1 Dirigí entonces la mirada hacia tanta violencia que se comete bajo el sol, y pude ver que los oprimidos lloran y no hay quien los consuele; y no hay quien los consuele porque el poder está en manos de sus opresores.
2 Felicité entonces a los que ya han muerto, más que a los que aún viven,
3 aunque más felices que estos dos son los que todavía no han nacido, pues todavía no han visto tanta maldad que se comete bajo el sol.
4 También he podido ver que todo el que se afana y tiene éxito en lo que hace despierta la envidia de su prójimo. ¡Y esto también es vanidad y aflicción de espíritu!
5 El necio se cruza de brazos,
y acaba por destruirse a sí mismo.
6 Más vale un puñado de descanso
que dos puñados de afanes y aflicción de espíritu.
7 Una vez más dirigí la mirada hacia la vanidad que existe bajo el sol.
8 Y vi a un hombre solo, sin hijos ni hermanos que lo sucedieran, y que no obstante nunca dejaba de trabajar ni se cansaba de contemplar sus riquezas, ni tampoco se preguntaba: «Y yo, ¿para quién trabajo? ¿Para qué reprimo mi apetito por las cosas buenas?» ¡Y esto también es vanidad, y un trabajo infructuoso!
9 Dos son mejor que uno, porque sacan más provecho de sus afanes.
10 Si uno de ellos se tropieza, el otro lo levanta.
¡Pero ay de aquel que tropieza y no hay quien lo levante!
11 Si dos se acuestan juntos, mutuamente se calientan;
pero uno solo no puede calentarse.
12 Uno solo puede ser vencido, pero dos presentan resistencia.
El cordón de tres hilos no se rompe fácilmente.
13 Mejor es el joven pobre y sabio, que el rey viejo y necio, que no admite consejos.
14 Porque el joven sabio, aunque haya nacido pobre en el reino del viejo necio, sale de la cárcel para asumir el trono.
15 Yo he visto a todos los que viven bajo el sol seguir al joven que sucederá al rey necio.
16 ¡La gente que lo sigue es incontable! Y sin embargo, los que vengan después tampoco estarán contentos con él. ¡Y también esto es vanidad y aflicción de espíritu!
1 Acvitac alhta actemaclha apquillingaycamco acyimtalhnama enlhit apquilmomap lhalhma anco. Avanje inyicje apquillingaycamco, paj lhama aptamilquisquiyam apquilvalhoc. Apquilyimnatem apanco apquilviscaa, mepqui mataa aptamilquisquiyam apquilvalhoc. 2 Enlhit apquilmasquingvaycmo nano, mepqui apquillingaycamco, am colhno enlhit apquileyvam quilhvo as ningvamlha nac jay. 3 Apquilinyejemo inyicje meltiyaycamlha mocjam, ayinyema melvitay mataa actemaclha acmasom as nalhpop.
4 Acvitac alhta mocjam: Ningvascapma ningiltamjaycam najan acma ningilnatam, actomja ayinyemayaclha singilyasipquiscama ingnaymacoc. Alhto inyicje as nintemaclha, acyitsomalhca ningilpatjetma alhcajayam.
5 Coyacmoc mataa etnajam enlhit acyeyjamelhma, ingyitsapoc sat apanco — intomjac maa. 6 Coo eyca siclhanma mataa: Incaymalhquic ongiltamjam ayitcoc acyiplomo ningilovquiscama ningilyampay, am colhno acyivey ningilpatjetma alhcajayam — intomjac evalhoc.
7 Acvitac coo mocjam actemaclha ningilpatjetma alhcajayam as nalhpop. 8 Enlhit aptamjam aplhapco, mepqui apnaymacoc, mepqui apquitquic, mepqui apquilyalhing. Avanjec apvascapma aptamjaycam apcansayclha apquilnatam, mepqui mataa aplovquiscama apyampay. ¿So actomja yi aptomjaclha maa? Alhto inyicje apvascapma, acyitsomalhca appatmeycam acyimtalhnama naysicsa aptiyascam.
Ningilyimnatem ayinyema nimpasmeyquiclha
9 Intasic mataa nimpasmeyquiclha incanit, am colhno aptamjaycam aplhapco. Coyangvomoc sat acyanmongam ningiltamjaycam. 10 Aptiyacmec sat ancoc aplhalhma nalhit amay, epasingvotac sat poc. Aplhinquic sat ancoc aplhapco, etyamoc sat nalhit amay, mepasingvotayc sat maa, ayinyema mepqui aplhalhma. 11 Tasic maa apyitnamó lhama apcanit nipyesicsa piyam (acmatsamangi) mepqui talha, yoyam melpilhyinamejec sat. Somcoc maa enlhit aplhapco, epilhyinamoc sat mepqui apyitnamó lhama. 12 Apvanquic ematong enlhit aplhapco, meticyovejec sat apcanit aptomja apmasma poc. Yitnec apquillhanmaclha nano: Acyimnatem anco tama acyivey, ayinyema acnilhpongam tres tama ayitcoc — intomjac maa.
Nintemaclha ningyascamco
13 Mocjam ninlhanmaclha: Aptasi nac enlhit apquiltamsomap mepqui apquilnatam, am elhno apvisqui rey mepqui apquilpamejitsomap, aptomja aptanoncama maltamescama. 14-15 Aptipquic siclho singilpilhtetomaclha as enlhit mepqui apquilnatam, etniclhac sat apvisqui. Apquilitsovasoc alhta apnaymacoc enlhit. 16 Nalhit acnim comascoc sat apquilitsovascama enlhit, elinmelham sat apvisqui. Apquiljalhnec mataa eya'mongsic sat poc apvisqui. Alhto inyicje as nintemaclha, acyitsomalhca ningilpatjetma alhcajayam.