Nacimiento de Samuel
1 En Ramatayin de Sofín, de los montes de Efraín, vivía un varón llamado Elcana hijo de Jeroán, que era descendiente en línea directa de los efrateos Eliú, Tohu y Suf.
2 Elcana tenía dos mujeres; una de ellas se llamaba Ana, y la otra, Peniná. Esta tenía hijos, pero no así Ana.
3 Todos los años Elcana salía de su ciudad para ir a Silo y adorar allí al Señor de los ejércitos. Allí oficiaban como sacerdotes Jofní y Finés, hijos de Elí.
4 Al llegar el día en que Elcana ofrecía sacrificio, les daba su parte a Peniná, su mujer, y a todos sus hijos y sus hijas,
5 pero a Ana le daba la mejor parte, porque la amaba, aunque el Señor no le había concedido tener hijos.
6 Pero Peniná la molestaba y la hacía enojar hasta entristecerla, porque el Señor no le había concedido tener hijos.
7 Y cada año era lo mismo: Peniná se burlaba de Ana cada vez que iban a la casa del Señor, y por lo tanto Ana lloraba y no comía.
8 Un día, Elcana le preguntó:
«Ana, ¿por qué lloras? ¿Por qué no comes? ¿Por qué estás afligida? ¿Acaso yo no soy para ti mejor que diez hijos?»
9 Y Ana se levantó, después de comer y beber en Silo. El sacerdote Elí estaba sentado en una silla, junto a un pilar del templo del Señor.
10 Entonces ella oró y lloró al Señor con mucha amargura,
11 y le hizo un voto. Le dijo:
«Señor de los ejércitos, si te dignas mirar la aflicción de esta sierva tuya, y te acuerdas de mí y me das un hijo varón, yo te lo dedicaré, Señor, para toda su vida. Yo te prometo que jamás la navaja rozará su cabeza.»
12 Y mientras ella oraba largamente delante del Señor, Elí la observaba mover los labios.
13 Y es que Ana le hablaba al Señor desde lo más profundo de su ser, y sus labios se movían pero no se oía su voz, así que Elí creyó que estaba ebria.
14 Entonces le dijo:
«¿Hasta cuándo vas a estar ebria? Digiere ya tu vino.»
15 Pero Ana le respondió:
«No, señor mío; no estoy ebria. No he bebido vino ni sidra. Lo que pasa es que estoy muy desanimada, y vine a desahogarme delante del Señor.
16 No pienses que tu sierva es una mujer impía. Es tan grande mi congoja y mi aflicción, que hasta ahora he estado hablando.»
17 Elí le respondió:
«Vete en paz, y que el Dios de Israel te conceda lo que le has pedido.»
18 Y ella respondió:
«Espero que veas con buenos ojos a esta sierva tuya.»
Y Ana se fue de allí, y comió, y dejó de estar triste.
19 Por la mañana, adoraron delante del Señor y regresaron todos a su casa en Ramá. Allí, Elcana tuvo relaciones con Ana, y el Señor se acordó de lo que ella le había pedido.
20 Ana quedó embarazada y, cuando se cumplió el tiempo, dio a luz un hijo, al que le puso por nombre Samuel, pues dijo: «Yo se lo pedí al Señor.»
21 Al año siguiente, Elcana fue con toda su familia a ofrecer su sacrificio al Señor y cumplir con su voto.
22 Pero Ana le dijo a su marido:
«Yo no iré hasta que destete al niño. Entonces lo llevaré y lo presentaré al Señor, para que se quede allá para siempre.»
23 Y Elcana le respondió:
«Haz lo que creas que es mejor. Quédate hasta que lo destetes, y que el Señor cumpla su palabra.»
Y Ana se quedó y crio a su hijo hasta que lo destetó.
24 Después, lo llevó con ella a la casa del Señor en Silo, y además llevó tres becerros, veinte litros de harina y una vasija de vino. El niño aún era muy pequeño.
25 En cuanto mataron el becerro, el niño fue llevado a Elí.
26 Y ella le dijo:
«Señor mío, ¡que tengas una larga vida! Yo soy aquella mujer que estuvo aquí, junto a ti, orando al Señor.
27 Oraba por este niño, y el Señor me lo concedió.
28 He venido porque prometí dedicarlo al Señor para toda la vida. ¡Para siempre será del Señor!»
Y allí adoró al Señor.
Almalhnancama quilvana acvisay Ana
1 Yoclhilhma acvisay nic nat Efraín, tingma Ramá. Apnec nic nat lhama enlhit apmolhama Zuf, apvisay nic nat Elcana. Apyap nic nat Jeroham, apyata ilhnic nat Eliú. Apyeyjamcaa ilhnic nat Tohu, Zuf apquitca, apmolhama ilhnic nat tribu Efraín. 2 Anit nic nat apnatamcaa Elcana. Lhama ilhnic nat acvisay Ana, moc nic nat acvisay Penina. Invitac nic nat ayitquic Penina. Cotay ayitca ilhnic nat Ana.
3 Aptingyac nic nat Elcana nimpayvam lhancoc moclhama año. Apnalaclhec nic nat apquilmolhama tingma Silo. Apcajac nic nat mataa aptoscama, macmescama Dios acyanmongam melyascalhma. Aptimec nic nat apcayo Dios Apyimtalhnamo. Apnec nic nat nimpayvam lhancoc sacerdote apvisay Elí. Apcanit nic nat apquitquic, lhama apvisay Ofni, poc nic nat apvisay Finees. Apcanit nic nat apquiltamjaycamó lhama apquilyap, eltimjic apquilayo Dios.
4 Apmilasquic nic nat apitic, cotoc aptava Penina najan apyovoclhojo ayitquic. 5 Inlhocac nic nat Ana acyivey nintom. Ayinyema avanjec nic nat apcasicjayo, naysicsa cotay ayitca ayinyema Dios. 6 Intanovquic nic nat Penina acyiplomo ayinmelhaycam. Inlingamcoc nic nat avalhoc Ana aclhenamalhca cotay ayitca.
7 Actemaclha anco ilhnic nat Penina, conmelham mataa payjoc templo nimpayvam lhancoc. Am nic nat cotavac Ana, invinec nic nat. 8 Apvitac nic nat atava Elcana. Aptomjac nic nat apcanya: Lhiya Ana, ¿so actomja yi acvinama? ¿So actomja yi acmayovsa avalhoc lhiya, mepqui yoyam cotoc? Etasi nac coo, am elhno diez ayitquic lhiya, ¿naso yaí? — nic nat aptomjac.
9 Nalhit acnim nic nat intomjac, payjoc maa. Natamin nic nat aptoycaoc najan apyinaycaoc, ayinmaclho netin Ana. Apnec nic nat sacerdote Elí. Netin aptajanem nic nat apnac, nicja apatong templo nimpayvam lhancoc. 10 Avanjec nic nat acmayovsa avalhoc Ana, avanjec nic nat acvinama. 11 Intomjac nic nat almalhnancama Ana: Dios Apyimtalhnamo. Jelanojo coo, nojetanov nasa sicvisay silancam lhip. Jetingyasquis sat sictamongvoyam. Etnejic sat lhip apanco, etnejic sat lhip apquilancam. Mepqui apyisem sat cotnejic apcatic, yoyam cotnatsalhquejec mataa, aptomja lhip apquilancam — nic nat intomjac almalhnancama.
12 Ajolhec nic nat almalhnancama Ana napato Dios. Apquilanoc nic nat sacerdote Elí actomjaclha almalhnancama mepqui acpayvam. 13 Intomjac nic nat almalhnancama acvanmoncama. Impametam nic nat Ana. Apcanayquic nic nat Elí anmin ayajem Ana.
14 Aptomjac nic nat apcanya: —Lhiya, ¡vamlha cotne! Colvates actemaclha anmin ayajem — nic nat aptomjac.
15 Incatingmavoc nic nat Ana: —Jave. Paj coo anmin seyajem. Avanjec acmayovsa evalhoc coo, siltimnascama Dios. 16 Nojetnesquis nasa sicmasom. Ajolhec lhac silmalhnancama, ayinyema acyivey aclingaycamco evalhoc — nic nat intomjac Ana.
17 Apcatingmavoc nic nat Elí: —Coyit actamilaycam avalhoc lhiya. Colhcac sat lhiya asoc almalhnaycam, ayinyema Dios Visqui apancaoc enlhitaoc Israel — nic nat aptomjac Elí.
18 Impayvasquic nic nat siclho Ana, cotajiclhac mocjam.
Intajavoc nic nat ayinyemayaclha Ana. Intovquic nic nat actom. Inmasquec nic nat acmayovsa avalhoc. 19 Secaseclha ilhnic nat intomjac. Apquilpenasquic nic nat apquilmalhnancama napato Dios. Apquiltajaclhec nic nat tingma Ramá. Natamin apyitnamolhama aptava Elcana, actomjayclho inlovso. Apjalhnoc nic nat Dios almalhnancama siclho Ana. 20 Vocmec nic nat acnim, yoyam cotimsic ayitca. Apquinavo ilhnic nat ayitca. Inquiltimec nic nat apvisay Samuel, moc ningiltimem Malmalhnaycam Dios.
21 Apmiyaclhec nic nat Elcana tingma Silo. Apnalaclhec nic nat apquilmolhama. Aplhenquic nic nat siclho elanac macmescama Dios moclhama año.
22 Am nic nat cotnajac aclhalhma Ana. Intomjac nic nat Ana ayanya atava: —Olhic sat mocjam, acvaycmo apyamasma aptom neme sictamongvoyam. Natamin oyantemiclhac sat napato Dios, etnejic apanco, malha apquitca. Momyovejec sat mataa sictamongvoyam — nic nat intomjac.
23 Apcatingmavoc nic nat Elcana: —Tasi, colha sat mocjam acvaycmo apyamasma aptom neme. Dios aplhanma mataa mepqui apyeycajascaoc — nic nat aptomjac.
Innec nic nat Ana, intamilcasquic nic nat ayitca, acvaycmo apyamasma aptom neme. 24 Nalhit acnim nic nat apyamasa aptom neme. Apquitcoc nic nat mocjam. Inyantamaclhec nic nat ayitca tingma Silo, payjoc tingma apponquinomap. Innalaclhec nic nat natqui acnatoscama vayqui, veintidos litros trigo apactic. Lhama alhancoc uva ayingmenic. 25 Inmatnec nic nat lhama actoscama vayqui macmescama Dios. Innec nic nat acyantamaclho ayitca apnaclha Elí.
26 Intomjac nic nat Ana ayanya: —Nojetanov nasa coo, Visqui. Nasoc anco sicpayvam, mepqui sicyinimquiscama. Coo sicvisay quilvana, actomja alhta almalhnancama Dios, apvitay alhta lhip. 27 Almalhnaquic alhta Dios jimquecsic as sictamongvoyam. Apjalhnoc alhta silmalhnancama. 28 Momyovejec coo sictamongvoyam. Dios etnejic sat apanco aclhamoclhojo años aptiyascam apquitcoc — nic nat intomjac.
Apjalhec nic nat Elí, inticlhicvocmec nic nat nalhpop payjaclha napaat apcayo Dios.