Ejemplos prácticos de conducta
1 Estos son también proverbios de Salomón, copiados por escribas de Ezequías, rey de Judá:
2 Encubrir un asunto es honroso para Dios;
descubrirlo, es honroso para el rey.
3 No hay manera de investigar
lo que hay en las alturas de los cielos,
ni lo que hay en las profundidades de la tierra,
ni lo que hay en el corazón de los reyes.
4 Limpia la plata de la escoria,
y el fundidor sacará de ella una alhaja.
5 Aparta al impío de la presencia del rey,
y su trono se afirmará en justicia.
6 No te alabes en presencia del rey
ni ocupes un lugar entre gente importante.
7 Es mejor que se te invite a subir,
y no ser humillado en presencia del príncipe.
Lo que veas con tus propios ojos
8 no lo pongas enseguida en disputa,
no sea que al final no sepas qué hacer,
y tu prójimo acabe por ponerte en vergüenza.
9 Defiende tu caso ante tu compañero,
y no reveles a nadie el secreto;
10 no sea que alguien te oiga y te deshonre,
y ya no puedas reparar tu mala fama.
11 Manzana de oro con adornos de plata:
¡eso es la palabra dicha cuando conviene!
12 Zarcillo de oro, alhaja de oro fino:
¡eso es la reprensión sabia en los oídos atentos!
13 Fresca nieve en un día caluroso:
¡eso es el mensajero fiel para quien lo envía!
A su amo le infunde paz y energía.
14 Un ventarrón, una nube sin lluvia:
¡eso es quien presume de ser generoso!
15 La mucha paciencia aplaca al príncipe;
la lengua afable quiebra los huesos más duros.
16 Si encuentras miel, come sin hartarte:
no sea que te hastíes y la vomites.
17 Aleja tus pasos de la casa del vecino,
no sea que, harto de ti, acabe por odiarte.
18 Martillo, cuchillo, aguda saeta:
¡eso es quien atestigua en falso contra su prójimo!
19 Como tener un diente roto, o zafarse un pie,
así es confiar en un pillo en tiempos de angustia.
20 Cantar canciones al corazón afligido
es como desnudarse en tiempo de frío
o como echar vinagre en una herida abierta.
21 Si el que te odia tiene hambre, dale de comer;
y si tiene sed, dale de beber.
22 Así harás que se avergüence de su conducta,
y el Señor habrá de recompensarte.
23 Los vientos del norte atraen las lluvias,
las malas caras atraen las difamaciones.
24 Es mejor vivir en un rincón del techo
que convivir con una mujer pendenciera.
25 Las buenas noticias llegadas de lejos
son como agua fría para la garganta sedienta.
26 Fuente de agua turbia, manantial corrompido:
¡eso es el justo que se rinde ante el impío!
27 No conviene comer mucha miel,
ni tampoco procurar la propia gloria.
28 Ciudad en ruinas, sin muralla protectora:
¡eso es el hombre que no frena sus impulsos!
Segunda colección singiltamsoycaoc Salomón
(Caps 25.1—29.27)1 Mocjam singiltamsoycaoc apnatalhescama nic nat apvisqui Salomón. Apquilansaclhec nic nat apquiltimesaycam apnaclha Ezequías, apvisqui co Judá:
2 Innec mataa ayaco Dios Visqui ingac, allhenamalhca asoc alyilhamalhca. Innec mataa ayaco apvisqui rey, aptomja appiquinayclha ayalhnaclhojo asoc acyilhamalhca.
3 Mongvanquejec ongilyasamcojo actemaclha apquilvalhoc apquilviscaa, paj najan acvamlha nitno netin, paj najan acvamlha congno nalhpop co congne.
4 Onlicoc siclho asoc apac naysicsa plata acpayjayclha, natamin ellanac sat ingjaycoc ningilmaycam, enlhit apvisay platero.
5 Ongilantipsic sat enlhit apquilmapsomcaa apquiltimesaycam apvisqui rey, ongvitac sat aptemaclha appeyvomo apvisqui cotmongvoycamlha nelha.
6 Incaymalhquic ontimjic mepqui ningyimtalhnamo napato apvisqui rey, mongilpalhavomejec sat mataa nipyesicsa enlhit apquilyimtalhnamo.
7 Intasi inyicje jingilanic ongilpalhavomoc nipyesicsa apquilyimtalhnamo. Somco inyicje jingilapajacsic, ongyinyoc enlhit apquilyimtalhnamo.
8 Mongvanquejec ongiltimnasiclhac quilhvoc anco singyicpilquemo, ningvita inlhojo asoc acmasom. Poc sat epeyvescasiclha amyaa, cotnejic ningmovan amyaa, ongilmancangvomoc sat nincoo.
9 Yitnec sat ancoc ningilatingmomalhca poc, mongvanquejec onlhenic apvisay ingmoc, 10 aptomja singiltimnascama asoc acyilhamalhca, colhic sat singilmanquesa. Cotipsalhcac sat ningilvisay lhalhma anco.
11 Yitnec sat ancoc ninlhanma nimpayvam acpayjoclha momento, cotnejic acyitsomalhca acyilhna manzana de oro avalhoc asoc payjem de plata.
12 Malha ningilnatanma anillo najan collar de oro, cotnejic acyitsomalhca singiltamescama actamila, yoyam ongyiplovcasojo.
13 Payjeclhec apvalhoc apvisqui, apvita inlhojo ningiltimesaycam ningvascapma malha ninsoycam amyaa ningilpeyvomo. Colhojoc sat ningyam acmalhalhama naysicsa acmajat.
14 Ningyeycajasquic sat ancoc ninlhanma, onlhojoc sat yipjopay najan alhcajayam mepqui acmamay.
15 Actamilaycam ingvalhoc actomja acmascoscama aplom enlhit. Altamila nimpayvam ninlhanma actomja acmascoscama singinmelhaycam.
16 Montovejec sat yamyovjene acvaycmo singastingam, ongilyiclhic sat nintova apyivey yamyovjene.
17 Montimjic mataa maycaa ingmoc tingma pac acvaycmo ayastingam ingmoc, ongiltanovalhcac sat maa.
18 Yitnec sat ancoc ningmovan amyaa napato singyicpilquemo, ninlhanma apvisay ingmoc, colhojoc sat ningilmaycam martillo, najan sovo, najan yanca.
19 Ningiltamjoc sat ancoc jingilpasmoc enlhit apmapsom, colhojoc sat ninlhingam acmasca ingminic, najan nintom acmasca ingmaoc.
20 Ningminaycmascama napato enlhit cotamilaycam apvalhoc, colhojoc sat asoc acmasca ningiltilhnama ningyimsem, colhojoc sat ningyamasma apava ningalomalhca nipyesicsa piyam.
21 Ongilmecsic sat aptom cotnaja ingmoc, ningvita inlhojo mayic ayajem. Ongilmecsic sat apyam cotnaja ingmoc, ningvita inlhojo acnim ayajem.
22 Emancangvomoc sat cotnaja ingmoc, apvita inlhojo nintemaclha ningamliyam. Colhic sat singaco napato Visqui ingac.
23 Ongvitac sat acmamay, apquilhcajacmo inlhojo piyam. Ongvitac sat aclom apquilvalhoc ingnaymacoc, ningilantipquisa inlhojo apquilvisay.
24 Tasi inyicje onlhic tingma aplhancoc ayitcoc, am colhno nimpasmeyquiclha tingma apyivey, acmaclha quilvana acmasom.
25 Amyaa actamila ayinyema mocjay, colhojoc sat ningyam acmalhquem naysicsa acnim singajem.
26 Ningilsilhnanalhquic sat ancoc ayinyema enlhit apmapsom, onlhojoc sat yingmin acmasom najan yamilquit acmasom, comopvan eynic ingmoc.
27 Somco inyicje ontoc acyivey yamyovjene, somcoc najan acyivey singayo.
28 Am sat ancoc ongiltamilcasalhcac inganco, onlhojoc sat tingma apjalhtam acyityepma, najan malha mepqui apjalhtam.