Obedezcamos y adoremos solo a Dios
1 Queridos hermanos en Cristo, tengan presente que, cuando nuestros antepasados cruzaron el Mar de los Juncos, Dios los cubrió a todos ellos con una nube. 2 De ese modo, todos fueron bautizados en la nube y en el mar, y así quedaron unidos a Moisés como seguidores suyos. 3 Todos ellos comieron el alimento espiritual que Dios les ofreció. 4 Cristo los acompañaba, y era la roca espiritual que les dio agua para calmar su sed. De esa agua espiritual bebieron todos. 5 Sin embargo, la mayoría de esa gente no agradó a Dios; por eso murieron y sus cuerpos quedaron tendidos en el desierto.
6 De esto que le sucedió a nuestro pueblo, nosotros tenemos que aprender nuestra lección. No debemos desear hacer lo malo como ellos. 7 Ni debemos adorar a los ídolos, como hicieron algunos. Así dice la Biblia: «La gente se sentó a comer y beber, y luego se puso a bailar en honor de los ídolos.» 8 Tampoco debemos tener relaciones sexuales prohibidas, como lo hicieron algunos de ellos. ¡Por eso, en un solo día murieron veintitrés mil! 9 No tratemos de ver cuánto podemos pecar sin que Cristo nos castigue. Algunos del pueblo lo hicieron, y murieron mordidos por serpientes. 10 Tampoco debemos quejarnos, como algunos de ellos lo hicieron. Por eso el ángel de la muerte los mató.
11 Todo eso le sucedió a nuestro pueblo para darnos una lección. Y quedó escrito en la Biblia, para que nos sirva de enseñanza a los que vivimos en estos últimos tiempos. 12 Por eso, que nadie se sienta seguro de que no va a pecar, pues puede ser el primero en hacerlo. 13 Ustedes no han pasado por ninguna tentación que otros no hayan tenido. Y pueden confiar en Dios, pues él no va a permitir que sufran más tentaciones de las que pueden soportar. Además, cuando vengan las tentaciones, Dios mismo les mostrará cómo vencerlas, y así podrán resistir.
14 Por eso, queridos hermanos, no adoren a los ídolos. 15 Ustedes son personas inteligentes, y estoy seguro de que me entienden. 16 En la Cena del Señor Jesucristo, cuando tomamos la copa y pedimos que Dios la bendiga, todos nosotros estamos participando de la sangre de Cristo. Y cuando partimos el pan, también participamos todos del cuerpo de Cristo. 17 Aunque somos muchos, somos un solo cuerpo, porque comemos de un solo pan.
18 Por ejemplo, en el pueblo de Israel, los que comen la carne de los animales que se sacrifican en el altar del templo, participan de ellos con Dios y con los que toman parte en el sacrificio. 19 Eso no quiere decir que yo reconozca algún valor en los ídolos que otros pueblos adoran, o en los alimentos que se les ofrecen. 20 Cuando los que no creen en Cristo ofrecen algo, se lo dan a los demonios y no a Dios. ¡Y yo no quiero que ustedes tengan nada que ver con los demonios! 21 Ustedes no pueden beber de la copa en la Cena del Señor y, al mismo tiempo, beber de la copa que se usa en las ceremonias donde se honra a los demonios. Tampoco pueden participar en la Cena del Señor y, al mismo tiempo, participar en las fiestas para los demonios. 22 ¿O es que quieren que Dios se enoje? ¡Nosotros no somos más fuertes que Dios!
Busquemos el bien de los demás
23 Algunos de ustedes dicen: «Yo soy libre de hacer lo que quiera.» ¡Claro que sí! Pero no todo lo que uno quiere, conviene; ni todo fortalece la vida cristiana. 24 Por eso, tenemos que pensar en el bien de los demás, y no solo en nosotros mismos.
25-26 Dios es dueño de toda la tierra y de todo lo que hay en ella. Por lo tanto, ustedes pueden comer de todo lo que se vende en la carnicería, sin tener que pensar de dónde viene esa carne.
27 Si alguien que no cree en Cristo los invita a comer, y ustedes quieren ir, vayan. Coman de todo lo que les sirvan, y no se pongan a pensar si está bien comer o no. 28-29 Pero si alguien les dice: «Esta carne fue ofrecida a los ídolos», entonces no la coman, para evitar problemas. Tal vez tú no tengas problemas en comerla, pero otras personas sí.
A mí realmente no me gusta la idea de no poder hacer algo, solo porque otra persona piensa que está mal, 30 pues si yo le doy gracias a Dios por la comida, ¿por qué me van a criticar por comerla?
31 Siempre que ustedes coman o beban, o hagan cualquier otra cosa, háganlo para honrar a Dios. 32 No les causen problemas a los judíos, ni a los que no son judíos, ni a los que son de la iglesia de Dios. 33 En todo lo que hago, yo trato de agradar a todas las personas. No busco ventajas para mí mismo, sino que busco el bien de los demás, para que se salven.
Nintanovasquiscama quilaycmasquiscama acyitsomalhca Dios
1 Quellhip elyalhinga. Altamjoc elyasingvoclhojo quellhip apquiltemaclha ilhnic nat ningilyeyjamcaa enlhitaoc Israel. Apnalaclhec nic nat Dios aplhamoclhojo ningilyeyjamcaa. Apquinimcasquic nic nat yipjopay apmamyi ningilyeyjamcaa yoyam elyiplovc. Apquilmilanquic nic nat aplhamoclhojo ningilyeyjamcaa yingmin acvanyam acvisay Mar Rojo. 2 Innec nic nat acyapascasamco yingmin ningilyeyjamcaa. Yipjopay actomja acyitsomalhca yapasquiscama yingmin. Najan yingmin acvanyam actomja acyitsomalhca yapasquiscama yingmin naysicsa apquillhanma apvisay Moisés. 3 Apquiltovcamquic nic nat nintom ayinyema Dios. 4 Apquilyinamquic nic nat ningyam ayinyema Dios. Apquilyinamquic nic nat mataa yingmin ayinyema actiyapma mataymong ayinyema Dios. Apquillhalhma ilhnic nat apquiltomjac as mataymong. Eyca as mataymong aptomja ilhnic nat Cristo. 5 Am nic nat eyispac Dios apquiltemaclha aplhamoclhojo ningilyeyjamcaa. Apquilmasquingvocmec nic nat yoclhilhma actamopeycaoc.
6 Eycaso actomja singillhicmoscama actemaclha apquillhenamap ningilyeyjamcaa yoyam ongiltamilsalhcojo inganco. Noelyiplovquis nasa apquiltemaclha ilhnic nat ningilyeyjamcaa alitsepma apnenyaoc. 7 Noelyiplovquis nasa apquiltemaclha ilhnic nat napocja ningilyeyjamcaa apquilmalhnesquiscama quilaycmasquiscama acyitsomalhca Dios. Intomjac nic nat Dios appayvam actalhesomalhca: “Apnam nic nat nalhpop enlhitaoc yoyam eltovamcoc najan elyinamcoc. Apquilaneclhec nic nat netin yoyam eliltam” —nic nat intomjac. 8 Noelyiplovquis nasa apquiltemaclha ilhnic nat napocja ningilyeyjamcaa apquilanatama. Apquilitsepquic nic nat veintitrés mil enlhitaoc acvamlha lhama acnim. 9 Noelyiplovquis nasa apquiltemaclha ilhnic nat napocja ningilyeyjamcaa. Apquilinlhanacmec nic nat ellovsic Dios Ingyapam. Inquiltaclhamquic nic nat aclhamoclhojo acyeyva acyanmongayclha apquiltemaclha. Apquilitsepquic nic nat. 10 Noelyiplovquis nasa apquiltemaclha ilhnic nat napocja ningilyeyjamcaa apquiltomja apquilvinéycam Dios. Apticyovquic nic nat as enlhitaoc. Lhama ángel nic nat apquilnapma apvisay ángel singajem.
11 Eycaso actomja singillhicmoscama actemaclha apquillhenamap ningilyeyjamcaa yoyam ongiltamilsalhcojo inganco. Ayinyemaclha incamquitvaac actamongvomlha nelha acnim. 12 Ninganayquic sat ancoc ongyimnac nintimem mongyasquiyam incaymalhquic ongavojo yoyam mongilsilhnanalhqueje. 13 Inyipconalhquic mataa actemaclha mongyasquiyam nincoo acno najan poc enlhitaoc. Am eyeycajasac mataa appayvam Dios. Mengyanejec sat Dios jingyipconic mongvanco asoc. Ningilyipconalhquic sat ancoc mocjam, Dios sat jinlhicmosic yoyam ongilyipjongvomoc tap. Jingilpasmoc sat yoyam mongilsilhnanalhquejec nincoo.
14 Quellhip elyalhinga. Noelpasmiclha nasa yoyam elmalhnesquisic quellhip quilaycmasquiscama acyitsomalhca Dios. 15 Quellhip apquiltomja apquilyascamco. Elyasamcojo sat quellhip actemaclha siclhanma. 16 Inlhenalhquic ingjaycoc uva yingmenic ningiltomja ningilmalhnesquiscama. Ningyinamquic sat ancoc ingjaycoc uva yingmenic, cotnejic sat monquinatquiscama ningiltomja ninpasmeyquiclha Cristo, ayinyema em pac acyinquinomalhca netin asoc timyescama. Nintovcamquic sat anco quilpasmongam apyaptomap, cotnejic sat monquinatquiscama ningiltomja ninpasmeyquiclha Cristo, ayinyema apyinyovsomacpo apanco netin asoc timyescama. 17 Nincoo eyca ninlhamoclhojo, malha lhama ningyovoclhojo ningiltomjac. Lhama apanco quilpasmongam. Nintovcamquic nincoo ninpasmeyquiclha lhama quilpasmongam.
18 Elyasingvoclhojo mocjam quellhip apquiltemaclha enlhitaoc Israel. Apquiltovquic mataa Dios apquilancam nicja asoc macmescama Dios acyitna netin acvatnamalhquilha. Aptovquic sat ancoc as aptom, cotnejic sat monquinatquiscama aptomja appasmeyquiclha acvatnamalhquilha, ayinyemaclha aptomja apquilancam. 19 Am oltamjoc olhenic actemaclha acmovan quilaycmasquiscama acyitsomalhca Dios. Cotnaja actamila anco apitic macmescama quilaycmasquiscama, innoc moc apitic. 20 Altamjoc olhenic apquiltemaclha metnaja Jesucristo apmolhama. Am inyicje elmasac asoc actemaclha yoyam elmesic Dios. Apquilmasquic acvamlha asoc apancaoc somquic quilyicjamo. Am oltamjoc coo yoyam elpasmiclhac quellhip somquic quilyicjamo. 21 Colapvanquejec quellhip elyinamcoc uva yingmenic ayinyema Visqui ingac naysicsa apyinaycaoc quellhip ayinyema somquic quilyicjamo. Colapvanquejec quellhip eltovamcoc nintom ayinyema Visqui ingac naysicsa aptoycaoc quellhip ayinyema somquic quilyicjamo. 22 ¿Ningiltamjo ya nincoo ongilvinam Visqui ingac? ¿Ningilyimnatem ya nincoo, am elhno Visqui ingac? Paj.
Actemaclha mepqui singascama ontoc najan actemaclha ningasicjayo
23 Yitnec alhta apquillhanma quellhip: Evanquic ollanac aclhamoclhojo siltamjoclha ollana —alhta apquiltomjac. Actomjac coo silanya quellhip: Naso, ingvanqui inyicje. Cotnaja aclhamoclhojo altamila yoyam comoc ingvalhoc. Ingvanqui inyicje mepqui singilyascamalhma. Cotnaja aclhamoclhojo asoc acyimnatescama ingvalhoc. 24 Jave acvamlha yoyam ongillhenalhcojo inganco. Incaymalhquic ongilmiyovcasojo aclhanma ingvalhoc poc.
25 Apquilmec sat ancoc quellhip apitic, nocollhen nasa apquilvalhoc ayinyemaclha apitic. Eltovaoc sat aclhamoclhojo apitic. 26 Ayinyemaclha intomjac nic nat Dios appayvam actalhesomalhca: “Visqui ingac aptomja apanco as nalhpop najan aclhamoclhojo asoc as nalhpop” —nic nat intomjac. 27 Apquilanyacpec sat ancoc quellhip eltasomoc tingma pac metnaja Jesucristo apmolhama. Eltovaoc sat aclhamoclhojo nintom mepqui aclhanma apquilvalhoc ayinyemaclha nintom. 28 Aptomjac sat ancoc lhama ingyalhing: “Eyca as apitic ayinyema macmescama quilaycmasquiscama acyitsomalhca Dios” —sat etnejic. Noeltovaoc nasa quellhip ayinyema aplhanma ingyalhing. 29 Yoyam cotnajamejec apvalhoc ingyalhing. Am olhenac coo yoyam coltamjam apquilvalhoc quellhip.
Aptomjac sat ancoc ingyalhing seyanya coo: “¿Apvanqui ya enlhit eyicpilcojo sictemaclha mepqui selyascamalhma, ayinyema alhta actamjaycam apvalhoc? 30 Actimec sat ancoc gracias Dios ayinyema simquescama sictom, ¿apvanqui ya enlhit etipsam sicvisay ayinyema apvitay sictom?” —sat etnejic. 31 Actomjac coo silanya quellhip: Eltime sat mataa apquilayo Dios naysicsa aptoycaoc najan naysicsa apyinaycaoc najan naysicsa apquiltingyey moc asoc. 32 Eltamilsacpojo apanco nipyesicsa judíos najan nipyesicsa metnaja judíos najan nipyesicsa Dios apmolhama. 33 Eycaso sictemaclha sicyiplovquiscama. Altamjoc elyispac mataa enlhitaoc sictemaclha coo. Am olhenalhcoc ajanco coo. Inlhenquic mataa evalhoc enlhitaoc yoyam elvomsacpoc tap.