Alimentación de los cinco mil
(Mt 14.13-21Mc 6.30-44Lc 9.10-17)1 Después de esto, Jesús se dirigió al otro lado del lago de Galilea, el lago de Tiberias.
2 Y una gran multitud lo seguía, porque veía las señales que hacía en los enfermos.
3 Entonces Jesús subió a un monte, y se sentó allí con sus discípulos.
4 Ya estaba cerca la pascua, la fiesta de los judíos.
5 Cuando Jesús alzó la vista y vio que una gran multitud se acercaba a él, le dijo a Felipe: «¿Dónde compraremos pan, para que estos coman?»
6 Pero decía esto para ponerlo a prueba, pues él ya sabía lo que estaba por hacer.
7 Felipe le respondió: «Ni doscientos días de sueldo bastarían para que cada uno de ellos recibiera un poco de pan.»
8 Andrés, que era hermano de Simón Pedro y uno de sus discípulos, le dijo:
9 «Aquí está un niño, que tiene cinco panes de cebada y dos pescados pequeños; pero ¿qué es esto para tanta gente?»
10 Entonces Jesús dijo: «Hagan que la gente se recueste.» Había mucha hierba en aquel lugar, y se recostaron como cinco mil hombres.
11 Jesús tomó aquellos panes, y luego de dar gracias los repartió entre los discípulos, y los discípulos entre los que estaban recostados. Esto mismo hizo con los pescados, y les dio cuanto querían.
12 Cuando quedaron saciados, les dijo a sus discípulos: «Recojan los pedazos que sobraron, para que no se pierda nada.»
13 Entonces ellos recogieron los pedazos que de los cinco panes de cebada les sobraron a los que habían comido, y con ellos llenaron doce cestas.
14 Al ver aquellos hombres la señal que Jesús había hecho, dijeron: «Verdaderamente, este es el profeta que había de venir al mundo.»
15 Cuando Jesús se dio cuenta de que iban a venir para apoderarse de él y hacerlo rey, volvió a retirarse al monte él solo.
Jesús camina sobre el agua
(Mt 14.22-27Mc 6.45-52)16 Al anochecer sus discípulos bajaron al lago,
17 y en una barca comenzaron a cruzar el lago hacia Cafarnaún. Ya estaba oscuro, y Jesús no había venido a reunirse con ellos.
18 Y el lago se agitaba con un gran viento que soplaba.
19 Habrían remado unos cinco kilómetros cuando vieron a Jesús caminar sobre el lago y acercarse a la barca. Y tuvieron miedo.
20 Pero él les dijo: «Yo soy; no teman.»
21 Entonces ellos gustosamente lo recibieron en la barca, y esta llegó enseguida a la tierra adonde iban.
La gente busca a Jesús
22 Al día siguiente, la gente que estaba al otro lado del lago vio que allí no había habido más que una sola barca, y que Jesús no había entrado en ella con sus discípulos, sino que estos se habían ido solos.
23 Pero otras barcas habían arribado de Tiberias, cerca del lugar donde habían comido el pan después de haber dado gracias al Señor.
24 Cuando la gente vio que ni Jesús ni sus discípulos estaban allí, entraron en las barcas y fueron a Cafarnaún, para buscar a Jesús.
Jesús, el pan de vida
25 Cuando lo hallaron al otro lado del lago, le dijeron: «Rabí, ¿cuándo llegaste acá?»
26 Jesús les respondió: «De cierto, de cierto les digo que ustedes no me buscan por haber visto señales, sino porque comieron el pan y quedaron satisfechos.
27 Trabajen, pero no por la comida que perece, sino por la comida que permanece para vida eterna, la cual el Hijo del Hombre les dará; porque a este señaló Dios el Padre.»
28 Entonces le dijeron: «¿Y qué debemos hacer para poner en práctica las obras de Dios?»
29 Jesús les respondió: «Esta es la obra de Dios: que crean en aquel que él ha enviado.»
30 Le dijeron entonces: «Pero ¿qué señal haces tú, para que veamos y te creamos? ¿Qué es lo que haces?
31 Nuestros padres comieron el maná en el desierto, tal y como está escrito: “Pan del cielo les dio a comer.”»
32 Y Jesús les dijo: «De cierto, de cierto les digo, que no fue Moisés quien les dio el pan del cielo, sino que es mi Padre quien les da el verdadero pan del cielo.
33 Y el pan de Dios es aquel que descendió del cielo y da vida al mundo.»
34 Le dijeron: «Señor, danos siempre este pan.»
35 Jesús les dijo: «Yo soy el pan de vida. El que a mí viene, nunca tendrá hambre; y el que en mí cree, no tendrá sed jamás.
36 Pero yo les he dicho que, aunque me han visto, no creen.
37 Todo lo que el Padre me da, vendrá a mí; y al que a mí viene, no lo echo fuera.
38 Porque no he descendido del cielo para hacer mi voluntad, sino la voluntad del que me envió.
39 Y esta es la voluntad del que me envió: Que de todo lo que él me dio, yo no pierda nada, sino que lo resucite en el día final.
40 Y esta es la voluntad de mi Padre: Que todo aquel que ve al Hijo, y cree en él, tenga vida eterna; y yo lo resucitaré en el día final.»
41 Los judíos murmuraban acerca de él, porque había dicho: «Yo soy el pan que descendió del cielo.»
42 Y decían: «¿Acaso no es este Jesús, el hijo de José, cuyo padre y madre nosotros conocemos? Entonces ¿cómo puede decir: “Del cielo he descendido”?»
43 Jesús les respondió: «No estén murmurando entre ustedes.
44 Ninguno puede venir a mí, si el Padre que me envió no lo trae. Y yo lo resucitaré en el día final.
45 En los profetas está escrito: “Y todos serán enseñados por Dios.” Así que, todo aquel que ha oído al Padre, y ha aprendido de él, viene a mí.
46 No es que alguno haya visto al Padre, sino el que vino de Dios; este sí ha visto al Padre.
47 De cierto, de cierto les digo: El que cree en mí, tiene vida eterna.
48 Yo soy el pan de vida.
49 Los padres de ustedes comieron el maná en el desierto, y murieron.
50 Este es el pan que desciende del cielo, para que el que coma de él, no muera.
51 Yo soy el pan vivo que descendió del cielo. Si alguno come de este pan, vivirá para siempre; y el pan que yo daré es mi carne, la cual daré por la vida del mundo.»
52 Los judíos discutían entre sí, y decían: «¿Y cómo puede este darnos a comer su carne?»
53 Jesús les dijo: «De cierto, de cierto les digo: Si no comen la carne del Hijo del Hombre, y beben su sangre, no tienen vida en ustedes.
54 El que come mi carne y bebe mi sangre, tiene vida eterna; y yo lo resucitaré en el día final.
55 Porque mi carne es verdadera comida, y mi sangre es verdadera bebida.
56 El que come mi carne y bebe mi sangre, permanece en mí, y yo en él.
57 Así como el Padre viviente me envió, y yo vivo por el Padre, así también el que me come vivirá por mí.
58 Este es el pan que descendió del cielo. No es como el pan que comieron los padres de ustedes, y murieron; el que come de este pan, vivirá eternamente.»
59 Jesús dijo estas cosas en la sinagoga, cuando enseñaba en Cafarnaún.
Palabras de vida eterna
60 Al oír esto, muchos de sus discípulos dijeron: «Dura es esta palabra; ¿quién puede escucharla?»
61 Jesús, al darse cuenta de que sus discípulos murmuraban acerca de esto, les dijo: «¿Esto les resulta escandaloso?
62 ¿Pues qué pasaría si vieran al Hijo del Hombre ascender adonde antes estaba?
63 El espíritu es el que da vida; la carne para nada aprovecha. Las palabras que yo les he hablado son espíritu y son vida.
64 Pero hay algunos de ustedes que no creen.» Y es que Jesús sabía desde el principio quiénes eran los que no creían, y quién lo entregaría,
65 así que dijo: «Por eso les he dicho que ninguno puede venir a mí, si el Padre no se lo concede.»
66 A partir de entonces muchos de sus discípulos dejaron de seguirlo, y ya no andaban con él.
67 Entonces, Jesús dijo a los doce: «¿También ustedes quieren irse?»
68 Simón Pedro le respondió: «Señor, ¿a quién iremos? Tú tienes palabras de vida eterna.
69 Y nosotros hemos creído, y sabemos, que tú eres el Cristo, el Hijo del Dios viviente.»
70 Jesús les respondió: «¿Y acaso no los he escogido yo a ustedes doce, y uno de ustedes es un diablo?»
71 Y se refería Jesús a Judas Iscariote, hijo de Simón, porque este era uno de los doce, y era el que lo iba a entregar.
Jesús apmescama aptoycaoc cinco mil enlhitaoc
(Mt 14.13-21Mr 6.30-44Lc 9.10-17)1 Natamin alhta aplhinga Jesús. Apmiyaclhec alhta tap acyayengviyam acvisay Tiberias yoclhilhma Galilea. 2 Apquilyiplaclhec alhta aplhamoclhojo enlhit. Ayinyemaclha apquilvita alhta asoc sinpilapquiscama naysicsa apquiltamilquisquiyam Jesús acmasca apyimpeoc. 3 Yejemoc alhta apquinatveclho netin inquilhe. Apnacmec alhta lhama apquiltamsoycaoc. 4 Camquitvocmec alhta pascua, judíos caya apancaoc. 5 Lhama alhta appaycacpo Jesús. Apvitac alhta aplhamoclhojo enlhit apquillhingacmo. Aptomjac alhta Jesús apcanya Felipe:
—¿Jalhco sat ontingyangvomoc quilpasmongam, yoyam eltovamcoc enlhitaoc? —alhta aptomjac.
6 Apquiltamjoc alhta Jesús eyipconic Felipe. Ayinyemaclha apyasamcoc alhta Jesús yavamlha etnejic. 7 Apcatingmavoc alhta Felipe:
—Ningyinyovquic sat ancoc doscientos solyayem ontingya quilpasmongam, memenmalhacpejec sat enlhitaoc. Moc napocja sat ellhovamcoc quilpasmongam —alhta aptomjac.
8 Apnec alhta maa Jesús aptamescama apvisay Andrés, Simón Pedro apipma. Apcatingmavoc alhta Andrés:
9 —Apnec aso lhama apyimnanic. Apyitnec cinco quilpasmongam najan anit quilasma. Malha metovcamco sat cotnejic. Aplhamoc as enlhitaoc —alhta aptomjac.
10 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Elane sat elhnam enlhitaoc —alhta aptomjac.
Yejemoc alhta apnamcaa naysicsa paat. Apvocmec alhta cinco mil enlhitaoc apnaycam. 11 Apmec alhta quilpasmongam Jesús. Gracias alhta aptomja Jesús Dios Ingyapam. Apquilmesquic alhta apquiltamsoycaoc apquilanya elyipcanmojo. 12 Lhama alhta apquilyipcanacmo. Aptomjac alhta Jesús apquilanya apquiltamsoycaoc:
—Elansiclha sat quilpasmongam napocjaa, yoyam am colhic altacmo —alhta aptomjac.
13 Apquilansaclhec alhta quilpasmongam napocjaa apquilaymomap. Apquillanamcoc alhta doce nintom alhanaoc. Ayinyema alhta siclho cinco quilpasmongam. 14 Lhama alhta apquilvita enlhitaoc aptamjaycam sinpilapquiscama. Apquiltomjac alhta enlhitaoc:
—Naso nac aptomja profeta Dios aplingascama aplhenamap, yoyam evac as nalhpop —alhta apquiltomjac.
15 Apyasamcoc alhta Jesús yavamlha eltimjic enlhitaoc. Apquililtamjoc alhta elpatjetic Jesús, yoyam eltimesquisic apvisqui. Aplhinquic alhta mocjam Jesús. Apquinatveclho alhta netin inquilhe, yoyam elhic aplhapco.
Jesús aplhingam netin yingmin
(Mt 14.22-27Mr 6.45-52)16 Alhtaa alhta intomjac. Apquilmiyaclhec alhta Jesús apquiltamsoycaoc niyava acyayengviyam. 17 Apquilquinamtec alhta barco. Apquiltamecac alhta apquiltamsoycaoc moc nicja acyayengviyam. Tingma Capernaum alhta apquilmiyaclha. Inyatasquic alhta olhma. Am alhta evoctac mocjam Jesús. 18 Yejemoc alhta apquilhcajacmo piyam apvanyam. Inyangvocmec alhta alyayajayam yingmin. 19 Apquilvoclhec alhta yingmin malha cinco kilómetros, tap lhaja. Pilapcasquic alhta apquilvita Jesús aplhingacmo netin yingmin. Apyipitcangvavoc alhta barco. Apquilacac alhta apquiltamsoycaoc. 20 Aptomjac alhta Jesús apquilanya:
—Nojela nasa, coo nac aso —alhta aptomjac.
21 Apquililtamjoc alhta inyicje elquinatsic barco. Pilapcasquic alhta apquilvoclho niyava yingmin yavamlha elanteypoc.
Apquitamomap Jesús
22 Moc acnim alhta intomjac. Apquiltamopamquic alhta napocja enlhit moc nicja acyayengviyam. Apquilyasamcoc alhta as enlhitaoc apquillhingam alhta moc lhapcavo Jesús apquiltamsoycaoc. Am alhta etacpoc Jesús. 23 Yejemoc alhta alvactamo moc barco. Tingma Tiberias alhta inquilinyectac. Inquilvoctac alhta barco aptomacpilha quilpasmongam, acpayjo aptemaclha gracias alhta Jesús. 24 Apquilquitamquic alhta enlhitaoc Jesús najan apquiltamsoycaoc. Am alhta elvitac. Yejemoc alhta apquilquitama barco apquilmiyaclho tingma Capernaum. Apquililtamjoc alhta elvita Jesús.
Jesús apyitsomap nintom acyimnatescama ingnenyic
25 Apquilvoclhec alhta enlhitaoc tap acyayengviyam. Apquilvitac alhta Jesús. Apquiltomjac alhta enlhitaoc apquilanya:
—Visqui, ¿quilhvo ya apvoctac lhip aso? —alhta apquiltomjac.
26 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Actomjac coo silanya quellhip: Selquitamsama inyicje quellhip, ayinyemaclha apquiltovcamco alhta nintom. Apquilyipcanacmec alhta. Am eyca colhenac apquilvalhoc asoc sinpilapquiscama sillanay alhta. 27 Noeltingya nasa quellhip nintom anco as nalhpop. Eltingya sat quellhip nintom actomja acyimnatescama ingnenyic cotmongvoycamlha nelha. Evanquic olmesic quellhip as nintom. Ayinyemaclha coo sicvisay Sictiyam Sictomja Enlhit. Dios Ingyapam aptomja selcajascama sictomja Apquitca —alhta aptomjac.
28 Apquiltomjac alhta enlhitaoc apquilanya Jesús:
—¿Soc asoc ongillanac nincoo, yoyam colcojoc apvalhoc Dios Ingyapam? —alhta apquiltomjac.
29 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Apquiltamjoc coo Tata aptomja seyapajascama, yoyam mejelyascamejec quellhip. Nojelyasquim nasa coo —alhta aptomjac.
30 Apquiltomjac alhta mocjam enlhitaoc:
—¿Co lha actema asoc monquinatquiscama pa jingillhicmocsic, yoyam mongilyascamejec sat ongvita? ¿Soc asoc pa ellanac lhip? —alhta apquiltomjac. 31 Apquiltovcamquic nic nat ningilyeyjamcaa nintom maná yoclhilhma actamopeycaoc. Innoc actomja aclhanma Dios appayvam actalhesomalhca: “Apquilmesquic nic nat Dios Ingyapam nintom maná ayinyema netin” —alhta apquiltomjac.
32 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Actomjac coo silanya quellhip: Naso, jave ayinyema Moisés apquilmescama nintom actomja nasoc anco ayinyema netin. Coo eyca Tata aptomja apquilmescama quellhip nintom actomja nasoc anco ayinyema netin. 33 Nintom actomja nasoc anco ayinyema netin singmescama Dios Ingyapam apvisay apvoy as nalhpop. Aptomja apmescama acyimnatem apnenyaoc enlhitaoc lhalhma anco —alhta aptomjac.
34 Apquiltomjac alhta enlhitaoc apquilanya:
—Visqui, jingilmes mataa nintom aplhena nac lha —alhta apquiltomjac.
35 Aptomjac alhta apquillhicmosa Jesús:
—Coo nac sicvisay nintom acyimnatescama ingnenyic. Cajejec sat mataa mayc aptomja seyoycta. Cajejec sat mataa acnim aptomja mejeyasquiyam. 36 Altimnasquic inyicje quellhip: Elvita inyicje quellhip, elyascacmec eyca. 37 Jelyotac sat moclhama enlhit aptomja selmescama Tata coo. Molantipsejec sat moclhama enlhit aptomja selyoycta. 38 Netin coo ayinyemac. Motnejec coo sicmayjayo ajanco, sat eyca otnejic apmayjayoclha coo Tata aptomja seyapajascama. 39 Apquiltamjoc yoyam molhnanimsic lhama aptomja selmescama. Apquiltamjoc yoyam onalhaticjascomoc actamongvomlha nelha acnim. 40 Eycaso actomja apmayjayoclha coo Tata aptomja seyapajascama. Apquiltamjoc yoyam colhic acyimnatem apnenyaoc moclhama aptomja selaneyo sicvisay Dios Apquitca najan aptomja mejeyasquiyam. Onalhaticjascomoc sat actamongvomlha nelha acnim —alhta aptomjac.
41 Apquilmalyevam alhta enlhitaoc, ayinyemaclha apquillinga Jesús appayvam: “Coo nac sicvisay nintom ayinyema netin” —alhta apquiltomjac.
42 Apquiltomjac alhta enlhitaoc apquilanya:
—¿Jave ya José apquitca as enlhit apvisay Jesús? Ningyicpilcoc nincoo apyap najan inquin. ¿Soctomja aplhena nac apquinyema netin? —alhta apquiltomjac.
43 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Noelmalyovam nasa. 44 Copvanquejec jeyotac enlhit, acvamlha aptomja apyantamayquinta coo Tata aptomja seyapajascama. Olhaticjascomoc sat actamongvomlha nelha acnim. 45 Alhta intomjac apnatalhescama profetas Dios apquillingascama: “Dios Ingyapam sat ellhicmocsic aplhamoclhojo enlhitaoc” —nic nat intomjac vaycajac. Jeyotac sat moclhama enlhit apquiltomja apquiljalhenmo coo Tata najan apquiltomja apquilyasingvoyam.
46 ‘Am etamacpoc mocjam coo Tata. Sicvamlha sicvitay coo, ayinyemaclha siyinyemay coo Tata. 47 Actomjac coo silanya quellhip: Yitnec acyimnatem apnenyic enlhit aptomja mejeyasquiyam. 48 Coo nac sicvisay nintom acyimnatescama ingnenyic. 49 Apquiltovcamquic nic nat apquilyeyjamcaa nintom maná yoclhilhma actamopeycaoc. Apquilitsepmec nic nat. 50 Eycaso siclhanma nintom ayinyema netin. Aptovquic sat ancoc enlhit, mengyitsepejec sat. 51 Coo nac sicvisay nintom ayinyema netin. Aptovquic sat ancoc enlhit as nintom, mengyitsepejec sat cotmongvoycamlha nelha. Nintom sicmescama coo actomja sicyovoclhojo ajanco. Momyovalhcoyc co ajanco, yoyam colhic acyimnatem apnenyic enlhit lhalhma anco —alhta aptomjac.
52 Yejemoc alhta apquillova enlhitaoc. Apquilatingmacpec alhta poc nipyesicsa:
—¿Jalhco sat etnejic jingilmesic apyovoclhojo apanco, yoyam ontovamcoc apjapitic? —alhta apquiltomjac.
53 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Actomjac coo silanya quellhip: Naso, am sat ancoc eltovcamcoc quellhip ejepitic sicvisay Sictiyam Sictomja Enlhit. Am sat ancoc elyinamcoc quellhip ema ajac, colhejec sat acyimnatem apnenyaoc. 54 Aptovquic sat ancoc enlhit ejepitic, apyinquic sat ancoc ema ajac, colhic sat acyimnatem apnenyic cotmongvoycamlha nelha. Olhaticjascomoc sat actamongvomlha nelha acnim. 55 Nintom actomja nasoc anco acvisay sicyovoclhojo ajanco. Ningyam actomja nasoc anco acvisay ema ajac. 56 Aptovquic sat ancoc enlhit ejepitic, apyinquic sat ancoc ema ajac, jeyipitcojoc sat coo najan oyipitcojoc sat coo lha as enlhit. 57 Acyimnatem apnenyic innac coo Tata aptomja seyapajascama. Acyimnatem enquenyic coo lha innac ayinyema coo Tata. Elhojoc sat enlhit aptomja aptom ejepitic. Colhic sat acyimnatem apnenyic ayinyema coo. 58 Eycaso siclhanma nintom ayinyema netin. Eyca as nintom am colhno nintom maná. Apquiltovcamquic nic nat apquilyeyjamcaa quellhip. Apquilitsepmec nic nat. Aptovquic sat ancoc enlhit as nintom, colhic sat acyimnatem apnenyic cotmongvoycamlha nelha —alhta aptomjac Jesús.
59 Apquillhicmosquic alhta Jesús as amyaa congne apcaneyquiclhilha tingma Capernaum.
Apquillhicmoscama Jesús actemaclha acyimnatem ingnenyic
60 Apquillingac alhta apquillhicmoscama Jesús aplhamoclhojo apquillhalhmaa. Apquiltomjac alhta apquilanya Jesús:
—Ingliclacmec appayvam aplhena nac lha. Mongvanquic ongilaylhojo —alhta apquiltomjac.
61 Apyicpilcoc alhta Jesús actemaclha apquilmalyevoycam apquillhalhmaa. Aptomjac alhta Jesús apquilanya:
—Apquilnatjavo inyicje quellhip as asoc. 62 Coyangvomoc sat apquilnatjemo quellhip jelvitac sicvisay Sictiyam Sictomja Enlhit sicmiyaclho sat netin siyinyemayaclha —alhta aptomjac. 63 Ningvanmoncama eyca ayinyema acyimnatem ingnenyic. Am conyemac ningyovoclhojo acyimnatem ingnenyic. Altimnasquic lhac quellhip sicpayvam. Eyca as sicpayvam actomja nasoc anco ayinyema Espíritu Santo aptomja apyimnatescama ingnenyic. 64 Moclhama apquilyascacmoc mocjam quellhip —alhta aptomjac.
Apyasamcoc alhta Jesús siclhoc anco apquiltomja mataa apquilyasquiyam. Apyasamcoc alhta Jesús enlhit aptomja sat apcanem emacpoc.
65 Aptomjac alhta Jesús apquilanya:
—Altimnasquic lha inyicje: Copvanquejec jeyotac enlhit, acvamlha aptomja apyantamayquinta coo Tata —alhta aptomjac.
66 Yejemoc alhta apquilvatsamco napocja apquillhalhmaa. Masquec alhta apquiltomja apquillhalhmaa. 67 Aptomjac alhta Jesús apquilanya doce apquiltamsoycaoc:
—¿Apquililtamjo ya quellhip lha ellhong? —alhta aptomjac.
68 Apcatingmavoc alhta Simón Pedro:
—Visqui, ¿soc enlhit ongyamejic nincoo? Apvamlha lhip inyitnac appayvam actema nac cotmongvoyam nelha acyimnatem ingnenyic. 69 Mongilyascacmoc nincoo, ningyasamcoc najan aptomja lhip Cristo, Dios apponquinomap —alhta aptomjac.
70 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—¿Jave ya alhta silyacyescama quellhip doce? Lhama eyca nipyesicsa quellhip aptomja malha yavey —alhta aptomjac.
71 Judas Iscariote, Simón apquitca alhta aplhenacpoc. Judas sat etnejic apcanem emacpoc Jesús. Aptomja alhta apquilvisayo lhama apóstoles (apquiltamsoycaoc).