El altar junto al Jordán
1 Josué mandó llamar a los rubenitas y gaditas, y a la media tribu de Manasés,
2 y les dijo:
«Ustedes han cumplido con lo que les mandó Moisés, el siervo del Señor, y a mí me han obedecido en todo.
3 En todo este tiempo no han abandonado a sus hermanos, y se han esforzado por cumplir los mandamientos del Señor nuestro Dios.
4 Ahora que nuestro Señor y Dios ha dado reposo a sus hermanos, tal y como lo había prometido, ya pueden volver a sus campamentos, a la tierra que es de ustedes, y que Moisés, el siervo del Señor, les dio al otro lado del Jordán.
5 Solamente les pido que cumplan fielmente el mandamiento y la ley que Moisés, siervo del Señor, les dio: que amen al Señor nuestro Dios, y que se mantengan en todos sus caminos; que cumplan sus mandamientos y lo sigan solamente a él, y que le sirvan con todo su corazón y con toda su alma.»
6 Luego de bendecirlos, Josué los despidió, y ellos volvieron a sus campamentos.
7 Una media tribu de Manasés había recibido de Moisés un territorio en Basán; a la otra mitad Josué le dio tierras entre sus hermanos en la región occidental del río Jordán. También a ellos los bendijo y los envió a sus campamentos.
8 Les dijo:
«Vuelvan a sus tierras. Ya que llevan grandes riquezas y mucho ganado, y plata, oro, bronce y muchos vestidos, compartan con sus hermanos ese botín que le arrebataron a sus enemigos.»
9 Los hijos de Rubén y de Gad, y la media tribu de Manasés, se marcharon y se alejaron de los hijos de Israel. Salieron de Silo, que estaba en la tierra de Canaán, y se fueron a Galaad, donde en conformidad con lo que el Señor le mandó a Moisés tenían sus posesiones.
10 Cuando llegaron a los límites del Jordán, en la tierra de Canaán, los hijos de Rubén y de Gad y la media tribu de Manasés levantaron un altar muy grande e impresionante junto al río Jordán.
11 El pueblo de Israel se enteró de que sus hermanos habían edificado ese altar junto al Jordán, frente a la tierra de Canaán,
12 y en cuanto lo supieron, todos ellos se reunieron en Silo, dispuestos a ir y pelear contra ellos,
13 aunque antes enviaron a Finés, hijo del sacerdote Eleazar, para que hablara en Galaad con los hijos de Rubén y Gad, y con la media tribu de Manasés.
14 Finés fue acompañado de diez jefes que representaban a cada una de las familias de Israel.
15 Estos fueron a hablar con los hijos de Rubén y de Gad, y con la media tribu de Manasés, y les dijeron:
16 «Todo el pueblo del Señor pregunta: “¿Por qué faltan a su juramento y pecan contra el Dios de Israel? ¿Por qué se apartan de su camino levantando un altar y rebelándose contra él?
17 ¿No ha sido suficiente la maldad de Pegor, de la que todavía no estamos limpios, y por la cual hubo tantas muertes entre el pueblo del Señor,
18 para que ahora ustedes se aparten y ya no lo sigan?” Hoy ustedes se rebelan contra el Señor, ¡y mañana él se enojará contra todo el pueblo de Israel!
19 Si creen que la tierra que les ha tocado es impura, vengan a nuestra tierra, que es posesión del Señor, pues allí está su tabernáculo, y tomen las tierras que deseen; pero no se rebelen contra el Señor ni contra nosotros, pues así lo dan a entender al levantar otro altar, aparte del que ya tiene el Señor nuestro Dios.
20 ¿Acaso no fue un gran pecado el que cometió Acán hijo de Zeraj, al tomar lo que estaba bajo maldición, y por eso el Señor se enojó con toda la comunidad de Israel? ¡Y ese hombre no murió solo en su maldad!»
21 Los hijos de Rubén y de Gad, y la media tribu de Manasés, les respondieron a los jefes de las familias de Israel:
22 «El Señor, el Dios de dioses, sabe que no lo hicimos por rebelión o por pecar contra él. El Señor, el Dios de dioses, lo sabe, y que lo sepa también Israel: si mentimos, que nos haga morir hoy mismo.
23 Si levantamos el altar por no querer seguir al Señor, o para ofrecer a otros dioses sacrificios, holocaustos u ofrendas de paz, que el Señor mismo nos lo demande.
24 Nosotros levantamos este altar por temor de que el día de mañana los hijos de ustedes les pregunten a los nuestros: “Y ustedes, ¿qué relación tienen con el Señor, Dios de Israel?
25 El Señor ha puesto el Jordán por lindero entre ustedes y nosotros, así que ustedes, hijos de Rubén y de Gad, no tienen nada que ver con el Señor.” Entonces los hijos de ustedes harían que los nuestros dejaran de honrarlo.
26 Por eso decidimos levantar este altar. No para ofrecer holocaustos ni sacrificios,
27 sino como un testimonio entre ustedes y nosotros, y para los que nazcan después, para que sepan que nosotros podemos servir al Señor con nuestros holocaustos, sacrificios y ofrendas de paz. Así el día de mañana los hijos de ustedes no podrán decir a los nuestros que no tenemos nada que ver con el Señor.
28 Nosotros pensamos: “Si acaso llegaran a decirnos eso a nosotros, o a nuestras generaciones futuras, les diremos que se fijen en la semejanza de este altar, que hicieron nuestros padres, con el altar del Señor; pues no lo hicieron para ofrecer holocaustos o sacrificios, sino como un testimonio entre ustedes y nosotros.”
29 No permita el Señor que alguna vez nos rebelemos contra él, ni que nos apartemos o dejemos de seguirlo, porque no levantamos este altar para ofrecer holocaustos, ni ofrendas o sacrificios. Nosotros reconocemos que hay un solo altar del Señor nuestro Dios, y que este se halla delante de su tabernáculo.»
30 Cuando el sacerdote Finés y los jefes del pueblo y de las tribus de Israel oyeron las palabras de los hijos de Rubén y de Gad, y de los hijos de Manasés, les pareció bien lo que dijeron.
31 Entonces Finés, que era hijo del sacerdote Eleazar, les dijo:
«Hoy hemos comprendido que el Señor está entre nosotros, porque ustedes no han intentado traicionar al Señor. Han librado de su enojo a los hijos de Israel.»
32 Entonces Finés, hijo del sacerdote Eleazar, y los jefes, dejaron a los hijos de Rubén y de Gad, y regresaron a la tierra de Canaán para informar de lo sucedido a los hijos de Israel.
33 La respuesta les pareció bien, y bendijeron a Dios y no hablaron más de pelear ni de destruir la tierra que habitaban los hijos de Rubén y de Gad.
34 Estos, por su parte, llamaron al altar «Testimonio», pues dijeron: «Este altar es para nosotros un testimonio de que el Señor es Dios.»
Apquiltajayclha apquilmolhama Rubén, najan Gad, najan Manasés
1 Apcansaclhec nic nat Josué apquilmolhama tribu Rubén, najan Gad, najan media tribu Manasés. 2 Aptomjac nic nat apquilanya: —Apquilsovjoc alhta mataa quellhip apquilyiplovquiscama apcanamaclha Moisés, Dios apquilancam. Apquilyajaclhoc alhta mataa sicpayvam siyanama quellhip. 3 Am alhta elyinyavac mataa apquilyalhinga quellhip, acvaycmo as ningvamlha nac jay. Apquilsovjoc alhta mataa quellhip apquilyiplovquiscama Dios Visqui ingac apcanamaclha. 4 Apsovjoc Dios Visqui ingac aplhanma mepqui apyeycajascaoc quilhvo nac jay. Mepqui amyaa apquilnapomacpilha nipyesicsa apnaymacoc apquilmolhama. Eltajiclha sat quellhip apquilinyemayaclha, yoclhilhma najan tingma apancaoc apmescama alhta siclho Moisés, apquillhoy quellhip vatsam Jordán, payjoc actiyapmaclha acnim. 5 Lhama asoc altamjoc, yoyam eltimjic quellhip: Elyiplovcasojo sat mataa singanamaclha najan singascamaclha Moisés, Dios apquilancam. Moc ningiltimem: Elasicjojo quellhip Dios Visqui ingac. Elyiplovcasojo najan elilyejiclhojo sat mataa singanamaclha. Eltimesam sat mataa Dios Visqui ingac, ayinyema apquilvalhoc quellhip najan apquilyimnatem — nic nat aptomjac Josué.
6 Yiplovcoc nic nat apquilmalhnesquiscama Josué apayvasa apnaymacoc. Apquiltajaclhec nic nat maa.
7 Apquillhocac nic nat yoclhilhma apquilmolhama media tribu Manasés, payjoc yoclhilhma Basán. Apquillhocac nic nat poc apquilmolhama media tribu Manasés, payjoc vatsam Jordán actalhningvamlha acnim. Apquilmalhnescasquic nic nat Josué, apquilapajasa apnaymacoc eltajiclha yoclhilhma Basán. 8 Aptomjac nic nat apquilanya: Quilhvoc apquiltajaclho quellhip apquilpatmeycam cascama apquilnatam najan apnatoscama. Apquilnatam acvisay oro, najan plata, najan bronce, najan hierro, najan apvanjec apava apquilantalhnama. Elmilasic sat nipyesicsa apquilmolhama apquilnatam ayinyema alhta cotnaja ingmoc — nic nat aptomjac Josué.
9 Apquilpayvasquic nic nat apquilmolhama Rubén, najan Gad, najan media tribu Manasés apnaymacoc israelitas, apnaycam tingma Silo yoclhilhma Canaán. Apquiltajaclhec nic nat yoclhilhma apquilinyemayaclha, acvisay yoclhilhma Galaad, apquillhoy nic nat maa, apmilasictem nic nat Moisés, acno apcanama ilhnic nat Dios Visqui ingac.
Altar mayicjescama mataymong
10 Apquilvocmec nic nat vatsam Jordán apquilmolhama Rubén, najan Gad, najan media tribu Manasés. Apquileyvomaclha ilhnic nat cananeos as yoclhilhma. Apquilicjesquic nic nat mataymong acvisay altar ningayoclha Dios. 11 Inlingalhquic nic nat amyaa nipyesicsa apquilmolhama israelitas. Amyaa ilhnic nat apquillanay altar apquilayoclha Dios apquilmolhama Rubén, najan Gad, najan media tribu Manasés. Payjoc vatsam Jordán, nicja yoclhilhma Canaán apquileyvomaclha israelitas. 12 Pilapcasquic nic nat apquillinga israelitas. Apcaneclhec nic nat tingma Silo, apquilpecjam elnapacpoc maa. 13 Apcapajasquic nic nat Finees, sacerdote Eleazar apquitca, emyaclhac yoclhilhma Galaad, apquileyvomaclha apquilmolhama Rubén, najan Gad, najan media tribu Manasés. 14 Apquillhalhma ilhnic nat diez apquilvanyam apquilayo israelitas, apquilyapmayc moclhama clanes apquilmolhama tribu maa. 15 Apquilvocmec nic nat yoclhilhma Galaad apyovoclhojo malapajascama, nipyesicsa apquilmolhama Rubén, najan Gad, najan media tribu Manasés.
Apquiltomjac nic nat apquilanya: 16 —Yitnec nincoo amyaa ningilvisay ningmolhama Dios. ¿So actomja yi apnatovasa quellhip apquilinmelhaycam Dios Visqui apancaoc Israel? ¿So actomja yi apquilyinyova quellhip Dios Visqui ingac, ayinyema apquillanay quellhip altar mataymong mayicjescama apquilayoclha Dios? 17 Yitnec alhta inyicje ningilsilhnanomalhca inganco napato Dios payjoc Peor acvaycmo as ningvamlha nac jay. Ninlingamcoc alhta apyanmongsayclha Dios Visqui ingac nintemaclha inganco.
18 ¿Mocjam ya quellhip apquilyamasma Dios Visqui ingac? Apquilinmelham sat ancoc mocjam quellhip Dios Visqui ingac quilhvo nac jay, elvoc sat secaseclha, ellingamcojoc sat apyanmongsayclha apyovoclhojo apquilmolhama israelitas. 19 ¿Apquilanayqui ya quellhip acmasom napato Dios apquileyvomaclha quellhip? Elquilhyim sat apquileyvomaclha apquilmolhama Dios, payjoc Dios tingma pac apponquinomap. Elpalhavota sat ningyesicsa. Noelinmelham nasa Dios Visqui ingac. Nojingilinmelham nincoo lha. Noellana nasa moc altar apquilayoclha Dios, acyitna inlhojo lhama altar ningayoclha Dios Visqui ingac. 20 Coyitnam apatic aptemaclha nic nat Acán, Zara apquitca. Apsilhnanacpec nic nat apanco, ayinyema apmasma asoc apcanyomap etvacsic. Aplovquic nic nat Dios Visqui ingac napatavo apyovoclhojo apquilmolhama Israel, ayinyema apsilhnanomap apanco Acán. Jave apvamlha lhama apmatnam nic nat Acán acyanmongam apsilhnanomap apanco — nic nat apquiltomjac.
21 Apquilatingmavoc nic nat apquilmolhama Rubén, najan Gad, najan media tribu Manasés napatavo israelitas apquilapajasomap: 22-23 —Apyasamcoc Dios Visqui apyimtalhnamo, am colhno moc dioses. Nintemaclha alhta mepqui ningilinmelhaycam najan mepqui ningyamasma Dios Visqui ingac. Apyasamcoc maa Dios Visqui apyimtalhnamo. Elyasamcojoc sat quellhip lha apquilmolhama Israel: Nasoc sat ancoc ningilinmelhaycam najan ningyamasma Dios Visqui ingac. Eyanmongsiclhac sat nintemaclha inganco Dios Visqui ingac. Nasoc sat ancoc ningillanay altar ningayoclha Dios, yoyam ontingya asoc acmatnam macmescama Dios, najan acyilhna macmescama Dios, najan macmescama actemaclha singasicjayquiclha mocjam, jingilyicpilcojoc sat Dios, yoyam colhic acpeyvescasquiclha amyaa. 24 Nasoc alhta ningillanay altar ningayoclha Dios. Cotnejic nanoc sat quellhip apquitquic eltimjic elanic nincoo inquitquic: ¿So actomja yi apquillhanma quellhip apvisay Dios Visqui ingac? 25 Aptimescasquic nat Dios Visqui ingac vatsam Jordán, cotnejic sat singilhpanquiscama. Colapvanquejec apquilmolhama Rubén najan Gad elpasmiclha Dios Visqui ingac. Conyemac sat quellhip apquitquic, yoyam elyinyoc Dios Visqui ingac nincoo inquitquic. 26 Eycaso ayinyema ningillanay alhta altar ningayoclha Dios. Jave nintingyey asoc acmatnam macmescama Dios. Jave moc asoc macmescama Dios. 27 Cotnejic sat asoc monquinatquiscama napatavo quellhip najan ningatavo nincoo, najan nipyesicsa intovana nincoo najan aptovana quellhip. Ingvanquic ongilanam nincoo Dios Visqui ingac, ontingyac asoc acmatnam macmescama Dios, najan moc asoc macmescama Dios acyanmongam mongilyascalhma najan actemaclha singasicjayclha mocjam mocjam. Quellhip aptovana colapvanquejec eltimjic elanic intovana nincoo: Colapvanquejec quellhip elpasmiclha apquilmolhama Dios — sat eltimjic. 28 Inlhenquic alhta ingilvalhoc, nasoc sat ancoc amyaa, yoyam onlingac sat nincoo najan intovana, ongilatingmojoc sat nincoo: —¡Quip elanojo! Apquillanac nic nat ningilyeyjamcaa as altar ningayoclha Dios, jave yoyam eltingya asoc acmatnam macmescama Dios, jave moc asoc macmescama Dios. Cotnejic sat asoc monquinatquiscama ningyesicsa napatavo quellhip. 29 Jave nintemaclha nincoo, yoyam ongilinmelham najan ongilyinyoc ongilyinyoc Dios Visqui ingac. Jave ningillanay moc altar, yoyam colhic acmesa Dios asoc acmatnam, najan acyilhna macmescama Dios, najan moc asoc macmescama Dios. Lhama apanco tingma apponquinomap acyitnaclha altar ningayoclha Dios — nic nat apquiltomjac.
30 Aplingac nic nat sacerdote Finees, najan apquillhalhmaa apquilayo, najan apquilmolhama apyapmayc, actemaclha apquillhanma apquilmolhama Rubén, najan Gad najan media tribu Manasés. Intamilaclhec nic nat apquilvalhoc apquillinga.
31 Aptomjac nic nat Finees, sacerdote Eleazar apquitca apquilanya: — Ningilyasingvocmec quilhvo nac jay singilpasmom Dios Visqui ingac. Am alhta elsilhnanaacpoc apanco quellhip actemaclha apquilinmelhaycam Dios quellhip. Singmasma nincoo Dios Visqui ingac, monlingamquejec sat acyimtalhnama ayinyema Dios Visqui ingac — nic nat apquiltomjac.
32 Apquilpayvasquic nic nat Finees najan apquillhalhmaa, apquilyinyova yoclhilhma Galaad, yoyam eltajiclha yoclhilhma Canaán apquileyvomaclha israelitas. Apquililtimnasquic nic nat amyaa nipyesicsa israelitas apquileyvam Canaán, ayinyema apnaymacoc poc tribus apquilmolhama. 33 Intamilaclhec nic nat apquilvalhoc apquillinga amyaa, apquiltimec nic nat apquilayo Dios Visqui ingac. Apquilvatsamquic nic nat apquilinmelhaycam apquilmolhama Rubén, najan Gad, mepqui mocjam yoyam eltovacsic. 34 Apquilmolhama Rubén najan Gad apquiltimem nic nat acvisay altar “Monquinatquiscama”. Eycaso altar actomja monquinatquiscama ningyesicsa, aptomja nasoc anco Dios Visqui ingac — nic nat apquiltomjac.