El rey de Arad ataca a Israel
1 El rey cananeo de Arad habitaba en el Néguev, y cuando oyó que Israel venía por el camino de Atarín, salió a pelear contra ellos, y a algunos los hizo prisioneros.
2 Entonces Israel hizo un voto al Señor, y dijo:
«Si tú pones este pueblo en mis manos, yo destruiré sus ciudades.»
3 El Señor escuchó la petición de Israel, y le entregó a los cananeos. Israel destruyó entonces a los cananeos y a sus ciudades, y a ese lugar lo llamó Jormá.
La serpiente de bronce
4 Después los israelitas partieron del monte Hor, en dirección al Mar Rojo, para rodear la tierra de Edom, y en el camino el pueblo se desanimó
5 y murmuró contra Dios y contra Moisés:
«¿Para qué nos hiciste salir de Egipto? ¿Para hacernos morir en este desierto? ¡No hay pan ni agua, y ya estamos hartos de este pan tan liviano!»
6 Entonces el Señor mandó serpientes venenosas entre el pueblo, para que los mordieran, y muchos del pueblo de Israel murieron.
7 El pueblo fue a ver a Moisés, y le dijo:
«Hemos pecado al murmurar contra el Señor y contra ti. ¡Ruégale al Señor que nos quite estas serpientes!»
Y Moisés oró por el pueblo,
8 y el Señor le dijo a Moisés:
«Haz una serpiente como estas, y ponla en un asta. Todo el que sea mordido y la mire, vivirá.»
9 Moisés hizo una serpiente de bronce, y la puso sobre un asta; y cuando alguna serpiente mordía a alguien, si miraba a la serpiente de bronce, seguía con vida.
Los israelitas rodean la tierra de Moab
10 Los hijos de Israel partieron de allí y acamparon en Obot.
11 Al partir de Obot, acamparon en Iyé Abarín, en el desierto que está enfrente de Moab, por donde sale el sol.
12 Al partir de allí, acamparon en el valle de Zered.
13 Al partir de allí, acamparon al otro lado del río Arnón, que está en el desierto y que va más allá del territorio del amorreo. Este río Arnón es el límite entre los moabitas y los amorreos.
14 Por eso en el libro de las batallas del Señor puede leerse:
«… lo que hizo en el Mar Rojo
y en los arroyos de Arnón,
15 y en la corriente de los arroyos
que va a parar en Ar
y se detiene en los límites de Moab.»
16 De allí siguieron hasta Ber, es decir, el pozo donde el Señor le dijo a Moisés: «Reúne al pueblo, que voy a darles agua.»
17 Israel entonó allí este cántico:
«¡Canta, pozo! ¡Deja fluir el agua!
18 Los grandes señores cavaron este pozo;
¡con sus cetros lo cavaron
los nobles y los príncipes del pueblo!»
Del desierto se dirigieron a Matana,
19 de Matana a Najaliel, de Najaliel a Bamot,
20 y de Bamot al valle que está en los campos de Moab, y a la cumbre del Pisga, que mira hacia el desierto.
Israel derrota a Sijón
(Dt 2.26-37)21 Israel envió embajadores a Sijón, el rey de los amorreos, para decirle:
22 «Voy a pasar por tu tierra. No iremos por los sembrados ni por las viñas, ni beberemos agua de tus pozos. Iremos por el camino principal, hasta salir de tu territorio.»
23 Pero Sijón no permitió que Israel pasara por su territorio, sino que juntó a todo su ejército y salió al desierto para pelear contra Israel. Al llegar a Yahás,
24 Israel hirió a Sijón a filo de espada y se posesionó de su tierra, desde Arnón hasta Jaboc y hasta los hijos de Amón, porque la frontera de los hijos de Amón era fuerte.
25 Israel se apoderó de todas estas ciudades, y habitó en todas las ciudades de los amorreos, y en Jesbón y todas sus aldeas.
26 Jesbón era la ciudad de Sijón, el rey de los amorreos que antes había tenido guerra con el rey de Moab, y se había apoderado de toda su tierra, hasta Arnón.
27 Por eso dicen los proverbistas:
«¡Vengan todos a Jesbón!
¡Que vuelva a levantarse la ciudad de Sijón!
28 Porque de Jesbón salió fuego;
de la ciudad de Sijón salieron llamas
que consumieron las ciudades de Moab
y las señoriales alturas de Arnón.
29 »¡Ay de ti, Moab!
¡Quedaste destruido, pueblo de Quemos!
Tus hijos fueron puestos en fuga,
y tus hijas fueron hechas cautivas
del rey Sijón de los amorreos.
30 »¡Pero nosotros devastamos su reino!
Jesbón quedó en ruinas hasta Dibón,
pues la destruimos hasta Nofa y Medeba.»
Israel derrota a Og de Basán
(Dt 3.1-11)31 Fue así como Israel llegó a habitar la tierra de los amorreos.
32 Además, Moisés mandó exploradores a Jazer, y se apoderaron de sus aldeas y desalojaron a los amorreos.
33 Cuando volvieron, lo hicieron por el camino de Basán; pero Og, el rey de Basán, salió con todo su ejército a combatirlos, y pelearon en Edrey.
34 Entonces el Señor le dijo a Moisés:
«No le tengas miedo, porque a él y a todo su pueblo yo los pondré en tus manos, lo mismo que a su tierra, y harás con él lo mismo que hiciste con Sijón, el rey amorreo que habitaba en Jesbón.»
35 Y los israelitas hirieron de muerte a Sijón y a sus hijos, y a todo su ejército. No dejaron con vida a nadie. Así se apoderaron de su tierra.
Tingma aptovasomap Horma
1 Apnec nic nat apvisqui yoclhilhma Canaán, tingma apvisay Arad. Moc acvisay yoclhilhma Néguev, ningiltimem Mepqui ayimjaclha paat. Aplingac nic nat amyaa apvisqui maa: Cotnaja ingmoc israelitas. Payjoc amay tingma Atarim — nic nat intomjac amyaa. Yejemoc nic nat apquilapajasa singilpilhtetemo. Apquilnapacpec nic nat. Apquilmacpec nic nat napocja israelitas. 2 Apquilpamejitcasquic nic nat Dios enlhitaoc Israel. Apquillhenquic nic nat elyanmongsiclha apquiltemaclha apancaoc cotnaja ingmoc. Elsavojoc sat apnatovascama tingma apquilvanyam. Appasmom inlhojo Dios — nic nat apquiltomjac. 3 Apjalhnoc nic nat Dios apquilmalhnancama enlhitaoc Israel. Apquilnapacpec nic nat. Apticyovquic nic nat co Canaán. Apnatovasquic nic nat tingma apquilvanyam, mepqui apcaymomap lhama. Apquilpasmec nic nat Dios. Apquiltimec nic nat as yoclhilhma acvisay Horma, ningiltimem Mactovascama.
Quilaycmasquiscama acyeyva
4 Apquilyinyovquic nic nat inquilhe Hor enlhitaoc Israel. Apquilpeyvoc nic nat acvisay Mar Rojo, ningiltimem Yingmin Acyilhvasem. Apquilyitnocjac nic nat yoclhilhma Edom. Am nic nat cotamila apquilvalhoc enlhitaoc Israel. 5 Apquilinmelham nic nat Dios, najan napato Moisés.
Apquiltomjac nic nat apquilanya: —¿So actomja yi singyinyovquisa alhta yoclhilhma Egipto? Ongilitsapoc sat as yoclhilhma actamopeycaoc. Paj ningyam yingmin. Paj nincoo nintom. Ingilastinquic nincoo as nintom acmasom, acvisay maná sepo apnic — nic nat apquiltomjac.
6 —Pilapcasquic nic nat alvaa aclhamoclhojo acyeyva. Dios nic nat apquilapajascama. Inquiltaclhamquic nic nat. Apquilitsepquic nic nat moclhama enlhitaoc. 7 Apquilmiyaclhec nic nat poc apnaclha Moisés.
Apquiltomjac nic nat apquilanya: —Nincoo ningilsilhnanomalhca inganco napato Dios, najan napato lhip. Jingilmalhnesquis sat Dios, yoyam jingilyinyovsic acyeyva acyovoclhojo.
Apquilmalhnescasquic nic nat Moisés, yoyam elasicjiclhojo mocjam Dios.
8 Aptomjac nic nat Dios apcanya: Ingyaymasquis sat acyeyva. Iyipitquis sat quilaycmasquiscama navá yamit acvinatem, itnimquis sat yamit. Moclhama enlhit actaclhama acyeyva, elanojoc sat quilaycmasquiscama. Evomsacpoc sat tap, aptomja apquilaneyo quilaycmasquiscama — nic nat aptomjac Dios.
9 Apquillanac nic nat quilaycmasquiscama acyeyva Moisés. Tava ápac nic nat allanomalhca. Apyipitcasquic nic nat navá yamit acvinatem. Innec nic nat acvomquisa tap enlhit actaclhama acyeyva. Aptomja apquilaneyo netin yamit.
Apquilquimpayclha mocjam israelitas
10 Apquilquimpaclhec nic nat mocjam israelitas, apquilmiyaclho acvisay Obot. 11 Apquilquimpaclhec nic nat mocjam Obot, apquilmiyaclho Ije-abarim, payjoc yoclhilhma actamopeycaoc nicja yoclhilhma Moab actiyapmaclha acnim. 12 Apquilquimpaclhec nic nat mocjam, apquilmiyaclho vatsam ayitcoc Zered, elhnam siclho. 13 Apquilquimpaclhec nic nat mocjam, apquilmiyaclho tap vatsam Arnón, yoyam elhnam siclho. Yitnec nic nat as vatsam yoclhilhma actamopeycaoc acvaycmo apquileyvomaclha amorreos, actomja nicja yoclhilhma apancaoc moabitas najan nicja yoclhilhma amorreos. 14 Eycaso aclhanma ilhnic nat vaycajac acvisay Apquilnapomacpilha napato Dios:
Ningmiyaclhec alhta Vaheb yoclhilhma Sufá, najan vatsam ayitcoc najan vatsam Arnón.
15 Nicja vatsam acvaycmo yoclhilhma Ar. Ningilvocmec alhta yoclhilhma Moab — nic nat intomjac vaycajac.
16 Apquilyinyovquic nic nat vatsam Arnón, apquilmiyaclho acvisay Beer. Yitnec nic nat maa yamilquit. Appamejitcasquic nic nat maa Dios napato Moisés aptomjac apcanya: ¡Ingyansiclha sat apyovoclhojo enlhitaoc, elmecsic sat yingmin yoyam elyinamcoc! — nic nat aptomjac. 17 Yiplovcoc nic nat apquilminaycmascama israelitas:
¡Cotyip sat yingmin yamilquit! ¡Ongiltimjic sat ningayo yamilquit!
18 Apquilantipcasquic alhta yingmin, ayinyema yamit ayitcoc. ¡Apquilanama alhta cotyapoc yingmin apquilviscaa najan enlhit mayayo! — nic nat intomjac apquilminaycmascama.
Apquilquimpaclhec nic nat yoclhilhma actamopeycaoc, apquilmiyaclho Matana. 19 Apquilyinyovquic nic nat Matana apquilvocmo Nahaliel. Apquilyinyovquic nic nat Nahaliel apquilvocmo Bamot. 20 Apquilquimpaclhec nic nat Bamot, apquilmiyaclho alvata acyitna apquileyvomaclha moabitas, acvaycmo inquilhe Pisga, nicja yoclhilhma actamopeycaoc.
Apquilimpocja nipyesicsa apnaymacoc Sehón
(Dt 2.26-37)21 Apquilapajasquic nic nat israelitas, colhic altimnasa amyaa apvisqui Sehón nipyesicsa amorreos. Intomjac nic nat amyaa: 22 Ningilpecjam ongilmilanic yoclhilhma actomja lhip apanco. Montingyejec sat ayimjaclha ninganma, paj najan uva avjac, montingyejec sat yamilquit apancaoc yoyam ongyinamcoc. Ongilyiplaclhac sat amay anco acvaycmo tap yoclhilhma actomja lhip apanco — nic nat intomjac amyaa.
23 Apmiyovquic nic nat apvisqui Sehón. Apcansaclhec nic nat apyovoclhojo apnaymacoc amorreos, elamyilhamcoc payjoc yoclhilhma actamopeycaoc. Apquilimpocjac nic nat payjoc Jahaza. 24 Apquilnapacpec nic nat israelitas, apquiltomjac apquilyimnatem apanco. Apquilsovjoc nic nat yoclhilhma apquileyvomaclha amorreos, ayenmo vatsam Arnón acvaycmo vatsam Jaboc, moc acvisay frontera apquileyvomaclha amonitas, acyitnamaclha apquilyilhanmomaclha singilpilhtetemo. 25 Apquilsovjoc nic nat israelitas yoclhilhma apquileyvomaclha amorreos najan tingma apquilvanyam maa. Apquilmec nic nat tingma apvanyam apvisay Hesbón najan tingma nipyava maa. Apquilnaclhec nic nat maa israelitas. 26 Apvisqui Sehón tingma pac nic nat Hesbón, apvisqui nipyesicsa amorreos. Apquilnapacpec nic nat siclho amorreos najan moabitas, aptomja apyimnatem apanco Sehón. Apquilmec nic nat as yoclhilhma acvaycmo vatsam Arnón. 27 Yitnec nic nat poesías:
¡Elquilhyim tingma Hesbón, apvisqui tingma pac Sehón! ¡Ellaniclha sat mocjam tingma! ¡Elyimnates sat tingma apquilyimnatem!
28 Apquilvatnec alhta talha poc tingma, apquilvita enlhit apvisqui tingma pac Sehón. Aptovasacpec alhta tingma Ar de Moab, payjoc inquilhe vatsam Arnón
29 ¡Quellhip layi co Moab! Apnatovasacpec apquiltomja apquilayo quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios acvisay Quemós. Mepqui alhta apquilmasma, apquilinyajamco enlhitaoc. Inquilmalhquic alhta quilvanaa, apnalayclha alhta apvisqui Sehón.
30 Mepqui alhta apquilyimnatem co Hesbón. Apnatovasacpec alhta co Dibón acvaycmo tingma Nofa. Talha alhta actovascama acvaycmo Medeba — nic nat intomjac vaycajac poesías.
Apmatnam apvisqui co Basán
(Dt 3.1-11)31 Apquilsovjoc nic nat israelitas yoclhilhma apquileyvomaclha amorreos. 32 Apcapajasquic nic nat Moisés napocja enlhit, eltiyangvomjoc tingma apvanyam Jazer. Apquilimpocjac nic nat israelitas as tingma najan yoclhilhma niyava maa. Apquilantipsacpec nic nat amorreos actomja apquilaoclha. 33 Apquilmiyaclhec nic nat israelitas payjoc nilhqueyja yoclhilhma Basán. Apnec nic nat tingma Edrei apvisqui co Basán apvisay Og, yoyam elnapacpoc israelitas. 34 Aptomjac nic nat Dios apcanya Moisés: ¡Nongya nasa lhip! Coo sat otnesquisic lhip etnejic apyimnatem nipyesicsa cotnaja ingmoc. Colhojoc sat acyanmongayclha apvisqui, acno aplingaycamco siclho apvisqui Sehón nipyesicsa amoreos, tingma pac siclho apvisqui Sehón tingma Hesbón — nic nat aptomjac.
35 Apmatnec nic nat apvisqui Og najan apquitquic najan apyovoclhojo apnaymacoc singilpilhtetemo. Am nic nat ingyaymacpoc lhama. Apquilsovjoc nic nat israelitas yoclhilhma apquileyvomaclha apancaoc (Basán).