Reinado de Joás de Judá
(2 R 12.1-21)1 Joás tenía siete años cuando comenzó a reinar, y reinó en Jerusalén cuarenta años. Su madre se llamaba Sibiá, y era de Berseba.
2 Mientras el sacerdote Joyadá vivía, Joás hizo lo recto a los ojos del Señor.
3 Y Joyadá eligió dos mujeres para Joás, y con ellas Joás engendró hijos e hijas.
4 Pasado algún tiempo, Joás decidió restaurar el templo del Señor,
5 así que reunió a los sacerdotes y los levitas, y les dijo:
«Vayan por las ciudades de Judá, y recojan dinero de todos los israelitas para que cada año sea reparado el templo de su Dios. Trabajen en esto con mucha diligencia.»
Pero como los levitas no lo hicieron así,
6 el rey llamó al sumo sacerdote Joyadá y le dijo:
«¿Por qué no has puesto empeño en que los levitas recojan de Judá y de Jerusalén la ofrenda que Moisés, el siervo del Señor, impuso a la congregación israelita para el tabernáculo del testimonio?»
7 Y es que la impía Atalía y sus hijos habían destruido el templo de Dios, y además habían dilapidado en los ídolos todos los objetos consagrados del templo del Señor.
8 Por eso el rey mandó hacer un cofre, y que lo pusieran a la entrada del templo del Señor.
9 Además, mandó pregonar por todo Judá y Jerusalén que se presentara al Señor la ofrenda que Moisés, el siervo de Dios, había impuesto a Israel en el desierto.
10 Con mucha alegría, todos los jefes y todo el pueblo llegaron con sus ofrendas y las echaron en el cofre, hasta llenarlo.
11 Cuando llegaba el momento de que los levitas llevaran el cofre al secretario del rey, si veían que había mucho dinero, el escriba del rey y alguien nombrado por el sumo sacerdote venían por el arca y, luego de vaciarla, la devolvían a su lugar. Esto lo hacían diariamente, y recogían mucho dinero;
12 entonces el rey y Joyadá se lo daban a los que trabajaban en las reparaciones del templo del Señor.
En la reconstrucción del templo del Señor se empleaban canteros, carpinteros y artífices en hierro y bronce.
13 Estos artesanos realizaban la obra, y con sus propias manos el templo de Dios fue restaurado y devuelto a su antigua condición.
14 Cuando terminaron, devolvieron al rey y a Joyadá el resto del dinero, y con él se hicieron utensilios para el servicio del templo del Señor, tales como morteros, cucharas, y vasos de oro y de plata.
Mientras Joyadá vivía, continuamente se sacrificaban holocaustos en el templo del Señor;
15 pero Joyadá envejeció, y murió siendo ya un anciano de ciento treinta años.
16 Fue sepultado junto con los reyes en la ciudad de David, pues se tomó en cuenta el bien que había hecho por Israel, y para Dios y su templo.
17 A la muerte de Joyadá los jefes de Judá se presentaron ante el rey y le juraron obediencia, y el rey los atendió.
18 Pero descuidaron el templo del Señor, el Dios de sus padres, y rindieron culto a los símbolos de Asera y a las imágenes esculpidas, así que por este pecado la ira de Dios vino sobre Judá y Jerusalén.
19 El Señor les envió profetas para que se volvieran a él, y los profetas los amonestaron, pero ellos no les hicieron caso.
20 Entonces el espíritu de Dios vino sobre Zacarías, hijo del sacerdote Joyadá, y este, de pie en un lugar donde todo el pueblo pudiera verlo, les dijo:
«Así ha dicho Dios: “¿Por qué quebrantan ustedes los mandamientos del Señor?” Eso les va a costar caro. Por haberse apartado del Señor, él también se apartará de ustedes.»
21 Pero ellos conspiraron contra él, y por órdenes del rey lo apedrearon en el patio del templo del Señor, y lo mataron.
22 Fue así como el rey Joás se olvidó de la bondad con que Joyadá, el padre de Zacarías, lo había tratado, y hasta mató a su hijo. Antes de morir, Zacarías sentenció: «El Señor es testigo, y habrá de pedirles cuentas.»
23 Un año después, el ejército de Siria atacó a Judá y a Jerusalén, y acabó con todos los jefes del pueblo, y todo el botín de guerra lo envió al rey de Damasco.
24 En realidad, el ejército de Siria había venido con muy poca gente, pero el Señor puso en sus manos al poderoso ejército de Joás porque este se apartó del Señor, el Dios de sus padres. Esta fue la sentencia del Señor contra Joás.
25 Cuando los sirios se fueron, dejaron a Joás agobiado por sus dolencias. Además, sus siervos conspiraron contra él por causa de la muerte de los hijos del sacerdote Joyadá, y lo mataron en su propia cama. Y Joás fue sepultado en la ciudad de David, aunque no en los sepulcros de los reyes.
26 Los que conspiraron contra él fueron Zabad hijo de Simeat, el amonita, y Jozabad hijo de Simerit, el moabita.
27 En cuanto a los hijos de Joás, y el incremento de tributos que este estableció, y la restauración del templo del Señor, todo está escrito en la historia del libro de los reyes. En lugar de Joás, subió al trono su hijo Amasías.
Apvisqui Joás nipyesicsa co Judá
(2~R 12.1-21)1 Invocmec nic nat siete años aptiyascam Joás, aptimesacpo apvisqui. Aptimec nic nat apvisqui co Jerusalén acvaycmo cuarenta años. Inquin acvisay nic nat Sibia tingma ac Beerseba. 2 Impeyvoc nic nat aptemaclha Joás napato Dios, naysicsa aptiyascam nic nat sacerdote Joiada. 3 Anit nic nat apnatamcaa Joás, aptingyasquiscama ilhnic nat Joiada, apvitac nic nat apquitquic apquilinava najan quilvanaa Joás.
4 Inlhenquic nic nat apvalhoc Joás ellaniclha mocjam tingma apponquinomap. 5 Apcansaclhec nic nat sacerdotes najan levitas, aptomja apquilanya: Elyas sat moclhama tingma apquilvanyam co Judá, elansiclha sat solyayem nipyesicsa israelitas, yoyam colhic allanayclha tingma apponquinomap moclhama año. ¡Elpecjicsojo apquilanyomap ellana! — nic nat aptomjac Joás.
6 Aptomjac nic nat apvisqui rey apcanya apquimja apmamyi sacerdote: — ¿So actomja yi, melapajasa nac lhip, colhic altimnasa levitas co Judá najan co Jerusalén, yoyam elansiclha solyayem contribución, apcanama ilhnic nat Moisés Dios apquilancam najan apyovoclhojo apquilmolhama Israel, yoyam elansiclha, colhic allanayclha carpa apponquinomap?
7 Avisqui acmasom anco napato Dios, acvisay nic nat Atalía najan maa altamsoycaoc, apquilantalhnac nic nat tingma apponquinomap, apquilsovjoc nic nat apquilmaycam najan acyovoclhojo asoc, cotnejic sat apquilmaycam acyitnamaclha quilaycmasquiscama — nic nat aptomjac apvisqui rey. 8 Apcapajasquic nic nat apvisqui, colhic allana yamit aysicsic, coytic sat payjoc atong acyivey tingma apponquinomap. 9 Apquillingasquic nic nat amyaa nipyesicsa co Judá najan tingma Jerusalén, colhic sat acmesa solyayem contribución, acno ilhnic nat apcanama Moisés Dios apquilancam, apquilanyacpo apyovoclhojo enlhitaoc Israel yoclhilhma actamopeycaoc. 10 Impayjeclhec nic nat apquilvalhoc apquilviscaa najan apyovoclhojo enlhitaoc, apquilsantama solyayem contribución, acvaycmo aclaneyo yamit aysicsic. 11 Apquilsaclhec nic nat yamit aysicsic apnaclha apvisqui rey, yoyam colhic alyipsata solyayem. Apquilyantementac nic nat lhama cronista aptalhescama apnaclha apvisqui, najan lhama inspector yatapvisqui mayapajascama apquimja apmamyi sacerdote. Apquilsovjoc nic nat apquilyipsatem acvamlha solyayem. Apquiltajesquic nic nat mocjam yamit aysicsic moclhama acnim. Apquilvitac nic nat cotlaycaoc solyayem. 12 Apcapajasquic nic nat apvisqui najan Joiada colhic acmesa solyayem encargados apquillanay tingma apponquinomap. Apquillhocac nic nat enlhit apquiltamjaycam canteros najan carpinteros, apquillanayclha mataa tingma apponquinomap. Apquillhocac nic nat solyayem enlhit apquiltamjaycam tava ápac najan bronce, apquillanayclha tingma apponquinomap. 13 Apquillaneclhec nic nat tingma, avanjec nic nat apquilvascapma apquiltamjaycam. Apvitacpec nic nat mocjam tingma apponquinomap aptamila apanco, apno siclhoc nat apquillanomap. 14 Apquilpenasquic nic nat apquiltamjaycam tingma, apquilsaclhesquic nic nat solyayem aymomalhca apnaclha apvisqui najan apnaclha Joiada. Apquilapajasquic nic nat, colhic allana apquilmaycam congne tingma apponquinomap, yoyam colhic allana asoc macmescama Dios, najan asoc acticyovam macmescama Dios, najan moc apquilmaycam allanomalhca oro najan plata. Naysicsa aptiyascam Joiada, inticyovquic nic nat mataa moclhama acnim apnatoscama macmescama Dios acyanmongam melyascalhma, congne tingma apponquinomap.
15 Apvanacmec nic nat Joiada. Apquitsepquic nic nat ayinyema apvanyam apanco. Invocmec nic nat ciento treinta años aptiyascam mengyitsepmaclha. 16 Apcatoynacpec nic nat tingma Jerusalén, moc apvisay Tingma David, payjoc apcatoynamacpilha apquilviscaa. Aptemaclha ilhnic nat aptamila nipyesicsa enlhitaoc Israel, najan napato Dios najan tingma apponquinomap.
17 Apquitsepquic nic nat sacerdote Joiada. Apquilmiyaclhec nic nat apquilviscaa mayayo co Judá apnaclha apvisqui Joás, yoyam elpamejitsacpojo. 18 Apquilyinyovquic nic nat tingma apponquinomap, mepqui mocjam apquilayo Dios Visqui apancaoc apquilyeyjamcaa. Apquiltimec nic nat apquilayo quilaycmasquiscama acvisay Asera najan moc quilaycmasquiscama. Aplovquic nic nat Dios Visqui ingac, apvita apquiltemaclha apquilsilhnanomap apanco co Judá najan co Jerusalén. 19 Naso, apcapajasquic nic nat Dios Visqui ingac profetas, colhic altimnasa enlhitaoc, yoyam elpaycomoc sat mocjam, elyanmongsic sat apquilvalhoc. Am nic nat eljalhnoc enlhitaoc profetas apquilpayvam.
20 Sacerdote Joiada apquitca ilhnic nat Zacarías. Apnaclhec nic nat Dios espíritu apanco apvalhoc sacerdote Zacarías. Apquinmaclhec nic nat aptomja apquilanya: Eycaso appayvam ayinyema Dios: ¿So actomja yi melyiplovquisa quellhip siyanamaclha? Quellhip apquilsilhnanomap apanco, ellingamcojoc sat acyanmongayclha. Quellhip selyamasma coo. Elyinyovacpoc sat quellhip lha sicyamasma coo — alhta aptomjac — nic nat aptomjac sacerdote.
21 Apquilpasmeclhec nic nat napocja apquiltomja apquilinmelhaycam, apquilyicna mataymong, ayinyema apcanama apvisqui. Apmatnec nic nat Zacarías payjoc napocja tingma apponquinomap. 22 Inquilvoncacmec nic nat apvisqui Joás aptemaclha aptamila siclho Joiada, Zacarías apyap. Apcanama alhta yoyam ematong Zacarías, apyimnatesa appayvam naysicsa apmatnam: ¡Apvita inyicje Dios apquiltemaclha quellhip, ellingamcojoc sat quellhip apyanmongsayclha apquiltemaclha — nic nat aptomjac!
23 Moc año ilhnic nat intomjac. Apquilimpocjac nic nat cotnaja ingmoc co Siria nipyesicsa co Judá najan co Jerusalén, elajic Joás. Apticyovquic nic nat apyovoclhojo apquilviscaa mayayo co Judá. Apquilpatmaoclhec nic nat acyovoclhojo apquilnatam tingma Damasco apnaclha apvisqui maa. 24 Apquilimpocjac nic nat apcanito cotnaja ingmoc co Siria nipyesicsa enlhit appintalhnama co Judá. Am nic nat eltomjac apquilyimnatem co Judá, ayinyema apquilyamasma Dios Visqui apancaoc apquilyeyjamcaa. Apquillingamcoc nic nat acyanmongayclha.
25 Apquiltajaclhec nic nat co Siria. Avanjec nic nat acmasca apyimpejic (apyimsem) apvisqui Joás. Apquilinmelham nic nat apquilviscaa mayayo elyanmongsiclha aptemaclha Joás, apcajem siclho Joiada apquitca. Apmatnec nic nat Joás netin aptajanma apanco. Apcatoynacpec nic nat tingma Jerusalén, moc apvisay Tingma David, jave payjoc apcatoynamacpilha apquilviscaa. 26 Apticyovam yapmayc nic nat Zabad, Simeat apquitca amonita, najan Jozaba, Simrit apquitca moabita.
27 Yitnec nic nat mocjam amyaa apquillhenacpo Joás apquitquic, najan amyaa aplhenacpo apmapsom Joás, apquillhanma profetas. Najan moc amyaa aplhenacpo tingma apponquinomap apquillanayclha mocjam, acyitna actalhesomalhca acvisay comentario vaycajac Reyes. Aptimesacpec nic nat apquitca Amasías, etnejic apvisqui apya'monquiscama apyap ninga.