1 Pensé entonces en lo íntimo de mi ser: «¡Anda, que voy a probar lo que es la alegría! ¡Voy a disfrutar de lo bueno!» ¡Pero resultó que también esto es vanidad!
2 Y concluí que divertirse es una locura, y que los placeres no sirven de nada.
3 En lo íntimo de mi ser me propuse agasajarme con vino, y ser lo más necio posible, sin dejar de mantenerme bajo el control de mi sabiduría. Quería ver qué de bueno sacan los mortales de sus ocupaciones de toda la vida bajo el cielo.
4 Emprendí grandes obras, hice que me construyeran casas y que me plantaran viñas,
5 tuve mis propios huertos y jardines, y allí planté toda clase de árboles frutales.
6 Mandé construir estanques de agua para poder regar la floresta donde crecían los árboles.
7 Compré esclavos y esclavas, y tuve criados que nacieron en mi casa. Tuve también grandes ganados de vacas y de ovejas, más que todos los que reinaron antes de mí en Jerusalén.
8 Acumulé plata y oro, y tesoros que antes fueron de otros reyes y provincias. Tuve cantores y cantoras, y disfruté de los placeres humanos, ¡habidos y por haber!
9 Mi grandeza fue mayor que la de todos los que reinaron antes de mí en Jerusalén. Pero, además, siempre conservé mi sabiduría.
10 No les negué a mis ojos nada que desearan ver, ni conscientemente me aparté de placer alguno, porque en lo íntimo disfruté de todos mis afanes. ¡Esa fue la recompensa de todos mis afanes!
11 Luego me puse a considerar todo lo que yo había hecho con mis manos, y el trabajo que me costó realizarlo, ¡y resultó que todo era vanidad y aflicción de espíritu! ¡Nada es provechoso bajo el sol!
12 Me puse a considerar lo que es la sabiduría, la locura y la necedad. En realidad, ¿qué puede hacer quien venga después del rey? Aparte de lo que ya se ha hecho, ¡nada!
13 Concluí entonces que la sabiduría sobrepasa a la necedad, como sobrepasa la luz a las tinieblas.
14 El sabio usa los ojos y la cabeza, pero el necio anda a tientas. Y también me di cuenta de que unos y otros correrán la misma suerte.
15 Entonces me dije a mí mismo: «Si lo mismo que le espera al necio, también me espera a mí, ¿qué caso tiene esforzarme por ser más sabio?» Concluí entonces que también esto es vanidad,
16 porque jamás hay quien se acuerde del sabio ni del necio; en los días venideros todo será olvidado, y sabios y necios morirán por igual.
17 Por eso aborrecí la vida, porque lo que se hace bajo el sol me resultaba chocante, pues todo es vanidad y aflicción de espíritu.
18 Aborrecí también el haber trabajado tanto bajo el sol, pues todo lo que hice tendré que dejárselo a otro que vendrá después de mí.
19 ¿Y cómo saber si será sabio o necio el que se quedará con todos mis trabajos y afanes, a los que tanto trabajo y sabiduría dediqué bajo el sol? ¡También esto es vanidad!
20 El desánimo volvió a dominar mi corazón al ver todos mis afanes y trabajos, a los que tanta sabiduría dediqué bajo el sol.
21 ¿Tiene uno que dedicar sabiduría, conocimientos y rectitud, para luego dejarle el fruto de su trabajo a quien nunca se lo ganó? ¡Eso también es vanidad, y un mal muy grande!
22 ¿Qué saca uno de tanto trabajar y fatigarse y afanarse bajo el sol?
23 ¡Todo el tiempo es de dolores, trabajos y molestias! ¡Ni siquiera de noche encuentra uno reposo! ¡Y esto es también vanidad!
24 No hay nada mejor para nosotros que comer y beber, y disfrutar de nuestros trabajos. Y he concluido que esto viene de la mano de Dios.
25 Porque, ¿quién puede comer y cuidarse mejor que uno mismo?
26 Es un hecho que Dios da sabiduría, conocimientos y alegría a quien es de su agrado, y que al pecador le da el trabajo de recoger y amontonar, para dárselo a quien es del agrado de Dios. ¡Y también esto es vanidad y aflicción de espíritu!
1 Inlhenquic alhta evalhoc: Otingyac sat asoc altamila siltamjoclha otingyac — alhta intomjac evalhoc. Inyitsalhquic alhta sictemaclha sicpatjetma alhcajayam, alhto inyicje sictingyey asoc. 2 Ningitsovascama actomja acyeyjamelhma, asoc ningyisponcama comalhquejec mataa.
3 Sictemaclha sicyascamco altamjoc oyasingvomoc ningyam anmin, nasoc lhaja anmin ayinyema acpayjayclha ingvalhoc as nalhpop.
4 Actingyac alhta asoc alyivey. Allanac alhta tingma apquilyivey najan apquiltamila. Ayinaclhec alhta uva avjac, coo ajanco ayimjaclha uva. 5 Ayinaclhec alhta aclhamoclhojo altemaclha yamtaa acma acyilhna, coo ajanco ayimjaclha yamit. 6 Allanac alhta represa acyitnamaclha yingmin, yoyam oyesesic yamtaa acma acyilhna. 7 Acyinyovquic alhta acyanmongam sicmam enlhit seltimesaycam najan quilvanaa, sicpalhaquisa enlhit seltimesaycam apquilinyema siclhoc alhta tata ninga. Mengyascama alhta sicnatoscama nipquesic najan vayqui, am alhta elhno poc enlhit apnatoscama tingma Jerusalén. 8 Ayansaclhec alhta oro najan plata, ayinyema siclho poc apquilviscaa moc yoclhilhma. Apnam alhta tingma ajac coro apquilminaycmascama enlhit najan quilvanaa. Actingyac alhta quilvanaa moc enatamcaa mongmovan ongilyipsitic.
9 Cascama alhta silnatam, am elhno poc apvisqui ninga tingma Jerusalén, ayinyema acyivey sicyascamco (sicyascamcolhma). 10 Actingyac alhta aclhamoclhojo asoc alpayesayclha evalhoc coo, ayinyema ayitsepma enenyic. Avanjec alhta acpayjayclha evalhoc mepqui seyastingam, ayinyema sicvascapma sictingyey as asoc.
11 Inquitamquic alhta evalhoc sictomjaclha coo najan sictemaclha coo. Alhto inyicje sictingyey aclhamoclhojo asoc, acyitsomalhca sicpatjetma alhcajayam. Alhto inyicje sicvascapma sictamjaycam najan alquitamsama evalhoc as nalhpop.
12 Inlhenquic evalhoc aptemaclha enlhit apyascamco najan enlhit mepqui apyascamco. ¿Soc enlhit apmamyi? ¿Inlhenquic evalhoc apvisqui netamin coo, naso ya colhojoc sat aptemaclha apquilyeyjamcaa nano? 13 Acyasingvocmec alhta coo: Tasi nac nintemaclha ningyascamco, am colhno mepqui ningyascamco. Tasi nac ayitsay olhma, am colhno yatescama olhma.
14 Apvitac mataa amay enlhit apyascamco, am etaac amay naysicsa yatescama olhma enlhit mepqui apyascamco. Cotnejic sat nalhit acnim acno moc. 15 Inlhenquic alhta evalhoc coo: Enlhit aptemaclha mepqui apyascamco colhojoc sat sictemaclha sicyascamco. ¿So actomja yi sictingyey sictemaclha sicyascamco? Alhto inyicje sictemaclha sicyascamco, acyitsomalhca sicpatjetma alhcajayam. 16 Emasquingvomoc sat enlhit apyascamco najan mepqui apyascamco. Colvoncamoc sat apvisay apanco enlhit apyascamco najan enlhit mepqui apyascamco, acno moc sat cotnejic.
17 Actanovquic alhta sictiyascam as nalhpop. Alhto inyicje sicvascapma sictingyey asoc najan alhta aclhanma evalhoc. Acyitsomalhca sicpatjetma alhcajayam. 18 Actanovquic alhta acyovoclhojo sicvascapma sictamjaycam as nalhpop. Emiclhac sat poc netamin coo. 19 Etnejic sat apyascamco lhaja, etnejic sat mepqui apyascamco lhaja. Emiclhac sat netamin coo aclhamoclhojo asoc sictingyey coo naysicsa sictemaclha sicyascamco, najan naysicsa sicvascapma sictamjaycam. Alhto inyicje as nintemaclha as nalhpop.
20 Actanovquic alhta sictemaclha sicvascapma sictamjaycam as nalhpop. 21 Ayinyema poc enlhit netamin coo emiclhac asoc ajanco, sictingyey alhta naysicsa sicyascamco, naysicsa siltamsomalhca, naysicsa sicvascapma sictamjaycam. Emiclhac sat poc enlhit mepqui mataa aptamjaycam. Alhto inyicje as nintemaclha mepqui acpeyvomo.
22 ¿Soc sat ongmiclhac nincoo nimpenesa inlhojo acyivey nintamjaycam as nalhpop? 23 Avanjec mataa ninlingaycamco acyimtalhnama naysicsa ningilvascapma nintamjaycam, mepqui nintiyanma alhta. Alhto inyicje nintemaclha ningvascapma nintamjaycam.
24 Tasi inyicje ontovamcoc najan ongyinamcoc najan ongvitac asoc ayinyema nintamjaycam, acyiplomo acpayjayclha ingilvalhoc. Eycaso ayinyema Dios Visqui ingac, jave ayinyema nincoo. 25 ¿Ingvanqui ya nincoo mepqui Dios, yoyam ontovamcoc najan yoyam copayjiclhac mataa ingilvalhoc? Ayinayc coo paj. 26 Dios mataa aptimesquiscama ningyascamco najan acpayjayclha ingilvalhoc, aptomja inlhojo singilyacyescama. Evascapoc mataa aptamjaycam enlhit meyascalhma. Etingyac sat cotlaycaoc asoc enlhit meyascalhma, yoyam emiclhac sat Dios apquilyacyescama. Alhto inyicje aptemaclha apvascapma, acyitsomalhca appatjetma alhcajayam.