Sansón va a Gaza
1 Cierto día, Sansón fue a la ciudad de Gaza. Allí vio a una prostituta, y entró a su casa para pasar la noche. 2 Los de Gaza se enteraron de que Sansón estaba allí, así que rodearon el lugar y se pusieron a vigilar la entrada de la ciudad. Decidieron esperar toda la noche y matar a Sansón al amanecer. 3 Pero él se levantó a la medianoche, fue hasta la entrada y arrancó el portón con todo y pilares y cerrojos. Cargó todo sobre sus hombros y se lo llevó a lo alto del cerro que está frente a Hebrón.
Sansón y Dalila
4 Después Sansón se enamoró de una mujer llamada Dalila, que vivía en el valle de Sorec. 5 Los jefes filisteos le fueron a decir a ella:
«Engaña a Sansón, y averigua el secreto de su gran fuerza. Necesitamos saber cómo vencerlo y atarlo para mantenerlo bajo nuestro poder. Si logras averiguarlo, cada uno de nosotros te dará más de mil monedas de plata».
6 Cuando Sansón fue a visitarla, Dalila le preguntó:
—¿Cuál es el secreto de tu gran fuerza? ¿Cómo se te puede atar sin que te liberes?
7 Sansón le contestó:
—Si me atan con siete cuerdas nuevas, de las más fuertes y resistentes, perderé mi gran fuerza y seré como cualquier otro hombre.
8 Entonces los jefes filisteos le llevaron a Dalila siete cuerdas de las más fuertes y resistentes, y ella ató a Sansón. 9 Dalila había escondido en su cuarto a unos hombres, así que gritó: «¡Sansón! ¡Los filisteos te atacan!»
Pero Sansón rompió las cuerdas como si fueran hilos viejos, y los filisteos no pudieron descubrir el secreto de su gran fuerza.
10 Dalila le dijo a Sansón:
—¡Te burlaste de mí! ¡Me engañaste! ¿Qué hay que hacer para sujetarte?
11 Sansón le respondió:
—Si me atan con sogas nuevas, de las que se usan para atar ganado, perderé mi fuerza y seré como cualquier otro hombre.
12 Entonces Dalila consiguió esa clase de sogas, lo ató, y después gritó: «¡Sansón! ¡Los filisteos te atacan!»
Los hombres estaban esperando en otro cuarto, pero Sansón rompió las sogas que le sujetaban los brazos como si fueran hilos delgados.
13 Dalila le dijo a Sansón:
—¡Volviste a engañarme! ¿Por qué insistes en mentirme? Por favor, dime, ¿qué hay que hacer para sujetarte?
Sansón le contestó:
—Si tomas las siete trenzas de mi cabello y las entretejes entre los hilos de ese telar, y luego sujetas el telar fuertemente al suelo con estacas, perderé mi fuerza y seré como cualquier otro hombre.
14 Cuando Sansón se durmió, Dalila entretejió las trenzas en el tejido del telar, y sujetó el telar al suelo con las estacas. Luego gritó: «¡Sansón! ¡Los filisteos te atacan!»
Pero Sansón se despertó, arrancó el telar con todo y estacas, y se libró.
15 Entonces Dalila exclamó:
—¿Cómo puedes decir que me amas, si me sigues engañando? ¡Ya es la tercera vez que te burlas de mí, y todavía no me dices cuál es el secreto de tu gran fuerza!
16 Todos los días Dalila seguía insistiendo con la misma pregunta, y tanto se hartó Sansón que se quería morir. 17 Finalmente, Sansón le confesó a Dalila su secreto: «Jamás se me ha cortado el cabello, porque antes de nacer fui dedicado a Dios como nazireo. Si me cortaran el cabello, perdería mi fuerza y sería como cualquier otro hombre».
18 Dalila comprendió que esta vez Sansón le había dicho la verdad, y mandó este mensaje a los jefes filisteos: «Vengan acá otra vez, porque ahora sí me ha dicho la verdad».
Entonces los jefes filisteos volvieron con el dinero en la mano. 19 Dalila hizo que Sansón se durmiera recostado en su falda, y mandó llamar a un hombre para que le cortara las siete trenzas. Después comenzó a maltratarlo, 20 y le gritó: «¡Sansón! ¡Los filisteos te atacan!»
Sansón despertó pensando que iba a librarse como antes, pero no sabía que Dios ya lo había abandonado. 21 Los filisteos lo sujetaron y le sacaron los ojos; luego se lo llevaron a Gaza, le pusieron cadenas de bronce, y lo obligaron a trabajar en el molino de la cárcel. 22 Pero con el tiempo, su cabello comenzó a crecer de nuevo.
Muerte de Sansón
23 Los jefes de los filisteos se reunieron para ofrecer un gran sacrificio a su dios Dagón. Festejaban así su triunfo y cantaban esta canción:
«Nuestro dios nos ha dado la victoria;
hemos vencido a Sansón, nuestro enemigo».
24-25 Estaban tan contentos que mandaron traer a Sansón para burlarse de él. Cuando lo trajeron de la cárcel, lo pusieron de pie entre dos columnas, y se divertían haciéndole burla. Al verlo, la gente alabó a su dios, y todos cantaban:
«Sansón destruyó nuestros campos
y mató a miles de los nuestros.
Pero nuestro dios nos ha dado la victoria,
hemos vencido a Sansón, nuestro enemigo».
26 Al ver cómo se burlaban de él, Sansón le dijo al muchacho que lo guiaba: «Déjame tocar las columnas que sostienen el templo. Quiero apoyarme en ellas».
27 El templo estaba lleno de hombres y mujeres. Además de los jefes de los filisteos, había en la terraza unas tres mil personas que se divertían viendo a Sansón.
28 Entonces Sansón oró: «¡Dios todopoderoso, ayúdame solo una vez más! Los filisteos se han burlado de mí sacándome los ojos, te ruego que me des fuerzas para vengarme de ellos».
29 Dicho esto, Sansón apoyó sus dos manos sobre las columnas centrales que sostenían el templo, 30 y gritó: «¡Que mueran conmigo los filisteos!» Luego empujó las columnas con todas sus fuerzas, y el templo se vino abajo sobre los jefes filisteos y sobre todos los que allí estaban. Sansón mató a más personas al morir, que las que había matado en toda su vida.
31 Después vinieron los hermanos de Sansón con todos sus parientes a recoger su cuerpo. Lo enterraron en la tumba de Manoa, su padre, entre Sorá y Estaol. Sansón fue jefe de los israelitas durante veinte años.
Mocjam apyimnatem apanco Sansón
1 Nalhit acnim nic nat apmiyaclho tingma Gaza Sansón. Apvitac nic nat quilvana alanatama. Aptalhnec nic nat tingma ac, yoyam eyitnamoc lhama as quilvana. 2 Inlingalhquic nic nat natingma apvoy Sansón. Apquilvocjingvocmec nic nat as tingma filisteos. Apquiltamilcasquic nic nat apatnaoc tingma apvanyam. Mepqui ilhnic nat amyaa alhtaa. Apquililtamjoc elajic Sansón secá sat. 3 Aplhaticjac nic nat Sansón alhtaa aysicso, am etenac mocjam. Apquiljalhyovasquic nic nat atong acyivey, acyiplomo poste najan yamit acyimnatescama atong. Appatmaoclhec nic nat acyovoclhojo netin inquilhe, payjoc jilip tingma Hebrón.
Quilvana acvisay Dalila
4 Inlicavoc nic nat apvalhoc Sansón lhama quilvana acvisay Dalila. Tingma ac nic nat alvata Sorec. 5 Apquilmiyalhec nic nat apquilyimtalhnamo filisteos acnaclha Dalila.
Apquiltomjac nic nat apquilanya: —Colinlhanmojo lhiya coyasamcojo ayinyemayaclha apyimnatem apanco Sansón. Coyasamcojo actemaclha yoyam ongilmoc najan ongilpilhtetic Sansón. Colhic sat acmesa lhiya acyanmongam. Moclhama nincoo ongilmecsic mil cien plata solyayem alyivey — nic nat apquiltomjac.
6 Intomjac nic nat quilvana ayanya Sansón: —Tasi inyicje jeltimnacsic ayinyemayaclha lhip apyimnatem apanco. ¿Ingvanqui ya ongilpilhtetic lhip, comopvan lhip eyitipsic tama? — nic nat intomjac.
7 Apcatingmavoc nic nat Sansón: —Elpilhtetquic sat ancoc pilhpaalh aplhataoc alhnancaoc. Comascoc sat sictemaclha sicyimnatem. Olhojoc sat poc enlhit mepqui apyimnatem — nic nat aptomjac.
8 Apquilsantimcasquic nic nat siete aplhataoc alhnancaoc enlhit apquilyimtalhnamo. Innec nic nat acmesa Dalila. Yiplovcoc nic nat acpilhtetem apectengaoc Sansón. 9 Apquilyilhacpoc nic nat napocja filisteos as tingma.
Inyimnatasquic nic nat acpayvam Dalila: —Sansón, ¡quimpocjacme filisteos! — nic nat intomjac quilvana.
Apyitipcasquic nic nat Sansón aplhataoc alhnancaoc, malha tama ayitcoc acmeta intomjac. Am nic nat elyasingvocmoc filisteos, ayinyemayaclha apyimnatem apanco Sansón.
10 Intomjac nic nat Dalila ayanya: —¡Eyinimcasqui nac lhip! ¡Apmopvan amyaa nac lhip! Tasi inyicje jeltimnacsic lhip quilhvo nac jay, actemaclha yoyam ongilpilhtetic lhip — nic nat intomjac.
11 Apcatingmavoc nic nat Sansón: —Elpilhtetquic sat ancoc tama alhnancoc quilhva alanamalhca. Comascoc sat sictemaclha sicyimnatem. Olhojoc sat poc enlhit mepqui apyimnatem — nic nat aptomjac.
12 Intingyac nic nat Dalila tama alhnancoc. Yiplovcoc nic nat acpilhtetem apectengaoc Sansón.
Inyimnatasquic nic nat acpayvam Dalila: —Sansón, ¡quimpocjacme filisteos! — nic nat intomjac.
Apquilyilhacpoc nic nat napocja filisteos as tingma. Apyitipcasquic nic nat tama alhnancaoc Sansón, malha tama ayitcoc intomjac.
13 Intomjac nic nat Dalila ayanya Sansón: —¡Eyinimcasqui nac lhip! ¡Apmopvan amyaa nac lhip! Jeltimnas sat actemaclha yoyam ongilpilhtetic lhip — nic nat intomjac quilvana.
Apcatingmavoc nic nat Sansón: —Copilhtejit sat eva tama acnilhpongam. Coyipitquis sat nalhpop yamit acnilhpongamaclha. Comascoc sat sicyimnatem. Olhojoc sat poc enlhit mepqui apyimnatem.
Intimescasquic nic nat Dalila etyinic Sansón. Impilhtitquic nic nat apva tama acnilhpongam. 14 Inyiplhaquic nic nat nalhpop yamit acnilhpongamaclha.
Inyimnatasquic nic nat acpayvam Dalila: —Sansón, ¡quimpocjacme filisteos! — nic nat intomjac.
Aplhaticjac nic nat Sansón. Apliquic nic nat yamit acyiplhalhem nalhpop.
15 Intomjac nic nat Dalila ayanya: —Apmopvan amyaa nac lhip. ¡Mepqui seyasicjayo nac lhip! Natqui intomjac seyinimquiscama lhip. Am jeltimnasac mocjam ayinyemayaclha apyimnatem apanco lhip — nic nat intomjac.
16 Inquilinlhanacmec nic nat Dalila almalhnaycam moclhama hora. Incastinquic nic nat Sansón actemaclha alinlhanyam quilvana. Inlhenquic nic nat apvalhoc ingyitsapoc.
17 Am nic nat emyavac mocjam actemaclha acyilhamalhca Sansón. Aptomjac nic nat apcanya Dalila: —Am jetingyascasac mocjam sicyisem ayenmo sictiyaycamlha. Sicvisay nazareo, sicponquinomalhca ayinyema Dios. Natamin sicyisem, comascoc sat sicyimnatem. Olhojoc sat poc enlhit mepqui apyimnatem — nic nat aptomjac.
18 Am nic nat coyascacmoc Dalila actomja nasoc anco aplhanma Sansón. Incapajasquic nic nat colhic altimnasa apquilyimtalhnamo filisteos: —¡Elvota sicnaclha quellhip! Eltimnasquic lhac Sansón asoc acyilhamalhca — nic nat intomjac.
Apquilmiyantac nic nat apquilyimtalhnamo, acyiplomo plata solyayem acyanmongam.
19 Intimescasquic nic nat Dalila etyinic Sansón. Inyitnec nic nat apcatic ayinlhaclha quilvana. Innec nic nat altimnasa lhama enlhit, eyatemenic siete apquilhyescama apva apyitsicsic Sansón.
20 Intomjac nic nat Dalila acyimnatesa acpayvam: —Sansón, ¡quimpocjacme filisteos! — nic nat intomjac.
Aplhaticjac nic nat Sansón. Apcanayquic nic nat mocjam apyimnatem Sansón. Am nic nat eyasamcoc aptomja apyamasma Dios, aptomjayclho mepqui apyimnatem. 21 Apquilpatjetquic nic nat filisteos. Apquilyiplhaquic nic nat apataoc, aptomjayclho mepqui apataoc Sansón. Apquilyantamaclhec nic nat tingma Gaza apquilalhimcasa singilpilhtetamaclha. Appilhtetacpec nic nat cadenas. Apcanyacpec nic nat etnajam alanomalhquilha trigo apnic. 22 Apvitac nic nat acvoncayclho mocjam apva Sansón.
Apquitsepma Sansón
23 Apcaneclhec nic nat apquilyimtalhnamo filisteos, yoyam ellana fiesta acvanyam. Eltimjic sat fiesta macmescama asoc quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios, acvisay Dagón. Apquilminaycmasquic nic nat apquilayo quilaycmasquiscama:
Apmacpec cotnaja ingmoc, singmescama Dagón acyitsomalhca dios.
Apmacpec cotnaja ingmoc Sansón — nic nat intomjac apquilminaycmascama.
24 Apquilvitac nic nat enlhitaoc, apquiltomjac apquilayo:
Apmacpec cotnaja ingmoc, singmescama Dagón acyitsomalhca dios.
Apmacpec cotnaja ingmoc, Sansón.
Aptovascama alhta ayimjaclha ninganma.
Apquilnapquic alhta ingnaymacoc appintalhnama — nic nat intomjac apquilpayvam.
25 Apquilitsovasoc nic nat filisteos. Apquililtamjoc nic nat elasmacsic Sansón. Aptipsacpec nic nat singilpilhtetomaclha. Apquinimsacpec nic nat naysicsa poste alyivey coning tingma.
26 Aptomjac nic nat Sansón apcanya apyimnanic, aptomja apyantamayclha mepqui apataoc: —Jeyantemiclha payjoc poste alvinatem coning tingma templo, omamcoc siclho — nic nat aptomjac Sansón.
27 Apcaneclhec nic nat congne tingma templo aplhamoclhojo apquilyimtalhnamo najan enlhitaoc najan quilvanaa. Apnam nic nat netin tingma malha tres mil filisteos. Apquilanoc nic nat actemaclha mactovascama Sansón. 28 Apquilmalhnaquic nic nat Sansón Dios Apyimtalhnamo, apyimnatesa appayvam: Jepasim coo. Lhama mocjam jeyimnaticsojo coo. Oyanmongsiclhac sat apquiltemaclha apancaoc filisteos. Ayinyema alhta mepqui ejataoc — nic nat aptomjac. 29 Appacningvocmec nic nat anit poste alvinatem Sansón. Apmamquic nic nat, apyimnatesa appayvam: 30 —¡Ongvitsapojoc lhama cotnaja ingmoc filisteos! — nic nat aptomjac.
Apyimnatasquic nic nat apyaninquisa apyovoclhojo tingma templo apnamcaclha apquilyimtalhnamo najan apnaymacoc filisteos. Apquilitsepquic nic nat appintalhnama. Am nic nat elhno apticyovam siclho naysicsa aptiyascam Sansón.
31 Apquilvoctac nic nat apquilmolhama Sansón. Apquilpatmaoclhec nic nat apquitsepma, elatoynic payjoc tingma Zora, nicja Estaol. Avalhoc mataymong nic nat, actomja apanco apyap Manoa. Apyimtalhnamo ilhnic nat Sansón nipyesicsa enlhitaoc Israel acvaycmo veinte años.