnama as quilvana, colhic sat ayalhnayo napatavo enlhit. 38 Comatong sat maa, ayinyema actemaclha alanatama acyamasma atava, najan actemaclha ayajem poc. Ayinyema acyivey siclom najan aclhenseycam evalhoc coo. 39 Comalhcac sat nipyesicsa as enlhitaoc. Enatovacsic sat acyitnamaclha quilvana alanatama, najan acyitnamaclha quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios. Conatamalhcac sat alnatanma as quilvana najan apava alantalhnama, colhic sat ayalhnayo anco. 40 Ingyaniclhac sat apnaymacoc elyicnac sat mataymong, elajic sat sovo acvinatem as quilvana. 41 Colvitac sat anaymacoc quilvanaa acyanmongayclha actemaclha anco. Comascoc sat actemaclha alanatama, coyinyovejec sat mocjam acmescama nasa enlhit. 42 Comascoc sat sictemaclha siclom, najan actemaclha aclhenseycam evalhoc, colhic sat mocjam actamilaycam evalhoc. 43 Inquilvoncacmec as quilvana sictemaclha sicmasma najan sictamilquiscama, actomja alhta ayitcoc. Insilhnanalhquic alhta as quilvana ayinyema actemaclha anco alanatama, acyiplomo acyanmongayclha actemaclha anco quilhvo nac jay. ¡Quellhip israelitas apquilyitsomacpo as quilvana acsilhnanomalhca anco! Eycaso sicpayvam sicvisay Visqui apancaoc — alhta aptomjac.
Acno moc quilvana najan ayitca
44 Quellhip co Jerusalén, elasmesacpoc sat nipyesicsa apnaymacoc, apquilyitsomacpo quellhip quilvana: Acno moc actemaclha quilvana najan actemaclha ayitca — sat eltimjic. 45 Somcoc actemaclha ayitca, acno siclhoc alhta actemaclha inquin acyamasma atava, najan acyamasma ayitquic. Altemaclha inquilyalho najan inquilyalhing alyamasma anatamcaa najan ayitquic. Inquin alhta as quilvanaa acvisay hitita, inquilyap as quilvanaa apvisay amorreo. 46 Apquileyvec enlhit co Samaria payjoc nilhqueyja, najan poc tingma apquilvanyam, apquiltomja inquilyipmaa as quilvana. Apquileyvec enlhit co Sodoma payjoc nipiyam, najan poc tingma apquilvanyam, apquiltomja inquilyalhing as quilvana. 47 Invajanamquic as quilvana altemaclha almolhama. Inyangvocmec actemaclha acmasom, am colhno altemaclha inquilyalho najan inquilyalhing. Quellhip israelitas apquilyitsomacpo as quilvana. 48 Naso coo sicpayvam sicvisay Visqui: Acmasom anco as quilvana najan ayitquic, am nat colhno altemaclha quilvanaa co Sodoma. 49 Eycaso alhta actemaclha anco inyalhing co Sodoma: Avanjec alhta ayajamalhco avalhoc, najan ayitquic. Cotlaycaoc alhta actoycaoc, mepqui ayaymomalhca asoc. Mepqui mataa ayimlaycmo anaymacoc mepqui apquilnatam. 50 Yitnec alhta actemaclha acmasom quilvana inyalhing yiplovcoc alhta sicyanmongsayclha actemaclha anco. 51 Asilhtec alhta coyascalhma inyalho co Samaria, avanjec anco coyascalhma quilvana co Jerusalén. 52 Colngamcojoc sat acyanmongayclha actemaclha anco co Jerusalén, ayinyema acmasom anco, am colhno quilvana inyalho najan inyalhing, malha mepqui alsilhnanomalhca. Comancangvomoc sat quilvana co Jerusalén, acyiplomo acyanmongayclha actemaclha anco acmasom. Quellhip israelitas apquilyitsomacpo as quilvana co Jerusalén — alhta aptomjac Visqui ingac.
53 Aptomjac mocjam Visqui ingac: Comascoc sat mocjam sicyanmongsayclha actemaclha acmasom inyalhing co Sodoma, najan inyalho co Samaria, najan as quilvana co Jerusalén. 54 Comancangvomoc sat quilvana co Jerusalén, ayinyema acyivey anco actemaclha acmasom, am alhta colhno inyalho najan inyalhing. 55 Cotnejic sat actemaclha actamila nano inyalhing, najan actemaclha actamila nano inyalho, colhojoc sat actemaclha actamila co Jerusalén najan apnaycam poc tingma apquilvanyam. 56 Invenalhquic alhta inyalhing co Sodoma, incasmesalhquic alhta, ayinyema quilvana co Jerusalén actemaclha ayajamalhco avalhoc. 57 Invenalhquic quilhvo nac jay acyanmongayclha actemaclha anco acmasom, ayinyema alasmescama quilvanaa edomitas najan filisteos. 58 Colngamcojoc sat quilhvo nac jay acyanmongayclha actemaclha anco acmasom. ¡Quellhip israelitas apquilyitsomacpo as quilvana acmasom co Jerusalén! Naso coo sicpayvam sicvisay Visqui — alhta aptomjac.
59 Aptomjac mocjam Visqui ingac: Yitnec alhta pacto ningmiyovmalhca, acvisay mepqui seyamasma etava, najan mepqui coo lha sicyamasma etava. Nasoc alhta etava seyamasma coo, actovascama pacto ningmiyovmalhca. Oyanmongsiclhac sat actemaclha anco etava co Jerusalén. 60 Inyitnec ajatic sillanay pacto ningmiyovmalhca actimem quilvana ayitcoc etava. Quilhvoc sat ollana pacto alhnancoc actemaclha ningmiyovmalhca cotmongvoycamlha nelha. 61 Otnesquisic sat quilvana inyalhing najan quilvana inyalho, coltimjic sat ayitquic etava coo. Cotlapsic sat etava, comancangvomoc sat maa. 62 Olaniclhac sat pacto ningmiyovmalhca, coyicpilcojoc sat etava sicvisay Visqui sicyimtalhnamo. 63 Coyasingvoclhac sat mocjam avalhoc etava, comancangvomoc sat maa, covanmac sat siclho, acvita inlhojo siyasicjayquiclho mocjam etava, sicmascosa coyascalhma. ¡Quellhip israelitas apquilyitsomacpo quilvana etava co Jerusalén! Naso coo sicpayvam sicvisay Visqui — alhta aptomjac.