Jacob se prepara para el encuentro con Esaú
1 Al seguir Jacob su camino, le salieron al encuentro ángeles de Dios.
2 Cuando Jacob los vio, dijo: «Este es un campamento de Dios.» Así que a aquel lugar lo llamó Majanayin.
3 Jacob envió delante de sí mensajeros a Esaú, su hermano, que estaba en la tierra de Seír, en el campo de Edom,
4 y les dio las siguientes instrucciones:
«Díganle a mi señor Esaú de parte de su siervo Jacob: “Hasta ahora he estado viviendo con Labán.
5 Tengo vacas, asnos y ovejas, y también siervos y siervas. Envío a decir esto a mi señor, para pedirle que me trate con bondad.”»
6 Los mensajeros volvieron a Jacob, y le dijeron:
«Fuimos a ver a tu hermano Esaú, y también él viene a recibirte. Con él vienen cuatrocientos hombres.»
7 Jacob sintió mucho miedo. En su angustia, dividió en dos campamentos a la gente que venía con él, lo mismo que a las ovejas, las vacas y los camellos;
8 y dijo: «Si Esaú viene contra un campamento, y lo ataca, el otro campamento podrá escapar.»
9 También dijo Jacob: «Señor, Dios de mi padre Abrahán y Dios de mi padre Isaac, tú me dijiste: “Vuelve a tu tierra, con tus parientes, y yo te trataré bien.”
10 Yo soy menor que todas las misericordias y que toda la verdad con que has tratado a este siervo tuyo, pues crucé este Jordán solamente con mi cayado, y ahora he llegado a poseer dos campamentos.
11 ¡Por favor, líbrame de la mano de mi hermano Esaú, porque le temo! ¡No sea que venga y hiera a la madre junto con los hijos!
12 Tú has dicho: “Yo te trataré bien, y tu descendencia será como la arena del mar, tan numerosa que no se puede contar.”»
13 Esa noche Jacob durmió allí, y de lo que le vino a la mano tomó un presente para su hermano Esaú:
14 doscientas cabras, veinte machos cabríos, doscientas ovejas, veinte carneros,
15 treinta camellas recién paridas con sus crías, cuarenta vacas y diez novillos, y veinte asnas y diez borricos.
16 A cada uno de sus siervos le entregó una manada, y les dijo: «Adelántense a mí, y dejen un espacio entre una y otra manada.»
17 Al primero le ordenó: «Si mi hermano Esaú te encuentra y te pregunta “¿Quién es tu amo? ¿A dónde vas? ¿Para quién es esto que vas arreando?”
18 Respóndele: “Es un presente que tu siervo Jacob te envía a ti, mi señor Esaú. Mira, él mismo viene atrás de nosotros.”»
19 Al segundo también le dio órdenes, lo mismo que al tercero y a todos los que iban tras aquellas manadas. Les dijo: «Esto es lo que le dirán a Esaú, cuando lo encuentren.
20 Y le dirán también: “Tu siervo Jacob viene atrás de nosotros.”» Y es que pensó: «Voy a calmar su enojo con el presente que va delante de mí. Después de eso lo veré cara a cara. Tal vez me perdone.»
21 Y así, el presente avanzó delante de él, y esa noche se quedó a dormir en el campamento.
Jacob lucha con el ángel en Peniel
22 Pero esa misma noche se levantó, tomó a sus dos mujeres, sus dos siervas y sus once hijos, y cruzó el vado de Jaboc.
23 Los tomó, y los hizo cruzar el arroyo, con todas sus posesiones.
24 De modo que Jacob se quedó solo, y un hombre luchó con él hasta la salida del sol.
25 Pero cuando ese hombre vio que no podía vencerlo, lo golpeó en la coyuntura de su muslo, y en la lucha el muslo de Jacob se descoyuntó.
26 El hombre dijo:
«Déjame ir, porque ya está saliendo el sol.»
Pero Jacob le respondió:
«No te dejaré ir, si no me bendices.»
27 Aquel hombre le dijo:
«¿Cuál es tu nombre?»
Y él respondió: «Jacob».
28 Y el hombre dijo:
«Tu nombre ya no será Jacob, sino Israel; porque has luchado con Dios y con los hombres, y has vencido.»
29 Entonces Jacob le preguntó:
«Ahora hazme saber tu nombre.»
Y aquel hombre respondió:
«¿Para qué quieres saber mi nombre?»
Y lo bendijo allí.
30 A ese lugar Jacob le puso por nombre «Peniel», porque dijo: «He visto a Dios cara a cara, y sigo con vida.»
31 El sol salía cuando Jacob, que iba cojeando de la cadera, cruzó Peniel.
32 Por eso hasta el día de hoy los israelitas no comen del tendón que se contrajo, y que está en la coyuntura del muslo; porque aquel hombre golpeó a Jacob en esta parte de su muslo, en el tendón que se contrajo.
Jacob aptajanyey apipma Esaú
1 Apquimpaclhec nic nat mocjam Jacob. Pilapcasquic nic nat apvita ángeles Dios apquilasinancama.
2 Apvitac nic nat Jacob. Intomjac nic nat apvalhoc: —Dios apquilasinancama as enlhitaoc— nic nat intomjac apvalhoc.
Eycaso ayinyema apquiltimem Jacob acvisay Mahanaim.
3 Apquilapajasquic nic nat Jacob apquilsovm amyaa yoclhilhma Seir, amyip acvisay Edom apnaclha apipma Esaú.
4 Aptomjac nic nat Jacob apquilanya apquilsovm amyaa: —Eltimnas sat javoc Esaú: Mepqui amyaa acmasom. Apquiltamjoc lhip apyalhing Jacob oltimnacsic actemaclha apquilhyam. Aptomjac lhac Jacob: Acnec coo mataa Labán tingma pac. Ayilhyacmec quilhvo nac jay. 5 Acnalantac sicnatoscama vayqui najan yamelyeyjaycoc najan nipquesic najan enlhit seltimesaycam najan quilvanaa seltimesaycam. Ayapajasquic lhac amyaa apnaclha lhip aptomja visqui ajac. Altamjoc lhip coytic actamilaycam apvalhoc — sat eltime elanic— nic nat aptomjac Jacob.
6 Apquiltimnasquic nic nat amyaa. Aptajavoc nic nat mocjam apquilsovm amyaa apnaclha Jacob. Apquiltomjac nic nat apquilanya: —Ningilvoclhec nincoo apnaclha lhip apipma Esaú. Aplhingacmec lhac yoyam elamyilham lhip. Apquitlhalhmaa 400 enlhitaoc— nic nat apquiltomjac.
7 Apcacac nic nat Jacob aplinga amyaa. Intamjam nic nat apvalhoc. Apquilhpancasquic nic nat enlhit apancaoc najan apnatoscama nipquesic najan vayqui najan voncayispoc. Apyitipcasquic nic nat nalhit apnatoscama. 8 Intomjac nic nat apvalhoc Jacob: Apvocjingvocmec sat ancoc Esaú napocja enlhitaoc ajancaoc, elinquitacpoc sat poc enlhitaoc apquilyascama moc amay— nic nat intomjac apvalhoc.
9 Inyiplovcoc nic nat apquilmalhnancama Jacob: —Dios, lhip Apvisqui pac Abraham najan Apvisqui pac tata coo Isaac. Lhip alhta seyanem otajiclha siyaoclha nipyesicsa enaymacoc. Apquiltamjoc lhip mataa jepasmoc. 10 Acvennalhquic coo napato lhip aptomja seyapeycam najan aptomja semasma alhta. Acmilanquic alhta as vatsam Jordán siclhingam alhta. Acsovquic alhta lhama yamit. Acnalantac quilhvo nac jay malha apcanit tingma. 11 Jemyov sat nayscisa sictajanyey javoc Esaú. Ayacac coo. Incacoc enquenyic coticyoc quilvanaa najan eyitquic. 12 Aptomjac alhta lhip seyanya coo yoyam jepasmoc mataa. Elhamasiclhac sat etovana mongmovan ongilyipsitic, malha lhopactic anic sat eltimjic— nic nat aptomjac apquilmalhnancama.
13 Aptiyanveclhec nic nat Jacob maa. Apquilhpancasquic nic nat apnatoscama yoyam elmecsic apipma Esaú: 14 Doscientos nic nat yataay apquilvana najan veinte apquilinava. Doscientos nipquesic apquilvana najan veinte apquilinava. 15 Treinta voncayispoc inalavaa. Cuarenta vayqui inquilvanaa najan diez inquilinava.
16 Apquilapajasquic nic nat apquilancam yoyam elpacjamcoc. Apnasoc nic nat moc nicja apquilpacjeycam. Aptomjac nic nat Jacob apquilanya: —Noelyipitcasiclha nasa moc apquilpacjeycaoc amamyi— nic nat aptomjac Jacob.
17 Aptomjac nic nat Jacob apcanya appacjeycaoc apmamyi: —Aptajanyac sat ancoc lhip javoc Esaú. Aptomjac sat ancoc apcanya: ¿Jalhco apvisay lhip apvisqui pac? ¿Jalhcojo apyasa lhip? ¿Soc apnatoscama appacjeycam lhip? — sat etnejic ingyanic. 18 Ingyatingmojo sat lhip: Jacob apcapajascama elhcac lhip mepqui acyanmongam apnatoscama. Lhac aptomjac Jacob: Moyimtalhnamo coo napato lhip aptomja visqui ajac. Aplhingacmec maa alhayi Jacob - sat itne— nic nat aptomjac Jacob.
19 Apnasoc nic nat moc appayvam aptomjaclha apcanya appacjeycaoc anit aplhingam. Najan apcanya appacjeycaoc natqui aplhingam najan acvaycmo ayimja alhayi aplhingam apnatoscama.
Aptomjac nic nat Jacob apquilanya: —Aptajanyac sat ancoc javoc Esaú, ilhnasojo sat moc appayvam. 20 Eltime sat elanic: —Meyimtalhnamo nac Jacob napato lhip aptomja visqui pac. Aplhingacmec lhac maa alhayi — sat eltime— nic nat aptomjac Jacob.
Inlhenquic nic nat apvalhoc Jacob: Copayjiclhac sat apvalhoc Esaú apvita sat sicnatoscama acvoyam amamyi. Sicvoyam alhayi sat coo apnaclha. Jemoc sat tacja coo— nic nat intomjac apvalhoc. 21 Amamyi aclhingam nic nat intomjac apnatoscama. Am nic nat ingyimjamcoc Jacob. Aptinquic nic nat mocjam aptiyanvamlha.
Lhama ángel appatjetma Jacob
22 Altaa ilhnic nat aplhaticja Jacob. Apnalaclhec nic nat anit apnatoscama najan quilvanaa altimesaycam najan 11 apquitquic. Apyeycajangvelhec nic nat vatsam acvisay Jaboc. 23 Apquilsaclhec nic nat aclhamoclhojo asoc apancaoc. 24 Aplhapcoc nic nat apnaclhac Jacob. Pilapcasquic nic nat appatjetvaa lhama enlhit. Apcactacpec nic nat inyicje Jacob. Am nic nat eyamyiclha as enlhit acvaycmo ayitsac'a. 25 Innoc nic nat apyimpejic Jacob as enlhit. Apticponquic nic nat as enlhit. Inyinyovquic nic nat acyitnamaclha avjapyoc Jacob naysicsa apticpomap.
26 Aptomjac nic nat as enlhit apcanya Jacob: —Jeyamyiclha coo, inquitsac'ayi— nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat Jacob: —Ilhen siclho actamila appayvam. Natamin oyamyiclhac sat— nic nat aptomjac.
27 Aptomjac nic nat as enlhit apcanya: —¿Jalhco lhip apvisay?— nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat Jacob: —Coo sicvisay Jacob— nic nat aptomjac.
28 Aptomjac nic nat as enlhit apcanya: —Inmasquec lhip apvisay Jacob. Israel intomjac lhip apvisay quilhvo. Ayinyemaclha apquilnapacpec lhac lhip Dios najan enlhitaoc. Apyimnatem nac lhip— nic nat aptomjac.
29 Aptomjac nic nat Jacob apcanya: —Jeltimnas siclho lhip apvisay— nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat as enlhit: —¿Soctomja apquiltamjo eyasamcojo sicvisay?— nic nat aptomjac.
Yejemoc nic nat aplhena actamila appayvam as enlhit napato Jacob.
30 Apquiltimec nic nat Jacob acvisay as amyip Peniel. Intomjac nic nat apvalhoc: Acvitac coo Dios najato. Am lhac ongvitsepac coo— nic nat intomjac apvalhoc.
31 Intipquic nic nat acnim. Apquimpaclhec nic nat Jacob as amyip Peniel. Apyateyam nic nat Jacob. 32 Eycaso ayinyema metoycaoc mataa ajac ayvoc asoc acticyovam. Acvocmo metoycaoc acnim nac jay Israel aptovana niptamin. Ayinyemaclha inticpalhquic nic nat avjapyoc Jacob.