El libro dictado por Jeremías
1 Cuando Joacín hijo de Josías tenía cuatro años de reinar en Judá, Dios me habló. Me dijo:
2 «Jeremías, ve y consigue unos pedazos de cuero. Quiero que escribas en ellos todo lo que te he dicho acerca de Israel, de Judá y de las otras naciones. Escribe todo lo que ha sucedido desde la época del rey Josías hasta hoy. 3 Tal vez los de Judá cambien su mala conducta cuando se enteren de los terribles castigos que pienso darles. Si lo hacen, yo les perdonaré sus horribles pecados».
4 Llamé entonces a Baruc hijo de Nerías, y le dicté todo lo que Dios me había dicho. Una vez que Baruc terminó de escribir, 5 le dije:
«Yo no puedo ir al templo de Dios, porque estoy preso. 6 Así que tendrás que ir tú. Irás el día que la gente hace ayuno, y leerás en voz alta todo lo que te he dictado. Son las palabras mismas de Dios. Asegúrate de que te escuchen todos los que viven en Jerusalén, y toda la gente que haya venido al templo desde las otras ciudades de Judá. 7 Tal vez se arrepientan y cambien de conducta cuando sepan que Dios está muy enojado con ellos, y que los ha amenazado».
8-10 Tal como se lo ordené, Baruc fue al templo y entró en el patio superior, que estaba a la entrada del Portón Nuevo. Allí había una sala, que era del secretario llamado Guemarías hijo de Safán. Desde aquella sala, Baruc leyó ante el pueblo todo lo que yo le había dictado.
Ese día se les pidió a todos los habitantes de Judá que ayunaran para honrar a Dios. En ese entonces Joacín hijo de Josías tenía cinco años y nueve meses de reinar en Judá.
11-13 Uno de los que escucharon a Baruc fue Miqueas, que era hijo de Guemarías y nieto de Safán. Y en cuanto Baruc terminó de leer, Miqueas bajó a la sala del secretario, en el palacio del rey, y les contó a los que allí estaban todo lo que había oído. Allí estaban reunidos el secretario Elisamá, Delaías, Elnatán, Guemarías y Sedequías, que eran jefes de Judá. 14 Al oír eso, todos ellos mandaron a decirle a Baruc que les llevara el libro que había leído. El encargado de llevarle el mensaje fue Jehudí hijo de Netanías, que era nieto de Selemías y bisnieto de Cusí. Baruc obedeció y fue a donde ellos estaban. 15 Los jefes lo invitaron a sentarse y le dijeron:
—Por favor, léenos lo que dice el libro.
Baruc les leyó el libro. 16-17 Cuando terminó de leer, los jefes se miraron unos a otros y, con mucho miedo, le dijeron:
—Esto tiene que saberlo el rey. Pero, dinos, ¿de dónde sacaste todo esto? ¿Acaso te lo dictó Jeremías?
18 Y Baruc les respondió:
—Así es. Jeremías me dictó todo lo que dice el libro, y yo fui quien lo escribió.
19 Entonces los jefes le dijeron:
—Pues tú y Jeremías van a tener que esconderse ahora mismo. ¡Y que nadie sepa dónde están escondidos!
20 Enseguida los jefes dejaron el libro en la sala del secretario Elisamá, y fueron a ver al rey para contarle todo lo que habían escuchado. 21 Entonces el rey mandó a Jehudí a buscar el libro. Cuando Jehudí volvió, le leyó el libro al rey y a todos los jefes que estaban con él. 22 Era el mes de Quislev, y hacía frío, así que el rey estaba en su casa de invierno, sentado junto a un calentador. 23 A medida que Jehudí leía tres o cuatro columnas, el rey las cortaba con una navaja y las arrojaba al fuego. Así lo hizo, hasta quemar todo el libro.
24 Mientras el rey y los jefes escuchaban las palabras escritas en el libro, no tuvieron miedo ni se mostraron arrepentidos. 25 Elnatán, Delaías y Guemarías le rogaban al rey que no quemara el libro, pero él, en vez de hacerles caso, 26 mandó que a mí y a Baruc nos metieran en la cárcel. Enseguida salieron a buscarnos su hijo Jerahmeel, Seraías hijo de Azriel, y Selemías hijo de Abdeel, pero Dios no permitió que nos encontraran.
27 Después de que el rey quemó todo el libro que yo le había dictado a Baruc, Dios me habló de nuevo. Me dijo:
28 «Jeremías, ve y consigue más pedazos de cuero, y vuelve a escribir en ellos todo lo que estaba escrito antes y que Joacín quemó. 29 Además, ve a hablar con Joacín, y dile de mi parte lo siguiente:
“Tú quemaste aquel libro, y te atreviste a reclamarle a Jeremías por haberlo escrito. Pero no dudes ni por un momento que el rey de Babilonia va a destruir este país, y va a acabar con todas las personas y con todos los animales que aquí viven. 30 Y quiero que sepas, Joacín, que ninguno de tus hijos llegará a ser rey de Judá. Tu cadáver no será enterrado, sino que quedará al aire libre, recibiendo el calor del día y el frío de la noche. 31 Yo castigaré tu pecado, el de tus hijos y el de tus sirvientes. Voy a mandar una desgracia contra ellos, y contra los que viven en Jerusalén y en Judá. ¡Y todo esto les pasará porque no me hicieron caso!”»
32 Yo fui y conseguí otros pedazos de cuero, y se los di al secretario Baruc, para que escribiera en ellos todo lo que yo le dictara. Y le dicté lo mismo que decía en el libro que el rey Joacín había quemado, aunque esta vez agregué muchas otras cosas.
Vaycajac actalhesamalhca Dios appayvam
1 Invocmec nic nat cuatro años aptimem apvisqui Joacim, Josías apquitca, nipyesicsa enlhitaoc Judá. Aptomjac nic nat Dios Apyimtalhnamo apcanya Jeremías: 2 Ilic sat vaycajac, italhos sat acyovoclhojo sicpayvam siclhanma apquilmolhama Israel, najan apquilmolhama Judá, najan metnaja apquiltemolhama. Altimnasquic siclhoc nat amyaa aptimem apvisqui Josías, acvaycmo as ningvamlha nac jay. 3 Altamjo inyicje elyanmongsic moc apquilvalhoc apquilmolhama Judá, apquillinga inlhojo acyimtalhnama, yoyam ongvapajacsic nipyesicsa. Elvatsamcoc sat apquiltemaclha apancaoc acmasom, ongvasicjiclhojoc sat mocjam, omascocsic sat apquilsilhnanomap apanco — alhta aptomjac Dios — nic nat aptomjac Jeremías.
4 Apcanyacpec nic nat Baruc, Nerías apquitca, etalhocsic vaycajac acyovoclhojo appayvam ayinyema Dios Apyimtalhnamo, apquiltimnascama profeta Jeremías. 5 Aptomjac nic nat Jeremías apcanya Baruc: Quip ilanojo, movanquejec coo otalhningvoclha Dios tingma pac apponquinomap. 6 Italhningvoclha sat lhip secaseclha. Ilyipsit sat lhip vaycajac aptalhescama alhta lhip naysicsa siltimnascama, yavamlha etalhocsic. Elaylhojoc sat Dios appayvam apyovoclhojo apquilmolhama Judá apcanayclha tingma apponquinomap. 7 Altamjo inyicje elyanmongsic moc apquilvalhoc, alvatsamcoc apquiltemaclha apancaoc acmasom. Avanjec sat cotnejic aplom pac Dios Apyimtalhnamo, ellingamcojoc sat acyanmongayclha apquiltemaclha apancaoc — nic nat aptomjac profeta. 8 Apyiplovcasquic nic nat Baruc actemaclha apcanama profeta Jeremías. Apmiyaclhec nic nat tingma apponquinomap. Apquilyipsatquic nic nat vaycajac actalhesamalhca Dios appayvam.
9 Invocmec nic nat nueve piltin najan cinco años aptimem apvisqui Joacim, Josías apquitca, nipyesicsa apquilmolhama Judá. Apcaneclhec nic nat co Jerusalén najan apquilinyema poc tingma apquilvanyam, yoyam elaylhojo Dios appayvam mepqui aptoycaoc. 10 Apquiningvocmec nic nat Baruc tingma apponquinomap napocja, payjoc atong acvisay Puerta Nueva. Yitnec maa aplhancoc cronista apmopvan aptalhesaycaoc apvisay Gemarías, Safán apquitca. Apquilyipsatquic nic nat napatavo enlhitaoc vaycajac macnatalhescama Jeremías appayvam.
Vaycajac alyipsatomalhca
11 Apnec nic nat Micaías, Gemarías apquitca, Safán aptavin. Aplingac nic nat amyaa ayinyema Dios, apquilyipsatem Baruc. 12 Apmiyaclhec nic nat apvisqui tingma pac, aplhancoc cronista apmopvan aptalhesaycaoc. Apvitac nic nat apcanayclha ningayo apquilyimtalhnamo: cronista Elisama, najan Delaía, Semaías apquitca; najan Elnatán, Acbor apquitca; najan Gemarías, Safán apquitca; najan Sedequías, Hananías apquitca; najan poc enlhit ningayo. 13 Apquiltimnasquic nic nat Micaías amyaa aplingay apquilyipsatem vaycajac Baruc napatavo enlhitaoc. 14 Innec nic nat ayapajasa Jehudí, Netanías apquitca, Selemías aptavin, Cusi aptavin apquitca. Apmiyaclhec nic nat Jehudí apnaclha Baruc, aptomja apcanya esantimquisic vaycajac apnamcaclha ningayo. Apsantimcasquic nic nat vaycajac Baruc.
15 Apquiltomjac nic nat apquilanya: —Ilha siclho, ilyipsit sat vaycajac actalhesamalhca — nic nat apquiltomjac.
Apquilyipsatquic nic nat Baruc. 16 Intiyacmec nic nat apquilvalhoc apquiljalhno amyaa. Apquilpamejitsacpec nic nat: —Onlingacsic sat amyaa apvisqui rey — nic nat apquiltomjac.
17 Apquiltomjac nic nat apquilanya Baruc: —Jingiltimnas sat actemaclha aptalhescama lhip as vaycajac — nic nat apquiltomjac.
18 Apcatingmavoc nic nat Baruc: —Eltimnasquic coo Jeremías, yavamlha otalhocsic. Sicmaycam coo ayingmenic tinta sictalhesa vaycajac — nic nat aptomjac.
19 Apquiltomjac nic nat apquilanya Baruc: —Incaymalhquic lhip najan Jeremías elyilhacpojo apquilyilhanmeycam. Melyasamquejec sat enlhit apquilquitamsama — nic nat apquiltomjac.
Apvisqui aptovascama vaycajac
20 Apquilantipquic nic nat ningayo aplhancoc Elisama cronista apmopvan aptalhosaycaoc. Apquilmiyaclhec nic nat apnaclha apvisqui rey, yoyam eliltimnacsic amyaa. 21 Apcanyacpec nic nat Jehudí esantimquisic vaycajac acyitna aplhancoc cronista Elisama. Apsantimcasquic nic nat. Apquilyipsatquic nic nat Jehudí napatavo apvisqui rey najan apquillhalhmaa. 22 Apvocmec nic nat nueve piltin, piyam nic nat aptomjac. Apnaclhec nic nat apvisqui rey nicja talha congne tingma. 23 Apquilyipsatquic nic nat Jehudí vaycajac moclhama ava. Appenasquic nic nat mataa apquilyipsatem tres najan cuatro ava, yiplovcoc nic nat apmaycam sovo pac apvisqui rey. Apyatemenquic nic nat mataa ava alyipsatomalhca, apquilhacja naysicsa talha yoyam colmetic. Apsovjoc nic nat apquilhacjam talha acyovoclhojo vaycajac actalhesamalhca. 24 Am nic nat ingyacac apvisqui rey najan apquillhalhmaa apquiljalhenmo vaycajac alyipsatomalhca. Am nic nat comac apquilvalhoc. 25 Apmiyovquic nic nat colhic alvatna talha apvisay Elnatán, Delaía najan Gemarías. Am nic nat ingyajalhnoc apvisqui rey. 26 Yitnec nic nat apcanama apvisqui rey, emacpoc profeta Jeremías najan secretario Baruc. Apquilapajasacpec nic nat apvisqui apquitca Jerameel, najan Seraías, Azriel apquitca, najan Selemías, Abdeel apquitca, elsovjam profeta. Am nic nat elvitac, ayinyema apyilhasquiscama Dios Apyimtalhnamo.
Moc vaycajac actalhesamalhca
27 Appenasquic nic nat apquilvatnama talha apvisqui rey. Inmetquic nic nat vaycajac profeta Jeremías appayvam aptalhescama Baruc. Aptomjac nic nat Dios Apyimtalhnamo apcanya Jermías: 28 Ilic sat moc vaycajac. Ingyane sat colhic actalhesa acyovoclhojo appayvam, acno alhta actalhesamalhca vaycajac siclhoc alhta. Apquilvatnec alhta inyicje talha apvisqui rey Joacim. 29 Itne sat lhip ingyanic apvisqui: Eycaso apayvam ayinyema Dios Apyimtalhnamo: Lhip alhta apquilvatnama talha vaycajac. Aptanovquic alhta lhip aptalhescama profeta Jeremías: Evac sat apvisqui co Babilonia, enatovacsic sat yoclhilhma ayinyema apquilimpocjay. Melaymacpejec sat enlhit najan apnatoscama — alhta aptomjac Dios — sat itne ingyanic lhip. 30 Tasi, ingyeylhojo sicpayvam sicvisay Dios, apcanyacpo lhip Joacim apvisqui rey nipyesicsa enlhitaoc Judá: Melhejec sat mataa lhip aptovana netin apvisqui aptajanem David. Eytic sat lhip apjapac naysicsa acmajat acnim, najan acmatsamangyi alhtaa. 31 Oyanmongsiclhac sat lhip aptemaclha apanco, najan apquiltemaclha apancaoc lhip aptovana, najan apquiltemaclha apancaoc apquillhalhmaa apquilyimtalhnamo. Ellingamcojoc sat acyimtalhnama quellhip, najan co Jerusalén, najan apquilmolhama Judá. siclhanma alhta siclho, yoyam ellingamcojo, am eyca elyiplovcasac siclhanma — alhta aptomjac Dios Apyimtalhnamo.
32 Apmec nic nat moc vaycajac Jeremías, yoyam etalhocsic Baruc secretario, acyovoclhojo appayvam Jeremías. Acno ilhnic nat actalhesamalhca vaycajac apquilvatnama talha apvisqui Joacim. Apyipitcasquic nic nat mocjam appayvam Jeremías, mactalhescama as vaycajac.