Nacimiento de Isaac
1 El Señor visitó a Sara y actuó en ella tal y como se lo había prometido.
2 Y Sara concibió y le dio un hijo a Abrahán en su vejez, en el tiempo preciso que Dios le había anunciado.
3 Al hijo que le nació a Abrahán, y que dio a luz Sara, Abrahán le puso por nombre Isaac.
4 Abrahán circuncidó a su hijo Isaac a los ocho días de nacido, tal y como Dios se lo había ordenado.
5 Cuando nació su hijo Isaac, Abrahán tenía cien años.
6 Sara dijo entonces:
«Dios me ha hecho reír, y todo el que lo sepa se reirá conmigo.»
7 Y añadió:
«¿Quién le hubiera dicho a Abrahán que yo, Sara, habría de amamantar hijos? ¡Pues le he dado un hijo en su vejez!»
Agar e Ismael son despedidos
8 El niño creció, y fue destetado. El día que Isaac fue destetado, Abrahán ofreció un gran banquete.
9 Pero Sara vio que el hijo que Agar, la egipcia, le había dado a luz a Abrahán se burlaba de su hijo,
10 así que le dijo a Abrahán:
«Despide a esta sierva y a su hijo, porque el hijo de una sierva no va a compartir la herencia con mi hijo Isaac.»
11 Estas palabras le parecieron muy preocupantes a Abrahán, por causa de su hijo.
12 Pero Dios le dijo a Abrahán:
«No te preocupes demasiado por causa del niño ni de tu sierva. Hazle caso a Sara en todo lo que te diga, pues por medio de Isaac te vendrá descendencia;
13 aunque también del hijo de la sierva haré una nación, porque es descendiente tuyo.»
14 Al día siguiente Abrahán madrugó, tomó pan y un odre con agua, y luego de ponérselo a Agar en el hombro, le entregó el niño y la despidió. Y ella salió y anduvo sin rumbo fijo por el desierto de Berseba.
15 Cuando le faltó agua al odre, tendió al niño bajo un arbusto
16 y fue a sentarse frente a él a la distancia de un tiro de arco, pues decía: «No quiero ver cuando el niño muera.» Ya sentada frente a él, prorrumpió en llanto.
17 Pero Dios oyó la voz del niño. Entonces el ángel de Dios llamó a Agar desde el cielo, y le dijo:
«¿Qué te pasa, Agar? No tengas miedo, que Dios ha oído la voz del niño ahí donde está.
18 Vamos, levanta al niño y sosténlo de la mano, porque yo haré de él una gran nación.»
19 Y Dios le abrió los ojos, y ella vio un manantial; entonces fue y llenó el odre con agua, y le dio de beber al niño.
20 Y Dios estaba con el niño, y este creció y se estableció en el desierto, y fue tirador de arco.
21 Ya establecido en el desierto de Parán, su madre tomó para él una mujer de la tierra de Egipto.
Pacto entre Abrahán y Abimelec
22 Por ese mismo tiempo sucedió que Abimelec fue a hablar con Abrahán, y lo acompañó Ficol, jefe de su ejército. Le dijo:
«Dios está contigo en todo lo que haces.
23 Así que júrame aquí mismo, por Dios, que no me tratarás mal a mí, ni a mi hijo ni a mi nieto, sino que me tratarás con la misma bondad con que te he tratado, y que harás lo mismo con la tierra en la que habitas.»
24 Y Abrahán respondió: «Lo juro.»
25 Pero Abrahán reconvino a Abimelec por un pozo de agua que los siervos de Abimelec le habían quitado.
26 Y Abimelec respondió:
«No sé quién haya hecho esto, ni tú me lo hiciste saber, y tampoco yo lo supe hasta hoy.»
27 Abrahán tomó entonces ovejas y vacas, y se las dio a Abimelec, y los dos hicieron un pacto.
28 Del rebaño, Abrahán apartó siete corderas,
29 y Abimelec le preguntó a Abrahán:
«Y estas siete corderas que has apartado, ¿qué significan?»
30 Y él respondió:
«Significan que vas a recibir de mi mano estas siete corderas, para que sirvan de testimonio en mi favor de que yo cavé este pozo.»
31 Por eso a aquel lugar lo llamó Berseba; porque allí los dos hicieron un juramento.
32 Allí en Berseba hicieron un pacto. Luego se levantó Abimelec, y Ficol, el jefe de su ejército, y juntos volvieron a la tierra de los filisteos.
33 En Berseba Abrahán plantó un árbol tamarisco, y allí invocó el nombre del Señor, el Dios eterno.
34 Y Abrahán vivió mucho tiempo en la tierra de los filisteos.
Aptiyaycamlha Isaac
1 Inlhanvocmec nic nat apvalhoc Dios actemaclha aplhanma nano. Apquiltamjoc nic nat Dios cotac Sara actemaclha aplhanma nano. 2 Inlovsoc nic nat intomjac Sara. Intimcasquic nic ayitca. Apvitac nic nat apquitca Abraham aptomjaclho apvanyam, acno actemaclha aplhanma ilhnic nat Dios. 3 Sara ayitca ilhnic nat. Apquiltimec nic nat Abraham apquitca apvisay Isaac. 4 Ocho acnim nic nat apvocmoc Isaac apquitcoc. Apquillanac nic nat Abraham asoc monquinatquiscama apyimpejic apquitca. Ayinyema apcanama siclhoc anco Dios. 5 Cien años nic nat apvocmoc Abraham aptiyacmo apquitca Isaac.
6 Intomjac nic nat avalhoc Sara: —Dios alhta setnesquiscama yoyam ongvictingmam (ongvasmacsic). Elasmacsic sat moclhama apquiltomja apquillingay aptiyacmo sictamongvoyam. 7 ¿Soc alhta acmovan eltimnacsic Abraham yoyam etyamoc apquitca, Sara neme ac sat etoc? Ayinyemaclha apvitac apquitca Abraham aptomjaclhojo apvanyam— nic nat intomjac avalhoc.
Quilvana Agar najan ayitca Ismael
8 Apvanamyic nic nat Isaac apquitcoc. Inyinyovcasquic nic nat neme ac inquin. Fiesta acvanyam nic nat apquillanac Abraham as acnim apyamasma neme Isaac apquitcoc. 9 Apnec nic nat Agar ayitca. Co Egipto ilhnic nat Agar. Apnayvamquic nic nat Ismael apquitcoc najan Isaac apquitcoc. Invitac nic nat Sara.
10 Intomjac nic nat ayanya Abraham: —Itipquis sat as quilvana najan ayitca. Copvanquejec sictamongvoyam Isaac epasmoc apmayclha as quilvana ayitca— nic nat intomjac.
11 Asquejec nic nat apjalhno Abraham aplhenamap apquitca.
12 Aptomjac nic nat Dios apcanya Abraham: —Noncoyitnocjojo nasa apvalhoc aplinga aplhenamap apquitca najan inquin Agar. Ilyejiclhojo sat mataa actemaclha acpayvam Sara, Isaac inquin. Ayinyemaclha etac sat lhip aplhamoclhojo aptovana, Isaac sat elinyema. 13 Najan lha moc aptava ayitca, lhip apquitca. Olhamascasiclhac sat aptovana eltimjic sat aplhamoclhojo apquilmolhama lhalhma anco.
14 Alhtooc anco nic nat aplhaticja Abraham. Appatimcasquic nic nat moc aptava nintom pan najan yingmin asoc ayimpejic najan ayitca, Ismael apquitcoc. Appayvasquic nic nat Abraham. Inlhinquic nic nat quilvana yoclhilhma actamopeycaoc acvisay Beerseba. Am nic nat coyasamcoc acyasaclha. 15 Inyamasalhquic nic nat yingmin alhancoc. Yejemoc nic nat acyinyova ayitca coning yamit ayitcoc ayenma. 16 Mocjay nic nat innacmoc inquin. Am nic nat coltamjoc cotamcojo ingyitsapoc ayitca. Yejemoc nic nat aclinga acvinama ayitca. 17 Aplingac nic nat Dios actemaclha apvinama sicaa. Pilapcasquic nic nat aclinga ayinyema netin appayvam ángel Dios apcasinancama.
Aptomjac nic nat ángel apcanya sicaa inquin: —Lhiya Agar, ¿so actomja yi? Nonca nasa lhiya. Aplingac lhac Dios apvinaclha sicaa. 18 Cotnimiclha netin. Covoclha apmic ayitca. Olhamascasiclhac sat aptovana yoyam eltimjic aplhamoclhojo apquilmolhama lhalhma anco— nic nat aptomjac.
19 Aplhicmosquic nic nat Dios acyitnaclha yamilquit. Yejemoc nic nat acyajangvocmo. Inyatmec nic nat yingmin alhancoc. Inmasquic nic nat yingmin apyam ayitca. 20 Appasmec nic nat Dios as sicaa. Apvanamyic nic nat yoclhilhma actamopeycaoc. Apmopvan nic nat ingyajalhtapong yanca. 21 Apvaningvocmec nic nat yoclhilhma actamopeycaoc acvisay Parán. Inquilyimjapcasquic nic nat inquin lhama quilvana ayitcoc ayinyema yoclhilhma Egipto.
Aplhanma actemaclha apmayjayoclha Dios napato apvisqui Abimelec
22 Nalhit acnim nic nat intomjac. Apmiyaclhec nic nat apvisqui Abimelec apnaclha Abraham. Aplhalhma ilhnic nat singilpilhtetemo apvisqui apvisay Ficol.
Aptomjac nic nat apvisqui Abimelec apcanya Abraham: —Ningyasamcoc nincoo appasmec mataa Dios aclhamoclhojo acnim. 23 Ningnam nincoo aso. Ilhen sat lhip apvisay Dios yoyam colhejec acyascacmo lhip appayvam. Mejesilhnanejec sat mataa coo. Mesilhnanejec sat mataa eyitquic najan etovana coo. Iyanmongsiclha sat lhip sictemaclha alhta siyimlaycmo lhip. Ingyimlimojo sat najan aplhamoclhojo enlhitaoc aptiyascamcaclha lhip— nic nat aptomjac.
24 Apcatingmavoc nic nat Abraham: —Pac olhenic yoyam colhejec acyascacmo— nic nat aptomjac.
25 Aplhanveclhec nic nat Abraham napatoc apvisqui Abimelec actemaclha apquilmiyongviyam yamilquit apvisqui apquilancam.
26 Apcatingmavoc nic nat Abimelec: —Paj coo olngac as amyaa. Quilhvoc siclinga lhip aplhanma. Paj jeltimnascamac lhip. Paj coo oyasamcoc enlhit aptomja apquilmasma yamilquit— nic nat aptomjac.
27 Aplhocac nic nat apvisqui Abimelec nipquesic najan vayqui. Abraham nic nat apmescama apnatoscama. Apquillhenquic nic nat as acnim actemaclha mepqui apquilyeycajascaoc colhic mataa ayimlacmo. 28 Apvoclhec nic nat Abraham apquilyancaclha apnatoscama. Apquilyacyesquic nic nat siete apnatoscama nipquesic.
29 Aptomjac nic nat apvisqui Abmimelec apcanya Abraham: —¿So actomja apquilyacyesa nac siete apnatoscama nipquesic?— nic nat aptomjac
30 Apcatingmavoc nic nat Abraham: —Pac olmecsic lhip siete sicnatoscama nipquesic, yoyam cotnatsalhquejec sat mataa actomja sicmetam as yamilquit— nic nat aptomjac.
31 Eycaso ayinyema actimem acvisay as amyip Beerseba. Ayinyema ilhnic nat apcanit apquillhanma apvisay Dios yoyam colhejec acyascacmo.
32 Apquilpenasquic nic nat apquillhanma actemaclha mepqui apquilyeycajascaoc amyip Beerseba. Apquiltajavoc nic nat mocjam apvisqui Abimelec najan singilpilhtetemo apvisqui Ficol. Apquilaoclha enlhitaoc filisteos nic nat apquilyasac. 33 Apquinaclhec nic nat Abraham amyip Beerseba lhama yamit ayitcoc acvisay tamarisco. Apquilmalhnaquic nic nat maa Abraham Dios Visqui ingac Apyimtalhnamo. 34 Acvoncaclhojo ilhnic nat apma maa Abraham yoclhilhma filisteos.