1 Al ver el pueblo que Moisés tardaba en bajar del monte, fueron a ver a Aarón y le dijeron:
«Anda, haznos unos dioses que vayan delante de nosotros, porque a este Moisés, que nos sacó de Egipto, no sabemos qué pudo haberle sucedido.»
2 Aarón les dijo:
«Aparten los zarcillos de oro que sus mujeres, sus hijos y sus hijas llevan en las orejas, y tráiganmelos.»
3 Todo el pueblo apartó los zarcillos de oro que llevaban en las orejas, y se los llevaron a Aarón.
4 Este los recibió de sus manos, y con un buril les dio forma, hasta hacer de ellos un becerro de oro fundido. Y ellos dijeron entonces:
«Israel, ¡estos son los dioses que te sacaron de Egipto!»
5 Cuando Aarón vio esto, levantó un altar delante del becerro y proclamó:
«¡Mañana celebraremos una fiesta en honor del Señor!»
6 Al día siguiente todos madrugaron, y ofrecieron holocaustos y presentaron ofrendas de paz, y el pueblo se sentó a comer y a beber, y comenzó a divertirse.
7 Entonces el Señor le dijo a Moisés:
«Anda, baja del monte, porque el pueblo que sacaste de Egipto se ha corrompido.
8 Muy pronto se han apartado del camino que yo les señalé. Se han hecho un becerro de oro fundido, y lo están adorando, y le ofrecen sacrificios, mientras dicen: “Israel, ¡estos son los dioses que te sacaron de Egipto!”»
9 El Señor también le dijo a Moisés:
«Ya he podido ver que este pueblo es de dura cerviz.
10 Déjame, que mi ira contra ellos se va a encender y los voy a consumir. Pero de ti haré una gran nación.»
11 Entonces Moisés oró delante del Señor su Dios, y dijo:
«Señor, ¿por qué habría de encenderse tu furor contra tu pueblo, si tú lo sacaste de Egipto con gran poder y con mano fuerte?
12 Los egipcios van a decir: “¡Dios los sacó para su mal! ¡Los sacó para matarlos en los montes y para borrarlos de la faz de la tierra!” ¿Y por qué van a decirlo? ¡Calma el ardor de tu ira, y no cometas este mal contra tu pueblo!
13 Acuérdate de tus siervos Abrahán, Isaac e Israel, a quienes les juraste por ti mismo: “Yo multiplicaré la descendencia de ustedes como las estrellas del cielo, y les daré toda esta tierra, de la cual les he hablado, para que sea su herencia para siempre.”»
14 Entonces el Señor cambió de parecer y ya no le hizo daño a su pueblo.
15 Moisés, por su parte, bajó del monte trayendo en su mano las dos tablas del testimonio, las cuales estaban escritas por ambos lados.
16 Las tablas eran obra de Dios, lo mismo que la escritura que estaba grabada sobre las tablas.
17 Josué oyó que el pueblo gritaba, así que le dijo a Moisés:
«Hay en el campamento alaridos de guerra.»
18 Pero él respondió:
«No son voces de vencedores. Ni son voces de gente derrotada. Lo que oigo son cantos de alegría.»
19 Y cuando Moisés llegó al campamento y vio el becerro y las danzas, se encendió su enojo y, arrojando lejos de sí las tablas, las quebró al pie del monte.
20 Luego tomó el becerro que habían hecho y lo quemó en el fuego, moliéndolo hasta reducirlo a polvo, y ese polvo lo esparció sobre las aguas y se las dio a beber a los hijos de Israel.
21 Luego, le dijo a Aarón:
«¿Qué te ha hecho este pueblo, que lo has hecho cometer tan gran pecado?»
22 Aarón respondió:
«Mi señor, no te enojes. Tú sabes que este pueblo se inclina a hacer lo malo.
23 Ellos me dijeron: “Haz unos dioses que nos vayan abriendo el paso. La verdad, no sabemos qué pudo haberle pasado a este Moisés que nos sacó de Egipto.”
24 Yo les respondí: “El que tenga oro, que lo aparte.” Entonces ellos me lo dieron, yo lo eché en el fuego, ¡y salió este becerro!»
25 Al ver Moisés que el pueblo estaba desenfrenado, porque, para vergüenza de ellos ante sus enemigos, Aarón se lo había permitido,
26 se puso a la entrada del campamento y dijo:
«¿Quién está de parte del Señor? ¡Únase a mí!»
Y todos los hijos de Leví se le unieron.
27 Entonces él les dijo:
«Así ha dicho el Señor, el Dios de Israel: “Fájese cada uno de ustedes la espada al cinto, y vaya de puerta en puerta por el campamento, y mate cada uno a su hermano, a su amigo, o a su pariente.”»
28 Y los hijos de Leví hicieron lo que Moisés les ordenó, y ese día cayeron a filo de espada como tres mil hombres del pueblo.
29 Entonces Moisés dijo:
«Hoy ustedes se han consagrado al Señor. Hoy el Señor les ha dado su bendición, pues cada uno de ustedes se ha consagrado en su hijo y en su hermano.»
30 Al día siguiente, Moisés le dijo al pueblo:
«Ustedes han cometido un gran pecado. Pero voy ahora a subir al monte, y hablaré con el Señor; tal vez pueda apaciguarlo acerca del pecado de ustedes.»
31 Y volvió Moisés para hablar con el Señor, y le dijo:
«Este pueblo ha cometido un gran pecado, pues se hicieron dioses de oro. Te ruego
32 que les perdones su pecado. De lo contrario, ¡bórrame ya del libro que has escrito!»
33 Y el Señor le respondió:
«Borraré de mi libro al que peque contra mí.
34 Tú ve y lleva ya a este pueblo al lugar que te he dicho. Mi ángel irá delante de ti. Pero cuando tenga que castigarlos por su pecado, los castigaré.»
35 Y el Señor hirió al pueblo por el becerro que Aarón había hecho para ellos.
1 Apquiljalhnacpec nic nat Moisés etyapvotac ayitsicsic inquilhe (mataymong). Apcaneclhec nic nat apnaymacoc apnaclha Aarón, apquiltomja apquilanya: —Noc. Jingilanesquis quilaycmasquiscama malha Visqui ingac singmasma. Paj ongilyasamcoc apnaclha Moisés, as enlhit singnalovsingvoyclha yoclhilhma Egipto — nic nat apquiltomjac. 2 Apcatingmavoc nic nat Aarón: —Jelsantimquis sat acyovoclhojo latquiscama ajaycaoc quilvanaa najan enlhit, najan quilvanaa ayitcoc, najan apquitcavoc — nic nat aptomjac Aarón.
3 Apquilsantimcasquic nic nat latquiscama ajaycaoc acyovoclhojo quilvanaa najan enlhit. Innec nic nat acmesa Aarón. 4 Aptimec nic nat talha acpayesayclha oro asoc alyinmom. Talha alhancoc avalhoc nic nat apquillana quilaycmasquiscama vayqui ayitcoc.
Apquiltomjac nic nat apquilpamesma: —Eycaso apvisay Dios Visqui ingac singnalovsingvoyclha alhta Egipto — nic nat apquiltomjac. 5 Apvitac nic nat Aarón apquiltemaclha enlhit. Apquillanac nic nat acvatnamaclha asoc macmescama Dios nicja quilaycmasquiscama vayqui ayitcoc.
Aplingasquic nic nat amyaa nipyesicsa: —Ongillanac sat fiesta secaseclha, actemaclha ningayo Dios — nic nat aptomjac.
6 Moc acnim nic nat intomjac. Apnalantac nic nat apnatoscama enlhitaoc, eticyoc sat. Lhama cotnejic mataa ningvatnama talha nintoscama acmatnam macmescama Dios. Moc cotnejic mataa nintoscama acmatnam napato Dios, yoyam cotovalhca. Apquilnaclhec nic nat enlhitaoc, yoyam eltovamcoc najan elyinamcoc. Yiplovcoc nic nat apquilinyem vaynca netin.
7 Aptomjac nic nat Dios Apyimtalhnamo apcanya Moisés: —¡Ingyapaja ityip! Apquiltemaclha lhip apnaymacoc, apnalovsingvoyclha lhip yoclhilhma Egipto. Apquilsilhnanacpec apanco. 8 Apquilvatsamquic elyiplovcasojo actemaclha siyanamaclha. Apquillanac quilaycmasquiscama vayqui ayitcoc. Allanomalhca oro asoc alyinmom. Apquilpayasoc enlhitaoc, apquilajac apnatoscama macmescama quilaycmasquiscama. Apquiltomjac apquilpayvam: —Eycaso apvisay Dios Visqui ingac, singnalovsingvoyclha alhta yoclhilhma Egipto — lhac apquiltomjac — nic nat aptomjac Dios Apyimtalhnamo.
9 Aptomjac nic nat mocjam Dios apcanya Moisés: —Acvitac coo apquiltemaclha apancaoc. Cayjec apquilvalhoc as enlhitaoc. 10 Inlovquic evalhoc coo. Pac osavojoc omascoscomoc as enlhitaoc. Omyoc sat lhip, olhamasiclhac sat aptovana lhip. Eltimjic sat appintalhnama — nic nat aptomjac Dios.
11 Aptomjac nic nat Moisés apcanya Dios Apyimtalhnamo: —Dios Apyimtalhnamo. ¿So actomja yi aplova nac lhip ingyinmelham enaymacoc? Lhip apmopvan ayinyema alhta apnalovsingvoyclha yoclhilhma Egipto. 12 Colngalhcac sat amyaa nipyesicsa co Egipto: —Aptemaclha apanco Dios enaliclha as enlhitaoc yoclhilhma actamopeycaoc. Esavojoc sat emascoscomoc as enlhitaoc — sat cotnejic amyaa. Lhip Visqui Dios, noyanmongsiclha nasa lhip apquiltemaclha as enlhitaoc. Ilasicjiclhojo sat mocjam, melmasquingvomejec sat enlhitaoc. 13 Coyit apatic lhip Visqui Dios aptemaclha nat Abraham, najan Isaac, najan Israel. Aplhenquic nat lhip nasoc anco appayvam: —Elhamiclhac sat aptovana quellhip, malha apyova netin mongmovan ongilyipsitic. Najan yoclhilhma aclhenamalhca ellhocac sat aptovana. Cotnejic sat apquilaoclha cotmongvoycamlha nelha — nat intomjac lhip appayvam — nic nat aptomjac Moisés. ,
14 Apquilvatasquic nic nat Dios elyanmongsiclha apquiltemaclha enlhitaoc. Apquilasicjaclhec nic nat mocjam. 15 Aptipquic nic nat Moisés netin inquilhe. Apsantac nic nat anit mataymong nicja. Yitnec nic nat aptalhescama apopejic Dios, lhama nicja mataymong najan moc nicja. 16 Dios Apyimtalhnamo nic nat apquillanay as mataymong. Dios Apyimtalhnamo nic nat aptalhescama apanco.
17 Pilapcasquic nic nat Josué aplinga apquilitsovascama (apquilminaycmascama) vaynca netin.
Aptomjac nic nat Josué apcanya Moisés: —Quimpocjacme nipyesicsa enlhit (natingma) — nic nat aptomjac.
18 Apcatingmavoc nic nat Moisés: —Jave apquilitsovascama ayinyema quimpocjacme. Jave apquiliclhangveycam ayinyema apticyovam. Aclingac coo vaynca netin — nic nat aptomjac Moisés.
19 Apcamquitvoctac nic nat Moisés, apvita quilaycmasquiscama vayqui ayitcoc. Najan apquilinyem vaynca netin. Aplovquic nic nat Moisés apvita. Apyinyovquic nic nat appalhcata mataymong nicja, payjoc nicja inquilhe. 20 Apyinyovquic nic nat quilaycmasquiscama talha acyivey. Aptipilcasquic nic nat aptimesquisa anic asoc acmeta (oro acpayjayclha). Appalhacasquic nic nat (ayincajay) yingmin ningyam. Apquilyinamquic nic nat enlhitaoc Israel.
21 Aptomjac nic nat Moisés apcanya Aarón: —¿So actomja yi apsilhnanimquisa lhip apyovoclhojo enlhitaoc? — nic nat aptomjac.
22 Apcatingmavoc nic nat Aarón: —Visqui, nolov nasa setanova lhip. Apyasamcoc lhip apquiltemaclha apancaoc enlhit. 23 Apquiltomjac alhta seyanya: —Jingilanesquis quilaycmasquiscama malha Visqui ingac singmescama. Paj ongilyasamcoc apnaclha Moisés, as enlhit singnalovsingvoyclha yoclhilhma Egipto — alhta apquiltomjac seyanya. 24 Actomjac alhta silanya enlhitaoc: —¡Yitnec quellhip oro apquilnatanma, eljalhyovas! — alhta actomjac coo. Elsantimcasquic alhta oro apquilnatanma. Acyinyovquic alhta natilh. Intipquic alhta as quilaycmasquiscama vayqui ayitcoc — nic nat aptomjac Aarón.
25 Apvitac nic nat Moisés apquiltemaclha apancaoc enlhitaoc. Intipsalhquic nic nat acvisay nipyesicsa cotnaja ingmoc. Mepqui ilhnic nat apyascama olhma Aarón.
26 Apquinmam nic nat Moisés tingma apatong, apyimnatesa appayvam: —¡Elmiyama jilip, aptomja apyiplayclha mocjam Visqui ingac! — nic nat aptomjac. Apquilmiyantac nic nat apcaneclho Leví apquilmolhama apyovoclhojo.
27 Aptomjac nic nat Moisés apquilanya: —Eycaso Dios appayvam: —Elnateticlha sat sovo acvinatem. Elsavojo sat elnapoc apquilsilhnanomap apanco. Eticyoc sat aptomja apquilyalhing, aptomja ingmoc, aptomja apquilmolhama — nic nat aptomjac Moisés.
28 Apquilyajaclhoc nic nat levitas Moisés appayvam. Apquilnapquic nic nat as acnim malha 3000 (tres mil) apnaymacoc.
29 Aptomjac nic nat Moisés apquilanya: —Apquilyajaclhoc quellhip Dios appayvam. Mepqui apquilmasma quellhip apquitquic najan apquilyalhinga, yoyam eticyo. Malha macmescama Dios intomjac apticyovam, ayinyema quellhip. Apquillhocac quellhip apvaticjapquiscama Dios, yoyam epasmoc mataa — nic nat aptomjac Moisés.
30 Moc acnim nic nat intomjac, aptomja Moisés apquilanya enlhitaoc: —Avanjec quellhip apquilsilhnanomap apanco. Pac ongvinamtic sat ayitsicsic inquilhe apnaclha Dios. Olmalhnesquisic sat quellhip, yoyam ingyasicjiclhojo mocjam — nic nat aptomjac.
31 Apyoclhec nic nat Moisés apnaclha Dios. Aptomjac nic nat apcanya: —Avanjec alhta melyascalhma enlhitaoc, apquilsilhnanomacpo apanco. Apquillanac alhta quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios. 32 Ingyasicjiclhojo sat lhip mocjam. Paj sat ancoc, nojeyasicjiclhojo nasa coo lha. Imascos sat sicvisay vaycajac lhip aptalhescama — nic nat aptomjac Moisés.
33 Apcatingmavoc nic nat Dios: —Omascocsic sat apquilvisay enlhit apquilsilhnanomap apanco selinmelhaycam coo. 34 Ingva. Inaliclha sat enlhitaoc yoclhilhma alhta. Apquimja apmamyi sat etnejic ángel siyasinancama coo. Covac sat acnim, oyanmongsiclhac sat apquiltemaclha apancaoc enlhitaoc — nic nat aptomjac Dios Apyimtalhnamo.
35 Dios nic nat ayinyema apcapajascama ningmasquem nipyesicsa enlhitaoc. Apyanmongsaclhec nic nat apquiltemaclha apquilpayescamo quilaycmasquiscama, apquillanay siclhoc alhta Aarón.