El que peque morirá
1 La palabra del Señor vino a mí, y me dijo:
2 «Ustedes en la tierra de Israel acostumbran repetir aquel refrán que dice: “Los padres se comieron las uvas agrias, y a los hijos les dio la dentera.” ¿En verdad lo creen?
3 Vivo yo, que ese refrán nunca más volverá a repetirse en Israel.
—Palabra de Dios el Señor.
4 »Todos ustedes son míos. Lo mismo el padre que el hijo. Solo morirá quien peque. Nadie más.
5 El hombre justo es aquel que actúa con apego al derecho y la justicia,
6 que no come sobre los montes ni dirige la mirada a los ídolos del pueblo de Israel; que no viola a la mujer de su prójimo, ni tiene relaciones sexuales durante la menstruación de la mujer;
7 que no oprime a nadie, ni retiene la prenda del deudor, ni comete robo alguno; que comparte su pan con el hambriento, y cubre y viste al desnudo;
8 que no presta dinero por interés o por usura, y que se aleja de la maldad y es imparcial al juzgar entre hombre y hombre;
9 que sigue mis ordenanzas, cumple mis decretos y actúa con rectitud. Ese es un hombre justo, y ese hombre vivirá.
—Palabra de Dios el Señor.
10 »Pero si ese hombre engendra un hijo ladrón, o asesino, o que incurre en alguna de estas cosas
11 pero no en otras, sino que come sobre los montes, o viola a la mujer de su prójimo,
12 u oprime al pobre y menesteroso, o comete robos, o no devuelve la prenda, o dirige la mirada hacia los ídolos e incurre en actos repugnantes,
13 o presta dinero por interés y usura, ese hijo no merece vivir, y no vivirá. Por incurrir en todos estos actos repugnantes, tendrá que morir, y su muerte será culpa suya.
14 »Pero si este malvado engendra un hijo que, al ver todos los pecados que su padre cometió, no los imita
15 sino, por el contrario, no come sobre los montes, ni dirige la mirada a los ídolos del pueblo de Israel, ni viola a la mujer de su prójimo,
16 ni oprime a nadie, ni retiene la prenda, ni comete ningún robo, sino que comparte su pan con el hambriento, y cubre y viste al desnudo,
17 y se aparta del mal, y no cobra interés por sus préstamos, y cumple mis decretos y sigue mis ordenanzas, ese hijo no morirá por la maldad de su padre, sino que merece vivir.
18 Su padre, en cambio, morirá por causa de su maldad, por los agravios cometidos, por despojar con violencia a su prójimo y por hacer lo malo entre la gente de su propio pueblo.
19 »Tal vez dirán ustedes: “¿Por qué no paga el hijo por el pecado de su padre?” Pues porque el hijo actuó en apego al derecho y la justicia, cumplió y practicó todos mis estatutos. Por eso merece vivir.
20 Solo el que peque merece la muerte. Ningún hijo pagará por el pecado de su padre, ni tampoco ningún padre pagará por el pecado de su hijo. El hombre justo será juzgado por su justicia, y el malvado será juzgado por su maldad.
Dios es justo
(Ez 33.10-20)
21 »Pero si el malvado da la espalda a todos los pecados que cometió, y cumple todos mis estatutos y actúa con apego al derecho y la justicia, no morirá, sino que vivirá.
22 No le será tomada en cuenta ninguna de las transgresiones que haya cometido, sino que vivirá por actuar con justicia.
23 ¿Acaso me es placentero que el malvado muera? Más bien, quiero que se aparte de su maldad y que viva.
—Palabra de Dios el Señor.
24 »Pero si el justo deja de actuar con justicia y perpetra todos los hechos malvados y repugnantes que el impío suele cometer, ¿cómo podrá vivir? Ya no se le tomará en cuenta su justicia, sino su rebeldía y su maldad. Así que morirá por el pecado cometido.
25 »Escúchenme ahora, pueblo de Israel. Tal vez digan: “Los caminos del Señor no son rectos.” ¿Pero en verdad no son rectos? ¿No es, más bien, que los caminos de ustedes son torcidos?
26 Si el justo deja de ser justo, e incurre en actos malvados, merece la muerte, ¡y morirá por la maldad que cometió!
27 Pero si el malvado se aparta de su maldad y se apega al derecho y a la justicia, habrá salvado su vida
28 por fijarse en todas las transgresiones que había cometido y apartarse de ellas. Así que no morirá, sino que vivirá.
29 »Pero si aun así el pueblo de Israel sigue diciendo: “Los caminos del Señor no son rectos”, ¿en verdad no son rectos mis caminos, pueblo de Israel? ¡Lo cierto es que son los caminos de ustedes los que no son rectos!
30 Así que, pueblo de Israel, voy a juzgar a cada uno de ustedes según sus caminos. Por lo tanto, vuélvanse a mí y apártense de todas sus transgresiones, para que su maldad no sea la causa de su ruina.
—Palabra de Dios el Señor.
31 »Pueblo de Israel, ¿por qué tienen que morir? Apártense de todas las transgresiones que han cometido, y forjen en ustedes un corazón y un espíritu nuevos,
32 porque yo no quiero que ninguno de ustedes muera. Así que vuélvanse a mí, y vivirán.
—Palabra de Dios el Señor.
Moclhama nincoo
1 Aptomjac alhta Dios Apyimtalhnamo seyanya coo: 2 ¿So actomja yi? Inlingalhquic mataa nipyesicsa co Israel apquillhanmaclha nano: Aptovcamquic alhta enlhitaoc uva acyilhna lapamcaa, apquilvita apquitquic asic apmaoc — intomjac apquillhanmaclha. 3 Nasoc sicpayvam silanya quellhip: Mellhenejec sat mataa apquillhanmaclha nano nipyesicsa quellhip. 4 Coo ajancaoc apyovoclhojo enlhitaoc as nalhpop, najan apyapmayc, najan apquitquic. Enlhit apsilhnanomap apanco, ematong sat.
5 Enlhit appeyvomo aptingyac mataa nintemaclha acpeyvomo. 6 Mepasmejec mataa aptoycaoc apitic netin inquilhe, naysicsa apquilayo quilaycmasquiscama. Metnejec mataa apcayo quilaycmasquiscama nipyesicsa co Israel. Metingyejec mataa quilvana cotnaja aptava. Mepatjetamquejec mataa aptava naysicsa acyamasma actom. 7 Metvacsejec mataa poc, acyitna inlhojo apmaycaoc nasa. Aptajesquic mataa aplhoy asoc monquinatquiscama apmaycaoc nasa. Meminyilhejec mataa. Memyovejec mataa aptom, napato mayic ayajem. Memyovejec mataa aptalhnama, napato mepqui aptalhnama enlhit. 8 Memejec mataa intereses ayinyema apmaycaoc nasa poc. Impeyvoc mataa apyicpilquemo naysicsa apquilpeyvescasquiclha amyaa. 9 Aptomja apyiplovquiscama siyanamaclha najan siyascamaclha. Nasoc anco aptomja appeyvomo, emyovacpoc sat naysicsa aptiyascam — alhta aptomjac Dios.
10 Apnec sat ancoc apquitca apmapsom apticyovam inyap, acyitna aptemaclha apanco. 11 Mepqui alhta aptemaclha apanco apyap. Appasmec mataa aptoycaoc apitic netin inquilhe, acyiplomo apcayo quilaycmasquiscama. Aptingyac mataa quilvana cotnaja aptava. 12 Aptovasquic mataa enlhit mepqui asoc, mepqui apquilnatam, aptomja apminyilhma. Mepqui aptajescama asoc monquinatquiscama apmaycaoc nasa. Aptomja apyiplovquiscama najan apcayo quilaycmasquiscama. 13 Apmam mataa intereses ayinyema apmaycaoc nasa poc. Copvanquejec etyisam mocjam as enlhit. Apyiplovcasquic mataa actemaclha sictanoncama coo, ematong sat as enlhit, ayinyema apsilhnanomap apanco — alhta aptomjac Dios.
14 Aptomjac alhta mocjam: Apnec lhaja apquitca as enlhit, apvita inlhojo aptemaclha apanco apyap, aptemaclha apanco apsilhnanomap apyap. Am eyiplovcasac mataa aptemaclha apanco apyap. 15 Mepasmejec mataa aptoycaoc apitic netin inquilhe, naysicsa apquilayo quilaycmasquiscama. Metnejec mataa apcayo quilaycmasquiscama nipyesicsa co Israel. Metingyejec mataa quilvana cotnaja aptava. 16 Metvacsejec mataa poc, acyitna inlhojo apmaycaoc nasa poc. Aptajesquic mataa aplhoy asoc monquinatquiscama apmaycaoc nasa poc. Meminyilhejec mataa. Memyovejec mataa aptom napato mayic ayajem. Memyovejec mataa aptalhnama, napato mepqui aptalhnama enlhit. 17 Metvacsejec mataa poc. Memejec mataa intereses ayinyema apmaycaoc nasa poc. Aptomja apyiplovquiscama siyanamaclha najan siyascamaclha coo. Emyovacpoc sat as enlhit. Mematnejec sat acya'mongam apsilhnanomap apanco apyap — alhta aptomjac.
18 Aptomjac alhta mocjam: Apyap alhta aptovascama mataa poc, aptomja apminyilhma, aptomja apmapsom nipyesicsa apnaymacoc. Ematong sat ayinyema apsilhnanomap apanco. 19 Eltimjic selanya quellhip: ¿So actomja yi? ¿Apsilhnanomap apanco apyap, mematneje ya lhama apquitca? — sat eltimjic. Aptingyac mataa nintemaclha acpeyvomo apquitca, apyiplovquiscama mataa siyanamaclha coo: naso etyisam sat, mematnejec sat. 20 Ematong sat aptomja apsilhnanomap apanco. Mematnejec mataa apquitca ayinyema apsilhnanomap apanco apyap. Mematnejec mataa apyap ayinyema apsilhnanomap apanco apquitca. Elhcac sat acyanmongam enlhit appeyvomo. Colhic sat acyanmongseclho aptemaclha apanco apmapsom — alhta aptomjac Dios — nic nat aptomjac profeta.
Aptemaclha appeyvomo Dios
(Ez 33.10-20)
21 Aptomjac alhta mocjam: Apyanmoncasquic sat ancoc moc apvalhoc enlhit apmapsom, apquilvatesa aptemaclha apanco. Apyiplovcasquic sat ancoc siyanamaclha najan siyascamaclha najan nintemaclha acpeyvomo, nasoc anco emyovacpoc, mematnejec sat maa. 22 Melhenejec sat mataa aptemaclha apmapsom nano. Emyovacpoc sat ayinyema aptemaclha appeyvomo. 23 Altamjoc coo mengyitsepejec enlhit apmapsom, omyoc sat mataa sicvita inlhojo apyanmonquiscama moc apvalhoc. Eycaso sicpayvam sicvisay Dios — alhta aptomjac.
24 Aptomjac alhta mocjam: Apquilvatasquic sat ancoc apyiplovquiscama enlhit nintemaclha acpeyvomo. Nasoc anco apyiplovquiscama nintemaclha acmasom. ¿Apvanqui ya emyovacpoc as enlhit? Coyitnamejec mocjam ejatic aptemaclha alhta appeyvomo. Ingyitsapoc sat ayinyema apsilhnanomap apanco najan aptemaclha apquilvatescama appeyvomo. 25 Apquilanayquic quellhip motnaja sicpeyvescasquiclha acpeyvomo. Quip elaylhojo quellhip enlhitaoc Israel. ¿Apquilanayqui ya quellhip motnajac sicpeyvomo? Jave coo sicmasom, quellhip eyca apquilmapsomcaa. 26 Apquilvatasquic sat ancoc enlhit aptemaclha appeyvomo, etniclhac mocjam apmapsom. Ingyitsapoc sat ayinyema aptemaclha apanco apmapsom. 27 Moc actemaclha. Apquilvatasquic sat ancoc aptemaclha apanco apmapsom enlhit. Apyiplovcasquic sat ancoc nintemaclha acpeyvomo, emyovacpoc sat. 28 Apyicpilcangvocmec sat ancoc acvisay acmasom, apquilvatasquic sat ancoc aptemaclha apanco apmapsom mengyitsepejec sat maa, emyovacpoc sat — alhta aptomjac.
29 Aptomjac alhta mocjam: Quellhip enlhitaoc Israel apquilanem motnaja sicpeyvomo coo. Quellhip eyca meltomja apquilpeyvomo. 30 Olyicpilcojoc sat quellhip, opquiniclhac sat ayalhnaclhojo apquilvalhoc moclhama quellhip, ayinyema apquiltemaclha apancaoc. Eycaso sicpayvam sicvisay Dios. Vamlha eltime quellhip apquiltemaclha apancaoc, vamlha otnesquisic actemaclha apquilsilhnanomap apanco, elmiyvacpoc sat maa. 31 Elvatsaoc sat quellhip apquiltemaclha apancaoc, actomja seyinmelhaycam coo. Eltingya sat apquilvalhoc alhnancoc, acyiplomo apquiltemaclha alhnancoc. ¿Apquililtamjo ya elmasquingvomoc quellhip? 32 Coo eyca altamjoc olmeyvoc quellhip. Elvatsaoc quellhip apquiltemaclha acmasom, elmiyovacpoc sat — alhta aptomjac Dios — nic nat aptomjac profeta.