Rut recoge espigas en el campo de Booz
1 Noemí tenía, por parte de su marido, un pariente que se llamaba Booz. Era un hombre muy rico, de la familia de Elimelec.
2 Un día, Rut le dijo a Noemí:
«Por favor, déjame ir al campo, a recoger espigas. Iré detrás de quien bondadosamente me deje recogerlas.»
Y Noemí le respondió:
«Ve, hija mía.»
3 Rut fue al campo y recogió espigas siguiendo a los segadores. Y resultó que aquella parte del campo era de Booz, el familiar de Elimelec.
4 De pronto, Booz llegó de Belén y saludó a los segadores. Les dijo:
«Que el Señor esté con ustedes.»
Y ellos le respondieron:
«Que el Señor te bendiga.»
5 Luego, Booz le preguntó al mayordomo de sus segadores:
«¿De quién es esa joven?»
6 Y el mayordomo le respondió:
«Es la moabita que volvió con Noemí de los campos de Moab.
7 Nos pidió que la dejáramos ir tras los segadores y recoger lo que se va dejando entre las gavillas. Y desde esta mañana que entró en el campo, no ha descansado ni siquiera un momento.»
8 Entonces Booz le dijo a Rut:
«Escucha, hija mía; no te vayas de aquí, ni vayas a espigar a otro campo. Quédate aquí, con mis criadas.
9 Fíjate en qué campo van a segar, y síguelas. Ya he dado órdenes a mis criados de que no te molesten. Cuando tengas sed, ve adonde están las vasijas, y bebe del agua que saquen los criados.»
10 Rut se inclinó hasta el suelo en señal de respeto, y le preguntó:
«¿Cómo es que me tratas con tanta bondad e interés, si yo soy una extranjera?»
11 Y Booz le respondió:
«Ya sé todo lo que has hecho en favor de tu suegra, después de que murió tu marido. Sé también que dejaste a tu padre y a tu madre, y la tierra donde naciste, para venir a un pueblo para ti desconocido.
12 ¡Que el Señor te recompense por lo que has hecho! ¡Que el Señor, bajo cuyas alas has buscado refugio, te premie por esta acción tuya!»
13 Rut le dijo:
«Señor mío, espero ser digna de tu bondad. Tus palabras me infunden consuelo, pues me hablas con el corazón, aun cuando no puedo compararme a una sola de tus criadas.»
14 A la hora de comer, Booz le dijo:
«Acércate. Toma un poco de pan, y mójalo en la salsa de vinagre, y come.»
Rut se sentó junto a los segadores, y Booz compartió con ella lo que estaba comiendo, y ella comió hasta saciarse, y aun le sobró.
15 Luego se levantó para seguir espigando. Mientras tanto, Booz les dijo a sus criados:
«Déjenla recoger espigas también de entre las gavillas, y no la incomoden.
16 Y dejen caer algo de los manojos, para que ella lo recoja, y no le digan nada en contra.»
17 Y así, Rut recogió espigas en el campo hasta el anochecer, y de todo lo que había recogido desgranó como veinte litros de cebada,
18 y lo guardó y regresó a la ciudad. Al llegar, sacó también lo que le había sobrado después de comer, y se lo dio a su suegra. Y al ver Noemí todo lo que había recogido,
19 le preguntó:
«¿Dónde recogiste espigas hoy? ¿Dónde estuviste trabajando? ¡Bendito sea el que te ha tratado con tanta bondad!»
Rut le contó a su suegra que había estado trabajando en el campo de un hombre llamado Booz.
20 Entonces Noemí le dijo:
«¡Que el Señor lo bendiga! El Señor no nos ha retirado la bondad que mostró hacia nuestros muertos.»
Luego añadió:
«Ese hombre es pariente nuestro. Es uno de los que pueden rescatarnos.»
21 Y la moabita Rut contestó:
«Ese hombre también me dijo: “Júntate con mis criadas, hasta que se acabe la cosecha.”»
22 Noemí le dijo a Rut, su nuera:
«Es mejor, hija mía, que espigues con sus criadas, y no que te molesten en otro campo.»
23 Y Rut se quedó espigando con las criadas de Booz, hasta que terminaron de segar el trigo y la cebada. Mientras tanto, siguió viviendo con su suegra.
Acmolhama Rut
1 Apnec nic nat apmolhama apvisay Booz. Noemí atava ninga nic nat apmolhama. Apyimtalhnamo ilhnic nat Booz. Cascama ilhnic nat apquilnatam.
2 Nalhit acnim nic nat intomjac. Intomjac nic nat Rut ayanya Noemí: —Pac omyaclhac amyip. Am sat ancoc elmiyavac enlhitaoc apquiltamjaycam. Ongvansiclhac sat acyilhna acpaliyam, apquilsovjomo inlhojo apquilyatemenma — nic nat intomjac.
Incatingmavoc nic nat inyipyamong: —Noc maa — nic nat intomjac.
3 Inmiyaclhec nic nat Rut ayimjaclha cebada, apquiltamjaycamcaclha enlhit. Incansaclhec nic nat acyilhna acpaliyam nalhpop, apquilsovjomo apquilyatemenma. Inyasingvocmec nic nat Rut actomja amyip apanco Booz, apmolhama ilhnic nat inyipyata ninga.
4 Tingma Belén nic nat apquinyicta Booz. Appayvasquic nic nat enlhit apquiltimesaycam: —Epasmoc sat quellhip Dios Apyimtalhnamo — nic nat aptomjac.
—Epasmoc sat lhip lha Dios Apyimtalhnamo — nic nat apquiltomjac apquilatingmavo.
5 Aptomjac nic nat Booz apcanya apquilancam apquiltimesaycam: —¿Soc enlhit acmolhama as quilvana ayitcoc? — nic nat aptomjac.
6 Apcatingmavoc nic nat: —Co Moab as quilvana ayitcoc, aclhalhma alhta Noemí. 7 Inquiltamjoc lhac momyovejec acyilhna acpaliyam nalhpop, ninsovjomo inlhojo nintamjaycam. Incansaclhec acyilhna mepqui ayastingam, ayenmo alhtooc lhac. Quilhvoc lhac acnaclho siclho — nic nat aptomjac.
8 Aptomjac nic nat Booz apcanya Rut: —Caylhojo lhiya eyitca. Nocotingya nasa acyilhna poc apanco amyip. Copalhavom sat lhiya quilvanaa seltimesaycam. 9 Cansiclha sat acyilhna apquilsovjomo inlhojo apquiltamjaycam. Altimnasquic lhac enlhit seltimesaycam, yoyam melapajacsejec lhiya. Acnim sat ancoc incajac, coyin sat yatingvalhva— nic nat aptomjac.
10 Injalhec nic nat Rut. Inticlhicvocmec nic nat nalhpop payjaclha naat, actomja ayayo.
Intomjac nic nat Rut ayanya Booz: —¿So actomja yi seyimlacmo nac lhip? Am otnajac sictemolhama as quilvanaa altimesaycam — nic nat intomjac.
11 Apcatingmavoc nic nat Booz: —Acyasamcoc coo actemaclha acpasmom lhiya inyipyamong, niptamin atava ninga. Inyinyovquic alhta lhiya inyap najan inquin. Inyinyovquic alhta ayaoclha, yoyam copalhavota nincoo, mongiltomja nintemolhama lhiya. 12 Epasmoc sat lhiya Dios Apyimtalhnamo, etnejic apasma lhiya, ayinyema ayayo mataa lhiya. Colhcac sat lhiya acyanmongam, ayinyema Dios Apyimtalhnamo, apvita inlhojo actemaclha actamila alhta lhiya — nic nat aptomjac.
13 Incatingmavoc nic nat Rut: —Aptasi nac lhip. Payjeclhec evalhoc coo siclhinga lhip appayvam. Inquiltasic anco quilvanaa altimesaycam, molhno coo — nic nat intomjac.
14 Apcaneclhec nic nat yoyam eltovamcoc. Aptomjac nic nat Booz apcanya Rut: —Colhing, jingiltasomoc sat nincoo. Cotov pan acyiplomo ayingmenic — nic nat aptomjac.
Innaclhec nic nat Rut apnaycamcaclha enlhit apquiltimesaycam. Apcamquic nic nat Booz actic macyilhnayam. Intovquic nic nat Rut mepqui acsovjomo. Intamilcasquic nic nat actic ayaymomalhca. 15 Inmiyaclhec nic nat mocjam Rut, cansiclhac mocjam acyilhna acpaliyam nalhpop.
Aptomjac nic nat Booz apquilanya apquiltimesaycam: —Noelmiyov nasa quilvana, cansiclhac acyilhna naysicsa alpilhtetem acyilhna. 16 Elpales sat moclhama acyilhna, cansiclhac sat as quilvana. Noelapajas nasa as quilvana — nic nat aptomjac.
17 Incansaclhec nic nat acyilhna acpaliyam amyip apanco Booz. Intalhnacmec nic nat. Invocmec nic nat ayansayclha actic aclicamalhca, malha veinte kilo cebada actic. 18 Impatmaoclhec nic nat Rut tingma ac. Inquillhicmosquic nic nat inyipyamong actic acsayquinta. Incamquic nic nat actic macyilhnayam ayaymomalhca. Intovquic nic nat Noemí.
19 Intomjac nic nat Noemí ayanya: —¿Co laa acpayjo actamjaycam lhiya? ¿Jalhco ayinyema actic acyilhna? Epasmoc sat Dios Apyimtalhnamo enlhit aptomja apcamliyam lhiya — nic nat intomjac Noemí.
Inquiltimnasquic nic nat Rut actomjaclha acvitay naysicsa ayansayclha acyilhna. Intomjac nic nat Rut: —Enlhit actomja amyip apanco apvisay Booz, sictimesaycam coo — nic nat intomjac.
20 Incatingmavoc nic nat Noemí: —Epasmoc sat Dios as enlhit. Aptomjac lhac singimlaycmo nincoo. Aptomjac alhta apquimlaycmo apquilmasquingvoyam. Aptomja nasoc anco ningmolhama, yoyam jingmeyvoc mataa — nic nat intomjac.
21 Intomjac nic nat Rut ayanya: —Aptomjac lhac seyanya opalhavomoc enlhit apquiltimesaycam. Acvaycmo ninsovjomo ningyatemenma acyilhna — nic nat intomjac.
22 Intomjac nic nat Noemí ayanya atapa: —Lhiya eyitca. Copalhavom sat mocjam quilvanaa altimesaycam. Nocotingya nasa moc amyip. Cotjanyejec sat acmasom — nic nat intomjac Noemí.
23 Inquilinlhanacmec nic nat Rut ayansayclha acyilhna alpalhquemalhca moc quilvanaa altimesaycam Booz. Vocmec nic nat apquilsovjomo acyilhna cebada najan maa trigo. Intajaclhec nic nat mataa acnaclha inyipyamong.