El canto de la sabiduría
1 «El oro y la plata
se sacan de las minas
y se limpian con fuego.
2 El hierro y el cobre
se sacan de la tierra
y se les quita la impureza.
3 Ya no hay para los mineros
lugar demasiado oscuro;
en los más lejanos rincones
buscan piedras preciosas;
4 con la ayuda de cuerdas,
bajan a profundos barrancos;
cavan largos túneles
donde nadie ha puesto el pie.
5 »En esas profundas minas,
donde el calor es insoportable,
se gana la vida el minero.
6 De las rocas saca zafiros,
y de entre el polvo saca oro.
7-8 Ningún león, ninguna fiera,
ha llegado a esos lugares;
¡ni siquiera la mirada del halcón
ha podido descubrirlos!
9 Los mineros golpean la dura roca
y dejan al descubierto
el corazón de las montañas;
10 abren túneles en las rocas,
y contemplan grandes tesoros;
11 llegan a donde nacen los ríos,
y entonces sacan a la luz
lo que había permanecido oculto.
12 »¿Dónde está la sabiduría?
¿Dónde puede encontrarse?
13 Nadie aprecia su valor
porque no pertenece a este mundo.
14 Tampoco se encuentra
en las profundidades del mar.
15-16 Su precio no puede pagarse
con todo el oro del mundo,
ni con plata, ni piedras preciosas.
17 Ni el oro ni el cristal,
ni las joyas más caras
se le pueden comparar,
18-19 ¡mucho menos el coral,
el jaspe y el topacio!
La sabiduría vale más que las joyas;
¡ni todo el oro del mundo
puede pagar su precio!
20 »Vuelvo, pues, a preguntar:
¿dónde está la sabiduría?
21 Ella se esconde del mundo,
y hasta de las aves del cielo.
22 Aunque la muerte destructora
dice conocerla,
23 solo Dios sabe dónde vive,
y cómo llegar hasta ella.
24 Dios ve los rincones más lejanos
y todo lo que hay debajo del cielo,
25-27 y mientras daba su fuerza al viento
y medía el agua de los mares
fijó su mirada en la sabiduría;
mientras establecía la época de lluvias
y la dirección de las tormentas,
decidió ponerla a prueba;
una vez que confirmó su gran valor,
le dio su aprobación.
28 Luego dijo a todo el mundo:
“Si ustedes me obedecen
y se apartan del mal,
habrán hallado la sabiduría”».
Actemaclha ningayoclha Dios
1 Yitnec maa ayinyemayaclha plata alyinmom, najan ayinyemayaclha oro alyinmom.
2 Tava apac hierro ayinyema congne lhopactic congno, cobre acyitna naysicsa mataymong.
3 Apsovjoc mataa enlhit apquitamsama asoc naysicsa yatescamalhma. Yoclhilhma mepqui apquileyvam enlhit apquilmetam malhic congno, tama acyivey apquilyiplaclho coning congne malhic.
4 Yoclhilhma mepqui apquileyvam enlhit apquilmetam malhic congno, tama acyivey apquilyiplaclho coning congne malhic.
5 Payjoc amyip apquimja trigo, congne malhic eyca apquilmaycam mataa talha.
6 Apquilvitac zafiros alyinmom naysicsa mataymong, najan oro alyinmom apquilvita.
7 Paj elvitac mocjam mama, paj colvitac mocjam yinic acyitnamaclha asoc acmamnave.
8 Am colvitac mocjam yamacmeyva najan asoc navjac as asoc acmamnave.
9 Apvanquic enlhit emetmoc inquilhe acyovoclhojo, malha apcaptama avjac aptomjac.
10 Malha mapa alhanaoc alyitsomalhca atamnic apquilmetam enlhit esovjam asoc acmamnave.
11 Apquilvitac maa actiyapmaclha yingmin vatsam, apquilvitac asoc colvitamalhca.
12 ¿Co laa ayinyema acyascamco ingvalhoc, najan ayinyema nintemaclha ningyascamco?
13 Paj coyitnac nipyesicsa enlhit as nalhpop, paj ongilyasamcoc acyanmongam, yoyam ongyinyoc ningilmam actemaclha ningyascamco.
14 Yitnec acpayvam yingmin océano: Paj coyitnac aso actemaclha ningyascamco. Yitnec acpayvam yingmin acvanyam: Paj colhnac así — intomjac maa.
15 Mongvanquejec ongyinyoc plata najan oro acyanmongam ningilmam acyascamco ingvalhoc.
16 Mongvanquejec ongyinyoc oro alyinmom, cornalina najan zafiro alyinmom.
17 Acmamnave anco, amcolhno oro najan memong anyi alyinmom, mongvanquejec ongilmoc.
18 Acmamnave anco actemaclha ningyascamco, am colhno coral, najan cristal, najan perlas alyinmom.
19 Acmamnave anco, am colhno crisólito co Etiopía, am colhno oro alyinmom.
20 ¿Co laa ayinyema acyascamco ingvalhoc, najan ayinyema actemaclha ningyascamco?
21 Paj colvitayac mataa asoc navjac, paj najan nata alimpay nitnoc anco.
22 Inlingalhquic inyicje amyaa — intomjac acpayvam ningitsepma najan singiltovascama.
23 Apyasamcoc Dios acyitnamaclha actemaclha ningyascamco, apyasamcoc actemaclha ningvitayclha maa.
24 Apvitac Dios aclhamoclhojo asoc as nalhpop, najan asoc aleyvam as nalhpop.
25 Aptimescasquic nic nat acyimnatem alhcajayam, najan nicjav'ayc yingmin acvanyam.
26 Apquillanac nic nat yipjopay najan acmamayaclha nalhit acnim najan yatepiyam.
27 Apvitac maa Dios actemaclha ningyascamco (acyascamco ingvalhoc). Apyipconquic nic nat Dios, apcanem nic nat acmamnave anco acyascamco ingvalhoc.
28 Aptomjac nic nat Dios apquilanya enlhit: Nintingyey Visqui ingac acvisay acyascamco ingvalhoc, ningyamasma nintemaclha acmasom acvisay ningyascamco inganco — nic nat aptomjac Dios.