La reina de Sabá visita a Salomón
(2 Cr 9.1-12)
1 Cuando la reina de Sabá oyó hablar de la fama del rey Salomón, que honraba el nombre del Señor, quiso verlo y ponerlo a prueba con preguntas difíciles.
2 Llegó a Jerusalén acompañada de un gran séquito: llevaba camellos cargados con especias, y oro en abundancia y piedras preciosas. Al llegar a la presencia de Salomón, le hizo toda clase de preguntas,
3 y Salomón las respondió una a una. No hubo nada para lo cual Salomón no tuviera una respuesta.
4 Y al ver la reina de Sabá cuán sabio era Salomón, y el templo que había edificado,
5 y al probar los manjares de su mesa y examinar las habitaciones de sus oficiales, y la calidad de las vestiduras que llevaban los sirvientes responsables de los manjares, y los holocaustos que se ofrecían en el templo del Señor, se quedó asombrada.
6 Entonces le dijo al rey:
«Ya he visto que es verdad todo lo que escuché en mi país acerca de ti y de tu sabiduría.
7 Yo no lo creía; por eso vine a comprobarlo por mí misma. ¡Y lo que me contaron no es ni la mitad de lo que he visto con mis propios ojos! Tu sabiduría y tus posesiones son mayores que la fama que te precedía.
8 ¡Qué afortunados son tus súbditos! ¡Qué dichosos son tus sirvientes, que siempre están en tu presencia y escuchan tu sabiduría!
9 ¡Bendito sea el Señor, tu Dios, que se agradó de ti y te puso en el trono de Israel! Yo sé que el Señor siempre ha amado a su pueblo Israel. Por eso te puso como su rey, para que lo gobiernes con rectitud y justicia.»
10 Dicho esto, la reina de Sabá le obsequió a Salomón tres mil novecientos sesenta kilos de oro, gran cantidad de especias y piedras preciosas. Nunca antes se había visto tal cantidad de especias como las que la reina de Sabá le obsequió al rey Salomón.
11 También la flota de Jirán, que había llevado oro de Ofir, llegó con mucha madera de sándalo y más piedras preciosas.
12 Con la madera de sándalo, Salomón mandó hacer barandillas para el templo del Señor y para el palacio real, y además mandó fabricar arpas y salterios para los cantores. Nunca antes hubo en Israel tal cantidad de madera de sándalo, ni se ha vuelto a ver.
13 Cuando la reina de Sabá regresó a su país con todo su séquito, el rey Salomón le dio cuanto ella quiso y pidió, además de lo que ya le había dado.
Riquezas y fama de Salomón
(2 Cr 9.13-24)
14 La renta que Salomón recibía anualmente era de veintidós mil kilos de oro,
15 sin contar los tributos de los mercaderes, de las especias, y de los reyes de Arabia y los gobernadores del país.
16 Además, el rey Salomón mandó forjar doscientos grandes escudos bañados en oro. En cada escudo se emplearon seis kilos de oro.
17 También mandó forjar otros trescientos escudos más pequeños, bañados en oro, que hizo colocar en el palacio conocido como Bosque del Líbano. En cada uno se emplearon un kilo y medio de oro.
18 Luego mandó hacer un gran trono de marfil recubierto del oro más refinado.
19 El trono tenía seis escalones; el respaldo era redondo y con brazos laterales, junto a los cuales había dos leones.
20 En los seis escalones había doce leones, puestos uno frente al otro en cada escalón. En ningún otro reino conocido había un trono tan suntuoso.
21 Toda la vajilla y todas las copas del palacio del Bosque del Líbano eran de oro fino. De plata no había nada, porque en los días de Salomón la plata no era apreciada.
22 Y como el rey Salomón tenía una flota de naves de Tarsis junto con la flota de Jirán, una vez cada tres años llegaban las naves de Tarsis cargadas con oro, plata, marfil, monos y pavos reales.
23 Las riquezas y la sabiduría de Salomón excedían a las de todos los reyes de la tierra.
24 Muchos procuraban ver al rey Salomón para escuchar de sus labios la sabiduría que el Señor le había dado,
25 y cada año le llevaban valiosos presentes: alhajas de oro y de plata, vestiduras finas, armas, especias aromáticas, y caballos y mulos.
Salomón comercia en caballos y en carros
(2 Cr 1.14-172 9.25-28)
26 Salomón llegó a reunir mil cuatrocientos carros de guerra y doce mil jinetes. Los carros estaban en los cuarteles destinados a ellos, y también al cuidado de la guardia real en Jerusalén.
27 Salomón tenía tantas riquezas que la plata llegó a ser tan común como las piedras, y la madera de cedro como las higueras silvestres de los llanos.
28 Los mercaderes de Salomón compraban a Egipto caballos y telas finas.
29 Los carros que salían de Egipto costaban seiscientas monedas de plata, y los caballos, ciento cincuenta; y así eran vendidos a los reyes hititas y sirios.
Maycaa apvisqui co Sabá
(2~Cr 9.1-12)
1-2 Inlingac nic nat quilvana avisqui co Sabá actemaclha mayayo Salomón. Impecjam nic nat copamejitsic, yoyam coyipconic aptemaclha apyimtalhnamo. Inmiyaclhec nic nat tingma Jerusalén. Apquillhalhmaa ilhnic nat aplhamoclhojo apquilancam. Voncayispoc nic nat alpatmeyquinta asoc masis, najan oro asoc alyinmom najan ningilnatanma alyinmom. Inmiyaclhec nic nat avisqui apnaclha Salomón. Inquilmalhnaquic nic nat aclhamoclhojo asoc aclhanma avalhoc. 3 Apcatingmavoc nic nat apvisqui Salomón aclhamoclhojo actemaclha almalhnaycam. Apyascamco ilhnic nat Salomón, mepqui lhama asoc ayaymomalhca. 4 Pilapcasquic nic nat avisqui co Sabá aclinga appayvam Salomón aptemaclha apyascamco. Pilapcasquic nic nat acvita aptemaclha tingma apquilanomap. 5 Pilapcasquic nic nat acvita cotlaycaoc nintom najan apquilyimtalhnamo, yoyam eltasomoc. Invitac nic nat apquilancam najan apava apquilantalhnama najan actemaclha apquilsayquinta ningyam. Invitac nic nat apnatoscama acticyovam macmescama Dios acyanmongam melyascalhma. Pilapcasquic nic nat quilvana avisqui acvita as asoc. 6 Intomjac nic nat ayanya Salomón: Nasoc anco amyaa siclhinga alhta siyaoclha, actemaclha lhip apmopvan najan lhip apyascamco apanco. 7 Am alhta oyascacmoc amyaa siclinga. Quilhvo eyca sicvactama, sicvita actomja nasoc anco. Asilhtec alhta siclingay aplhenamap lhip. Avanjec anco sicvita quilhvo nac jay, am colhno siclingay alhta aptemaclha apyascamco lhip najan acnaycaoc apquilnatam. 8 ¡Alinyejemo nac lhip apnatamcaa! Najan maa apquilancam apquilinyejemo. Apquiljalhnoc mataa apnaclha lhip alyascamco appayvam. 9 Innec ayaco lhip Dios apanco, aptomja apcasinancama lhip etnejic apvisqui nipyesicsa enlhitaoc Israel. Apcasicjayo Dios enlhitaoc Israel, ayinyema aptimesomap lhip visqui apancaoc. Aptomja lhip apyiplovquiscama actemaclha acpeyvomo najan actemaclha appeyvescasquiclha actemaclha amyaa— nic nat intomjac avisqui.
10 Intomjac nic nat avisqui acmesa Salomón asoc acmamnave: tres mil novecientos sesenta kilos oro asoc alyinmom. Najan asoc masis cotlaycaoc, najan alnatanma altamila anco. Am nic nat cotamalhca mocjam macmescama cotlaycaoc asoc masis. Quilhvoc anco aplhoy apvisqui Salomón acyivey ayaycaoc avisqui co Sabá. 11 Moc asoc alpatmeyquinta tiyascam nayingmin barco apancaoc Hiram, acvisay oro de Ofir. Najan alpatmeyquinta sándalo yamit najan alnatanma acmamnave. 12 Sándalo yamit apquillanay nic nat congne tingma apponquinomap najan congne apvisqui tingma pac. Apquillanac nic nat arpas, najan salterios de música. Am nic nat cotamalhca mocjam cotlaycaoc sándalo yamit. 13 Inlhocac nic nat avisqui co Sabá aclhamoclhojo asoc almalhnaycam, najan apmescama nasa apvisqui Salomón. Intajaclhec nic nat avisqui co Sabá najan aplhamoclhojo apquillhalhmaa.
Cascama apquilnatam Salomón
(2~Cr 9.13-24)
14 Aplhocac nic nat apvisqui Salomón moclhama año veintidós kilos oro alyinmom. 15 Aplhocac nic nat mocjam tributo acyanmongam apquilmescama enlhit apquilyanmongsomap, najan apquilmescama ayinyema apquilviscaa Arabia najan ayinyema apquilviscaa yoclhilhma. 16 Apcapajasquic nic nat Salomón colhic allana doscientos ningilmaycam ningajapsomalhca allanomalhca oro, seis kilos oro moclhama ningajapsomalhca. 17 Najan maa trescientos ningilmaycam ningajapsomalhca ayitcoc allanomalhca oro, un kilo y medio oro moclhama ningajapsomalhca. Inquilpiquenalhquic nic nat tingma apyivey apvisay Ayimjaclha Yamit Líbano. 18 Apcapajasquic nic nat Salomón colhic allana apvisqui aptajanem allanomalhca marfil najan ayimpejic oro alyinmom. 19 Yitnec nic nat apvisqui aptajanem seis apquiltameycaoc. Actamila anco payjoc apcapoc, najan anit nicja apnincanmaclha apectengaoc aptajanem. Moclhama nicja acyanca lhama yamacmeyva, lhama nicja najan moc nicja. 20 Inquilyancac nic nat doce yamacmeyva moclhama seis apquiltameycaoc, lhama nicja najan moc nicja. ¡Am nic nat cotamalhcac mocjam apvisqui aptajanem actamila anco lhalhma anco! 21 Acyovoclhojo apquilmaycam ingjaycoc nic nat allanomalhca oro, najan maa acyovoclhojo apquilmaycam congne Ayimjaclha Yamit Líbano allanomalhca oro. Paj nic nat lhama asoc allanomalhca plata, ayinyema cotnaja acmamnave plata naysicsa aptimem apvisqui Salomón. 22 Inlhamoc nic nat barcos de Tarsis actiyascam nayingmin apvisqui Salomón apanco. Inquilvoctac nic nat mataa natamin tres años, allhalhmaa mataa barcos apancaoc apvisqui Hiram, alpatmeyquinta oro, najan plata, najan marfil, najan quilinyamit (yatsene) najan pavos etnejic apnatoscama apvisqui.
23 Apyimtalhnamo apanco apvisqui Salomón najan acyascamco apvalhoc apanco, am nic nat elhno apquilviscaa moc yoclhilhma. 24 Apquilpecjam nic nat poc enlhitaoc elvita apvisqui najan elaylhojo aptemaclha apyascamco, ayinyema Dios apmescama. 25 Apquilsaclhec nic nat mataa apquilmescama nasa moclhama año: asoc allanomalhca plata najan oro, najan apava, najan apquilmaycam, najan asoc acmasis, najan nolhing apnatoscama najan yeyjaycoc.
Apvisqui apnatoscama nolhing najan carros
(2~Cr 1.14-172~Cr 9.25-28)
26 Apcansaclhec nic nat apvisqui Salomón carros najan nolhing apcapaoc. Yitnec nic nat mil cuatrocientos carros najan doce mil nolhing apcapaoc. Jave ilhnic nat apquilpalhcomap singilpilhtetemo netin carros, najan nolhing apcapaoc, eycaso apnam nic nat tingma Jerusalén apvisqui tingma pac. 27 Inlhamoc nic nat plata tingma Jerusalén, malha mataymong. Cotlaycaoc nic nat yamit cedro, malha yamit navjac ayimja anco. 28 Apvisqui Salomón apnatoscama nolhing apquilinyemac nic nat Egipto najan Cilicia, apquilmam nic nat enlhit apquilyanmongsomap. 29 Lhama carro colhojoc nic nat acyanmongam seiscientos solyayem plata, najan lhama nolhing nic nat acyanmongam ciento cincuenta solyayem plata. Apquilmec nic nat najan apquilviscaa nipyesicsa hititas najan nipyesicsa sirios, apquiltingyey nolhing apnaclha Salomón apquilasinancama.