Un nuevo jefe para Israel
1 Moisés habló otra vez con el pueblo y le dijo:
2 «Ya tengo ciento veinte años de edad, y no puedo seguir siendo el jefe de Israel. Por otra parte, Dios no va a dejarme cruzar el río Jordán. 3 Pero él mismo los guiará, y destruirá a todos los países que ustedes encuentren a su paso. Así el territorio será de ustedes. Además, Dios ha ordenado que Josué sea su nuevo jefe.
4 »A los países que se enfrenten con ustedes, Dios los destruirá como destruyó a los reyes Og y Sihón, y a sus países. 5 Cuando ustedes los hayan vencido, harán con ellos todo lo que les he ordenado. 6 Sean fuertes y valientes, pues Dios peleará por ustedes; no tengan miedo de esos países, porque Dios no los abandonará».
7 Enseguida, Moisés llamó a Josué y, delante de todo el pueblo, le dijo:
«Tú, Josué, tienes que ser fuerte y valiente, pues vas a llevar a este pueblo al territorio que Dios prometió dar a sus antepasados. Tú los harás conquistar ese territorio. 8 Dios mismo será tu guía, y te ayudará en todo; él jamás te abandonará. ¡Echa fuera el miedo y la cobardía!»
Lectura de los mandamientos
9 Moisés escribió todas estas enseñanzas, y entregó el texto escrito a los jefes israelitas y a los sacerdotes, que eran los encargados de transportar el cofre del pacto. 10-11 Luego les dio esta orden:
«Cada siete años se celebrará el año del perdón de deudas. Cuando llegue ese año, y todos los israelitas estén reunidos en el santuario de Dios para celebrar la fiesta de las enramadas, se leerán estas enseñanzas. 12 Todos, sin falta, deben ir a esa fiesta: hombres, mujeres, niños y refugiados. Allí escucharán la lectura de estas enseñanzas, y aprenderán a respetar a Dios y a obedecer sus mandamientos. 13 También los hijos que tengan, y que aún no conocen estos mandamientos, los oirán y aprenderán a obedecer a Dios. Esto lo harán mientras vivan en el país al otro lado del río Jordán, que ahora van a conquistar».
Dios da instrucciones a Moisés y a Josué
14 Después de esto, Dios le dijo a Moisés: «Ya se acerca el día de tu muerte. Por eso quiero que tú y Josué vengan al santuario, para que yo les diga lo que deben hacer».
Moisés y Josué fueron al santuario, 15 y en la entrada misma Dios se hizo presente, en medio de una nube en forma de columna. 16 Y Dios le dijo a Moisés:
«Muy pronto morirás. Cuando eso suceda, los israelitas dejarán de obedecerme y adorarán a los dioses falsos de la gente que vive en este territorio. Me abandonarán y no cumplirán con el pacto que hemos hecho. 17 Entonces yo me enojaré con ellos, y los dejaré solos; en vez de cuidarlos, les enviaré muchos castigos y sufrimientos. Y tendrán que admitir que los he abandonado. 18 Aunque lo reconozcan, yo me alejaré de ellos más todavía. Así los castigaré por su maldad de adorar a dioses falsos.
19-20 »Cuando lleve yo a los israelitas al territorio que juré darles, ellos comerán hasta engordar, pues allí siempre hay abundancia de alimentos. Entonces se olvidarán de mí, adorarán a otros dioses y no cumplirán el pacto que hicimos. Por eso quiero que tú y Josué escriban la canción que les voy a dictar. Quiero que le enseñen al pueblo a cantarla. Así, cuando ellos la canten, se acordarán de todo lo que les he ordenado y no podrán decir: “De esto no sabíamos nada”. 21 Cuando sufran todos los castigos que habré de enviarles, se acordarán de esta canción; y cuando sus hijos la canten, tendrán que admitir que tengo la razón. Aunque ellos no han entrado todavía en el territorio que les he prometido, los conozco muy bien y sé cómo van a actuar».
22 Ese mismo día, Moisés escribió la canción y se la enseñó a los israelitas. 23 A Josué, Dios le dijo: «Tú, Josué, tienes que ser fuerte y valiente. Yo te ayudaré en todo, y tú harás que este pueblo conquiste el territorio que les he prometido».
24 Cuando Moisés terminó de escribir en el libro todas las enseñanzas que Dios le dio, 25 les dijo a los sacerdotes encargados de transportar el cofre del pacto:
26 «Aquí tienen las enseñanzas de nuestro Dios. Pónganlas junto al cofre del pacto. Estas enseñanzas me servirán de prueba contra ustedes, 27 pues los conozco muy bien. Yo sé que ustedes son tercos y rebeldes. Si ahora que estoy con ustedes desobedecen a Dios, ¿qué no harán cuando ya me haya muerto?
28 »Por eso, reúnan ahora a los jefes del pueblo y a los líderes de las tribus, para dejar esto bien claro: Yo les he entregado las enseñanzas de Dios. De esto, el cielo y la tierra son testigos. 29 Yo sé bien que, después de mi muerte, ustedes dejarán de obedecer a Dios y no seguirán las enseñanzas que les he dado. Por lo mismo, ustedes van a sufrir mucho, pues harán enojar a Dios».
La canción
30 En cuanto los israelitas se reunieron con Moisés, él les enseñó la canción que Dios le dictó:
Actomjaclha nelha appayvam Moisés
(Nm 27.12-23)1 Appamejitcasquic nic nat mocjam Moisés. Aptomjac nic nat apquilanya enlhit: 2 —Invocmec ciento veinte años sictiyascam coo. Mepqui mocjam sicyimnatem coo, yoyam otyisam. Aptomjac alhta Dios seyanya coo: Copvanquejec lhip emilanic vatsam Jordán — alhta aptomjac. 3 Apmamyi elhong sat Dios enaliclhac sat quellhip. Enatovasacpoc sat enlhitaoc actomja apquilaoclha. Quellhip sat eltimjic apancaoc as yoclhilhma. Apvisqui apquimja apmamyi etnejic sat Josué, acno aplhanma siclho Dios Apyimtalhnamo. 4 Esavojoc sat apnatovascama as enlhitaoc, acno alhta mactovascama apvisqui Sehón najan apvisqui Og nipyesicsa amorreos actomja apquileyvomaclha. 5 Elyiplovcasojo quellhip apcanamaclha Dios apquilanyomap eltimjic, apquilvita inlhojo naciones cotnaja ingmoc. 6 Elyimnac sat quellhip, elvascap sat mataa. Noela nasa apquilvita inlhojo apquilimpocjay cotnaja ingmoc. Epasmoc sat quellhip Dios Apyimtalhnamo, meyinyovejec sat mataa, elmiyovacpoc sat quellhip — nic nat aptomjac Moisés.
7 Apquevam nic nat Moisés, eyotac sat Josué. Aptomjac nic nat Moisés napatavo enlhitaoc Israel: —Iyimnac sat lhip Josué, ivascap sat mataa. Enaliclhac sat lhip as enlhitaoc yoclhilhma alhnancoc, acno aplhanma siclhoc nat napatavo ningilyeyjamcaa, yoyam ellhovamcoc. Emlascoc sat lhip amyipayc, yoyam eltimjic apancaoc enlhitaoc. 8 Apmamyi elhong sat Dios Apyimtalhnamo, epasmoc sat lhip. Meyinyovejec sat mataa, emyovacpoc sat lhip. Naso, nongya nasa lhip, iyimnaticsojo sat apvalhoc — nic nat aptomjac Moisés.
Vaycajac singanamaclha
9 Aptalhosquic nic nat Moisés as vaycajac singanamaclha Dios. Apquillhocac nic nat as vaycajac sacerdotes najan levitas, apquilpatmayclha mataa yamit aysicsic acyitnamaclha Dios appayvam. Apquillhocac nic nat apquilvanyam nipyesicsa Israel.
10 Aptomjac nic nat Moisés apquilanya: —Invocmec sat ancoc septimo (siete) año, moc acvisay año singilasicjayquiclha mocjam Dios. Cotnejic sat naysicsa fiesta jamilh apancaoc. , 11 Apcaneclhec sat ancoc apyovoclhojo enlhitaoc israel napato Dios, payjoc amyip acponquinomalhca. Colhic sat alyipsata as vaycajac singanamaclha napatavo enlhitaoc. 12 Ingyaniclhac sat apyovoclhojo, najan enlhit, najan quilvanaa, najan apquitquic, najan metnaja apquiltemolhama apquilpalhaviyam quellhip natingma. Elaylhojoc sat apquilyipsatem singanamaclha najan elyasingvomoc sat actemaclha apquilayo Dios. Elyiplovcasojoc sat acyovoclhojo singanamaclha. 13 Apnam napocja apquitquic melyascamco singanamaclha. Elaylhojoc sat, elyasingvomoc sat actemaclha apquilayo Dios naysicsa apquileyvam yoclhilhma alhnancoc apquilvoycamlha tap vatsam Jordán.
Actomjaclha nelha appayvam
14 Aptomjac nic nat Dios apcanya Moisés: Quip ilanojo, incamquitvaac nelha acnim aptiyascam lhip. Ingyevam sat Josué, iyantamenta sat carpa apponquinomap. Ongvanic sat coo yavamlha sat etnejic — nic nat aptomjac Dios.
Apmiyaclhec nic nat Moisés najan Josué carpa apponquinomap. 15 Pilapcasquic nic nat apquilvita yipjopay ayimja tacjalhit apatong carpa apponquinomap.
16 Aptomjac nic nat Dios apcanya Moisés: —Ningatoc lhip apquitsepma. Jelyinyoc sat enlhitaoc niptamin lhip. Eltimjic sat apquilayo quilaycmasquiscama ayinyema as yoclhilhma apquilvoycamlha sat quellhip. Eltovacsic sat ningmiyovmalhca, sillanay alhta nipyesicsa enlhitaoc. 17 Olvoc sat coo, oyanmongsiclhac sat apquiltemaclha apancaoc. Olyinyoc sat apyovoclhojo enlhitaoc, mopasmejec sat mataa, elmasquingvomoc sat maa. Ellingamcojoc sat acyimtalhnama, sat eltimjic ellhenic: Eycaso ninlingaycamco acyimtalhnama ayinyema singyamasma Dios — sat eltimjic. 18 Oyamyiclhac sat mocjam, mopasmejec sat coo, ayinyema apquiltemaclha apancaoc apquilmapsomcaa, ayinyema apquilayo quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios — nic nat aptomjac Dios.
19 Aptomjac nic nat Dios apcanya: Italhos sat lhip as ningminaycmascama, yavamlha oltimnacsic lhip. Ilyascasingvom sat lhip, yoyam elminaycmacsic. Cotnejic sat malha ayinmelhaycam enlhitaoc Israel, ayinyema as apquilminaycmascama. 20 Elhnam sat yoclhilhma, siclhanma alhta mepqui sicyeycajascaoc napatavo apquilyeyjamcaa. Yoclhilhma acyitnamaclha leche najan apquimjaclha yovjan. Elyipcanmojoc sat aptoycaoc eltimjic apnamilay. Eltingyac sat quilaycmasquiscama, yoyam eltimjic apquilayo naysicsa sevennéycam coo, enatovacsic sat pacto ningmiyovmalhca. 21 Ellingamcojoc sat acyimtalhnama, coyitnam sat apatic as ningminaycmascama aclhanma apquiltemaclha apancaoc, malha acvitaycamco sat cotnejic. Elminaycmacsic sat aptovana malha apquillingascama amyaa. Acyasamcoc coo alquitamsama apquilvalhoc as enlhitaoc yicpintama apquilvoyam yoclhilhma alhnancoc sicmescama coo, siclhanma alhta napatavo apquilyeyjamcaa — nic nat aptomjac Dios.
22 Aptalhosquic nic nat Moisés as acnim ningminaycmascama apyascasingvocmo enlhitaoc Israel.
23 Aptomjac nic nat Dios apcanya Josué, Nun apquitca: Ivascap sat lhip, itne sat apyimnatem. Lhip sat enaliclhac enlhitaoc Israel yoclhilhma alhnancoc, siclhanma alhta yoyam ellhocac. Opasmoc sat lhip mataa — nic nat aptomjac Dios.
24 Appenasquic nic nat aptalhescama Moisés vaycajac singanamaclha.
25 Aptomjac nic nat Moisés apquilanya levitas apquilsoycam yamit aysicsic acyitnamaclha Dios appayvam: 26 —Elpiquin sat as vaycajac yamit aysicsic acyitnamaclha Dios appayvam. Coytic sat mataa nicja yamit aysicsic, malha acvitaycamco apquiltemaclha apancaoc enlhitaoc — nic nat aptomjac Moisés. 27 Aptomjac nic nat Moisés apquilanya enlhitaoc: Acyasamcoc coo apquiltemaclha quellhip apquilmapsomcaa. Acvitac coo as ningvamlha nac jay mongvitsepmaclha mocjam, apquiltemaclha apquilinmelhaycam quellhip Dios. Coyangvomoc sat apquiltemaclha apancaoc quellhip netamin coo. 28 Elansiclhac sat apquilvanyam najan apquilyimtalhnamo apquilmolhama. Olngacsic sat as amyaa naysicsa siclhanma acvisay netin najan acvisay nalhpop, actomja acvitaycamco. 29 Acyasamcoc coo, yavamlha eltimjic netamin coo. Elnatovacsic sat, elvatsamcoc sat apquilyiplovquiscama singanamaclha, siltimnascama mataa coo. Acyasamcoc coo, ellingamcojoc sat acyimtalhnama quellhip acyanmongayclha apquiltemaclha apancaoc quellhip, ayinyema aplom pac Dios — nic nat aptomjac Moisés.
Apminaycmascama Moisés
30 Apminaycmasquic nic nat Moisés cántico nac jay, napatavo apyovoclhojo israelitas apcanaycam maa: