Judá es librado de Senaquerib
(2 R 19.1-372 Cr 32.20-23)1 Cuando el rey Ezequías oyó esto, se rasgó los vestidos y, cubierto de cilicio, fue a la casa del Señor.
2 Luego envió, también cubiertos de cilicio, al mayordomo Eliaquín, al escriba Sebna y a los ancianos de los sacerdotes, para que hablaran con el profeta Isaías hijo de Amoz
3 y le dijeran de su parte:
«Hoy es un día de angustia, de reprensión y de blasfemia, porque ha llegado la hora de dar a luz, y la parturienta no tiene fuerzas.
4 Tal vez el Señor tu Dios habrá oído las palabras del primer oficial, que su señor, el rey de Asiria, envió para blasfemar contra el Dios vivo, tu Señor y Dios, y para ofenderlo con sus palabras. Eleva, pues, una oración por el remanente que todavía queda.»
5 Los siervos de Ezequías fueron a hablar con Isaías,
6 y este les dijo:
«Digan a su señor el rey que así ha dicho Dios nuestro Señor: “No tengas miedo por las palabras que has oído, y con las cuales los siervos del rey de Asiria han blasfemado contra mí.
7 Yo voy a poner un espíritu en él, y haré que oiga un rumor y regrese a su país. Cuando llegue a su país, haré que muera a filo de espada.”»
8 El primer oficial se enteró de que el rey de Asiria se había apartado de Laquis. Entonces volvió a su país y se encontró con que el rey estaba combatiendo contra Libna.
9 Cuando se enteró de que Tiracá, el rey de Etiopía, había salido a combatirlo, envió embajadores a Ezequías con este mensaje:
10 «Digan a Ezequías, rey de Judá: “No te dejes engañar por tu Dios, en quien confías, ni creas que Jerusalén no caerá en manos del rey de Asiria.
11 Tú bien sabes lo que han hecho los reyes de Asiria a todos los países que han destruido. ¿Acaso crees que tú te librarás?
12 ¿Acaso los dioses de esas naciones que destruyeron mis antepasados libraron a Gozán, Jarán, Resef y a los hijos de Edén que habitaban en Telasar?
13 ¿Dónde están ahora los reyes de Jamat y de Arfad, y el rey de las ciudades de Sefarvayin, Hena y Guivá?”»
14 Ezequías recibió las cartas de mano de los embajadores, y las leyó; luego subió a la casa del Señor y extendió las cartas ante el Señor,
15 y elevó esta oración al Señor:
16 «Señor de los ejércitos, Dios de Israel,
que habitas entre los querubines:
solo tú eres Dios de todos los reinos de la tierra,
pues tú hiciste los cielos y la tierra.
17 Inclina, Señor, tu oído, y oye;
abre, Señor, tus ojos, y mira;
oye todas las blasfemias que contra ti, el Dios viviente,
ha mandado proferir Senaquerib.
18 Ciertamente, Señor, los reyes de Asiria
destruyeron todos los países y sus comarcas,
19 y echaron al fuego los dioses de ellos,
dioses que en realidad no eran dioses
sino hechuras humanas de madera y piedra;
¡por eso los destruyeron!
20 Señor y Dios nuestro,
líbranos ahora de caer en sus manos,
para que todos los reinos de la tierra
sepan que solo tú eres el Señor.»
21 Entonces Isaías hijo de Amoz mandó que dijeran a Ezequías:
«Así dice el Señor, Dios de Israel en cuanto a tus ruegos acerca de Senaquerib, el rey de Asiria.
22 Yo, el Señor, le digo a ese rey: “La virginal hija de Sión te menosprecia y te escarnece. A tus espaldas mueve la cabeza la hija de Jerusalén.”
23 »¿A quién vituperaste? ¿Contra quién has blasfemado? ¿Contra quién has levantado la voz, y puesto en alto los ojos? ¡Contra el Santo de Israel!
24 Por medio de tus siervos me has vituperado, al decir: “Con la multitud de mis carros subiré a las alturas de los montes y a las laderas del Líbano; derribaré sus altos cedros y sus mejores cipreses; llegaré hasta sus cumbres más elevadas y sus bosques más tupidos.
25 Yo he cavado pozos, y he bebido de sus aguas; con mis pies he pisoteado y secado todos los ríos de Egipto.”
26 »¿No has oído hablar de lo que yo hice desde los tiempos antiguos, ni de los planes que desde los días más remotos tengo pensado realizar? Pues ahora voy a realizarlos, y tú habrás de reducir las ciudades fortificadas a montones de escombros.
27 Sus habitantes, despojados de su poder, quedarán confusos y aterrorizados; serán como la hierba del campo y las verdes hortalizas; ¡serán como la paja sobre los techos, que antes de tiempo se seca!
28 »Yo conozco tu condición. Sé cuándo entras y cuándo sales, y sé también de tu furor contra mí.
29 Grande es tu furia contra mí. Estoy enterado de tu arrogancia. Por eso te pondré un gancho en la nariz, y un freno en los labios, y haré que regreses por el mismo camino por donde viniste.
30 »Y esto te servirá de señal: Este año y el siguiente comerán ustedes de lo que crezca por sí mismo, pero al tercer año ya podrán sembrar y segar, y plantarán viñas y comerán sus uvas.
31 Los habitantes de Judá que logren escapar y queden con vida volverán a echar raíces y a ser productivos.»
32 Ciertamente, de Jerusalén y del monte Sión saldrá un remanente que se salvará. Esto lo hará posible el gran amor del Señor de los ejércitos.
33 Por lo tanto, así dice el Señor:
«El rey de Asiria no entrará en esta ciudad, ni lanzará contra ella una sola flecha; tampoco avanzará contra ella con sus escudos, ni levantará contra ella ningún baluarte.
34 Por el mismo camino por el que vino, tendrá que volver. ¡No entrará en esta ciudad!
—Palabra del Señor.35 »Yo ampararé a esta ciudad y la pondré a salvo. Lo haré por mí mismo y por mi siervo David.»
36 El ángel del Señor salió entonces y mató a ciento ochenta y cinco mil hombres en el campamento de los asirios. Y al día siguiente, cuando se levantaron, todo el campamento estaba cubierto de cadáveres.
37 Entonces Senaquerib, el rey de Asiria, se fue de allí y se quedó a vivir en Nínive.
38 Pero sucedió que, mientras él adoraba en el templo de su dios Nisroc, sus hijos Adramelec y Sarezer lo mataron; le clavaron una espada, y luego huyeron a la tierra de Ararat. En su lugar reinó su hijo Esarjadón.
Mocjam amyaa co Asiria
(2~R 19.1-372~Cr 32.20-23)1 Aplingac nic nat amyaa apvisqui Ezequías. Apyaptec nic nat apava aptalhnama ayinyema acmayovsa apvalhoc. Aptalhneclhec nic nat poc apava aptemaclha acmayovsa apvalhoc, epamejitsic Dios Apyimtalhnamo congne tingma apponquinomap. 2 Apcapajasquic nic nat colhic altimnasa profeta Isaías, Amoz apquitca. Apquilapajasacpec nic nat apquilasinancama mayordomo Eliaquim, cronista Sebna najan sacerdotes apquilvanyam apquilantalhnayclha apava acmayovsa apquilvalhoc.
3 Eycaso appayvam apcanama Visqui ingac Ezequías: —Avanjec ayay ingvalhoc acnim nac jay. Avanjec aclingaycamco ingvalhoc acyanmongayclha nintemaclha. Ningiltomjac malha quilvana, yoyam cotimsic ayitca, naysicsa mepqui acyimnatem. 4 Aplingac alhta Dios Apyimtalhnamo amyaa aplhanma co Asiria, apvisqui apcasinancama. Aptomjac alhta apvenneycam Dios Apyimtalhnamo. Aplingac alhta, eyanmongsiclhac sat aptemaclha appayvam Dios Apyimtalhnamo. Lhip Isaías, ilmalhnesquis ingnaymacoc apquilaymomap — alhta aptomjac Visqui ingac — nic nat apquiltomjac apquilapajasomap.
5 Apquiltiyaningvocmec nic nat profeta Isaías apvisqui apquilasinancama. 6 Apcatingmavoc nic nat profeta Isaías, colhic altimnasa apvisqui Ezequías: eycaso appayvam ayinyema Dios Apyimtalhnamo: Nocotyim nasa apvalhoc lhip, aplinga inlhojo appayvam co Asiria, sevenneycam coo. 7 Quip ilanojo. Otnesquisic sat amyaa acpilapquiscama apvisqui co Asiria. etajiclhac sat apcaoclha, ematong sat maa — alhta aptomjac Dios Apyimtalhnamo — nic nat aptomjac profeta.
8 Moc amyaa aplingay co Asiria. Apquilnapacpec nic nat siclho tingma Laquis. Quilhvoc elimpocjac sat tingma Libna. Aptiyaningvocmec nic nat apcasinancama co Asiria. 9 Aplingac nic nat apvisqui co Asiria moc amyaa: Apvaac nic apvisqui co Etiopía najan apquillhalhmaa, elnapacpoc sat apquilinmelhaycam co Asiria — nic nat intomjac amyaa. Mocjam lhama apcapajasa ilhnic nat apvisqui co Asiria, colhic altimnasa apvisqui Ezequías co Judá. 10 Intomjac nic nat amyaa: Apcanayquic lhip Ezequías epasmoc sat Dios, melmacpejec sat apyovoclhojo tingma Jerusalén. Ayinimcasquic nac Dios mepasmejec sat maa. 11 Aplingac lhip mataa amyaa apquilviscaa co Asiria apquilimpocjay moc yoclhilhma. Apquilmacpec alhta mataa yoyam eticyo. ¿Lhama ya lhquip yoyam evomsacpoc tap? 12 ¿Naso ya quilaycmasquiscama alvomquiscama tap moc yoclhilhma? Sicyeyjamcaa alhta apnatovasa tingma Gozán, tingma Harán, tingma Resef, najan co Bet-edén apnaycam tingma Telasar. 13 ¿Co laa apyasa apvisqui co Hammat, apvisqui co Arfad, apvisqui co Sefarvaim, apvisqui co Hena najan apvisqui co Iva? — nic nat intomjac amyaa.
14 Apquilyipsatquic nic nat Ezequías amyaa actalhesamalhca, apquilsayquinta co Asiria. Aptalhningvocmec nic nat tingma apponquinomap, appayesa as vaycajac napato Dios Visqui ingac. 15 Yiplovcoc nic nat apquilmalhnancama Ezequías: 16 Lhip Dios Visqui ingac. Yitnec lhip aptajanem pac tacjaplhit ángeles querubines. Lhip apvamlha pac lhama Dios, apvisqui lhalhma anco. Lhip nic nat apquilantipquiscama netin najan nalhpop. 17 Lhip Dios Visqui ingac. Ingyeylhojo sicpayvam. Ilanojo sat apquiltomjaclha ningyava. Ingyeylhojo appayvam apvisqui Senaquerib siclingay coo. Aptomja apquinmelhaycam lhip Dios apyimtalhnamo memasquingvoyam. 18 Naso, apnatovasquic alhta mataa co Asiria enlhitaoc najan yoclhilhma apancaoc lhalhma anco. 19 Apquilvatnec alhta talha quilaycmasquiscama apancaoc. Jave nasoc anco Dios. Acvisay quilaycmasquiscama apquillanay apnaymacoc enlhit, yamit najan mataymong alanomalhca. Aquilvatnec alhta talha. 20 Lhip Dios Apyimtalhnamo, jingmiyov nincoo napatavo co Asiria. Elyasingvomoc sat apyovoclhojo enlhitaoc as nalhpop, lhip aptomja apvamlha pac lhama Dios Apyimtalhnamo — nic nat aptomjac Ezequías.
21 Apcapajasquic nic nat profeta Isaías, colhic altimnasa Ezequías: Eycaso appayvam ayinyema Dios Visqui ingac: Aclingac coo selmalhnaycam lhip, aplhenacpo Senaquerib, apvisqui co Asiria — alhta aptomjac Dios — nic nat aptomjac profeta.
22 Eycaso ilhnic nat appayvam Dios Apyimtalhnamo, aplhenacpo apvisqui co Asiria:
Tingma Sión acyitsomalhca quilvana ayitcoc. Incasmasquic maa aplhenacpo Senaquerib. Apnaycam tingma Jerusalén, apquilyeyesam apcatcoc, apvitacpo inlhojo lhip apquinyem.
23 ¿Soc lha aplhenacpo apvenneycam mataa lhip? ¿Soc lha aplhenacpo apquinmelhaycam mataa lhip naysicsa apyimtalhnesomacpo apanco? Apquinmelham lhip Dios mayayo nipyesicsa enlhitaoc Israel.
24 Lhip apquilasinancama ayinyema alhta sevenneycam lhip: Eycaso ayinyema lhip appayvam: Cotlaycaoc coo carros najan singilpilhtetemo. Osavojoc sat netin inquilhe naysicsa ningimpocjay. Najan netin inquilhe Líbano sicyatemenma yamit cedro alvinatem, najan moc yamit pinos altamila anco. Acvitac mataa inquilhe nitno, acvitac nalhma, malha actomjayclho yamit ilhnamoc flores.
25 Moc yoclhilhma cotnaja siyaoclha, sicyam yingmin ayinyema yamilquit acmetmomalhca. Acyamasquic coo vatsam co Egipto, ayinyema sictoyam emancoc.
26 Am alhta jeyicpilcac lhip, sicvisay Visqui coo. Coo ayinyema aclhamoclhojo asoc, ayinyema aclhanma evalhoc. Cotnejic sat as ningvamlha nac jay. Lhip aptovascama mataa tingma apquilvanyam acma apjalhtam. Apsovjoc mataa aptovascama lhip, mengayacpejec lhama tingma.
27 Avanjec mataa ayay apquilvalhoc, avanjec mataa apquilmancactama enlhit. Apquilyitsomacpo paat ayimja amyip, paat alyimseleycaoc, paat ayimja lhopactic acyamay, actomja acyamascama alhcajayam.
28 Acyasamcoc coo lhip aplhingam, lhip aptemaclha mataa. Acyasamcoc co lhip aplom setanoncama coo.
29 Acyasamcoc coo lhip aptemaclha apyimtalhnesomacpo apanco. Oyiplhac sat apvajic, oyipitsic sat argolla apvajic, actetamalhca tama. Najan tava ápac apatong, yoyam olhingsic. Opaycamoc sat lhip, etajojoc sat lhip apquinyemayaclha — alhta aptomjac Dios — nic nat aptomjac profeta.
30 Aptomjac nic nat Isaías apcanya Ezequías: Notnatquis nasa yoyam covac sat. Eltovamcoc sat quellhip dos años trigo apactic, ayimja anco. Invocmec sat ancoc tercer año, elquiclhac sat actic, elyatemenic sat acyilhna. Elquiniclhac sat uva avjac, eltovamcoc sat acyilhna. 31 Apquilyitsomacpo ninganma, acyitna inlhojo ayquipmenaoc najan acyilhna. Apquilyitsomacpo enlhit apquilaymomap co Judá natamin apquimpocjay poc.
32 Elhnam sat tingma Jerusalén napocja apquilaymomap. Netin inquilhe Sión elvitacpoc mocjam enlhit apquilaymomap. Eycaso ayinyema apmopvan apanco Dios apyimtalhnamo — nic nat aptomjac profeta.
33 Aptomjac alhta Dios Apyimtalhnamo aplhenacpo apvisqui co Asiria: Metalhningvomejec sat tingma Jerusalén. Copvanquejec eyjong lhama yanca pac. Mengyimpocjac sat acyiplomo apquilmaycam apcajapsomap. Melanejec sat nitno lhopactic mayicjescama.
34 Etajojoc sat mocjam amay apquinyemayaclha. Metalhningvomejec sat as tingma apvanyam. Eycaso siclhanma coo, sicvisay Visqui sicyimtalhnamo.
35 Coo sat omyoc as tingma, olvomsic tap apyovoclhojo. Ayinyema siclhanma apvisay David, silancam alhta. Ayinyema coo sicvisay Dios — alhta aptomjac Dios — nic nat aptomjac profeta Isaías.
36 Apvaac nic nat ángel apquilnapma Dios apcasinancama. Apquilnapquic nic nat as alhtaa ciento ochenta y cinco mil co Asiria. Apquilvitacpec nic nat apquilitsepma moc acnim alhtoo. 37 Aptajaclhec nic nat apvisqui co Asiria Senaquerib, apnalaclho apquillhalhmaa apquilaymomap. Apnalaclhec nic nat tingma Nínive. 38 Nalhit acnim nic nat aptalhningvocmo tingma acyitnamaclha quilaycmasquiscama Nisroc, yoyam etnejic apcayo. Apquilinyajamquic nic nat apquitquic apvisay Adramelec, poc nic nat apvisay Sarezer. Apquilajac nic nat maa apquilyap. Apquinyajamquic nic nat yoclhilhma Ararat. Aptomjaclhec nic nat apvisqui apya'monquiscama apyap, apvisay Esarhadón.