Natán amonesta a David
1 Un día, el Señor envió a Natán a hablar con David, y Natán le dijo:
«En cierta ciudad vivían dos hombres. Uno de ellos era rico, y el otro era pobre.
2 El rico tenía muchas ovejas y vacas,
3 pero el pobre solo tenía una corderita que había comprado y criado, y que era como su propia hija, pues comía de su mesa, bebía de su vaso y dormía en su regazo; era como de la familia, pues había crecido con él y con sus hijos.
4 Un día, el hombre rico recibió a un visitante y, como no quiso matar a ninguna de sus ovejas o vacas para ofrecerle de comer al visitante, fue y tomó la oveja del hombre pobre, y la preparó para su visitante.»
5 David se puso muy furioso contra aquel hombre, y le dijo a Natán:
«Juro por el Señor que ese hombre merece la muerte.
6 Y por haber actuado así, sin mostrar nada de misericordia, tiene que pagar cuatro veces el valor de la oveja.»
7 Entonces Natán le dijo:
«¡Tú eres ese hombre! Así ha dicho el Señor, Dios de Israel: “Yo te consagré como rey de Israel; yo te libré del poder de Saúl,
8 yo te di el palacio que fue de tu señor, y puse en tus brazos sus mujeres. Además, yo te entregué las tribus de Israel y de Judá y, por si esto fuera poco, yo estaba dispuesto a darte mucho más.”
9 ¿Por qué menospreciaste la palabra del Señor, y actuaste mal delante de sus ojos? Al hitita Urías lo mataste por medio de la espada de los amonitas, para quedarte con su mujer.
10 “Ahora, en castigo, la violencia jamás se apartará de tu propia familia, pues menospreciaste al Señor y tomaste como mujer a la esposa de Urías el hitita.”
11 Pero así dice el Señor: “Yo haré que el mal sobrevenga sobre tu propia casa. Ante tus propios ojos entregaré tus mujeres a tu prójimo, y a pleno sol se acostará con ellas.
12 Lo que tú hiciste en secreto, yo lo haré a plena luz del día y en presencia de todos los israelitas.”»
13 David le respondió a Natán:
«Reconozco que he pecado contra el Señor.»
Y Natán le dijo:
«El Señor ha perdonado tu pecado, y no vas a morir.
14 Pero como los enemigos del Señor hablan mal de él por causa de este pecado tuyo, tu hijo recién nacido tiene que morir.»
15 Después de esto, Natán regresó a su casa. Y el niño que la mujer de Urías le dio a David, se enfermó de gravedad porque el Señor así lo quiso.
16 David le rogó al Señor por la salud de su hijo, y ayunaba y se pasaba la noche acostado en el suelo.
17 Los ancianos que vivían en su palacio iban a verlo y trataban de levantarlo del suelo, pero David se negaba a levantarse, y tampoco quería comer.
18 Siete días después, el niño murió, y sus sirvientes temían decírselo, pues decían: «Si cuando el niño vivía, el rey no quería escucharnos, con más razón se afligirá si le decimos que el niño ya murió.»
19 Pero cuando David los vio hablar entre sí, se dio cuenta de que el niño ya había muerto, así que les preguntó:
«¿Ya ha muerto el niño?»
Aquellos le respondieron:
«Sí, señor; ya ha muerto.»
20 Entonces David se levantó del suelo, y se bañó y se perfumó, y se puso ropa limpia; luego fue a la casa del Señor, y lo adoró. Después regresó a su casa y pidió de comer, y comió.
21 Los sirvientes le preguntaron:
«¿Qué es lo que haces? Cuando el niño aún vivía, estuviste ayunando y orando, pero ahora que ha muerto, ¡te levantas y pides de comer!»
22 Y David les dijo:
«Cuando el niño aún vivía, yo ayunaba y lloraba, y decía: “Tal vez el Señor se compadezca de mí, y deje vivir al niño.”
23 Pero ahora que el niño ha muerto, ¿de qué me sirve ayunar? ¿Acaso podría yo devolverle la vida? Yo puedo ir a donde él está, pero él ya no volverá conmigo.»
24 Y David fue y consoló a Betsabé, su mujer, y se allegó a ella, y ella le dio un hijo, al que llamó Salomón. Y el Señor amó a este niño,
25 y por eso envió un mensaje al profeta Natán, para decirle que lo llamara Jedidías.
David conquista Rabá
(1 Cr 20.1-3)
26 Joab se encontraba en Rabá combatiendo a los amonitas, y capturó la ciudad del rey.
27 Entonces envió un mensaje a David para decirle:
«Después de sitiar la ciudad de Rabá, he capturado también las reservas de agua.
28 Por favor, reúne al resto del ejército y ven con ellos, y acampa frente a la ciudad y tómala. Si yo la tomo, llevará mi nombre.»
29 David reunió entonces al resto de su ejército, y fue y luchó contra Rabá y la capturó.
30 Le quitó al rey la corona de oro que llevaba puesta, la cual pesaba treinta y tres kilos y tenía incrustadas piedras preciosas; los hombres de David la tomaron y con ella coronaron a David, y David obtuvo un gran botín de la ciudad.
31 A la gente que quedaba en la ciudad la puso a trabajar con sierras y trillos y hachas de hierro, y también los puso a trabajar en los hornos de ladrillos. Esto mismo lo hizo en todas las ciudades de los amonitas. Después de esto, David regresó a Jerusalén con todo su ejército.
Profeta Natán apnaclha apvisqui David
1 Apcapajasquic nic nat Dios profeta Natán yoyam epamejitsic apvisqui David.
Aptomjac nic nat profeta Natán apcanya David: —Apcanit enlhit alhta apnam tingma apvanyam. Lhama alhta acma apquilnatam. Poc alhta mepqui apquilnatam. 2 Cascama alhta apnatoscama nipquesic najan vayqui enlhit acma apquilnatam. 3 Mepqui apnatoscama alhta poc. Apvamlha alhta lhama nipquesic apquitcoc apquilvana. Apyinyovquic alhta acyanmongam apmam. Apvanimcasquic alhta. Appalhavocmec alhta apquitquic. Aptovcoc alhta lhama. Apyinquic alhta lhama ingjaycoc. Aptinquic alhta lhama apyitnamaclha. Malha apquitca alhta aptomjac. 4 Yejemoc alhta apvaa maycaa tingma pac acma apquilnatam. Apmiyovquic alhta aptoscama ingyajacsic yoyam etoc maycaa apvoy tingma pac. Innec alhta acyantavoclho aptoscama enlhit mepqui apquilnatam. Apcajac alhta. Apquilanesquic alhta yoyam etoc maycaa apvoy tingma pac — nic nat aptomjac profeta.
5 Aplovquic nic nat apvisqui David aplinga amyaa. Aptomjac nic nat apcanya: —Nasoc coo sicpayvam. Apsilhnanacpec apanco as enlhit, incaymalhquic ematong. 6 Incaymalhquic eyanmongsiclha cuatro apnatoscama. Ayinyema alhta mepqui apcasicjayo, ayinyema aptemaclha apsilhnanomap apanco — nic nat aptomjac apvisqui.
7 Aptomjac nic nat profeta apcanya apvisqui: —Lhip eyca aptomja apsilhnanomap apanco. Dios aptomja Apvisqui apancaoc enlhitaoc Israel, ingyeylhojo appayvam: Actimescasquic alhta lhip etnejic apvisqui nipyesicsa enlhitaoc Israel ayinyema siyatsisquiscama lhip. Acmiyovquic alhta lhip naysicsa yoyam ingyajic apvisqui Saúl. 8 Aplhocac lhip tingma ajac sicvisay Visqui. Aplhocac lhip quilvanaa sicmescama coo. Aplhocac lhip aplhamoclhojo enlhitaoc Israel najan enlhitaoc Judá, sicmescama coo. Evanquic alhta oyeycajascomjoc tap sicmescama. ¿Avanje ya alhta aplhoy lhip? Ayinay'coo. 9 ¿Soctomja apvennamcaa nac lhip sicpayvam? ¿Soctomja apsilhnanacpo apanco lhip actemaclha moyisponcama coo sicvisay Dios? Apcajac alhta lhip enlhit heteo apvisay Urías. Apmaclhec alhta quilvana, Urías aptava alhta. Apcapajasquic alhta lhip Urías yoyam ematong naysicsa apquilnapomap enlhitaoc amonitas. 10 Comasquejec sat mataa apquilnapomacpilha lhip apmolhama. Ayinyema alhta sevennéycam lhip aptomjac apmam apanco quilvana Urías aptava, enlhit heteo alhta. 11 Eycaso sicpayvam sicvisay Dios: Ongvapajacsic sat acyimtalhnama yoyam elngamcojo lhip najan apmolhama. Colhic sat acnalaclho lhip apnatamcaa. Poc enlhit sat emiclha. Elpatjetamcoc sat acnim anco mepqui acyilhomalhca. 12 Apyilhacpoc alhta lhip appatjetaycaoc quilvana. Coo eyca otasquisic acyimtalhnama yoyam elngamcojoc lhip napatavo enlhitaoc Israel mepqui acyilhomalhca — alhta aptomjac Dios — nic nat aptomjac profeta.
13 Apcatingmavoc nic nat apvisqui David: —Sicsilhnanomalhca ajanco coo. Ayinmelham coo Dios — nic nat aptomjac.
Aptomjac nic nat profeta apcanya: —Apmascosquic lhip apsilhnanomap Dios. Mengyitsepejec sat lhip. 14 Apcasmesacpec Dios nipyesicsa cotnaja ingmoc, lhip ayinyema aptomjaclha alhta. Aptiyacmec alhta lhip apquitca, ingyitsapoc sat — nic nat aptomjac profeta.
15 Aptajavoc nic nat profeta Natán tingma pac. Aptiyacmec nic nat ayitca David aptava, Urías aptava niptamin. Ningmasquem nic nat incajac. Inquitlhincasquic nic nat cotsapoc. Ayinyema ilhnic nat Dios. 16 Apquilmalhnescasquic nic nat apvisqui David as sicaa yoyam etamilquiscomoc Dios. Am nic nat etavac naysicsa apquilmalhnancama. Am nic nat eyitnac apyitnamaclha netin alhtaa. Nalhpop nic nat apyitnac. 17 Apquilvoctac nic nat apquilimja apmamyi enlhitaoc Israel. Apquililtamjoc nic nat elhnasiclhac netin eltamilquiscomoc apvalhoc. Am nic nat coyacmoc apvisqui David. Am nic nat epasmac aptoycaoc. 18 Invocmec nic nat siete acnim apquitsepa sicaa. Incacoc nic nat apnenyaoc apquilancam eltimnacsic amyaa apvisqui David. Apquilpamejitsacpec nic nat: Am alhta ingyajalhnoc apvisqui David actemaclha ninlhanma mengyitsepmaclha alhta sicaa. Ningiltimnasquic sat ancoc amyaa, coyiplovjoc sat acyimtalhnama — nic nat apquiltomjac apquilpamejitsacpo.
19 Apvitac nic nat apvisqui David actemaclha apquilpamejitsomap. Apyasamcoc nic nat actemaclha apquitsepma sicaa. Aptomjac nic nat David apquilanya: —¿Apquitsepqui ya sicaa? — nic nat aptomjac.
Apquilatingmavoc nic nat: —Apquitsepqui — nic nat apquiltomjac.
20 Apquinmaclhec nic nat netin apvisqui David. Apyapasquic nic nat yingmin. Apcatsiscasquic nic nat apyimpejic. Aptalhneclhec nic nat poc aptalhnama. Apmiyaclhec nic nat tingma apponquinomap epamejitsic Dios. Natamin aptajavoc nic nat mocjam tingma pac. Apcanayquic nic nat colhic acsantimsa aptom. Aptovquic nic nat apvisqui David.
21 Apquiltomjac nic nat apquilancam apquilanya: —¿Soctomja aptomja nac lhip? Apvinec alhta lhip, apquilmalhnescasquic alhta mengyitsepmaclha sicaa. Apquitsepquic alhta sicaa. Yejemoc alhta apquinmaclho netin lhip yoyam etoc aptom — nic nat apquiltomjac.
22 Apcatingmavoc nic nat apvisqui David: —Acvinec alhta coo. Almalhnescasquic alhta mengyitsepmaclha sicaa. Inlhenquic alhta evalhoc: Jeyimliclhojoc sat lhaja Dios yoyam mengyitsepejec sicaa — alhta intomjac evalhoc. 23 Apquitsepquic alhta. Molmalhnesquisejec mocjam. Movanquejec olhaticjascomoc coo. Evanquic oyoclhojo sicaa. Covanquejec sicaa jeyotac coo — nic nat aptomjac David.
24 Appamejitcasquic nic nat aptava apvisqui David. Aptamilquiscacmec nic nat avalhoc aptava Betsabé. Appatjetamquic nic nat aptava. Aptiyacmec nic nat ayitca. Apquiltimec nic nat apvisay Salomón. Apcasicjavoc nic nat Dios. 25 Apcapajasquic nic nat profeta Natán etingyacsic moc apvisay. Apquiltimec nic nat apvisay Jedidías, ayinyema ilhnic nat Dios.
26 Apquilnapacpec nic nat singilpilhtetemo. Apvisqui apancaoc apvisay Joab. Apquilinmelhma ilhnic nat enlhitaoc amonitas apnaycam tingma Rabá. Apquilmec nic nat as tingma apvanyam.
27 Apcapajasquic nic nat singilpilhtetemo apvisqui Joab lhama amyaa apnaclha apvisqui David: —Ningilnapalhquic alhta tingma Rabá. Ningilmec alhta tingma acyitnaclha yingmin. 28 Isavojo sat lhip apcansayclha enlhitaoc yoyam elimpocjac as tingma. Am oltamjoc coo colhic seyaco ayinyema sicmam as tingma apvanyam — nic nat aptomjac.
29 Apcansaclhec nic nat apvisqui David aplhamoclhojo enlhitaoc. Apquilnapacpec nic nat tingma apvanyam. Apquilmec nic nat. 30 Apmec nic nat apvisqui David acpocanma quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios. Acyimtalhnama ilhnic nat, malha 34 kilo un talento de oro. Mataymong alyinmomo ilhnic nat alyipitcay acpocanma. Aptimec nic nat apanco apvisqui David. Apquilsaclhec nic nat as tingma aclhamoclhojo asoc apancaoc. 31 Apquilantipcasquic nic nat as tingma aplhamoclhojo apquilmomap. Apquilanyacpec nic nat eltamjam monaycpacyic alvinatem najan tava najan yamtava najan apquilvatnama yatipjaymacaoc. Apquilmacpec nic nat aplhamoclhojo amonitas poc tingma. Am nic nat coyeycaac moc actemaclha apquiltamjaycam amonitas apquilmomap. Aptajavoc nic nat tingma Jerusalén apvisqui David najan aplhamoclhojo singilpilhtetemo apancaoc.