Los hermanos de Jesús no creían en él
1 Tiempo después, Jesús recorrió la región de Galilea. No quería ir a Judea porque los jefes judíos lo buscaban para matarlo. 2 Como se acercaban los días de la fiesta judía de las enramadas, 3 sus hermanos le dijeron:

—Debes ir a Judea, para que tus seguidores puedan ver las grandes obras que haces. 4 Cuando uno quiere que todos lo conozcan, no hace nada en secreto. ¡Deja que todo el mundo sepa lo que haces!

5 Dijeron eso porque ni siquiera ellos le creían. 6 Pero Jesús les respondió:

—Aún no ha llegado el momento de que todos sepan que soy el Hijo de Dios. Para ustedes, cualquier hora es buena. 7 La gente de este mundo no los odia a ustedes. Pero a mí me odia porque les digo que su conducta es mala. 8 Vayan ustedes a la fiesta; yo no iré, porque todavía no ha llegado el momento de que todos sepan quién soy yo.

9 Después de decir esto, Jesús se quedó en Galilea.
Jesús en la fiesta de las enramadas
10 Después de que se fueron sus hermanos, Jesús fue en secreto a la fiesta, sin decírselo a nadie.
11 Durante la fiesta, los jefes judíos buscaban a Jesús, y decían: «¿Dónde estará ese hombre?»
12 La gente hablaba mucho de él, y algunos decían: «Jesús es un buen hombre». Pero otros decían: «De bueno no tiene nada; es un embustero.»
13 Todos hablaban de él en secreto, porque tenían miedo de los jefes judíos.
14 Durante la fiesta, Jesús entró en el templo y empezó a enseñar. 15 Los jefes judíos estaban asombrados, y decían entre ellos: «¿Cómo es que este sabe tantas cosas, si nunca ha estudiado?»
16 Jesús les contestó:

—Yo no invento lo que enseño. Dios me envió y me ha dicho lo que debo enseñar. 17 Si alguien quiere obedecer a Dios, podrá saber si yo enseño lo que Dios ordena, o si hablo por mi propia cuenta. 18 Quien habla por su propia cuenta solo quiere que la gente lo admire. Pero yo solo deseo que mi Padre, que me envió, reciba el honor que le corresponde; por eso siempre digo la verdad. 19 Moisés les dio a ustedes la ley y, sin embargo, ninguno la obedece. ¿Por qué quieren matarme?

20 La gente le contestó:

—¡Estás loco! ¿Quién quiere matarte?

21 Jesús les dijo:

—Todos ustedes se admiran por un solo milagro que hice. 22 Moisés les mandó practicar la ceremonia de la circuncisión, y ustedes la practican aunque caiga en sábado. Esa orden no viene del tiempo de Moisés, sino de antes, cuando aún vivían Abraham, Isaac y Jacob. 23 Entonces, si para obedecer la ley de Moisés ustedes circuncidan a un niño, aunque sea en sábado, ¿por qué se enojan conmigo por haber sanado a un hombre en sábado? 24 No digan que algo está mal solo porque así les parece. Antes de afirmar algo, deben estar seguros de que así es.
¿Quién es Jesús?
25 Algunos de los que vivían en Jerusalén empezaron a preguntar:

«¿No es este al que andan buscando para matarlo? 26 Pues ahí está, hablando con la gente; ¡y nadie le dice nada! ¿No será que nuestros gobernantes creen de verdad que él es el Mesías? 27 Pero ¡no puede ser! Porque, cuando venga el Mesías, nadie sabrá de dónde viene; en cambio, nosotros sabemos de dónde viene este hombre.»

28 Jesús estaba enseñando en el templo, y dijo con voz fuerte:

«En realidad, ustedes no saben quién soy yo, ni de dónde vengo. Yo no he venido por mi propia cuenta. He sido enviado por alguien en quien se puede confiar, y a quien ustedes no conocen. 29 Yo sí lo conozco, pues vengo de él, y él es quien me envió.»

30 Algunos hombres de Jerusalén quisieron arrestar a Jesús, pero no pudieron, pues todavía no había llegado el momento de que todos supieran quién era. 31 Sin embargo, muchos creyeron en él, y decían: «Ni el Mesías podría hacer los milagros que hace este hombre.»
Los fariseos quieren arrestar a Jesús
32 Los fariseos oyeron lo que la gente decía. Entonces ellos y los sacerdotes principales enviaron a unos guardias del templo para que arrestaran a Jesús. 33 Pero Jesús dijo: «Estaré con ustedes sólo un poco más de tiempo. Luego volveré a donde está el que me envió. 34 Ustedes me buscarán, pero no me encontrarán, porque no pueden ir a donde yo voy.»
35 Los jefes judíos comenzaron a preguntarse entre ellos:

«¿Y a dónde podrá ir, que no podamos encontrarlo? ¿Acaso piensa ir a vivir entre los judíos de otros países, y enseñar también a los que no son judíos? 36 ¿Qué quiere decir con eso de que: “Me buscarán, pero no me encontrarán, porque no pueden ir a donde yo voy?”»
Ríos de agua viva
37 El último día de la fiesta de las enramadas era el más importante. Ese día, Jesús se puso en pie y dijo con voz fuerte: «El que tenga sed, venga a mí. 38 Ríos de agua viva brotarán del corazón de los que creen en mí. Así lo dice la Biblia
39 Al decir esto, Jesús estaba hablando del Espíritu de Dios, que recibirían los que creyeran en él. Porque mientras Jesús no muriera y resucitara, el Espíritu no se haría presente.
¿Realmente quién es Jesús?
40 Cuando algunos de los que estaban allí oyeron esto, dijeron: «De veras que este hombre es el profeta que Dios nos iba a enviar.» 41 Otros decían: «Este hombre es el Mesías». Y aun otros decían: «El Mesías no puede venir de la región de Galilea. 42 La Biblia dice que el Mesías debe ser de la misma familia del rey David, y que nacerá en Belén, el pueblo de donde era David.» 43 Así que nadie se ponía de acuerdo acerca de quién era Jesús. 44 Y aunque no faltaba quien quería llevárselo a la cárcel, nadie se atrevía a tocarlo.
Los jefes judíos no creían en Jesús
45 Los guardias del templo regresaron a donde estaban los sacerdotes principales y los fariseos, quienes les preguntaron:

—¿Por qué no trajeron a Jesús?

46 Los guardias contestaron:

—¡Nunca ha hablado nadie como lo hace ese hombre!

47 Los fariseos les dijeron:

—¿También ustedes se han dejado engañar? 48 ¿Acaso ha creído en él alguno de nuestros jefes, o alguno de los fariseos? 49 Los que creen en él no conocen la ley de Moisés, y por eso Dios los castigará.

50 Allí estaba Nicodemo, el fariseo que una noche fue a ver a Jesús, y les dijo:

51 —Según nuestras leyes, no podemos condenar a nadie sin antes escucharlo.

52 Ellos le respondieron:

—¿También tú crees que de Galilea puede salir algo bueno? Estudia la Biblia y verás que de allá no ha venido ningún profeta.

53 Después de esto, cada quien se fue a su casa.
Apquilyasquiyam Jesús apquilyalhinga
1 Natamin alhta as asoc aplhinga Jesús. Aptiyasam alhta yoclhilhma Galilea. Am alhta eltamjoc elhic mocjam yoclhilhma Judea. Ayinyemaclha judíos alhta apquililtamjoc elajic Jesús. 2 Camquitvocmec alhta judíos caya apancaoc las chozas, ningiltimem nincoo jamilh apancaoc. 3 Apquiltomjac alhta apquilyalhinga apquilanya Jesús:
—Ingyimpeclha mocjam. Iyas sat yoclhilhma Judea. Apnam maa lhip apquiltamsoycaoc, yoyam elvitac actemaclha lhip aptamjaycam. 4 Apquiltomjac sat ancoc enlhit etnejic apyimtalhnamo, copvanquejec eyilhasquisojo actemaclha aptamjaycam. Apvanquic sat ancoc lhip ellanac as asoc, ilhicmosacpojo apanco nipyesicsa enlhitaoc lhalhma anco —alhta apquiltomjac.
5 Alhta ayinyemaclha apquilyascacmo mocjam apquilyalhinga. 6 Aptomjac alhta Jesús apquilanya apquilyalhinga:
—Am covocmoc acnim, yoyam olhicmosalhcojo. Apvancaac quellhip ellhicmosacpojo mataa. 7 Am eltanovacpoc mocjam quellhip nipyesicsa enlhitaoc lhalhma anco. Coo eyca actanovalhcac, ayinyemaclha aclingasquic coo apquiltemaclha almasomcaa enlhit lhalhma anco. 8 Elyas sat quellhip caya. Moyacseje mocjam coo. Am covocmoc mocjam acnim, yoyam olhicmosalhcojo —alhta aptomjac.
9 Natamin apquiltimnascama as asoc apnaclho mocjam yoclhilhma Galilea.
Jesús nipyesicsa caya ningiltimem jamilh apancaoc
10 Lhama alhta apquilvonquepa apquilyalhinga. Apquilimjamquic alhta Jesús apyasa caya. Am alhta apalhaveclha apnaymacoc. Apyilhacpoc alhta apvoclho nipyesicsa caya. 11 Apquitamacpec alhta Jesús maa. Judíos alhta apquilquitamac. Apquiltomjac alhta apquilanya:
—¿Co laa apnaclha as enlhit? —alhta apquiltomjac.
12 Apquilmalyevasacpec alhta aplhamoclhojo enlhitaoc. Jesús alhta aplhenacpoc. Apquiltomjac alhta napocja enlhit: “Am inyicje etamilac maa, apquilyinimsam mataa enlhitaoc” —alhta apquiltomjac.
13 Am alhta elhenacpoc napato. Judíos alhta apquilacpoc.
14 Nipyesicsa caya alhta apvoclho tingma apponquinomap Jesús. Apquillhicmosquic alhta enlhitaoc. 15 Pilapcasquic alhta judíos apquillinga apquiltimnaycam. Apquilpamejitsacpec alhta:
—¿Jalhco ayinyema apyascamco Dios appayvam as enlhit? Mepqui mallhicmoscama alhta vaycajac —alhta apquiltomjac.
16 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Jave sillhicmoscama ajanco, eyca ayinyema coo Tata aptomja seyapajascama. 17 Apquiltamjoc sat ancoc enlhit eyiplovcasojo apmayjayoclha Ingyapam, metnatsejec sat sellhicmoscama. Naso nac ayinyema Dios Ingyapam, jave ayinyema sillhicmoscama ajanco. 18 Apquiltamjoc mataa ingyajacpojo enlhit aptomja apquillhicmoscama ayinyema apvalhoc apanco. Coo eyca mataa ongvavojo coo Tata aptomja seyapajascama. Nasoc anco siclhanma, am coyitnac evalhoc actemaclha sicyinimquiscama.
19 ‘Apquilmesacpec quellhip singanamaclha Dios. Moisés nic nat apquilmescama. Am eyca elyiplovcasac quellhip singanamaclha Dios. ¿Soctomja apquililtamjo nac jelajic? —alhta aptomjac Jesús.
20 Apquilatingmavoc alhta enlhitaoc:
—Meyascamcolhma nac lhip. Am ongiltamjoc ongilajic lhip —alhta apquiltomjac.
21 Aptomjac alhta Jesús apquilanya enlhitaoc:
—Pilapcasquic alhta quellhip apquilvita lhama anco asoc sillanay acnim ningnayclha. 22 Moisés nic nat ayinyema apcanama, yoyam collanalhca asoc monquinatquiscama ingyimpejic. Jave ayinyema apcanama Moisés, eyca ayinyema ilhnic nat ningilyeyjamcaa. Apquillanac quellhip asoc monquinatquiscama apyimpejic sicaa acnim ningnayclha. 23 Apquilyiplovcasquic quellhip singanamaclha Moisés. Apquillanac quellhip asoc monquinatquiscama apyimpejic acnim ningnayclha. ¿Soctomja seltanovasquisa nac sictamilquisquiyam enlhit acnim ningnayclha? 24 Noelyiplovcasojo nasa apquilvalhoc actemaclha apquilyipilquemo poc. Elpeyvacsojo siclho actemaclha apquilyascamco naysicsa apquilyicpilquemo —alhta aptomjac.
Aplhanma Jesús apquinyemayaclha siclhoc anco
25 Apnam alhta enlhit apquilinyema tingma Jerusalén. Apquilpamejitsacpec alhta:
—¿Jave ya enlhit apquitamacpo, yoyam alhta ematong? —alhta apquiltomjac. 26 Quip elanojo, am eyilhacpoc apquiltimnamcaa as enlhit. Paj lhama enlhit apcatingmoctamo. ¿Apquilyicpilcangvocme ya apquilviscaa apquilpamejitsomap, aptomja nasoc anco Cristo? 27 Ningyasamcoc nincoo apquinyemayaclha as enlhit. Apvaac sat ancoc Cristo apanco, mongilyasamquejec sat apquinyemayaclha —alhta apquiltomjac.
28 Lhama alhta aplinga Jesús. Apyimnatasquic alhta appayvam apquiltimnasamcaa:
—Elyicpilcoc coo quellhip, apquilyasamcoc najan siyinyemayaclha. Jave sicvoy ajanco. Eyapajasquic alhta coo Tata aptomja nasoc anco. Am elyicpilcac quellhip. 29 Acyicpilcoc coo, ayinyemaclha siyinyemay coo Tata aptomja seyapajascama —alhta aptomjac.
30 Apquililtamjoc alhta enlhitaoc elmoc Jesús. Am alhta emacpoc, ayinyemaclha am alhta covocmoc acnim, yoyam emacpoc. 31 Am alhta elyascacmoc aplhamoclhojo enlhitaoc. Apquiltomjac alhta nipyesicsa:
—Apvaac sat ancoc Cristo apanco, ¿pa ya ellanac aclhamoclhojo asoc monquinatquiscama, melhno as enlhit? —alhta apquiltomjac.
Apquilapajascama fariseos apquilancam, yoyam elmoc Jesús
32 Lhama alhta apquillinga fariseos actemaclha apquilmalyevoycam enlhitaoc aplhenacpo Jesús. Yejemoc alhta apquilpamejitsacpo fariseos najan apquilimja apmamyi sacerdotes. Apquilapajasquic alhta apquiltamilquiscama tingma apponquinomap, yoyam elmoc Jesús.
33 Aptomjac alhta mocjam Jesús:
—Olhic sat mocjam acyavataclhojo nipyesicsa quellhip. Otajojoc sat mocjam apnaclha coo Tata aptomja seyapajascama. 34 Jelquitmoc sat quellhip, mejelviticlhejec sat mocjam. Melvomejec sat quellhip sicnaclhilha —alhta aptomjac.
35 Yejemoc alhta apquilpamejitsacpo enlhitaoc (judíos):
—¿Jalhcojo sat eyacsic, yoyam mongilviticlhac nincoo? ¿Apquiltamjo ya eyacsic as enlhit nipyesicsa judíos apquilhpaneycam? ¿Apquiltamjo ya elhicmocsic griegos maa? 36 Ayinyemaclha aptomjac lhac singilanya: “Jelquitmoc sat quellhip, mejelviticlhejec sat mocjam. Melvomejec sat quellhip sicnaclhilha” —alhta apquiltomjac.
Yingmin almilaneycaoc malha vatsam
37 Invocmec alhta acnim actamila anco actomjaclha nelha caya. Yejemoc alhta apquinmaclho netin Jesús. Apyimnatasquic alhta appayvam:
—Apquilyamacac sat ancoc quellhip, jelyota coo. 38 Elyinaoc sat apquiltomja mejelyasquiyam coo. Innoc actemaclha aclhanma Dios appayvam actalhesomalhca: Cotyapoc sat apquilvalhoc yingmin almilaneycaoc malha vatsam —alhta aptomjac.
39 Espíritu Santo alhta aplhenac Jesús. Enlhit apquiltomja melyasquiyam Jesús ellhovamcoc sat Espíritu Santo. Am alhta evac mocjam Espíritu Santo. Ayinyemaclha am alhta covocmoc, yoyam coyangvomoc apyimtalhnamo Jesús.
Apquilhpanma nipyesicsa enlhitaoc
40 Lhama alhta apquillinga Jesús appayvam napocja enlhitaoc. Apquiltomjac alhta enlhitaoc:
—Naso nac aptomja profeta Dios aplingascama aplhenomacpo nac lha —alhta apquiltomjac.
41 Apquiltomjac alhta poc enlhit:
—Cristo nac lha —alhta apquiltomjac.
Apquiltomjac alhta mocjam poc enlhit:
—Am ingyinyema Cristo yoclhilhma Galilea. 42 Yitnec actemaclha aclhanma Dios appayvam actalhesomalhca, yoyam ingyinyemac Cristo tingma Belén, apvisqui David tingma pac nano. , Ayinyemaclha apvisqui David aptavin sat etnejic Cristo —alhta apquiltomjac.
43 Apquilhpanec alhta enlhitaoc. Jesús alhta ayinyemaclha aplhenacpo. 44 Apquililtamjoc alhta napocja enlhit elmoc Jesús. Am alhta emacpoc.
Apquilyasquiyam enlhit apquilyimtalhnamo
45 Yejemoc alhta apquiltajavo apquiltamilquiscama tingma apponquinomap. Apquilmiyaclhec alhta apquinmamcaclha fariseos najan apquilimja apmamyi sacerdotes. Apquiltomjac alhta apquilyimtalhnamo apquilanya:
—¿Soctomja melyantamacmo as enlhit? —alhta apquiltomjac.
46 Apquilatingmavoc alhta apquiltamilquiscama tingma apponquinomap:
—Am colngamalhcac cotnejic apquiltimnaycam enlhit actema nac jay —alhta apquiltomjac.
47 Apquilatingmavoc alhta fariseos:
—¿Apquilvajanamco ya quellhip lha actemaclha apyinimquiscama? 48 Apquilyascacmec maa apquiltomja apquilyimtalhnamo najan maa fariseos. 49 Melyasquiyam apquiltomja apquilvamlha enlhit melyascamco singanamaclha Dios. Apquilmapsomcaa nac as enlhitaoc —alhta apquiltomjac.
50 Apnec alhta nipyesicsa fariseos Nicodemo, aptomja apyoyam alhta apnaclha Jesús alhtaa. Aptomjac alhta Nicodemo apquilanya:
51 —Yitnec nincoo singanamaclha Dios. Mongvanquejec ontovacsic enlhit mepqui ningyascamco apsilhnanomap apanco —alhta aptomjac.
52 Apquilatingmavoc alhta:
—¿Lhip ya najan co Galilea? Ilyipsit siclho Dios appayvam actalhesomalhca. Metangvomejec sat aclhanma profeta Dios aplingascama, yoyam ingyinyema yoclhilhma Galilea —alhta apquiltomjac.
Quilvana alanatama
53 Apquiltajaclhec alhta moclhama tingma apancaoc.