La condonación de deudas
1 »Cada siete años condonarás las deudas.
2 Esta condonación se hará de la siguiente manera: Todo el que haya prestado algo a su prójimo o a su compatriota, lo relevará de la obligación de pagar la deuda. Ya no le exigirá que le pague, porque se proclamará la condonación de deudas en honor del Señor.
3 Podrás exigir del extranjero el pago de la deuda, pero si tu compatriota te debe algo, tú le perdonarás esa deuda.
4 Así no habrá entre ustedes ningún mendigo, porque el Señor tu Dios te bendecirá abundantemente en la tierra que va a darte en posesión,
5 siempre y cuando escuches fielmente la voz del Señor tu Dios y obedezcas y cumplas todos estos mandamientos que hoy te ordeno cumplir.
6 Puesto que el Señor tu Dios te bendecirá, como te lo ha prometido, podrás hacer préstamos a muchas naciones, pero tú no pedirás prestado nada; dominarás a muchas naciones, pero a ti nadie te dominará.
Préstamos a los pobres
7 »Cuando en alguna de tus ciudades, en la tierra que el Señor tu Dios te da, alguno de tus compatriotas se encuentre necesitado, no endurezcas tu corazón ni aprietes el puño para no ayudar a tu compatriota pobre.
8 Al contrario, abre tu mano con generosidad y préstale lo que le haga falta.
9 Ten cuidado de no abrigar en tu corazón pensamientos perversos, ni digas: “Ya está cerca el año séptimo, el de la condonación de deudas”, y veas con malos ojos a tu compatriota necesitado y no le des; porque él podrá clamar al Señor y este pecado contará contra ti.
10 No dejes de darle, ni seas mezquino de corazón cuando le des, porque por ello el Señor tu Dios te bendecirá en todo lo que hagas y en todo lo que emprendas.
11 En tu tierra nunca faltarán menesterosos; por eso yo te ordeno que abras tu mano y ayudes en tu tierra a tus compatriotas, y a los pobres y necesitados.
Leyes para los esclavos
(Ex 21.1-11)12 »Si un compatriota hebreo, hombre o mujer se vende a ti y te sirve durante seis años, al séptimo año le darás la libertad.
13 Pero al darle su libertad no lo despedirás con las manos vacías,
14 sino que lo abastecerás generosamente, dándole de tus ovejas, de tu trigo y de tu vino, y de aquello con lo que el Señor te haya bendecido.
15 Acuérdate de que fuiste esclavo en Egipto, y que de allí el Señor tu Dios te rescató; por eso hoy te ordeno esto.
16 »Si tu esclavo te dice: “No quiero dejarte”, porque te ama a ti y a tu familia, y porque está a gusto contigo,
17 entonces tomarás una lesna y le horadarás la oreja contra la puerta, y para siempre será tu esclavo. Y lo mismo harás con tu esclava.
18 »No debes lamentar el darle su libertad, porque durante seis años te sirvió por la mitad de la paga de un jornalero, y el Señor tu Dios te bendijo en todo lo que hiciste.
Consagración de los primeros machos
19 »Todos los primeros machos de tus vacas y de tus ovejas los consagrarás al Señor tu Dios. No te servirás del primer macho de tus vacas, ni trasquilarás al primer macho de tus ovejas.
20 Tú y tu familia los comerán cada año delante del Señor tu Dios, en el lugar que el Señor elija.
21 »Si el macho tiene algún defecto, o si es ciego, o cojo, o tiene alguna falla, no lo ofrecerás en sacrificio al Señor tu Dios,
22 sino que lo comerás en tus ciudades. De él comerán tanto los que estén puros como los que estén impuros, como si se tratara de carne de gacela o de ciervo,
23 solo que no comerás su sangre, sino que la derramarás en el suelo, como si fuera agua.
Apquilmaycaoc nasa crédito
1 Aptomjac nic nat mocjam Moisés: —Elmascos sat quellhip apquilmaycaoc crédito poc, acvocmo inlhojo siete (séptimo) año.
2 Eycaso acvisay ningmascoscama apquilmaycaoc crédito poc: Yitnec sat ancoc apmaycaoc crédito solyayem poc enlhit, comascosalhcac sat actemaclha apmaycaoc crédito, acvocmo inlhojo séptimo año. Mengyanyacpejec sat poc etajicsojoc solyayem as año nac jay, acvisay año macmascoscama (acmascosomlhca) ningmaycaoc crédito napato Dios. 3 Apcanyacpec metnaja israelita etajicsojo solyayem as año nac jay. Mengyanyacpejec sat israelita aptomja apmolhama quellhip etajicsojoc solyayem. 4 Melvityejec sat mataa quellhip apnaymacoc mepqui apquilnatam, ayinyema apvaticjapquiscama Dios yoclhilhma apquilvoycamlha sat. 5-6 Aplhenquic siclho Dios mepqui apyeycajascaoc, yoyam elhamasiclha apquilnatam quellhip. Enlhitaoc metnaja israelitas elmalhnac sat apquilmaycaoc crédito nipyesicsa quellhip. Eltimjic sat quellhip mepqui apquilmaycaoc crédito nipyesicsa maa. Eltimjic sat quellhip apquilyimtalhnamo nipyesicsa poc enlhitaoc, eyca mepqui apquilyimtalhnamo eltimjic sat metnaja israelitas (naciones).
7 Apnec sat ancoc israelita mepqui asoc tingma apvanyam yoclhilhma alhnancoc, noelmiyov nasa quellhip solyayem apancaoc, apquiltamjo inlhojo elyamong siclho aptomja mepqui asoc. 8 Noelmiyov nasa solyayem quellhip, etnejic apmaycaoc crédito mepqui apquilnatam. 9 Noncolhen nasa apquilvalhoc quellhip: Ningato inyicje séptimo año, yoyam comascosalhcac apquilmaycaoc crédito enlhit. Noelmiyov nasa quellhip solyayem, naysicsa aplingaycamco mepqui asoc enlhit. Elngac sat Dios quellhip apquiltemaclha apquilmasma, acvisay apquilsilhnanomap apanco quellhip napato Dios. 10 Elpasim sat mataa mepqui apquilnatam, epasmiclhac sat quellhip lha Dios naysicsa apquileyvam. 11 Elvitac sat mataa mepqui apquilnatam nipyesicsa quellhip as nalhpop. Actomjac coo silanya quellhip: Noelmiyov nasa quellhip asoc, apquilvita inlhojo mepqui asoc apquilmalhnaycam nipyesicsa quellhip — nic nat aptomjac Moisés.
Apquiltimesaycam enlhit apquilmomap
(Ex 21.1-11)12 Apnec sat ancoc israelita enlhit, najan maa quilvana. Apquiltamjo inlhojo etnejic malha apmomap, yoyam etnesam lhip tingma pac. Incaymalhquic as enlhit apmomap, najan quilvana acmomalhca, coltimesam acvamlha seis años. Apvanquic etajiclhac, acvocmo inlhojo séptimo año, comascoc sat aptimem apmomap. 13 Noeltime nasa quellhip apquilmasma asoc napato aptajayclha. 14 Elmesaoc sat apnatoscama, colhic acnalayclha. Elmesaoc sat cotlaycaoc trigo apactic najan uva ayingmenic mepqui apquilmasma. 15 Colyitnam apatic quellhip apquiltomja nat apquilmomap yoclhilhma Egipto, apyinyovquiscama nat Dios. Eycaso ayinyema sicpayvam napatavo quellhip.
16 Yitnec sat ancoc aclhanma apvalhoc enlhit apmomap: Moyinyovejec sat coo sicmomalhca. Aptasic mataa visqui ajac, moyinyovejec sat mataa as familia — sat etnejic. 17 Colhic sat acyantamaclho apmomap coning atong, colhic sat acyancalhcata apaycoc lajac. Acvisay asoc monquinatquiscama aptimesaycam apmomap cotmongvoycamlha nelha. Ilhnasojo sat actema nac jay quilvana acmomalhca. 18 Noelmiyov nasa enlhit apmomap appecjeycam etajiclha séptimo año. Aptomja aptimesaycam seis años lhip tingma pac mepqui acyivey acyanmongam. Epasmoc sat mataa lhip Dios naysicsa aptiyascam — nic nat aptomjac Moisés.
Apnatoscama siclha apvitay apquilinava apquitcoc.
19 Moclhama aptoscama apquitcoc nipquesic najan vayqui ayitcoc siclha apvitay quellhip, eltime sat macmescama Dios.
Siclha apvitay actiyam vayqui inquinavo, noeltimesquis nasa vayqui acyinyovascama. Siclha apvitay aptiyam nipquesic apquinavo apquitcoc, noelyesis (noeltime nasa apquilyesiscama) nasa apva. 20 Moclhama año apquilanyacpo quellhip enaliclha apnatoscama apquilinava appaliyam siclha apvitay, payjoc carpa apponquinomap, eltovamcoc sat maa apquilpasmeyquiclha apquilmolhama familias. 21 Colapvanquejec quellhip enaliclha apnatoscama mepqui apaycaoc najan mepqui apataoc, eltimjic macmescama Dios. 22 Eltovaoc sat as apnatoscama natingma apquilpasmeyquiclha apquilmolhama, najan poc mepqui actamilaycam apquilvalhoc napato Dios. Colhojoc sat aptoycaoc asoc navjac apyamonquilhma. 23 Noeltovaoc nasa acyiplomo ema, colhic sat acyanquina ema lhopactic — nic nat aptomjac Moisés.