Eliseo y Namán
1 Cierto general del ejército del rey de Siria, llamado Namán, era un hombre muy importante. Su señor lo tenía en alta estima porque, por medio de él, que era un guerrero muy valiente, el Señor había dado la victoria a Siria. Pero Namán era leproso.
2 Un día, una joven israelita que las bandas de sirios habían hecho cautiva y la habían puesto al servicio de la esposa de Namán,
3 le dijo a su señora:
«Si mi señor acudiera al profeta que está en Samaria, él lo sanaría de su lepra.»
4 Cuando Namán fue a ver al rey de Siria, le contó lo que la joven israelita le había dicho a su esposa,
5 y el rey le dijo:
«Pues ve a ver a ese profeta. Yo le enviaré cartas al rey de Israel.»
Namán se puso en marcha, llevando consigo treinta mil monedas de plata, y seis mil monedas de oro, y diez mudas de vestidos.
6 También llevó consigo cartas para el rey de Israel, las cuales decían:
«Cuando estas cartas lleguen a tus manos, por ellas sabrás que yo estoy enviándote a mi siervo Namán, para que lo sanes de su lepra.»
7 En cuanto el rey de Israel leyó las cartas, se rasgó las vestiduras y dijo:
«¿Acaso soy Dios, capaz de dar la vida y de quitarla, para que este me envíe un hombre para que lo sane de su lepra? Como pueden ver, solo está buscando un pretexto para atacarme.»
8 Como Eliseo, el varón de Dios, se enteró de que el rey de Israel se había rasgado las vestiduras, mandó a decirle:
«¿Por qué te has rasgado las vestiduras? ¡Deja que venga a verme! ¡Así sabrá que en Israel hay profeta!»
9 Y Namán fue a ver a Eliseo, y al llegar a la puerta de su casa se detuvo, con sus caballos y con su carro de guerra.
10 Entonces Eliseo mandó un mensajero a que le dijera:
«Ve y lávate siete veces en el Jordán, y tu carne volverá a ser como antes era, y quedarás limpio de tu lepra.»
11 Pero Namán se enojó y se fue, mientras decía:
«¿Cómo? Yo pensaba que ese profeta saldría a verme, y que de pie invocaría el nombre del Señor, su Dios, y luego alzaría la mano y tocaría la parte enferma, y me sanaría de la lepra.
12 ¿Acaso los ríos Abana y Farfar, de Damasco, no son mejores que todas las aguas de Israel? ¿Y acaso no quedaré también limpio si me lavo en ellos?»
Y muy enojado se fue de allí.
13 Pero sus criados se le acercaron y le dijeron:
«¡Ay, señor! Si el profeta te hubiera mandado hacer algo más impresionante, ¿acaso no lo habrías hecho? ¡Pues con más razón si te ha dicho: “Lávate, y quedarás limpio!”»
14 Namán fue al Jordán y se zambulló siete veces, conforme a la palabra del varón de Dios, y al instante quedó limpio: Su piel se volvió tan suave como la de un niño.
15 Entonces él y toda su compañía volvieron a donde estaba el varón de Dios, y una vez delante de él dijo:
«Ahora reconozco que no hay más Dios en toda la tierra, que en Israel. Por favor, acepta algún presente de este siervo tuyo.»
16 Pero Eliseo dijo:
«Juro por el Señor, en cuya presencia estoy, que no lo voy a aceptar.»
Namán insistía en que Eliseo aceptara alguna cosa, pero él no accedió.
17 Entonces Namán dijo:
«Entonces voy a pedirte concedas a este siervo tuyo llevarme de esta tierra la carga de un par de mulas. Porque de aquí en adelante este siervo tuyo no ofrecerá holocaustos ni sacrificios a otros dioses, sino solo al Señor.
18 Y anticipadamente pido al Señor perdonar a este siervo suyo si, cuando mi señor el rey entre en el templo de Rimón para adorar allí, y se apoye en mi brazo, yo también llego a inclinarme en ese templo. Si llego a hacerlo, ¡que el Señor me perdone!»
19 Eliseo le dijo que podía irse tranquilo. Y Namán se fue. Pero apenas habría recorrido una distancia de media legua
20 cuando Guejazí, el criado de Eliseo, varón de Dios, pensó: «¡Vaya! Mi señor no permitió que este sirio, Namán, le regalara lo que trajo. ¡Pues juro por el Señor, que ahora mismo voy a ir tras él para pedirle que me dé algo!»
21 Y Guejazí corrió para alcanzar a Namán. Y cuando Namán vio que Guejazí venía corriendo tras él, se bajó del carro para recibirlo, y le preguntó si todo estaba bien.
22 Guejazí dijo que sí, y añadió:
«Mi señor me envía a decirte que del monte de Efraín acaban de llegar dos profetas jóvenes, y te ruega darle para ellos tres mil monedas de plata y dos vestidos nuevos.»
23 Namán contestó:
«No solo tres mil. Te ruego que le lleves seis mil.»
Y Namán insistió en que Guejazí aceptara dos bolsas, cada una con tres mil monedas de plata, y dos vestidos nuevos; luego ordenó a dos de sus criados echarse todo esto a cuestas y llevarlo delante de Guejazí.
24 Pero al llegar a cierto lugar, Guejazí les pidió que le entregaran lo que llevaban, y lo guardó todo en su casa; luego ordenó a los hombres que se fueran.
25 Después de eso, se presentó ante su señor. Y Eliseo le dijo:
«¿De dónde vienes, Guejazí?»
Y él contestó:
«Yo no he ido a ninguna parte.»
26 Entonces Eliseo le dijo:
«¿Crees que yo no estaba allí, en espíritu, cuando aquel hombre bajó de su carro a recibirte? Pero este no es el momento de recibir plata y vestidos, ni olivares, viñas, ovejas, bueyes, siervos y siervas.
27 Por lo tanto, la lepra de Namán se te pegará a ti y a tu descendencia para siempre.»
Y cuando Guejazí salió de la presencia de Eliseo, estaba blanco como la nieve.
Profeta Eliseo najan Naamán
1 Singilpilhtetemo apvisqui ilhnic nat general Naamán. Apvisqui ilhnic nat yoclhilhma Siria, nipyesicsa singilpilhtetemo apancaoc. Apyimtalhnamo ilhnic nat general Naamán napato apvisqui co Siria. Apquilyimnatem nic nat co Siria naysicsa apquilnapomap cotnaja ingmoc. Dios aptomja apmasma enlhitaoc co Siria. Innec nic nat ayaco general Naamán. Ningmasquem lepra ilhnic nat incajac.
2 Innec nic nat tingma pac lhama quilvana ayitcoc acmomalhca. Co Siria ilhnic nat apquilmam naysicsa quimpocjay enlhitaoc Israel. Alancam nic nat quilvana ayitcoc Naamán aptava.
3 Intomjac nic nat quilvana ayitcoc ayanya avisqui ac: —Incaymalhquic lhiya atava eyoclhojoc profeta apna yoclhilhma Samaria. Etamilquiscomoc sat profeta — nic nat intomjac.
4 Yejemoc nic nat appamejitquisquiclho Naamán apvisqui pac. Aptomjac nic nat apcanya: —Aclingac lhac amyaa actemaclha aclhanma quilvana ayitcoc co Israel — nic nat aptomjac.
5 Apcatingmavoc nic nat apvisqui co Siria: —Iyas sat maa. Otalhocsic sat vaycajac esaclhesic lhip apvisqui yoclhilhma Israel — nic nat aptomjac.
Aplhinquic nic nat general Naamán. Apsovquic nic nat diez talentos plata asoc alyinmom, najan seis mil piezas oro asoc alyinmom, najan diez apava apquilantalhnama apquiltamila. 6 Apsovquic nic nat vaycajac ayinyema apvisqui yoyam elyipsitic apvisqui yoclhilhma Israel. Eycaso ilhnic nat aptalhescama apvisqui: —Ilyipsit sat lhip as vaycajac. Nasoc anco siyapajascama selancam Naaman. Altamjoc coo lhip etamilquiscomoc — nic nat intomjac vaycajac.
7 Apquilyipsatquic nic nat vaycajac apvisqui yoclhilhma Israel. Apyaptec nic nat aptalhnama ayinyema acpilapquiscama. Aptomjac nic nat apcanya: —Jave coo Dios. Paj coyitnac sicmovan yoyam otamilquiscomoc najan yoyam ongvajic. Apquiltamjoc maa otamilquiscomoc enlhit actimem ningmasquem lepra. Apquiltamjoc jesilhnana yoyam ongilnapalhca — nic nat aptomjac.
8 Aplingac nic nat profeta Eliseo Dios aplingascama actemaclha cotamilaycam apvalhoc acyiplomo apyaptama aptalhnama apvisqui. Apcapajasquic nic nat apquilancam profeta apnaclha apvisqui. Innec nic nat altimnasa apvisqui: —¿Soctomja apyapta nac aptalhnama? Ingyane sat jeyotac Naamán. Etac sat actomja nasoc anco pana profeta yoclhilhma Israel — nic nat intomjac amyaa.
9 Aplhinquic nic nat Naamán, carro apquinamtem, nolhing apquilyinyovascama. Apvoclhec nic nat profeta Eliseo tingma pac. Apquiningvocmec nic nat payjo atong.
10 Yejemoc nic nat apcapajasa apsovm amyaa apnaclha Naamán. Aptomjac nic nat apcanya: —Aptomjac lhac profeta: Iyas sat vatsam Jordán. Iyapas nic lhac yingmin. Itne ilhnic lhac siete apyapasayclho yingmin. Calhniclhac sat apyimpejic. Etamalvomoc sat lhip — lha aptomjac profeta — nic nat aptomjac.
11 Inlovquic nic nat apvalhoc Naamán, aptomja appametamcaa: —Ayinayc lhac coo, etyapoc sat profeta jemoc tacja coo. Epamejitsic sat Dios Apvisqui pac, elalhnacsic sat eyimpejic, comascoc sat ningmasquem lepra. 12 Yitnec payjoc tingma Damasco vatsam actamila anco acvisay Abana, moc najan vatsam actamila anco acvisay Farfar, am colhno acyovoclhojo vatsam yoclhilhma Israel. Evanqui inyicje oyapacsic eyimpejic maa, yoyam comascoc ningmasquem lepra — nic nat aptomjac appametamcaa. Aplhinquic nic nat naysicsa aclom apvalhoc Naamán.
13 Apquilinlhanacmec nic nat apquilancam, apquilpamejitsa: —Lhip visqui general. Apcanyacpec sat ancoc lhip ellana asoc acyimtalhnama, quilhvoc sat ellana lhip. Apcanyacpec lhac lhip eyapacsic yingmin apyimpejic, etniclhac sat lhip apjalhnancoc, mepqui ningmasquem lepra — nic nat apquiltamjoc.
14 Apmiyaclhec nic nat vatsam Jordán general Naamán, aplom congne yingmin acvaycmo siete veces, acno apcanama siclho profeta. Pilapcasquic nic nat apvita apyimpejic ayalhnayo, malha ilhnic nat apyimnanic apyimpejic. 15 Apquiltajavoc nic nat apyovoclhojo apnaclha profeta Eliseo.
Apyavectac nic nat Naamán, aptomja apcanya: —Acyasamcoc coo quilhvo nac jay, paj poc Dios lhalhma anco as nalhpop, apvamlha Dios Visqui apancaoc Israel. Ima sat tacja asoc sicmescama nasa lhip, sicvisay selancam lhip — nic nat aptomjac Naamán.
16 Apcatingmavoc nic nat profeta: —Aplingac sicpayvam Dios, sictomja silancam. Momeje coo simquescama nasa — nic nat aptomjac. Apquilinlhanacmec nic nat mocjam. Am nic nat coyacmoc emoc.
17 Aptomjac nic nat Naamán apcanya: —Cotnejic ac maa. Altamjoc lhip jimquecsic lhopactic acno acpatam anit yeyjaycoc. Olanac sat ningvatnamaclha tingma ajac, actemaclha ningmescama asoc Dios Visqui ingac acyanmongam mongilyascalhma. Mopayicsoyc sat mataa quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios. 18 Altamjoc olmalhnac Dios Apyimtalhnamo lhama asoc yoyam mejetanovejec sat: Opasmoc sat visqui ajac aptalhningvocmo sat tingma acyitnaclha quilaycmasquiscama acvisay Rimón, yoyam epayicsojo. Apmec mataa ectong apvisqui naysicsa appayescamo quilaycmasquiscama. Apquilpolintac sat ancoc nalhpop visqui ajac, olpolintac sat coo lha. Altamjoc coo mejetanovejec sat mataa Dios — nic nat aptomjac Naamán.
19 Apcatingmavoc nic nat profeta: —Ilhing maa. Itamilsojo sat apvalhoc — nic nat aptomjac. Aplhinquic nic nat Naamán, malha media legua nic nat invocmoc.
20 Profeta Eliseo apquilancam nic nat apvisay Giezi. Aplingac nic nat Giezi. Intomjac nic nat apvalhoc: —Am lhac coyacmoc visqui ajac elhca asoc apsayquinta Naamán co Siria. Apvitac alhta Dios. Ongvimjamcoc sat Naamán. Ongvanic sat yoyam jelmecsic asoc — nic nat intomjac apvalhoc.
21 Apquimjaoclhec nic nat Giezi. Pilapcasquic nic nat Naamán apvita apquimjayquinta. Aptipquic nic nat carro pac yoyam elamyilhamcoc. Aptomjac nic nat apcanya: —¿Soc amyaa yi? — nic nat aptomjac.
22 Apcatingmavoc nic nat Giezi: —Paj amyaa, tasi. Eyapajasquic lhac visqui ajac apnaclha lhip. Aptomjac lhac profeta: —Quip ingyeylhojo. Apquilvaac apcanit quilyimnanic profetas apquitcoc. Inquilhe Efraín apquilinyemac. Altamjoc lhip jimquecsic lhama talento solyayem acyivey najan apcanit apquilantalhnama apjalhnancoc — lha' aptomjac profeta — nic nat aptomjac Giezi.
23 Apcatingmavoc nic nat Naamán: —Pac omquecsic anit solyayem alyivey — nic nat aptomjac.
Am nic nat coyacmoc emoc siclho apquilancam. Apquilinlhanacmec nic nat Naamán yoyam emquecsic solyayem. Appilhquitquic nic nat apcanit najapa apquitcoc moclhama solyayem congne. Najan apcanit apquilantalhnama apjalhnancaoc. Apcanayquic nic nat Naamán apcanit singilpilhtetemo elsaclhesic apmamyi. 24 Apquilvoclhec nic nat netin inquilhe. Apmec nic nat asoc Giezi. Apposquic nic nat congne tingma pac. Apcanayquic nic nat eltajojoc mocjam singilpilhtetemo.
25 Apmiyaclhec nic nat apquilancam apnaclha profeta. Aptomjac nic nat profeta Eliseo apcanya: —Giezi, ¿jalhco apquinyicta? — nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat: —Paj, am ovonquepó coo — nic nat aptomjac.
26 Aptomjac nic nat profeta apcanya: —Invitac lhac sicvanmoncama actemaclha aptiyapma netin carro lhama enlhit yoyam elamyilhamcoc lhip. Aplhocac lhac lhip solyayem najan apquilantalhnama. Emoc sat lhip ayimjaclha solyatictama najan ayimjaclha uva moyayit. Elmoc sat nipquesic najan vayqui yamquilvana najan apquiltimesaycam najan quilvana altimesaycam. 27 Cascoc sat lhip apyimpejic ayinyema Naamán apcajayclha lepra. Cascoc sat apyimpejic lepra aptovana lhip cotmongvoycamlha nelha — nic nat aptomjac profeta.
Aptipquic nic nat maa apquilancam. Acyiplomo ayajem lepra ningmasquem. Acmopoy nic nat apyimpejic, malha mataymong anic nic nat intomjac apyimpejic.