Rut y Booz en la era
1 Después Noemí, la suegra de Rut, le dijo:
«Hija mía, es mi obligación buscarte un hogar, para que puedas ser feliz.
2 Booz es nuestro pariente, y tú ya has estado trabajando con sus criadas. Precisamente esta noche él va a separar la paja del grano de cebada.
3 Así que báñate y perfúmate, y ponte el mejor de tus vestidos, y ve a la era; pero no te presentes ante ese hombre hasta que haya acabado de comer y de beber.
4 Y cuando se vaya a dormir, fíjate en dónde se acuesta; y ve luego y levanta el manto con que se cubre los pies. Entonces él te dirá lo que tienes que hacer.»
5 Y Rut respondió:
«Haré todo lo que tú me mandes hacer.»
6 Y Rut fue a la era e hizo todo lo que su suegra le mandó hacer.
7 Y cuando Booz terminó de comer y beber, y estaba muy contento, se retiró a dormir junto a un montón de cebada. Entonces Rut llegó sigilosamente, descubrió los pies de Booz y se acostó.
8 A eso de la medianoche, Booz despertó sobresaltado y, al darse la vuelta, se dio cuenta que había una mujer acostada a sus pies.
9 Entonces le preguntó:
«¿Quién eres?»
Y ella respondió:
«Soy Rut, tu sierva. Protege a esta sierva tuya bajo tu manto, porque tú eres mi pariente cercano.»
10 Booz le dijo:
«¡Que Dios te bendiga, hija mía, por esto que has hecho! Al final, tu bondad ha sido mayor que al principio, pues no has ido a buscar a otros más jóvenes que yo, pobres o ricos.
11 No te preocupes, hija mía. Yo haré contigo lo que tú me digas, pues toda la gente de mi pueblo sabe que eres una mujer ejemplar.
12 Pero toma en cuenta que, aunque es verdad que yo soy uno de tus parientes cercanos, hay otro aún más cercano que yo.
13 Duerme aquí esta noche; y mañana, cuando sea de día, si él te rescata, está bien; que te rescate. Pero si no te quiere rescatar, yo lo haré. Pongo al Señor como testigo. Ahora descansa, y hasta mañana.»
14 Y Rut durmió a los pies de Booz, pero al amanecer se levantó antes de que se pudieran reconocer unos a otros, pues Booz le dijo que nadie debía saber que una mujer había estado en la era.
15 Pero antes le dijo:
«Quítate el manto, y sujétalo.»
Ella lo extendió, y él echó allí seis medidas de cebada, luego se las echó al hombro, y Rut se fue a la ciudad.
16 Cuando llegó con su suegra, esta le preguntó:
«¿Qué pasó, hija mía?»
Y Rut le contó todo lo que había sucedido con Booz.
17 Y añadió:
«Me dio estas seis medidas de cebada y me dijo: “Estas son para que no regreses con las manos vacías.”»
18 Entonces Noemí dijo:
«Espera un poco, hija mía, hasta ver cómo se resuelve este asunto, porque Booz no descansará, hasta dejarlo arreglado.»
Aptemaclha Booz
1 Nalhit acnim nic nat intomjac. Intomjac nic nat Noemí ayanya Rut: —Lhiya eyitca. Otingyasquisic sat enlhit, etnejic aptava lhiya. 2 Colanojo ningmolhama apvisay Booz. Invitac alhta lhiya moc quilvanaa altimesaycam Booz. Emyaclha sat amyip actalhnam nac jay. Etnejic sat apquimposcay actic, ingyilhpansic ayimpeoc. 3 Coyapas siclho yingmin lhiya. Catsisquis ayimpejic asoc masis. Cotalhniclha apava aptamila apanco. Colhing maa amyip, coyilhalhcojo. Etoc siclho Booz, eynic sat maa. 4 Colanojo sat acpayjo aptiyanmaclha Booz. Naysicsa aptiyanma, coyitnim sat lhiya payjoc apmancoc. Calalhcojo sat nipva manto pac. Ingyanic sat yavamlha cotnejic lhiya — nic nat intomjac.
5 Incatingmavoc nic nat Rut: —Aclingac lhac lhiya acpayvam, oyiplovcasojoc sat — nic nat intomjac.
6 Inmiyaclhec nic nat amyip Rut. Inyiplovcasquic nic nat acpayvam inyipyamong. 7 Aptovquic nic nat Booz. Apyinquic nic nat maa. Impayjeclhec nic nat apvalhoc. Apquilaneclhec nic nat aptajanma nicja actic mayicjescama. Inyilhalhcoc nic nat Rut acyoclha maa. Naysicsa aptiyanma Booz, acyitnacmo payjoc apmancoc, coning manto pac. 8 Alhtaa aysicso ilhnic nat intomjac. Pilapcasquic nic nat aplhaticja Booz, apvita quilvana payjoc apmancoc.
9 Aptomjac nic nat Booz: —¿So acvisay qui? — nic nat aptomjac.
—Coo sicvisay Rut, sictimesaycam lhip. Sicmolhama nac lhip, yoyam jemyoc mataa coo. Altamjoc lhip jeyalacsic manto pac — nic nat intomjac.
10 Aptomjac nic nat Booz apcanya: —Epasmoc sat lhiya Dios Apyimtalhnamo. Acvitac lhac lhiya mepqui acvennéycam acmolhama inyipyamong. Avanquic lhiya cotingya apyimnanic, cotnejic atava, tasic acma apquilnatam, tasic najan mepqui apquilnatam. Am alhta cotingyac mataa lhiya. 11 Lhiya, nojeya nasa coo. Apquilyasamcoc apyovoclhojo tingma, actemaclha actamilaycam avalhoc lhiya. Omyoc sat mataa lhiya, acno siyanyomalhca otnejic. 12 Naso, sicmolhama nac lhiya. Apnec maa poc, apvisay apmolhama lhiya. 13 Colha siclho alhtaa nac jay. Ongvanic sat poc apmolhama, emyoc mataa lhiya, acno apcanyomap etnejic. Am sat ancoc coyacmoc poc, coo sat opasmoc lhiya, naysicsa siclhanma apvisay Dios. Cotyin siclho, colhaticja secaseclha — nic nat aptomjac Booz.
14 Intinquic nic nat Rut payjoc apmancoc Booz. Inlhaticjac nic nat alhtooc anco, acmopayam congne. Ayinyema siclho Booz appayvam: Colngalhquejec sat acvoy amyip as quilvana, - paj.
15 Aptomjac nic nat Booz apcanya: —Colic siclho ayalomalhca apcatic — nic nat aptomjac.
Impayesquic nic nat apava Rut. Appalesquic nic nat cebada actic, malha cuarenta kilos. Appatmec nic nat Booz ayitsicsic quilvana. Intajaclhec nic nat tingma ac Rut.
16 Invitac nic nat inyipyamong. Intomjac nic nat Noemí ayanya: —¿Soc amyaa yi? — ilhnic nat intomjac.
Inquiltimnasquic nic nat aptomjaclha alhta appayvam Booz. 17 Intomjac nic nat Rut: —Emcasquic lhac actic cebada, aptomja seyanya: Covanquejec lhiya mepqui acsayclha nintom inyipyamong — alhta aptomjac — nic nat intomjac Rut.
18 Intomjac nic nat Noemí ayanya: —Lhiya eyitca. Colalh siclho. Evascapoc sat Booz epenacsojo asoc apquilpamejitsomap — nic nat intomjac Noemí.