Absalón quiere ser rey
1 Tiempo después, Absalón andaba en un carro jalado por caballos; lo acompañaban cincuenta guardaespaldas. 2 Todos los días se levantaba muy temprano y se paraba a un lado del camino, a la entrada de la ciudad. Si alguien iba a ver al rey para arreglar sus problemas, Absalón lo llamaba y le preguntaba de dónde venía. En cuanto aquel le decía de qué tribu era, 3 Absalón le aseguraba:
—Lo que pides es muy justo, pero el rey no tiene a nadie que atienda estos asuntos. 4 Si yo gobernara este país, los atendería y les haría justicia.
5 Además, a los que se acercaban a saludarlo y se inclinaban ante él, Absalón los levantaba, los abrazaba y los besaba. 6 Y así lo hacía con todos los que iban a ver al rey. De esa manera, fue ganándose a la gente.
7-8 Así pasaron cuatro años. Un día, Absalón le dijo al rey:
—Cuando yo vivía en Guesur, le prometí a Dios que si él me permitía volver a Jerusalén, yo iría a Hebrón para adorarlo. Yo te ruego que me dejes ir allá para cumplir mi promesa.
9-11 El rey le dijo que podía irse tranquilo, y Absalón se fue acompañado de doscientos hombres. Pero ninguno de ellos conocía los planes de Absalón. Desde Hebrón mandó a decir a todas las tribus de Israel: «Cuando oigan sonar la trompeta, griten: “¡Absalón ha sido coronado rey en Hebrón!”»
12 Mientras Absalón presentaba sus ofrendas a Dios, mandó llamar a Ahitófel, que era uno de los consejeros de David y vivía en la ciudad de Guiló. Mientras tanto, cada día era más la gente que se unía a Absalón, de modo que la rebelión contra David fue cobrando fuerza.
David huye de Jerusalén
13 Un mensajero fue a decirle a David: «Absalón se está ganando la simpatía de todos los israelitas, y ahora ellos lo apoyan».
14 Entonces David le dijo a todos los asistentes y consejeros que estaban con él en Jerusalén:
—Vámonos de aquí, pues de lo contrario ya no podremos escapar. En cualquier momento Absalón va a atacar la ciudad, y nos matará.
15 Sus asistentes le dijeron:
—Nosotros estamos a las órdenes de Su Majestad.
16-17 El rey David huyó con su familia y toda su gente. Solo dejó en su palacio a diez de sus mujeres. Al salir de la ciudad, se detuvieron en la última casa. Los asistentes de David se pusieron a su lado, y toda la gente marchó delante de David. 18 Primero pasaron los quereteos, seguidos de los peleteos y de seiscientos geteos. Todos estos soldados filisteos habían seguido a David desde Gat.
19-20 Entonces David le dijo a Itai de Gat:
—¿Y tú, por qué vienes con nosotros? Regrésate con tu familia a vivir con el nuevo rey. Hace poco que estás entre nosotros, y tú mismo eres extranjero, así que no te harán ningún daño. No puedo permitir que andes como yo, huyendo de un lado a otro. Anda, regresa, ¡y que Dios te ayude y te acompañe!
21 Pero Itai le contestó:
—Juro por Dios y por la vida de Su Majestad, que a donde usted vaya iré yo. Aunque me cueste la vida, yo estoy al servicio de Su Majestad.
22 Al oír esto, David dejó que los acompañara. 23-30 Cruzó entonces con toda su gente el arroyo de Cedrón, y comenzaron a subir por el Monte de los Olivos. Todos ellos iban llorando, y con la cabeza cubierta y descalzos.
Estaban por salir de Jerusalén cuando llegaron Abiatar y Sadoc con todos sus ayudantes, y estos llevaban el cofre del pacto de Dios. Los ayudantes pusieron el cofre junto a Abiatar, hasta que pasó toda la gente. Entonces el rey le dijo a Sadoc:
«Lleva el cofre de vuelta a la ciudad. Si Dios me tiene compasión, volveré a ver su cofre. Eso tú debes saberlo, pues eres profeta. Pero si no es así, que sea lo que Dios quiera. Tú y tu hijo Ahimaas pueden regresar a Jerusalén en paz, junto con Abiatar y su hijo Jonatán. En cuanto a mí, andaré por los caminos del desierto. Allí podrás hacerme llegar cualquier mensaje».
Entonces Sadoc y Abiatar, y los ayudantes que llevaban el cofre de Dios, regresaron a Jerusalén y se quedaron allí. Por su parte, David y su gente se fueron al desierto. En el camino, quienes los veían se ponían a llorar a gritos.
31 Más tarde, David supo que Ahitófel se había unido al grupo de traidores que andaban con Absalón. Entonces dijo: «Dios mío, te ruego que eches a perder los planes de Ahitófel».
32 Cuando llegaron a la parte alta del cerro, que era donde se rendía culto a Dios, Husai el arquita fue a ver a David. Iba con la ropa toda rota, y se había echado polvo en la cabeza para demostrar su tristeza. 33 Al verlo, David dijo:
«Si te unes a mí, me vas a complicar la vida. 34 Mejor regresa a Jerusalén y ponte a las órdenes de Absalón, como antes te pusiste a las mías. Así echarás a perder los planes de Ahitófel. 35-36 Además, en Jerusalén contarás con la ayuda de los sacerdotes Sadoc y Abiatar, y de sus hijos Ahimaas y Jonatán. Cuéntales a ellos todo lo que oigas en el palacio, para que ellos me lo hagan saber».
37 Así fue como Husai, el amigo de David, regresó a Jerusalén y llegó en el momento en que Absalón entraba a la ciudad.
Aptemaclha apquinmelhaycam Absalón
1 Nalhit acnim nic nat intomjac. Aptingyac nic nat Absalón etnejic apanco carro apquilyinyovascama nolhing. Apquilyacyesquic nic nat cincuenta enlhit singilpilhtetemo guardia. 2 Aplhaticjac nic nat mataa alhtooc anco Absalón. Apnaclhec nic nat payjoc tingma apatong. Appayvasquic nic nat mataa, apvita inlhojo enlhit acyitna amyaa, yoyam epeyvescasiclha apvisqui David.
—¿Co la apquinyema lhip? — nic nat aptomjac mataa Absalón.
—Ayinyictac coo enaymacoc apquilmolhama Israel — nic nat aptomjac apcatingmavo.
3 Aptomjac nic nat mataa Absalón apcanya: —Payjoc aplhanma lhip, metnaja apmapsom. Am elhnac enlhit apnaclha apvisqui, yoyam ingyeylhojo lhip appayvam. 4 Inlhenquic mataa evalhoc otnejic coo sicyicpilquemo apyovoclhojo enlhitaoc. Evanquic coo opeyvescasiclha mataa amyaa apquiltemaclha apancaoc enlhitaoc — nic nat aptomjac Absalón. 5 Pilapcasquic nic nat mataa apvita enlhit apquilhyam. Appeyvasquic nic nat apmic, appatjeta najan appitsisa apmalhimpenic. 6 Eycaso aptemaclha apanco ilhnic nat Absalón, apvita inlhojo enlhit aptingyey apvisqui, yoyam epamijitsic. Aptemaclha ilhnic nat Absalón appayesayclha apquilvalhoc enlhitaoc, eltimjic apnaymacoc israelitas.
7 Invocmec nic nat cuatro años. Aptomjac nic nat Absalón apcanya David: —Lhip visqui ingac. ¿Evanqui ya omyaclhac tingma Hebrón? Olanac sat macmescama Dios acno siclhanma mepqui sicyeycajascaoc. 8 Coo sicvisay silancam lhip. Acnec alhta payjoc Gesur yoclhilhma Siria. Aclhenquic alhta napato Dios mepqui sicyeycajascaoc, olanac sat macmescama Dios tingma Hebrón, sicvita inlhojo tingma ajac Jerusalén — nic nat aptomjac Absalón.
9 —Tasi, momyovejec coo — nic nat aptomjac apvisqui.
Apmiyaclhec nic nat tingma Hebrón Absalón. 10 Apquilapajasquic nic nat soycam amyaa Absalón, elpayecsic amyaa: Apquillingac sat ancoc apquilpayvascama trompeta, elpalhamam sat quellhip: Absalón nac visqui ingac apjalhnancoc natingma Hebrón — sat eltime — nic nat intomjac amyaa. 11 Apquilanyacpec nic nat doscientos apquillhalhmaa co Jerusalén. Am nic nat elyasamcoc yavamlha cotnejic tingma Hebrón. 12 Apquillanac nic nat asoc macmescama Dios Absalón. Apcanyacpec nic nat Ahitofel, tingma pac Gilo, etnejic aplhalhma. Apvisqui David apcasinancama ilhnic nat Ahitofel. Inyangvocmec nic nat apcanayclha apquillhalhmaa Absalón, yoyam elinmelham apvisqui rey.
Apquinyem apvisqui David, apyamasma Jerusalén
13 Aplingac nic nat amyaa apvisqui David apquiltemaclha enlhitaoc israelitas eltimesquisic apvisqui rey Absalón.
14 Aptomjac nic nat David apquilanya apquillhalhmaa apquilyimtalhnamo tingma Jerusalén: —Ongilinyejic sat quilhvo nac jay. Ongilavojoc sat Absalón. ¡Noc, ongilpecjicsojo! Ongilyintamalhca sat ningyinyem. Ongilavojoc sat eticyo apyovoclhojo tingma Jerusalén — nic nat aptomjac apvisqui.
15 Apquilatingmavoc nic nat apquillhalhmaa: —Lhip visqui ingac. Jingilane sat lhip yavamlha ontimjic — nic nat apquiltomjac.
16 Apyinyovquic nic nat tingma apvanyam apvisqui David najan apyovoclhojo apquillhalhmaa apquiltimesaycam tingma pac. Diez nic nat quilvanaa moc apnatamcaa David. Inquilanyalhquic nic nat colhnam, coltamilsic apvisqui tingma pac. 17 Apquilvoclhec nic nat nipva tingma apyovoclhojo apquillhalhmaa. 18 Apcanaycamó lhama apvisqui David nic nat apyovoclhojo apquilyimtalhnamo. Apquilyeycac nic nat apquinmamcaclha David najan apyovoclhojo guardia apquiltamilquiscama apvisqui, apquilvisay cereteos najan peleteos. Najan maa seiscientos apquillhalhmaa apquilinyema tingma Gat.
19 Apvitac nic nat apvisqui David lhama enlhit co Gat, apvisay Itai. Aptomjac nic nat apcanya: —¿So actomja yi ninlhalhma nac lhip? Itajojo sat tingma apvanyam, epasmoc sat apvisqui apjalhnancoc. Enlhit apmomap siclhoc nat lhip, metnaja nintemolhama. 20 Apvoctac lhip acnim alhta ningyesicsa. Movanquejec ongvanic lhip etnejic ninlhalhma nincoo. Paj oyasamcoc coo acpayjoclha ningyinyem. Itajojo sat lhip, inaliclha sat apquillhalhmaa. Epasmoc sat mataa lhip Dios — nic nat aptomjac apvisqui.
21 Apcatingmavoc nic nat Itai: —Olhenic sat napato Dios najan napato lhip, mepqui sicyeycajascaoc: Sicvisay silancam lhip. Moyinyovejec sat mataa lhip visqui ingac acvaycmo sicmatnam — nic nat aptomjac Itai.
22 —Tasi, itne sat aplhalhma lhip — nic nat aptomjac apvisqui David.
Aplhalhma ilhnic nat Itai najan apyovoclhojo apnaymacoc. 23 Apyapcalhquic nic nat lhalhma anco. Apquilmilanquic nic nat alvata Cedrón. Najan maa apvisqui rey. Apquilmiyaclhec nic nat apyovoclhojo enlhitaoc amay yoclhilhma actamopeycaoc. 24 Apnec nic nat sacerdote Sadoc najan apyovoclhojo levitas apquilsoycam yamit aysicsic acyitnamaclha Dios appayvam. Apquilpiquinquic nic nat apnaclha Abiatar. Apsovjacpoc nic nat enlhitaoc apquilantiyapma tingma apvanyam.
25 Aptomjac nic nat apvisqui apcanya Sadoc: —Eltajicsojo sat mocjam yamit aysicsic. Apquiltamjoc sat ancoc Dios ovotac sat mocjam. Otac sat mocjam tingma apponquinomap acyitnamaclha yamit aysicsic. 26 Am sat ancoc colcac apvalhoc Dios, jeyanic sat yavamlha otnejic — nic nat aptomjac apvisqui.
27 Aptomjac nic nat apvisqui apcanya sacerdote Sadoc: —Quip ilanojo. Itajojo sat lhip tingma apvanyam najan Abiatar najan apcanit apquitquic. Lhip aplhalhma apquitca Ahimaas, najan Abiatar aplhalhma apquitca Jonatán. 28 Olhic sat mocjam coo nalhit yoclhilhma actamopeycaoc, olaylhic sat amyaa ayinyema quellhip — nic nat aptomjac apvisqui.
29 Apquilsaclhec nic nat yamit aysicsic acyitnamaclha Dios appayvam tingma Jerusalén. Apquillhalhma alhta sacerdote Sadoc najan Abiatar, elhnam sat maa. 30 Apquinamtec nic nat apvisqui David inquilhe Olivos. Mepqui ilhnic nat tiyayipeoc, apquiliclhangvec nic nat naysicsa aplhingam. Apcalasquic nic nat apcatic ayinyema acmayovsa apvalhoc. Najan apyovoclhojo apquillhalhmaa apquilalasa apcatic naysicsa apyapcalhem. 31 Aplingac nic nat David aptemaclha apquilvatescama Ahitofel. Appalhavocmec nic nat apquillhalhmaa Absalón. Aptomjac nic nat apquilmalhnancama David: Dios Apyimtalhnamo, ingyinmelham sat lhip aptemaclha apanco Ahitofel — nic nat aptomjac David.
32 Apmiyaclhec nic nat netin inquilhe David, payjoc apquilmalhnancamaclha Dios. Apvitac nic nat apquilamyilhamco Husai, apquilmolhama arquitas. Apava apyaptomap nic nat Husai najan lhopactic apyitsicsic.
33 Aptomjac nic nat David apcanya Husai: —Aptimec sat ancoc lhip siclhalhma coo, coyimtilhojoc sat sictiyascam. 34 Itajojo sat tingma Jerusalén. Itne sat ingyanic Absalón: Lhip visqui ingac. Sicvisay silancam lhip, acno siclhoc alhta silancam apnaclha apyap David — sat itne ingyanic. Etnejic sat lhip apquinmelhaycam Ahitofel, aptomjayclho cotnaja ingmoc. 35 Apnec maa sacerdote Sadoc najan Abiatar. Iltimnasiclha maa moclhama amyaa aplingay lhip apvisqui rey tingma pac. 36 Apnam maa apquitquic Ahimaas najan Jonatán. Jeltimnasquitac sat mataa amyaa, aclingalhco inlhojo natingma.
37 Apmiyaclhec nic nat tingma Jerusalén Husai, David aptimem poc. Apvitac nic nat maa apquilhyam apvisqui Absalón najan apyovoclhojo apquillhalhmaa.