1 El egoísta solo piensa en sí mismo,
y se entromete en cualquier asunto.
2 Al necio, la inteligencia no le causa placer;
tan solo le interesa exhibir lo que piensa.
3 Llega el impío, llega el desprecio;
con la deshonra viene la afrenta.
4 Los dichos del hombre son aguas profundas,
pero la sabiduría es una fuente inagotable.
5 No está bien favorecer al impío
y no hacerle justicia al hombre honrado.
6 Las palabras del necio provocan contiendas;
sus labios convocan a los golpes.
7 El necio provoca su propio mal;
con sus propios labios se tiende una trampa.
8 Los chismes empalagan,
pero calan hasta lo más profundo.
9 El que es negligente en su trabajo
es también íntimo amigo de gente nociva.
10 El nombre del Señor es una fortaleza
a la que el justo acude en busca de ayuda.
11 El rico piensa que sus riquezas
son una fortaleza de altas murallas.
12 El orgullo humano es presagio del fracaso;
la humildad es preludio de la gloria.
13 ¡Cuán presuntuoso y ridículo se muestra
el que responde antes de oír!
14 El espíritu humano sostiene al enfermo,
pero al espíritu angustiado, ¿quién lo sostiene?
15 La mente inteligente adquiere sabiduría,
y los oídos sabios van en pos de la ciencia.
16 Los obsequios te allanan el camino
y te llevan ante grandes potentados.
17 El primero en defenderse alega inocencia,
hasta que llega su adversario y lo desmiente.
18 Las suertes ponen fin a las querellas,
y dictan sentencia entre los litigantes.
19 El hermano ofendido es más impenetrable
que una ciudad amurallada;
persisten más los pleitos entre hermanos
que los cerrojos de una fortaleza.
20 Hay quienes, con lo que dicen,
logran satisfacer su hambre.
21 El que ama la lengua comerá de sus frutos;
ella tiene poder sobre la vida y la muerte.
22 ¿Hallaste esposa? ¡Has hallado el bien!
¡Has alcanzado el favor del Señor!
23 El pobre habla con ruegos;
el rico responde con rudeza.
24 Hay amigos que no son amigos,
y hay amigos que son más que hermanos.
1 Ningiltamjoc mataa colhic singaco, acyitna inlhojo ayajamalhco ingvalhoc. Ongilinmelham sat mataa, singiltamesa inlhojo ingmoc asoc actamila.

2 Ningiltanovquic singiltamescama ingmoc, acyitna inlhojo acyeyjamelhma ingvalhoc. Ningiltamjoc mataa onlingacsic nintemaclha inganco.

3 Nimpenasquic sat ancoc actemaclha acmasom, coyiplovjoc sat ningmancactama. Comascoc sat singayo, acyitna inlhojo ningyimtalhnesomalhco inganco.

4 Ningilyataycam acyitsomalhca ayaptovnilha yingmin acvanyam, najan malha yingmin ayinyem vatsam, najan malha yamilquit ayinyemayaclha ningyascamco.

5 Mongvanquejec ongmeyvoc ingmoc apsilhnanomap apanco. Mongvanquejec ongilpejescomoc ingmoc mepqui apsilhnanomap apanco.

6 Ongilatingmalhcac sat nincoo, ayinyema appayvam ingmoc acyeyjamelhma apvalhoc. Ongilnapalhcac sat nincoo, ningiljalhno inlhojo apayvam apanco.

7 Ongiltovasalhcac inganco ayinyema ningilyataycam nintemaclha acyeyjamelhma, colhojoc ningilyataycam singasipquiscama ingyispoc tama.

8 Ningilantipquiscama apvisay ingmoc actomja acmam ingilvalhoc. Malha acmasis ningiljalhenmo, jingilvoncamejec sat mataa.

9 Jingilyacmoc ongiltamjam (singastingam nintamjaycam) najan nintovascama asoc actamila, alyitsomalhca anit nintemaclha, acno sicaa acpaliyam.

10 Visqui ingac apvisay acyitsomalhca tingma nitno, actomja apquilyilhanmomaclha enlhit apquilpeyvomo.

11 Ninganayquic nincoo cascama ningilnatam actomja singmasma nincoo, malha mataymong acjalhtam ningyilhanmomaclha.

12 Ongnatovasalhcac sat nincoo, acyitna inlhojo ningyimtalhnesomalhco inganco. Colhic sat singaco nipyesicsa ingnaymacoc, acyitna inlhojo conjamalhca ingvalhoc.

13 Ningilatingmavoc sat ancoc yicpintama singilmalhnaycam ingmoc, colhojoc sat nintemaclha acyeyjamelhma najan nintemaclha ningmancactama.

14 Acmajayoclha ingvalhoc actomja sintamilquisquiyam naysicsa ningmasquem. Inlingamcoc sat ancoc ingvalhoc, soc enlhit apmopvan etamilquiscomoc ingvalhoc.

15 Inlhenquic mataa ingvalhoc, yoyam coyangvomoc actemaclha ningyascamco. Ningiljalhnoc mataa singyascasingvoyam, comoc sat ingilvalhoc.

16 Jingilmoc sat tacja, acyitna inlhojo ningmescama nasa asoc. Apquilyispaquic najan enlhit apquilyimtalhnamo actema nac jay.

17 Colhejec mataa acyascacmo appayvam appeyvescasquiclha apmamyi. Pilapcasquic apvaa poc, epeyvescasiclhac sat moc actemaclha.

18 Singyicpilquemo apyimtalhnamo emascocsic nintemaclha ningilatingmomalhca. Aptomja apyicpilquemo enlhit apquilyimtalhnamo, eltimnacsic yavamlha eltimjic.

19 Cayjec mataa ingvalhoc ayinyema singvenéycam ingmoc, malha mataymong apjalhtam tingma. Macvenéycam ingvalhoc acyitsomalhca atong mayapayclha tava apac.

20 Ningilyatam mataa nincoo acvaycmo singastingam, malha nintom acyilhna.

21 Ningmiyovmalhca najan ningiltanovmalhca ayinyema ningilyataycam nincoo. Onlingamcojoc mataa acmasom, singilsilhnana inlhojo ningilyataycam acmasom.

22 Ningvitac sat ancoc quilvana ontimjic intava, actomja macmescama actamila. Apyispaquic Dios Visqui ingac, apvita inlhojo acma intava.

23 Altamila nimpayvam ningilmalhnaycam asoc, ningiltomja inlhojo mepqui asoc. Cayjec mataa nimpayvam ningatingmaycam, acyitna inlhojo cascama ningilnatam.

24 Apnam ingnaymacoc apquiltomja singvenéycam najan singiltovascama. Poc ingnaymacoc apquiltomja singasicjayo, malha ingyipma najan ingyalhing.