Reinado de Ezequías
(2 R 18.1-3)
1 Ezequías tenía veinticinco años cuando comenzó a reinar, y reinó en Jerusalén veintinueve años. Su madre se llamaba Abías, y era hija de Zacarías.
2 Y Ezequías hizo lo recto a los ojos del Señor, tal y como lo había hecho David, su padre.
Ezequías restablece el culto del templo
3 En el mes primero del primer año de su reinado, Ezequías abrió las puertas del templo del Señor, y las reparó.
4 Convocó a los sacerdotes y levitas, los reunió en la plaza oriental,
5 y les dijo:
«¡Escúchenme, levitas! Santifíquense ahora, y santifiquen el templo del Señor, el Dios de sus padres. Saquen del santuario toda impureza,
6 porque nuestros padres se han rebelado; han hecho lo malo a los ojos del Señor nuestro Dios, pues lo han abandonado; se han apartado del tabernáculo del Señor, y le han dado la espalda.
7 ¡Hasta llegaron a cerrar las puertas del atrio, y apagaron las lámparas! ¡No quemaron incienso en el santuario, ni ofrecieron holocaustos al Dios de Israel!
8 Por eso la ira del Señor ha venido sobre Judá y Jerusalén, y los ha entregado a la confusión, a ser objeto de maldición y de burla, como ahora pueden ver.
9 ¡Miren a nuestros padres, muertos a filo de espada! ¡Por eso nuestros hijos y nuestras hijas, y hasta nuestras mujeres, han ido al cautiverio!
10 Pero yo he decidido hacer un pacto con el Señor, el Dios de Israel, para que aparte de nosotros el ardor de su ira.
11 No se engañen, hijos míos, que el Señor los ha escogido para que estén en su presencia y le sirvan, y sean sus ministros y le quemen incienso.»
12 De los hijos de Coat se dispusieron a servir los levitas Majat hijo de Amasay y Joel hijo de Azarías.
De los hijos de Merari: Cis hijo de Abdi y Azarías hijo de Yalelel.
De los hijos de Guersón: Yoaj hijo de Zima y Edén hijo de Yoaj.
13 De los hijos de Elisafán: Simerí y Yeguiel.
De los hijos de Asaf: Zacarías y Matanías.
14 De los hijos de Hemán: Yejiel y Simey.
De los hijos de Jedutún: Semaías y Uziel.
15 Estos reunieron a sus parientes, se santificaron y entraron para limpiar el templo del Señor, conforme a las órdenes del rey y las palabras del Señor.
16 Los sacerdotes que entraron a limpiar el templo del Señor sacaron todas las impurezas que hallaron allí dentro, y las arrojaron al atrio del templo del Señor; de allí, los levitas las arrojaron al torrente de Cedrón.
17 Comenzaron a santificarse el día primero del mes primero, a los ocho días del mismo mes fueron al pórtico del Señor, y ocho días después habían santificado el templo del Señor. El día dieciséis del mes primero habían terminado.
18 Entonces se presentaron ante el rey Ezequías y le dijeron:
«Ya hemos limpiado todo el templo del Señor, el altar del holocausto, y todos sus utensilios, y también la mesa de la proposición con todos sus utensilios.
19 Hemos preparado y santificado igualmente todos los utensilios que, en su infidelidad, había desechado el rey Ajaz durante su reinado, y aquí están ya, ante el altar del Señor.»
20 Entonces el rey Ezequías se levantó por la mañana y reunió a los principales de la ciudad, y subió al templo del Señor.
21 Allí Ezequías ordenó a los sacerdotes descendientes de Aarón que ofrecieran sobre el altar del Señor siete novillos, siete carneros, siete corderos y siete machos cabríos, para la expiación del reino, del santuario y de Judá.
22 Los novillos fueron sacrificados, y los sacerdotes recogieron la sangre y la esparcieron sobre el altar; luego mataron los carneros y esparcieron la sangre sobre el altar, y lo mismo hicieron con los corderos.
23 Después acercaron al rey y a la multitud los machos cabríos para la expiación, y pusieron sobre ellos sus manos.
24 Los sacerdotes los mataron, y con la sangre de ellos hicieron la ofrenda de expiación sobre el altar para reconciliar a todo Israel, pues por todo Israel mandó el rey que se hicieran el holocausto y la expiación.
25 Ezequías también puso en el templo del Señor levitas con címbalos, salterios y arpas, en obediencia al mandamiento de David, de Gad, vidente del rey, y del profeta Natán, porque ese mandamiento procedía del Señor por medio de sus profetas.
26 Los levitas tenían los instrumentos de David, y los sacerdotes, las trompetas.
27 Entonces Ezequías ordenó ofrecer el holocausto en el altar; y cuando dio comienzo el holocausto, dio también comienzo el cántico del Señor, con las trompetas y los instrumentos del rey David de Israel.
28 Toda la multitud adoraba, los cantores cantaban, y los trompeteros hacían sonar las trompetas. Todo esto duró hasta que el holocausto se consumió.
29 Y cuando terminaron de ofrecer el holocausto, el rey se inclinó y adoró, y lo mismo hicieron todos los que estaban con él.
30 Entonces el rey Ezequías y los príncipes dijeron a los levitas que alabaran al Señor con las palabras de David y del vidente Asaf, y ellos alabaron con gran alegría, y se inclinaron y adoraron.
31 Entonces Ezequías dijo:
«Ahora ustedes se han consagrado al Señor. Acérquense, pues, y presenten sacrificios y alabanzas en el templo del Señor.»
La multitud presentó sacrificios y alabanzas, y todos los de corazón generoso ofrecieron holocaustos.
32 El número total de los holocaustos que ofreció la congregación fue de setenta bueyes, cien carneros y doscientos corderos, todo para el holocausto del Señor.
33 Las ofrendas fueron seiscientos bueyes y tres mil ovejas.
34 Pero los sacerdotes eran pocos, y no alcanzaban a desollar los holocaustos, así que sus parientes levitas los ayudaron hasta terminar la obra y hasta que los demás sacerdotes se santificaron. Y es que el corazón de los levitas fue más recto para santificarse que el de los sacerdotes.
35 Y así, hubo abundancia de holocaustos, con la grasa de las ofrendas de paz y las libaciones para cada holocausto, y el servicio del templo del Señor quedó restablecido.
36 Y Ezequías se regocijó con todo el pueblo de que Dios hubiera preparado al pueblo, porque todo fue hecho con rapidez.
Apvisqui Ezequías nipyesicsa co Judá
(2~R 18.1-3)
1 Vocmec nic nat veinticinco años aptiyascam Ezequías, aptimesacpo apvisqui nipyesicsa co Judá. Aptimec nic nat apvisqui tingma Jerusalén acvaycmo veintinueve años. Inquin nic nat acvisay Abi, Zacarías apquitca. 2 Impeyvoc nic nat aptemaclha Ezequías napato Dios Visqui ingac, acno ilhnic nat aptemaclha apyeyjamcaa apvisqui David. 3 Apcapajasquic nic nat colhic aljalhyovasa apatnaoc tingma apponquinomap, najan colhic allanayclha mocjam, piltin apvisay nic nat primero, najan año primer aptimesacpo apvisqui. 4 Apcansaclhec nic nat sacerdotes najan levitas, payjoc acyivey olhma actiyapmaclha acnim. 5 Aptomjac nic nat apquilanya: Quellhip levitas, ellaylhojo sicpayvam: ¡Ellaniclha sat apquilvalhoc napato Dios! Ellalhnas sat mocjam tingma apponquinomap, apmaclha Dios Visqui apancaoc apquilyeyjamcaa. Eljalhyovas sat aplhancoc apponquinomap acyovoclhojo asoc meyisponcama Dios. 6 Ayinyema apquiltemaclha apancaoc ningilyeyjamcaa apquilyamasma Dios, apquiltemaclha apquilmapsomcaa napato Dios, apquiltomja apquilvatseycaoc. Apquiltomja apquilvennéycam Dios najan tingma apmaclha Dios. 7 Apquilapeclhec nic nat tingma apponquinomap apatnaoc, apquilsaponcasquic nic nat calevascama maa. Am nic nat eltingyascasac mocjam asoc macmescama Dios acyanmongam melyascalhma, am nic nat elvatnac talha asoc acmasis napato Dios Visqui apancaoc Israel. 8 Aplovquic alhta Dios Visqui ingac napatavo co Judá najan co Jerusalén. Apquiltimescasquic alhta apquiltanovmap yoyam eticyoc, acno apquilvitay quellhip. 9 Apticyovquic nic nat ningilyeyjamcaa naysicsa apquilimpocjay. Apquilmacpec alhta inquitquic apquilinava najan quilvanaa, najan quilvanaa ingnatamcaa. 10 Inlhenquic evalhoc, yoyam ongillanac sat pacto actemaclha ningmiyovmalhca napato Dios Visqui apancaoc Israel, yoyam comascoc sat aplom pac Dios, yoyam ongilmiyovalhcac sat. ¡Quellhip eyitquic, elvascap sat mataa! 11 Quellhip apquiltomja Dios apquilyacyescama, yoyam eltimesam mataa napato maa, yoyam eltingyasquisic mataa asoc acmasis, yoyam colhic alvatna napato Dios — nic nat aptomjac apvisqui.
12 Apquilpecjam nic nat levitas eltamjam, apquilvisay nic nat: Coat aptovana niptamin: Mahat, Amasai apquitca, najan Joel, Azarías apquitca. Poc nic nat aptovana niptamin Merari: Cis, Abdi apquitca, najan Azarías, Jehaleel apquitca. Poc nic nat aptovana niptamin Gersón: Joa, Zima apquitca, najan Edén, Joa apquitca. 13 Poc nic nat aptovana niptamin Elizafán: Simri najan Jehiel. Poc nic nat aptovana niptamin Asaf: Zacarías najan Matanías. 14 Poc nic nat aptovana niptamin Hemán: Jehiel najan Simei. Poc nic nat aptovana niptamin Jedutún: Semaías najan Uziel. 15 Apcaneclhec nic nat siclho apquilmolhama, yoyam ellaniclhac apquilvalhoc apyovoclhojo. Natamin apquilalhnasquic nic nat tingma apponquinomap, aptomja aptanovmap napato Dios ayinyema quilaycmasquiscama. Apquilyiplovcasquic nic nat apcanamaclha apvisqui, ayinyema siclho apcanamaclha Dios Visqui ingac.
16 Apquilantalhnec nic nat tingma apponquinomap sacerdotes, yoyam elalhnacsic maa. Apquilantipcasquic nic nat apvalhoc tingma acyovoclhojo asoc aptanoncama Dios, apquilsaclhesa napocja tingma acvisay atrio. Apquilpatmaoclhec nic nat levitas alvata Cedrón, yoyam cotlhalhcac maa. 17 Ayenmoclha ilhnic nat apquilalhnascama tingma acnim primero, najan piltin primer. Vocmec nic nat ocho acnim apquilalhnasa apvalhoc tingma acvisay vestíbulo. Vocmec nic nat mocjam ocho acnim apquilsovja apquilalhnascama tingma apponquinomap, acvisay acnim dieciséis. 18 Apquilantalhnec nic nat tingma pac apvisqui Ezequías, apquiltomja apquilanya: Nimpenasquic lhac ningilalhnascama tingma apponquinomap: najan altar ningvatnamaclha asoc macmescama Dios, najan asoc ningilmaycam. Najan mesa macnincanma pan apponquinomap najan asoc ningilmaycam maa. 19 Nimpenasquic lhac ningilalhnascama asoc apquilmaycam apvisqui ninga Acaz, aptomja aptovascama najan apyamasma Dios Visqui ingac. Intasi nac quilhvo nac jay acyovoclhojo asoc nicja ningvatnamaclha altar — nic nat apquiltomjac.
20 Alhtooc nic nat aplhaticja apvisqui Ezequías. Apcansaclhec nic nat apquilviscaa mayayo tingma apvanyam, apquilmiyaclho tingma apponquinomap. 21 Apnalaclhec nic nat siete vayqui, najan siete nipquesic apquilinava najan siete yataay apquitcoc, cotnejic macmescama Dios acyanmongam melyascalhma apquilmolhama apvisqui, najan acyanmongam tingma apponquinomap aptovasomap, najan acyanmongam melyascalhma co Judá. Aptomjac nic nat apcanya apvisqui apquilanyacpo sacerdotes, Aarón aptovana niptamin, elnapoc sat as apnatoscama, colhic sat alvatna netin altar as macmescama Dios acyanmongam melyascalhma. 22 Apquilnapquic nic nat sacerdotes vayqui, najan nipquesic najan nipquesic apquitcoc, najan yataay apquitcoc, apquilsaclhesa ema apancaoc apquililhpaja ayimpejic apquilvatnamaclha.
23 Apnalaclhec nic nat yataay apquitcoc apnamcaclha apquilviscaa najan apyovoclhojo enlhitaoc. Apninquinquic nic nat apmeoc apcatcoc apnatoscama. 24 Natamin apquilnapquic nic nat sacerdotes, apquililhpaja ema apancaoc netin altar apquilvatnamaclha, malha macmescama Dios acyanmongam melyascalhma, yoyam colmascosalhcac sat melyascalhma apyovoclhojo enlhitaoc, ayinyema apcanama siclho apvisqui, eticyoc sat apnatoscama acyanmongam melyascalhma apyovoclhojo enlhitaoc Israel.
25 Aptomjac nic nat Ezequías apquilanyacpo levitas, yoyam elpayvacsic mocjam apquilpayvascama salterios, najan cítaras, najan platillos, acno ilhnic nat apcanama apvisqui David, ayinyema ilhnic nat profeta Gad najan profeta Natán. Eycaso ilhnic nat ayinyema siclho apcanama Dios Visqui ingac ellingacsic mataa profetas.
26 Apcanam nic nat levitas acyiplomo apquilmaycam música ayinyema ilhnic nat David, najan maa sacerdotes apquilpayvascama trompetas. 27 Aptomjac nic nat Ezequías apquilanya, yoyam colhic alvatna asoc acticyovam macmescama Dios acyanmongam melyascalhma, payjoc netin altar apquilvatnamaclha. Quilhvoc nic nat elpayvacsic apquilmaycam música ayinyema ilhnic nat David, acyiplomo apquilminaycmascama actemaclha apquilayo Visqui ingac. 28 Apquilticlhiquic nic nat aptapnaoc apyovoclhojo apquilayo Dios, acyiplomo apquilminaycmascama coro najan apquilpayvascama trompetas sacerdotes, acvaycmo apquilpenescama asoc alvatnamalhca acyanmongam melyascalhma. 29 Apquilpenasquic nic nat maa, apquilticlha aptapnaoc apvisqui najan apquillhalhmaa eltimjic apquilayo Dios. 30 Aptomjac nic nat Ezequías najan enlhit mayayo apquilanya levitas: Elminaycmas sat Salmos ayinyema ilhnic nat David najan ayinyema ilhnic nat Asaf — nic nat apquiltomjac. Impayjeclhec nic nat apquilvalhoc, apquilvascapquic nic nat apquilminaycmascama. Apquilticlhiquic nic nat aptapnaoc levitas, eltimjic apquilayo Dios Visqui ingac.
31 Aptomjac nic nat apvisqui Ezequías apquilanya enlhitaoc: ¡Quellhip apquillanayclha apquilvalhoc! Elsanta sat asoc apancaoc macmescama Dios, cotnejic sat gracias ningilayo Dios Visqui ingac congne tingma apponquinomap — nic nat aptomjac. Apquilsantac nic nat asoc macmescama Dios, cotnejic gracias apquilayo Dios Visqui ingac. Apquiltamjoc inlhojo poc, apvanquic enalantac apnatoscama, cotnejic macmescama Dios acyanmongam melyascalhma. 32 Apnalantac nic nat setenta vayqui inquilinava, najan cien nipquesic apquilinava, najan doscientos nipquesic apquitcoc. Apticyovquic nic nat cotnejic macmescama Dios acyanmongam melyascalhma. 33 Invocmec nic nat apnalayquinta apnatoscama seiscientos vayqui najan tres mil apnatoscama nipquesic najan yataay.
34 Apcanito ilhnic nat sacerdotes apquiltimesaycam. Am nic nat colapvancaac elsavojo apquiljalhyovascama apyimpeoc apnatoscama apticyovam acyanmongam melyascalhma. Apquilanyacpec nic nat levitas elpasingvota, apquiltomja malha apquilyalhinga. Am nic nat elpenesac apquillanayclha apquilvalhoc poc sacerdotes, yoyam elpasingvota. Apquilmamyi ilhnic nat apquilpenescama levitas, am nic nat colhno sacerdotes. 35 Apticyovquic nic nat aplhamoclhojo apnatoscama acyanmongam melyascalhma, yoyam colhic alvatna. Najan aptipilhmoc macmescama Dios actemaclha singasicjayquiclho, yoyam colhic alvatna. Najan uva ayingmenic acyipitcayclha asoc apticyovam macmescama Dios, am nic nat elsovjac sacerdotes.
Quilhvoc nic nat actiyapma mocjam nimpayvam congne tingma apponquinomap. 36 Avanjec nic nat acpayjayclha apvalhoc apvisqui najan apyovoclhojo enlhit. Pilapcasquic nic nat apquilvita aptemaclha Dios nipyesicsa enlhit quilhvoc anco.