Un profeta de Judá amonesta a Jeroboán
1 Mientras Jeroboán estaba frente al altar de Betel dispuesto a quemar incienso, un profeta de Judá llegó a Betel por órdenes del Señor,
2 y comenzó a hablar en contra del altar. Dijo:
«Altar, altar, así ha dicho el Señor: “La dinastía de David va a tener un descendiente. Se llamará Josías, y él sacrificará sobre ti a los sacerdotes que sobre ti queman incienso. En lugar de incienso, sobre ti se quemarán huesos humanos.”»
3 Ese mismo día, el profeta dijo:
«Como señal de que el Señor ha hablado, el altar se hará pedazos y las cenizas que hay en él serán esparcidas.»
4 Cuando el rey Jeroboán escuchó las palabras que aquel varón de Dios pronunció en contra del altar de Betel, lleno de ira extendió el brazo y ordenó: «¡Deténganlo!» Pero el brazo que había extendido se le secó, y ya no lo pudo doblar.
5 Y en efecto, el altar se hizo pedazos y las cenizas se esparcieron, con lo que se cumplió la señal que el varón de Dios había anunciado por órdenes del Señor.
6 Entonces el rey le dijo al varón de Dios:
«Te pido que ruegues por mí ante el Señor tu Dios, para que mi brazo sea sanado.»
El varón de Dios rogó al Señor, y el brazo del rey fue sanado y volvió a estar como antes.
7 Entonces el rey le dijo al varón de Dios:
«Ven a comer a mi palacio. Quiero hacerte un regalo.»
8 Pero el varón de Dios contestó:
«Aun si me dieras la mitad de tu palacio, no podría acompañarte. Tampoco podría comer ni beber agua en este lugar.
9 El Señor me dio órdenes precisas. Me dijo: “No comas ni bebas nada, ni regreses por el mismo camino.”»
10 Y el profeta volvió por otro camino, y no por el que había tomado para ir a Betel.
11 Pero había en Betel un viejo profeta, cuyo hijo había estado cerca del altar y había visto y oído lo sucedido. Este fue con su padre y le contó lo que el profeta había hecho en Betel, y lo que le había dicho al rey.
12 El viejo profeta le preguntó:
«¿Y por dónde se fue el profeta?»
Cuando sus hijos le mostraron el camino que el varón de Dios había tomado para regresar a Judá,
13 él les ordenó que aparejaran su asno; y en cuanto sus hijos lo hicieron, él lo montó
14 y se fue por el camino que había tomado el varón de Dios. Poco después lo halló sentado a la sombra de una encina. Se detuvo y le preguntó:
«¿Eres tú el varón de Dios que vino de Judá?»
El varón le respondió:
«Sí, yo soy.»
15 Entonces el viejo profeta le dijo:
«Ven a mi casa, y come pan conmigo.»
16 Pero el varón de Dios le respondió:
«No puedo volver contigo, ni acompañarte, ni tampoco puedo comer ni beber agua en este lugar,
17 porque el Señor me dijo: “No comas pan ni bebas agua allí, ni regreses por el mismo camino.”»
18 Pero el viejo profeta lo engañó y le dijo:
«Yo, lo mismo que tú, también soy profeta. Un ángel me habló de parte del Señor, y me dijo: “Llévalo a tu casa para que coma pan y beba agua.”»
19 Entonces el varón de Dios lo acompañó a su casa, y allí comió pan y bebió agua.
20 Pero cuando estaban comiendo, el Señor le dio un mensaje al profeta que lo había hecho regresar,
21 y al varón de Dios que había venido de Judá le dijo con fuerte voz:
«Así dice el Señor: “Por haberte rebelado contra el mandato del Señor, por no haber obedecido el mandamiento del Señor tu Dios,
22 y por haber regresado para comer pan y beber agua en donde el Señor te ordenó que no lo hicieras, tu cuerpo no será sepultado junto con tus padres.”»
23 En cuanto el varón de Dios terminó de comer y beber, el viejo profeta que lo había engañado le aparejó el asno.
24 Ya en el camino, un león salió y atacó al varón de Dios y lo mató, y su cuerpo quedó tendido en el camino, y junto a él se echaron el asno y el león.
25 La gente que pasaba por allí, al ver tendido el cuerpo del profeta, y al león a su lado, fueron a la ciudad y se lo contaron al viejo profeta.
26 El profeta que había hecho volver al varón de Dios los escuchó y dijo:
«Se trata del varón de Dios. Pero desobedeció el mandato del Señor, y por eso el Señor lo castigó dejando que un león lo matara. Así se cumplió la palabra del Señor.»
27 Dicho esto, llamó a sus hijos y les pidió que aparejaran su asno, y ellos así lo hicieron.
28 Entonces el viejo profeta fue a ver el cuerpo tendido en el camino. El asno y el león todavía estaban echados junto al cuerpo, sin que el león hubiera devorado el cuerpo del profeta ni dañado al asno.
29 Entonces el viejo profeta levantó el cuerpo del varón de Dios, lo echó sobre el asno y se lo llevó. Al llegar a la ciudad, cantó endechas y luego lo enterró.
30 Colocó el cuerpo en su propio sepulcro, y entre sollozos decía: «¡Ay, hermano mío!»
31 Después del entierro, llamó a sus hijos y les dijo: «Cuando yo muera, quiero que me sepulten junto a este varón de Dios. Pongan mis huesos junto a los suyos,
32 porque con toda seguridad se cumplirá la palabra del Señor contra el altar que está en Betel y contra todos los altares que se han levantado en las ciudades de Samaria.»
33 A pesar de todo esto, Jeroboán no se arrepintió de su maldad, pues volvió a nombrar sacerdotes para los altares que había levantado entre el pueblo, y a cualquiera que quisiera ministrar en esos altares lo consagraba como sacerdote.
34 Este fue el gran pecado de Jeroboán, y por eso su descendencia fue exterminada de la tierra.
Profeta co Judá apnaclha apvisqui Jeroboam
1 Apnec nic nat Jeroboam acyitnamaclha altar, yoyam elvitic talha asoc acmasis. Pilapcasquic nic nat apvaa lhama profeta co Judá, Dios Visqui ingac apcapajascama. 2 Apyimnatasquic nic nat appayvam, acno apcanama Dios, apquilaneyo acyitnamaclha altar acvatnamaclha, aptomja apcanya: ¡Altar! ¡Altar! Caylhojo appayvam ayinyema Dios: Etyamoc sat lhama sicaa apquitcoc, etnejic sat apvisay Josías, aptomja David aptavin niptamin. Colhic sat alvatna talha as altar elmetic sacerdotes apticyovam metnaja israelitas, apquiltomja apquilvatnama asoc acmasis as altar. Colhic sat alvatna talha enlhit apticyovam — nic nat aptomjac.
3 Aptomjac nic nat mocjam as acnim profeta: Cotalhcac sat asoc monquinatquiscama aplhanma alhta Dios: Etvasacpoc sat altar acvatnamaclha, colhpansalhcac sat tajap acyitna netin altar acvatnamaclha — alhta aptomjac — nic nat aptomjac profeta.
4 Aplingac nic nat apvisqui Jeroboam profeta appayvam, aclhenalhco altar co Betel, yoyam cotvasalhcac. Aplovquic nic nat, appayesa apmic payjoc apquinmamcaclha altar, apyimnatesa appayvam: ¡Elpatjit maa! — nic nat aptomjac. Intomjaclhec nic nat acyamay apectong apvisqui, comopvan etajicsojo apectong. 5 Pilapcasquic nic nat acvitalhco altar actovasomalhca, najan tajap ayilhpansomalhca, acno siclhoc alhta appayvam profeta, ayinyema Dios Visqui ingac.
6 Aptomjac nic nat apvisqui apcanya profeta: —Ilmalhna sat lhip Dios Visqui pac, yoyam etamilquiscomoc mocjam ectong — nic nat aptomjac.
Apquilmalhnescasquic nic nat profeta. Intamilaclhec nic nat mocjam apectong apvisqui, acno siclhoc anco.
7 Aptomjac nic nat apvisqui apcanya profeta: —Noc, ongmiyaclhac sat tingma ajac, etoc siclho. Otnejic sat asoc sicmescama nasa lhip — nic nat aptomjac.
8 Aptomjac nic nat apcatingmavo profeta: —Paj. Naso inyicje jemquecsic asoc altamila, najan niplhit tingma pac aptamila movanquejec omyaclhac maa, movanquejec otoc nintom, movanquejec oynic yingmin quip aso siyinmamcaclha. 9 Ayinyema apmasmaclha Dios, aptomja seyanya: —Notov nasa lhip, noyin nasa yingmin, notajojo nasa amay apquinyemayaclha siclho — alhta aptomjac seyanya — nic nat aptomjac profeta.
10 Aptajaclhec nic nat profeta moc amay, jave apyiplayclha amay apquinyemayaclha apvactamo tingma Betel.
11 Apnec nic nat tingma Belén lhama profeta apvanyam. Apquiltimnascactac nic nat amyaa apquillingay apnaclha profeta co Judá, aptomjaclha profeta tingma Betel. Najan aptemaclha appayvam napato apvisqui.
12 Aptomjac nic nat apquilyap apquilanya: —¿Co lha acpayjo amay aptajayclha mocjam profeta? — nic nat aptomjac.
Apquiltimnasquic nic nat amay aptajayclha mocjam profeta.
13 Aptomjac nic nat apquilyap apquilanya: —Elpenacsojo sat sinamtem yamelyeyjaycoc — nic nat aptomjac. Apquilpenasquic nic nat maa. Apquinamtem nic nat profeta apvanyam ingyimjamcoc.
14 Aplhinquic nic nat yoyam esovjam profeta co Judá. Pilapcasquic nic nat apvita coning yamit encina (masit), aptomja apcanya: —¿Naso ya lhquip profeta co Judá, apvactama alhta? — nic nat aptomjac.
—Eje coo — nic nat aptomjac.
15 Aptomjac nic nat profeta apvanyam apcanya: —Noc, ongmiyaclhac tingma ajac, etasomoc sat lhip — nic nat aptomjac.
16 Apcatingmavoc nic nat profeta co Judá: —Movanquejec coo, movanquejec otlhic lhip tingma pac, movanquejec otoc, movanquejec oynic yingmin apnaclha lhip. 17 Aptomjac alhta seyanya Dios: Notov nasa lhip maa, noyin nasa yingmin maa, notajiclha nasa amay apvactama siclho — alhta aptomjac — nic nat aptomjac profeta.
18 Apquilinlhanacmec nic nat profeta apvanyam, aptomja apcanya: —Coo najan sicvisay profeta, apno lhip lha. Aptomjac lhac seyanya ángel Dios apcasinancama, yoyam oyantemiclha lhip tingma ajac, etoc sat, eynic sat yingmin — lhac aptomjac — nic nat aptomjac apvanyam.
Nasoc alhta apmopvan amyaa. 19 Aplhalhma ilhnic nat aptomjac. Aptasacmec nic nat maa tingma pac. 20 Apcanyacpec nic nat profeta apvanyam, colhic altimnasa profeta co Judá, amyaa ayinyema Dios Visqui ingac.
21 Apyimnatasquic nic nat appayvam napato profeta co Judá, aptomja apcanya: —Dios Visqui ingac appayvam apcanyacpo lhip: Am lhac elyajaclhoc lhip sicpayvam siltimnascama lhip. 22 Aptovquic lhac lhip, apyinquic lhac lhip, sictomja siyascama alhta lhip. Copvanquejec lhip epalhaquisacpoc apquilyitnamaclha apquilyeyjamcaa avalhoc mataymong, apquitsepa inlhojo lhip — nic nat aptomjac.
23 Appenasquic nic nat aptom najan apyam profeta co Judá. Appenasquic nic nat apquinamtem yamelyeyjaycoc profeta apvanyam. 24 Aptajaclhec nic nat profeta co Judá. Pilapcasquic nic nat aptajanyaa yamacmeyva aclom, ayaja profeta. Inyancac nic nat apquinamtem, inyancac nic nat yamacmeyva payjoc apyitnamaclha apmatnam. 25 Apquilvitangvocmec nic nat enlhit apquilyeycajay apyitnama apjapac najan acyanca maa yamacmeyva. Apquiltimnasquiclhec nic nat amyaa apquilvitay apnaclha profeta apvanyam. 26 Pilapcasquic nic nat profeta aplinga amyaa aptomja apyimnatesa appayvam: Profeta nac lha melyajayquiclho Dios appayvam, aptomja apcapajascama yamacmeyva, cajic sat profeta, acno aplhanma siclho — nic nat aptomjac profeta apvanyam.
27 Apquilanyacpec nic nat apquitquic, elpenacsojo apquinamtem yamelyeyjaycoc. Apquilpenasquic nic nat. 28 Apquinamtec nic nat profeta apvanyam, etyaningvomjo apmatnam. Apvitac nic nat maa, najan acyanca apquinamtem yamelyeyjaycoc najan acyanca yamacmeyva. Am nic nat cotavac apjapac yamacmeyva, am nic nat comatnac yamelyeyjaycoc. 29 Appatimcasquic nic nat apjapac netin apquinamtem appatmaoclho tingma apvanyam. Ingyatoynic sat maa naysicsa acmayovsa apvalhoc. 30 Apcatoynquic nic nat tacjalhop apanco profeta apvanyam. Aptomjac nic nat naysicsa apyapcalhem: —¡Eyalhing nac lhip, asquejec evalhoc coo! — nic nat aptomjac.
31 Natamin apcatoynma aptomja apquilanya apquitquic: —Ongvitsapoc sat coo nalhit acnim. Jelatoyin sat lhama as profeta Dios aplingascama, colyitnamoc sat lhama ingjapaoc. 32 Cotalhcac sat Dios appayvam aplingascama as profeta, yoyam cotvasalhcac sat altar acvatnamaclha co Betel, conatovasalhcac sat acyitnamaclha quilaycmasquiscama tingma apquilvanyam co Samaria — nic nat aptomjac.
33 Am nic nat elvatasac aptemaclha apmapsom apvisqui Jeroboam. Aptingyascasquic nic nat mocjam sacerdotes metnaja israelitas eltimesam acyitnamaclha quilaycmasquiscama. Apvitacpec nic nat enlhit apquiltamjo inlhojo etnejic sacerdote, quilhvoc sat etnesacpoc, ayinyema apvisqui Jeroboam. 34 Apsilhnanacpec nic nat apanco apvisqui Jeroboam napato Dios. Inmasquec nic nat aptimem apvisqui mepqui apya'monquiscama apmolhama, inmasquec nic nat apcanamaclha.