Jacob bendice a Efraín y a Manasés
1 Después de estos acontecimientos, se dio aviso a José de que su padre estaba enfermo. Entonces él tomó consigo a sus dos hijos, Manasés y Efraín.
2 Y cuando se le hizo saber a Jacob que su hijo José venía a visitarlo, Israel hizo un esfuerzo y se sentó sobre la cama.
3 Y le dijo a José:
«El Dios omnipotente se me apareció en Luz, en la tierra de Canaán, y me bendijo
4 con estas palabras: “Yo haré que te reproduzcas y te multipliques. Yo haré de ti un conjunto de naciones, y esta tierra se la daré como su herencia perpetua a tu futura descendencia.”
5 En cuanto a tus dos hijos, Efraín y Manasés, que te nacieron en la tierra de Egipto antes de que yo viniera a ti a la tierra de Egipto, son míos; son como mis hijos Rubén y Simeón.
6 Los que engendres después de ellos serán tuyos, pero se les conocerá en sus herencias por el nombre de sus hermanos.
7 Cuando yo venía de Padán, en el camino se me murió Raquel en la tierra de Canaán, como a media legua de distancia en dirección a Efrata; y allí, en el camino de Efrata, que es Belén, la sepulté.»
8 En ese momento vio Israel a los hijos de José, y dijo:
«Y estos, ¿quiénes son?»
9 Y José le respondió a su padre:
«Son los hijos que Dios me ha dado aquí.»
Entonces Israel le dijo:
«Por favor, acércalos a mí, para que los bendiga.»
10 Tan pesados tenía Israel los ojos por la vejez, que ya no podía ver. Así que Israel los hizo acercarse a él, y entonces los besó y los abrazó.
11 Y le dijo a José:
«Ya no esperaba volver a verte, y sin embargo Dios me ha permitido ver también a tu descendencia.»
12 José sacó a sus hijos de entre sus rodillas, y se inclinó hasta el suelo;
13 luego tomó a los dos y los acercó a su padre. Puso a Efraín a su derecha, que era la izquierda de Israel, y a Manasés a su izquierda, que era la derecha de Israel.
14 Entonces Israel extendió su mano derecha y, aunque Manasés era el primogénito, la puso adrede sobre la cabeza de Efraín, que era el menor, y su mano izquierda sobre la cabeza de Manasés.
15 Bendijo entonces a José con estas palabras:
«Que el Dios en cuya presencia anduvieron mis padres Abrahán e Isaac, el Dios que me ha guiado toda mi vida y hasta el día de hoy,
16 el Ángel que me libra de todo mal, bendiga a estos jóvenes. Que mi nombre sea recordado por medio de ellos, junto con el nombre de mis padres Abrahán e Isaac. Y que se multipliquen grandemente en medio de la tierra.»
17 Al ver José que su padre ponía la mano derecha sobre la cabeza de Efraín, se disgustó y bruscamente tomó la mano de su padre para cambiarla de la cabeza de Efraín a la cabeza de Manasés,
18 mientras le decía a su padre:
«¡Así no, padre mío! ¡Este es el primogénito! ¡Pon tu mano derecha sobre su cabeza!»
19 Pero su padre no quiso hacerlo así, sino que dijo:
«Ya lo sé, hijo mío; ya lo sé. También él llegará a ser un pueblo, y también será engrandecido. Sin embargo, su hermano menor será más grande que él, y su descendencia formará una multitud de naciones.»
20 Ese día Israel los bendijo con estas palabras:
«Cuando Israel bendiga, dirá en tu nombre: “Que Dios haga contigo como hizo con Efraín y Manasés.”»
Y puso a Efraín antes de Manasés.
21 Luego, Israel le dijo a José:
«Como puedes ver, me estoy muriendo. Pero Dios estará con ustedes, y los hará volver a la tierra de sus antepasados.
22 A ti te he dado una porción mayor que a tus hermanos, porción que con mi espada y con mi arco les arrebaté a los amorreos.»
José apquitquic apnaclha Jacob
1 Nalhit acnim nic nat intomjac. Intomjac nic nat amyaa apcanyacpo José: —Acmasca apyimpejic intomjac lhip apyap— nic nat intomjac amyaa.
Yejemoc nic nat apnalaclho apquitquic José, apquilvisay Manasés najan Efraín.
2 Innec nic nat altimnasquiclho Jacob: —Apvoctac lhac lhip apquitca José— nic nat intomjac amyaa. Apyimnaclhoc nic nat apna netin Jacob.
3 Aptomjac nic nat Jacob apcanya José: —Acvitac alhta Dios Visqui Apyimtalhnamo tingma Luz yoclhilhma Canaán. Eltimnasquic alhta actamila appayvam. 4 Aptomjac alhta seyanya: Quip ilanojo. Olhamascasiclhac sat lhip aptovana yoyam eltimjic appintalhnama lhalhma anco. Omquesiclhac sat aptovana as yoclhilhma cotmongvoycamlha nelha — alhta aptomjac seyanya. 5 Pac otnejic eyitquic lhip apquitquic Efraín najan Manasés. Actomja aptiyaycamlha as yoclhilhma Egipto yicpintama sicvoy coo. Ellhojoc sat eyitquic apno Rubén najan Simeón apquiltomja eyitquic. 6 Etac sat mocjam apquitquic, eltimjic sat lhip apancaoc. Eltimjic sat apquilpipma Efraín najan Manasés. Ellhocac sat apquilmayclha apquilyalhinga. 7 Acmiyantac alhta tingma Padan-aram. Nalhit amay alhta inquitsepvoctac lhip inquin acvisay Raquel, yoclhilhma Canaán. Am alhta ovocmoc tingma Efrata, moc apvisay Belén. Ayatoynquic alhta maa nalhit amay— nic nat aptomjac Jacob.
8 Yejemoc nic nat apvita apyap José apquitquic. Aptomjac nic nat apyap apcanya José: —¿Soc enlhit apquitquic apnamcaa nac aso?— nic nat aptomjac.
9 Apcatingmavoc nic nat José: —Coo eyitquic, Dios semquescama as yoclhilhma Egipto— nic nat aptomjac.
Aptomjac nic nat apyap apcanya José: —Ingyane sat jelyota yoyam oltimnacsic actamila sicpayvam— nic nat aptomjac.
10 Apvanyam apanco ilhnic nat apyap apvisay Israel. Inmasquec nic nat apvitay olhma. Apyantamaclhec nic nat José apquitquic apnaclha apquilyata. Appatjetquic nic nat apyata appitsisa apmalhimpenic.
11 Aptomjac nic nat apyap apcanya José: —Am alhta oyasamcoc yoyam otac mocjam lhip. Quilhvo eyca sicvita lhip apquitquic. Eycaso ayinyema Dios Visqui Apyimtalhnamo— nic nat aptomjac.
12 Apnam nic nat José apquitquic acpayjo aptapnaoc apquilyata. Apquinimcasquic nic nat apquitquic tap José. Yejemoc nic nat apjalhaja José napato apyap. Inticlhicvocmec nic nat napaat nalhpop. 13 Yejemoc nic nat apma apmic acyimnatamaclha apquitca Efraín. Apmic apsancalvelha nic nat apmac apquitca Manasés. Apnalaclhec nic nat apnaclha apyap. Apnec nic nat Efraín napocja apyata apsancalvelha. Apnec nic nat Manasés napocja acyimnatamaclha. 14 Yejemoc nic nat apya'mongsa moc apmeoc apyata. Apninquinquic nic nat apmeoc apyitsicsaoc. Appiquinquic nic nat apmic acyimnatamaclha apyitsicsic Efraín aptomja apsilhyo. Appiquinquic nic nat apmic apsancalvelha apyitsicsic Manasés aptomja apteyam apmamyi.
15 Apquiltimnasquic nic nat actamila appayvam apquilyata:
Dios aptomja Visqui ingac.
Apquilyajaclhoc nat sicyeyjamcaa Abraham najan Isaac.
Dios aptomja setamilquiscama mataa.
Aclhamoclhojo acnim sictiyascam coo.
16 Altamjoc coo epasmoc Dios ángel apanco as apquitcoc,
acno setamilquiscama mataa naysicsa acyimtalhnama.
Colvoncamejec sat mataa coo sicvisay najan apvisay sicyeyjamcaa Abraham najan Isaac.
Ellhamiclhac sat apquitquic.
Eltimjic sat appintalhnama lhalhma anco— nic nat aptomjac.
17 Am nic nat colcac apvalhoc José appicanma apyap apmic acyimnatamaclha apyitsicsic Efraín. Apyinyovcasquic nic nat José apmic apyap yoyam epquinic apyitsicsic poc apquitca.
18 Aptomjac nic nat José apcanya apyap: —Jave lha, tata. Poc aptomja apvaneycaoc apmamyi. Ipquin sat apmic acyimnatamaclha apyitsicsic— nic nat aptomjac José.
19 Apmiyovquic nic nat apyap. Apcatingmavoc nic nat: —Sictamongvoyam, acyasamcoc coo. Elhamiclhac sat najan Manasés. Eltimjic sat appintalhnama lhalhma anco. Eyca apyalhing etnejic apyimtalhnamo apanco melhoc sat apipma. Eltimjic sat appintalhnama apanco lhalhma anco— nic nat aptomjac apyap.
20 Apquiltimnasquic nic nat actamila appayvam as acnim: —Collhenalhcac sat mataa apquilvisay naysicsa apquiltimnascama actamila appayvam. Cotnejic sat mataa apquillhanmaclha: Dios Apyimtalhnamo epasmoc sat lhip acno appasmom nic nat Efraín najan Manasés — sat eltimjic mataa— nic nat aptomjac Jacob.
Aptimescasquic nic nat Israel etnejic apyimtalhnamo apanco Efraín, melhoyc sat apipma Manasés.
21 Aptomjac nic nat apyap apcanya José: —Quip ilanojo. Ongvitsapoc sat coo. Aplhalhma sat mataa etnejic Dios Apyimtalhnamo. Eltajicsojoc sat quellhip apcaoclha apquilyeyjamcaa. 22 Elhcac sat lhip yoclhilhma acyivey anco, am colhno yoclhilhma apancaoc apquilpipma. Elhic sat lhip yoclhilhma Siquem, amorreos alhta apquilaoclha. Ningminlhinquic alhta naysicsa ningilnapomalhca. Ingancoc ningiltomjac as yoclhilhma— nic nat aptomjac Jacob (Israel).