No hay nada como la sabiduría
1 Queridos jovencitos:
cuando su padre los instruya,
préstenle atención,
si realmente quieren aprender.
2 Yo, como maestro,
les doy este buen consejo:
no abandonen sus enseñanzas.
3 Yo también fui niño;
tuve un padre y una madre
que me trataban con ternura.
4 Mi padre me dio este consejo:
«Grábate bien lo que te digo,
y haz lo que te mando;
así tendrás larga vida.
5 Hazte cada vez
más sabio y entendido;
nunca olvides mis enseñanzas.
¡Jamás te apartes de ellas!
6 Si amas a la sabiduría
y nunca la abandonas,
ella te cuidará y te protegerá.
7 Lo que realmente importa
es que cada día seas más sabio
y que aumentes tus conocimientos,
aunque tengas que vender
todo lo que poseas.
8 Valoriza el conocimiento,
y tu vida tendrá más valor;
si haces tuyo el conocimiento,
todos te tratarán con respeto,
9 y quedarán admirados
de tu gran sabiduría.
10 »Escúchame, jovencito:
hazme caso y vivirás muchos años.
11 Yo, como maestro,
te enseño a vivir sabiamente
y a siempre hacer el bien.
12 Vayas rápido o despacio,
no tendrás ningún problema
para alcanzar el éxito.
13 Acepta mis enseñanzas
y no te apartes de ellas;
cuídalas mucho,
que de ellas depende tu vida.
14 No te juntes con gente malvada
ni sigas su mal ejemplo.
15 ¡Aléjate de su compañía!
¡Aléjate, y sigue adelante!
16 Esa gente no duerme
hasta que hace algo malo;
¡no descansa hasta destruir a alguien!
17 En vez de comer,
se satisface cometiendo maldades;
en vez de beber,
festeja la violencia que comete.
18 »La vida de los hombres buenos
brilla como la luz de la mañana:
va siendo más y más brillante,
hasta que alcanza todo su esplendor.
19 La vida de los malvados
es todo lo contrario:
es como una gran oscuridad
donde no saben ni en qué tropiezan.
20 »Querido jovencito,
escucha bien lo que te digo.
21 Grábate bien mis enseñanzas,
y no te apartes de ellas,
22 pues son una fuente de vida
para quienes las encuentran;
son el remedio para una vida mejor.
23 Y sobre todas las cosas,
cuida tu mente,
porque ella es la fuente de la vida.
24 No te rebajes diciendo
palabras malas e indecentes.
25 Pon siempre tu mirada
en lo que está por venir.
26 Corrige tu conducta,
afirma todas tus acciones.
27 Por nada de este mundo
dejes de hacer el bien;
¡apártate de la maldad!»
Nintemaclha acpeyvomo ayinyema acyascamco ingvalhoc
1 Quellhip apquitcavoc, elaylhojo mataa appayvam tata ingac, colhic sat acyascamco apquilvalhoc quellhip.
2 Actamila anco siltamescama quellhip, noeltanov nasa sicpayvam siltamescama sillhicmoscama.
3 Eyitcoc alhta nano coo lha, sevanimquiscama alhta meme coo.
4 Aptomjac alhta tata seyanya coo: Lhip, coma sat apvalhoc sicpayvam, iyiplovquis sat mataa siyanamaclha, colhic sat lhip acyimnatem apnenyic.
5 Iyasingvom sat lhip, coyit sat acyascamco apvalhoc, iyiplovquis coo sicpayvam.
6 Noyinyov nasa lhip aptemaclha apyascamco, emyovacpoc sat lhip.
7 Itingya sat ayimja amamyi acvisay acyascamco apvalhoc, isavojo sat lhip.
8 Ingyasicjojo actemaclha ningyascamco, colhic sat ayaco lhip. Coma sat apvalhoc actemaclha ningyascamco, colhic sat ayaco lhip.
9 Enalhimsacpoc sat lhip, malha corona actamila appocanma lhip apyitsicsic — alhta aptomjac tata ingac.
10 Aptomjac mocjam tata seyanya coo: Lhip sictamongvoyam, coma sat apvalhoc sicpayvam. Etyisam sat lhip acvoncaclhojo, aclhamoclhojo años.
11 Oyantemiclhac sat lhip amay acvisay ningyascamco, amay actamila anco.
12 Melngamquejec sat acmasom naysicsa aplhingam najan naysicsa apquinincayam.
13 Noyinyov nasa lhip maltamescama, iyiplovquis sat mataa, colhic sat lhip acyimnatem apnenyic.
14 Novjaniclhojo nasa apquiltemaclha apquilmapsomcaa, apquilsilhnanomap apanco.
15 Nopalhavom nasa apquilmapsomcaa, iyinyov apquilnaclha, itingya asoc actamila.
16 Mepqui actamilaycam apquilvalhoc apquilmapsomcaa, najan alhtaa. Apnatovasquic mataa poc, natamin elyitnamcoc yoyam elnateynic.
17 Aptoycaoc najan apyinaycaoc acyitsomalhca apquilajem najan asoc acmasom.
18 Apquiltemaclha enlhit apquilpeyvomo acyitsomalhca ayitsasquiscama olhma. Mopacmec siclho, yiplovcoc mataa ayitsay actamila anco.
19 Apquileyvec mataa yatescamalhma enlhit apquilmapsomcaa. Apquilpilapacmec naysicsa apquillhingam, melvitay asoc acnaycaoc amay.
20 Aptomjac mocjam tata seyanya coo: Lhip sictamongvoyam, coma sat apvalhoc sicpayvam.
21 Coma sat apvalhoc sicpayvam. Noyinyov nasa, noncolvonquim nasa sicpayvam.
22 Coo sicpayvam actomja malha panatem najan acyimnatescama apnenyic lhip.
23 Itamilsojo sat lhip apvalhoc, yoyam cosilhnanalhquejec sat. Ongmiyovalhcac sat mataa, ayinyema actamilaycam ingvalhoc.
24 Noyinimquis nasa poc, notne nasa apmopvan amyaa.
25 Ilanojo sat mataa acyitnaclha amamyi, mepqui apyitnocjascama.
26 Ilanojo sat mataa aplhingam apmamyi amay anco, metejec sat acmamjape.
27 Noyinyov nasa amay pac. Notingya nasa amay apancaoc apquilmapsomcaa.