Reformas de Nehemías
1 «Aquel día se volvió a leer la ley de Moisés, y cuando el pueblo la escuchó, se dio cuenta de que los amonitas y los moabitas no podían ser parte del pueblo de Dios,
2 porque esos pueblos no habían recibido bien a los israelitas, sino que le pagaron a Balaam para que los maldijera; sin embargo, nuestro Dios cambió la maldición en bendición.
3 Y cuando el pueblo oyó este trozo de la ley, sacaron de entre ellos a todos los que se habían mezclado con extranjeros.
4 »Antes de esto, cuando el sacerdote Eliasib estaba a cargo de los almacenes del templo de nuestro Dios, había emparentado con Tobías,
5 y le había construido una hermosa habitación donde antes se guardaban las ofrendas, el incienso, los utensilios, el diezmo de los cereales, del vino y del aceite, que conforme al mandamiento pertenecían a los levitas, los cantores y los porteros, y eran la ofrenda para los sacerdotes que servían en el templo.
6 »Cuando eso pasó, yo todavía no estaba en Jerusalén, sino en Babilonia. Yo me presenté ante el rey Artajerjes en el año treinta y dos de su reinado, y fue entonces cuando le pedí permiso
7 para venir a Jerusalén. Fue entonces también cuando me enteré del mal que por su aprecio a Tobías había cometido Eliasib, al mandar construir para él un lugar para que viviera, precisamente en los atrios del templo de Dios.
8 »Esto me dolió tanto, que saqué al patio todos los muebles de la casa de Tobías,
9 y ordené que limpiaran muy bien el lugar, y que luego volvieran a poner allí los utensilios del templo de Dios, y las ofrendas y el incienso.
10 »También me di cuenta de que no se habían entregado a los levitas sus raciones, y que por eso ellos y los cantores que servían en el templo habían regresado a sus respectivas tierras.
11 Entonces reprendí a los oficiales del templo, y les pregunté: “¿Por qué está abandonado el templo de Dios?” Y reinstalé en sus puestos a los levitas y a los cantores.
12 »Entonces el pueblo llevó a los almacenes del templo los diezmos de cereales, de vino y de aceite.
13 Como administradores de estos bienes elegí al sacerdote Selemías y al escriba Sadoc. De los levitas, elegí a Pedaías; para que los ayudaran, nombré a Janán, que era hijo de Zacur y nieto de Matanías, pues tenían fama de ser hombres honrados para distribuir los bienes entre sus hermanos.
14 »Dios mío, ¡toma esto en cuenta y no te olvides de mí! ¡No te olvides del bien que he hecho en favor de tu templo y de su servicio!
15 »En esos días descubrí en Judá que, en el día de reposo, había algunos que exprimían uvas en los lagares, acarreaban leña, y cargaban sus asnos con vino, uvas, higos y todo tipo de mercancía, para llevarlas a Jerusalén. Entonces les llamé la atención, porque en el día de reposo no está permitida la venta de provisiones.
16 »En Jerusalén descubrí también a un grupo de tirios que en el día de reposo vendían pescado y otras mercancías a los de Judá.
17 Entonces llamé a los jefes de Judá, y les dije: “¿Por qué permiten esta maldad de profanar el día de reposo?
18 Esto mismo hicieron sus antepasados, y por eso nuestro Dios trajo esta calamidad sobre nosotros y sobre nuestra ciudad. ¿Y todavía ustedes añaden ira sobre Israel al profanar el día de reposo?”
19 »Antes del día de reposo, cuando ya empezaba a oscurecer y las puertas de Jerusalén todavía estaban abiertas, ordené cerrarlas y no volver a abrirlas hasta que el día de reposo hubiera pasado. Y para impedir la entrada de cualquier tipo de carga, puse como guardias a algunos de mis siervos.
20 Fue así como en repetidas ocasiones los mercaderes se quedaron fuera de Jerusalén.
21 Entonces los llamé y les advertí: “¿Por qué se quedan fuera de la muralla? Si vuelven a hacerlo, los voy a encarcelar.” Y desde entonces dejaron de venir en día de reposo.
22 »A los levitas les ordené que se purificaran y fueran a custodiar las puertas, para mantener sagrado el día de reposo.
»Dios mío, ¡acuérdate de mí también por esto, y por tu gran misericordia, perdóname!
23 »En aquel tiempo descubrí también que algunos judíos se habían casado con mujeres de Asdod, de Amón y de Moab;
24 y que la mitad de sus hijos hablaban la lengua de Asdod, o de otros pueblos, porque no habían aprendido la lengua de sus padres judíos.
25 Les llamé la atención, y los maldije; a algunos de ellos les di de golpes y les arranqué los cabellos, y les hice jurar que no darían sus mujeres a los extranjeros, y que tampoco tomarían mujeres extranjeras para ellos mismos.
26 Les dije: “¿Acaso no fue este el pecado de Salomón, rey de Israel? Aunque Salomón fue amado por Dios, y Dios lo puso como rey de los israelitas, y en muchos países no hubo un rey que se le pudiera comparar, ¡aun Salomón pecó por culpa de las mujeres extranjeras!
27 ¿Creen que vamos a permitir que ustedes sigan cometiendo este gran pecado contra nuestro Dios, de que sigan casándose con mujeres extranjeras?”
28 »Junto a mí estaba un hijo de Joyadá, que era nieto del sacerdote Eliasib y yerno de Sambalat el horonita, pero lo aparté de mí.
29 »Dios mío, ¡acuérdate de los que contaminan el sacerdocio y transgreden el pacto que los sacerdotes y levitas han hecho contigo!
30 »Entonces saqué de allí a todos los extranjeros, y formé grupos de verdaderos sacerdotes y levitas, y les asigné su servicio,
31 tanto para llevar la ofrenda de la leña en su momento, como para recoger los primeros frutos de todo.
»Dios mío, ¡no te olvides de bendecirme!»
Apcanamaclha alhnancoc Nehemías
1 Inquilyipsatalhquic alhta vaycajac singanamaclha Moisés napatavo enlhitaoc israelitas. Yitnec maa actalhesomalhca singascamaclha: Colapvanquejec mataa amonitas najan moabitas elpalhcac nipyesicsa israelitas — intomjac amyaa. 2 (Apquilmiyovquic nic nat aptoycaoc najan apyinaycaoc, apquilvita inlhojo israelitas apquilinyema Egipto mepqui aptoycaoc najan apyinaycaoc. Apcanyacpec nic nat profeta apmapsom Balaam, yoyam eyamnam, yoyam ingyinmelham israelitas, aplhoy nic nat acyanmongam Balaam. Dios eyca apquinmelham nic nat, yoyam elhenic altamila appayvam Balaam.) , 3 Pilapcasquic alhta israelitas apquillinga singanamaclha actalhesomalhca. Apquilantipcasquic alhta apyovoclhojo metnaja israelitas najan cotnaja israelitas quilvanaa alpalhaviyam alhta nipyesicsa.
4 Apnec alhta sacerdote Eliasib apquimja apmamyi depósito tingma apponquinomap. Apmolhama alhta Tobías. 5 Apcanyacpec alhta elhic Tobías aplhancoc acvanyam tingma apponquinomap, payjoc acyitnamaclha asoc macmescama Dios, najan asoc acmasic yoyam colhic alvatna, najan apquilmaycam, najan trigo apactic acvisay el diezmo, najan uva ayingmenic najan aceite, yoyam ellhovamcoc levitas, apquilminaycmascama najan apquiltamilquiscama atong, najan asoc, yoyam ellhovamcoc sacerdotes. 6 Am alhta olhnac coo tingma Jerusalén actomjaclha alhta amyaa. Aptimec alhta apvisqui Artajerjes acvaycmo treinta y dos años yoclhilhma Babilonia, coo eyca siyanyomalhca otnesam apnaclha apvisqui. Am alhta emyavac apvisqui, otajiclhac sat mocjam tingma Jerusalén. 7 Pilapcasquic alhta sicvita aptomjaclha Eliasib, apnescama Tobías aplhancoc acyivey payjoc tingma apponquinomap. 8 Am alhta colcac evalhoc sicvita. Ayilhaquic alhta asoc apancaoc Tobías silantipquiscama aplhancoc. 9 Actomjac alhta siyanya, colhic allanesayclha (colhic ayalhnasa) napato Dios as aplhancoc. Cotnejic sat mocjam acyitnamaclha apquilmaycam, najan asoc macmescama Dios, najan asoc acmasic, actemaclha ningvatnamaclha.
10 Aclingac alhta amyaa mepqui apquillhoy aptoycaoc levitas najan enlhit apquilminaycmascama, apquiltajaclho alhta apquilvatescama. 11 Acyimnatasquic alhta sicpayvam napatavo apquilimja apmamyi tingma apponquinomap, siclhanma apquiltemaclha apancaoc. Ayansaclhec alhta sacerdotes najan levitas, silanya elinlhanmojo mocjam apquiltimesaycam. 12 Apquilsantimcasquic alhta mocjam co Judá trigo apactic, najan uva ayingmenic, najan aceite, najan acvisay diezmo, macmescama Dios lhama asoc acyitna inlhojo diez asoc. 13 Actimescasquic alhta apquimja apmamyi depósitos sacerdote apvisay Selemías, secretario Sadoc najan levita apvisay Pedaías. Aptamjaycamó lhama alhta Hanán, Zacur apquitca najan Matanías aptavin. Meyasquiyam innac maa, elmilascoc mataa nintom. 14 ¡Lhip Dios Visqui ajac! Noncolvonquim nasa sictomjaclha coo, sicvascapma coo, yoyam emyovacpoc mataa tingma apponquinomap — alhta actomjac coo.
15 Acvitac alhta co Judá napocja enlhit apquilyajapquiscama uva acyilhna acnim ninnayclha. Poc mataa apquilpatmaoclha trigo apactic acnim ninnayclha, najan maa uva ayingmenic, apquilpatmaoclha uva acyilhna, higo acyilhna, apquilpatmaoclho tingma Jerusalén. Acmiyovquic alhta elyinyoc as asoc acnim ninnayclha, yoyam elvita acyanmongam. 16 Apnam napocja co Tiro, apquillhacjam acnim ninnayclha quilasma najan moc asoc nipyesicsa judíos tingma Jerusalén.
17 Actomjac alhta siyanya apquilviscaa co Judá: —¡Quellhip apquiltemaclha apancaoc acmasom acnim ninnayclha! 18 Acno ilhnic nat apquiltemaclha apquilyeyjamcaa quellhip. Ninlingamcoc alhta mataa acyimtalhnama, najan maa tingma apvanyam, ayinyema apquiltemaclha nano. ¿Apquililtamjo ya quellhip coyangvomoc aplom pac Dios, apvita inlhojo apnatovascama quellhip acnim ninnayclha? — alhta actomjac coo.
19 Ayapajasquic alhta colhic altimnasa apquiltamilquiscama tingma apatong. Incaymalhquic elapiclha atnaoc alyivey actalhnacmo, mepqui aptalhnama lhama. Eljalhyovacsic sat mocjam atnaoc, acyeycajay inlhojo acnim ninnayclha. Ayapajasquic alhta napocja, yoyam elmeyvoc atong acyivey acnim ninnayclha, comopvan enlhit enalantac apnatoscama alpatmomalhca. 20 Apquilvoctac alhta apquilyanmongsomap najan apquilhacjam asoc, apquilnaclho amyip, napocja tingma apvanyam. 21 Actomjac alhta siyasa as enlhit: ¿So actomja yi? Acvitac sat ancoc mocjam apquilnayclha quellhip napocja tingma apvanyam, elmacpoc sat — alhta actomjac coo. Am alhta elvoctac mocjam acnim ninnayclha. 22 Altimnasquic alhta levitas, yoyam ellaniclhac apquilvalhoc, yoyam eltamilsic tingma apatnaoc acnim ninnayclha, cotnejic sat acnim acponquinomalhca. ¡Lhip Dios Visqui ajac. Noncolvonquim nasa sictomjaclha coo. Aptasi nac lhip aptomja mataa seyasicjayo! — alhta actomjac coo.
23 Acvitac alhta napocja ingnaymacoc israelitas apnatamcaa. Co Asdod, co Amón najan co Moab alhta as quilvanaa, cotnaja israelitas. 24 Napocja ayitquic colapvancaac nimpayvam, cotnaja nimpayvomó lhama. Co Asdod alhta apquilpayvomó lhama najan poc enlhit apquilpayvam. 25 Ningilatingmalhquic alhta sicyimnatesa sicpayvam. Acticponquic alhta poc, sicmaycam ava apatong sicyinyovasa maa. Actomjac alhta silanya, yoyam ellhenic mepqui apquilyeycajascaoc napato Dios, meltimjic mocjam apipjaymayc najan aptapayc metnaja israelitas. 26 Actomjac alhta silanya: Quip elanojo quellhip aptemaclha nano apvisqui Salomón, apvisqui nipyesicsa israelitas, aptemaclha apsilhnanomap apanco. Nasoc anco, apyimtalhnamo apanco nic nat apvisqui Salomón, am elhno poc apvisqui as nalhpop. Dios Visqui ingac aptimesquiscama apvisqui nipyesicsa israelitas. Apquilmayclha ilhnic nat quilvanaa etnejic apnatamcaa cotnaja israelitas, altomja alsilhnanoncama apvisqui. , 27 Acno quellhip apquilsilhnanomap apanco apquilmayclha quilvanaa cotnaja israelitas, apquiltemaclha apancaoc quellhip napato Dios — alhta actomjac coo.
28 Lhama alhta apvisay Joiada apquitca, apyata alhta sacerdote Eliasib, aptomjayclho Sanbalat apipjayim. Horonita alhta Sanbalat. Ayapajasquic alhta, yoyam mejingilpasmejec mataa ningilvisay israelitas. 29 Dios Visqui ajac. Noncolvonquim nasa apquiltemaclha as enlhitaoc, apquilvennéycam pacto ningmiyovmalhca ayinyema Dios najan apquilvennéycam Dios apquilancam sacerdotes najan levitas — alhta actomjac coo.
30 Alvatescasquic alhta nipyesicsa israelitas apquiltemaclha acmasom ayinyema alhta metnaja israelitas. Actimescasquic alhta sacerdotes najan levitas, yoyam eltimesam mocjam, moclhama apquilanyomap yavamlha etnejic. 31 Altimnasquic alhta actemaclha apquilyintilhvoyam mataa najan apquilansayclha acyilhna siclha apquilvitay amyip. Dios Visqui ajac. Noncolvonquim nasa sictomjaclha, yoyam omyovalhcac mataa — alhta actomjac coo — nic nat aptomjac Nehemías.