Joram, rey de Israel
1 Joram hijo de Ahab comenzó a reinar sobre Israel cuando Josafat ya tenía dieciocho años de gobernar en Judá. La capital de su reino fue Samaria, y su reinado duró doce años. 2 Joram desobedeció a Dios, pues se comportó mal, aunque no tanto como su padre y su madre, pues destruyó el lugar que su padre había preparado para adorar a Baal. 3 Sin embargo, Joram cometió los mismos pecados de Jeroboam hijo de Nabat, quien había hecho pecar a los israelitas.
Moab se rebela contra Israel
4 Mesá, el rey de Moab, se dedicaba a la cría de ovejas, y cada año le pagaba al rey de Israel un impuesto de cien mil corderos y la lana de cien mil carneros. 5 Pero cuando Ahab murió, Mesá se rebeló en contra de Israel. 6 Entonces el rey Joram salió de Samaria y reunió a todo el ejército de Israel. 7 Además, le mandó este mensaje a Josafat, rey de Judá: «El rey de Moab se rebeló contra mí. ¿Quieres ayudarme a luchar contra Moab?»
Josafat le contestó: «Por supuesto. Todo mi ejército y mis caballos están a tus órdenes. 8 ¿Cuál es tu plan de ataque?»
Joram contestó: «Atacaremos por el camino del desierto de Edom».
9 Así que los reyes de Israel, Judá y Edom se unieron en contra del rey de Moab. Mientras marchaban hacia el campo de batalla, tuvieron que desviarse durante siete días, y se les acabó el agua que tenían para el ejército y sus animales. 10 Entonces el rey de Israel dijo: «¡Estamos en problemas! Dios nos entregará en manos del rey de Moab».
11 Josafat preguntó:
—¿Hay aquí algún profeta que nos diga lo que Dios quiere que hagamos?
Uno de los oficiales del rey de Israel contestó:
—Por aquí anda el profeta Eliseo, el ayudante de Elías.
12 Josafat dijo:
—¡Dios nos hablará por medio de él!
De inmediato los tres reyes fueron a ver a Eliseo, 13 pero este le dijo al rey de Israel:
—¡Yo no tengo nada que ver contigo! ¡Pregúntale a esos profetas, a quienes tu padre y tu madre siempre consultan!
El rey de Israel le respondió:
—No lo haré. Quien nos desvió hasta aquí fue Dios, para que el rey de Moab nos destruya.
14 Eliseo dijo:
—Juro por Dios todopoderoso, a quien sirvo, que si no fuera por el respeto que siento por Josafat, no te prestaría atención; es más, ni siquiera levantaría la vista para mirarte. 15 En fin, traigan acá a un músico.
Cuando el músico comenzó a tocar, el poder de Dios vino sobre Eliseo, 16 y Eliseo dijo:
«Dios dice que en este arroyo seco se formarán muchos charcos. 17 Aunque no verán viento ni lluvia, este lugar se llenará de agua. Todos podrán beber agua, y también sus ganados y animales. 18 Esto para Dios no es ningún problema. Además, él los ayudará a vencer a los moabitas. 19 Ustedes conquistarán todas las ciudades importantes y las que están bien protegidas. Derribarán todos los árboles frutales, taparán todos los manantiales y llenarán de piedras los sembrados».
20 A la mañana siguiente, muy temprano, comenzó a correr agua desde la región de Edom, y llenó todo el lugar.
21 Mientras tanto, cuando los moabitas se enteraron de que los tres reyes iban a luchar contra ellos, llamaron a todos los que estaban en capacidad de luchar, desde los más jóvenes hasta los más viejos, y se ubicaron en los límites de su país. 22 Al día siguiente, se levantaron muy temprano, y el sol se reflejaba en el agua, lo que hacía que el agua se viera de color rojo. Al verla, los moabitas pensaron que se trataba de sangre, 23 y dijeron: «¡Es sangre! Seguro que los reyes lucharon entre sí y se mataron unos a otros. ¡Vamos a buscar las cosas que quedaron!»
24 Pero cuando los moabitas llegaron al lugar, los israelitas se levantaron y los atacaron. Los moabitas trataron de escapar, pero los israelitas los persiguieron y los mataron. 25 También destruyeron las ciudades y cubrieron con piedras todos los sembradíos. Taparon todos los manantiales y derribaron todos los árboles frutales. La única ciudad que no destruyeron fue Quir-haréset, porque la conquistaron soldados armados con hondas.
26 Cuando el rey de Moab vio que estaba perdiendo la batalla, se fue a atacar al rey de Edom. Para esto se llevó a setecientos soldados armados con espadas. Como no pudo vencerlo, 27 llevó a su hijo mayor hasta el muro de la ciudad, y allí lo mató y lo quemó como una ofrenda a su dios. Ese hijo hubiera sido el rey después de él. Al ver esto, les dio tanto miedo a los israelitas que dejaron la ciudad y regresaron a su país.
Apvisqui Joram nipyesicsa co Israel
1 Aptimec nic nat Josafat apvisqui co Judá acvaycmo dieciocho años. Aptimesacpec nic nat Joram, Acab apquitca, apvisqui co Israel, acvaycmo doce años tingma pac Samaria. 2 Somcoc nic nat aptemaclha apanco napato Dios Visqui ignac, asilhte inyicje aptemaclha apmapsom. Avanjec nic nat apmapsom apyap ninga najan inquin ninga, apquinimquiscama nic nat mataymong quilaycmasquiscama Baal. Aptovasquic nic nat Joram as mataymong quilaycmasquiscama. 3 Am nic nat elvatasac Joram apquilsilhnanoncama enlhitaoc Israel, ayinyema ilhnic nat apvisqui Jeroboam, Nabat apquitca, eltimjic apquilayo quilaycmasquiscama.
Apquilimpocjay nipyesicsa moabitas
4 Apvisqui nipyesicsa moabitas nic nat apvisay Mesa. Metlaycaoc nic nat apnatoscama nipquesic. Apcanyacpec nic nat etlhaoc cien mil apnatoscama macmescama apvisqui co Israel, acvisay tributo, najan cien mil apnatoscama, colhic alyesescama apva. 5 Apquitsepquic nic nat apvisqui Acab. Yiplovcoc nic nat apquinmelhaycam apvisqui co Moab, apquilmasma apnatoscama. 6 Apmiyaclhec nic nat apvisqui Joram co Samaria, elanojo apyovoclhojo singilpilhtetemo nipyesicsa enlhitaoc Israel. 7 Apcapajasquic nic nat colhic altimnasa apvisqui co Judá, aptomja apcanya: Singinmelhaycam aptomja apvisqui co Moab. ¿Pa ya jepasmoc, ongillanac sat ningimpocjay nipyesicsa maa?— nic nat aptomjac Joram.
Apcatingmavoc nic nat apvisqui co Judá (Josafat): —Ongilpasmoc sat ningyovoclhojo, najan nalhapaoc najan nolhing apcapaoc. 8 ¿Co laa acpayjo amay, yoyam ongilimpocjac? — nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat apvisqui Joram: —Payjoc amay acyascama yoclhilhma actamopeycaoc Edom — nic nat aptomjac.
9 Apquilpasmeclhec nic nat apquilviscaa co Israel, najan co Judá najan co Edom. Apquilmiyaclhec nic nat amay siete acnim. Inyamasalhquic nic nat yingmin apyinaycaoc enlhitaoc najan apquilquinamtem.
10 Aptomjac nic nat apvisqui co Israel apquilanya: —¡Vamlha! Ayinayc coo jingilmoc sat cotnaja ingmoc moabitas, ayinyema Dios Visqui ingac — nic nat aptomjac.
11 Aptomjac nic nat apvisqui Josafat apcanya: —¿Co laa acpayjo apna profeta Dios aplingascama, yoyam ongilmalhna? — nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat lhama singilpilhtetemo apvisqui israelita: —Apnec maa Eliseo, Safat apquitca, aptamjaycamó lhama Elías — nic nat aptomjac.
12 Apcatingmavoc nic nat Josafat: Naso, jingiltimnacsic sat yavamlha ontimjic napato Visqui ingac — nic nat aptomjac.
Apmiyaclhec nic nat apvisqui co Israel Josafat, aplhalhma alhta apvisqui co Edom, eltingya sat profeta Eliseo.
13 Aptomjac nic nat profeta Eliseo apcanya Josafat, apvisqui co Israel: —Mopasmejec sat coo. Itingya sat lhip profetas apancaoc apyap ninga najan inquin ninga — nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat apvisqui co Israel: —Jave. Ayinayc coo jingilmoc sat cotnaja ingmoc moabitas, ayinyema Dios Visqui ingac — nic nat aptomjac.
14 Aptomjac nic nat Eliseo apcanya: —Pac olhenic mepqui sicyeycajascaoc napato Visqui ingac. Acmiyovquic coo Josafat apvisqui co Judá, momyovejec coo lhip najan apquillhalhmaa. 15 ¡Eltingya siclho enlhit epayvacsic música! — nic nat aptomjac.
Appayvasquic nic nat enlhit música. Yejemoc nic nat apnaclho Visqui espíritu apanco apvalhoc Eliseo.
16 Aptomjac nic nat profeta appayvam: —Eycaso appayvam apanco Visqui ingac: Ellana sat quellhip as alvata represas amay netin. 17 Cotnejic sat mepqui alhcajayam, najan mepqui acmamay. Elvitac sat quellhip ayinyema yingmin alvata aclaneyo. Elyinamcoc sat quellhip najan apnatoscama najan apquilquinamtem. 18 Eycaso ayinyema Visqui ingac, malha simpilapquiscama ayitcoc. Cotnejic sat moc simpilapquiscama, apquilyimnatem sat eltimjic quellhip nipyesicsa cotnaja ingmoc moabitas. 19 Elnatovacsic sat quellhip tingma apquilvanyam, najan mataymong apjalhtam tingma. Elyatemenic sat quellhip yamtaa acma acyilhna. Elyamacsic sat actiyapmaclha yingmin, etlhaoc sat mataymong lhalhma anco amyip apquilcaycaoc.
20 Secaseclha ilhnic nat intomjac. Pilapcasquic nic nat apquilvita yingmin alvata, ayinyema ilhnic nat inquilhe yoclhilhma Edom, ayapma ilhnic nat nalhpop. Intomjac nic nat hora macmescamaclha asoc Dios congne tingma apponquinomap. 21 Inlingalhquic nic nat amyaa nipyesicsa moabitas, yoyam elimpocjac sat apquilviscaa najan apquillhalhmaa. Yejemoc nic nat apquilanyacpo apquilyimnanic najan acma apquilmaycam, elpenacsojoc sat, ingyaniclhac sat nicja yoclhilhma. 22 Secaseclha ilhnic nat intomjac, apnalhaticja apyovoclhojo. ¡Pilapcasquic nic nat apquilvita actiyapma acnim tacjalhit yingmin, malha actomjayclho ema, cas acyilhvasem! 23 Apquilpamejitsacpec nic nat: ¡Ema nac lha! ¡Nasoc lhaja apquilnapomap nipyesicsa maa apquilviscaa najan apquillhalhmaa, apticyovquic lhaja! ¡Noc maa, quellhip moabitas! ¡Ongilansiclhac sat apquilnatam najan apquilmaycam apquilyamasma apticyovam! — nic nat apquiltomjac.
24 Apquilimpocjac nic nat moabitas nipyesicsa israelitas apnaycam carpa tingma. Apquilnapacpec nic nat israelitas. Apquilinyajamquic nic nat moabitas. Apquilminlhinacpec nic nat, apticyovquic nic nat maa. 25 Apnatovasquic nic nat israelitas tingma apquilvanyam cotnaja ingmoc. Apquilhaquic nic nat mataymong amyip ninganma. Apquilyamasquic nic nat actiyapmaclha yingmin acyovoclhojo. Apquilyatemenquic nic nat yamtaa acma acyilhna. Am nic nat etvasacpoc lhama tingma apvisay Kir-haseret. Apquilvocjac nic nat maa, apquilimpocjac nic nat enlhit apquilmaycam honda, apquilmam nic nat tingma.
26 Apvitac nic nat apvisqui co Moab aptomja meyimnatem. Apcapajasaclhec nic nat setecientos singilpilhtetemo nalhapaoc, elnapacpoc sat apquillhalhmaa apvisqui co Edom. Am nic nat eyimnac. 27 Yejemoc nic nat aptingyac apquitca aptiyam apmamyi, apyantamaclho netin mataymong tingma apjalhtam. Apcanyacpec nic nat apquitca etniclha apvisqui apya'monquiscama apyap. Apmatnec nic nat apquitca netin mataymong apjalhtam, etnejic macmescama quilaycmasquiscama dios apancaoc. Apquillovquic nic nat israelitas apquilvita. Apquilvatsamquic nic nat apquilimpocjay. Apquiltajaclhec nic nat apquilaoclha Israel.