Muertes sin explicación
1 Moisés continuó diciendo:
«Cuando ya estén en el territorio que Dios va a darles, si alguno de ustedes se encuentra en el campo el cadáver de una persona, y no sabe quién pudo haberla matado, se hará lo siguiente:
2-3 »Los líderes y jueces del país verán qué ciudad es la más cercana al lugar donde apareció el cadáver. Luego pedirán a los líderes de esa ciudad que tomen una ternera a la que nunca se le haya hecho trabajar. 4 La llevarán a un valle que nunca se haya sembrado, y tenga un arroyo que nunca se seque. Allí le romperán el pescuezo a la ternera.
5 »A este acto deberán presentarse los sacerdotes. Dios los eligió para que se hicieran cargo del culto y bendijeran al pueblo en su nombre, y también para que tomaran la decisión final en cualquier pleito o discusión. 6 Entonces los líderes de la ciudad se lavarán las manos sobre la ternera muerta, 7-9 y dirán:
“Dios nuestro,
ha muerto un inocente en nuestro pueblo;
¡no nos castigues por su muerte!
No sabemos quién pudo haberlo matado.
¡Perdónanos!
¡Tú eres el Dios de Israel!
¡Tú nos diste libertad
cuando éramos esclavos en Egipto!”
»Si obedecen a Dios y hacen todo esto, Dios no los culpará de nada.
Prisioneras de guerra
10 »Cuando vayan a la guerra, y nuestro Dios les dé la victoria, seguramente tomarán prisioneros. 11 Si entre ellos alguno de ustedes ve a una mujer muy bella y decide tomarla por esposa, tendrá que hacer lo siguiente:
12 »La llevará a su casa, donde ella se afeitará la cabeza y se cortará las uñas. 13 Luego se quitará la ropa que llevaba puesta, se pondrá ropa nueva, y se quedará a vivir allí. Se le dará todo un mes para llorar por haber dejado a sus padres; pasado ese tiempo, el israelita podrá casarse con ella.
14 »Si más tarde resulta que el israelita ya no la quiere por esposa, deberá dejarla en libertad. No podrá venderla ni tratarla como esclava, pues ha sido su esposa.
Los hijos mayores
15-17 »Puede darse el caso de que un hombre tenga dos esposas, y con las dos tenga hijos, pero ama a una y a la otra no. Si su primer hijo lo tuvo con la mujer a la que no ama, cuando haga su testamento deberá dejarle a este hijo el doble de lo que les deje a sus otros hijos, pues es su hijo mayor.
»No podrá dejarle esa doble parte al primer hijo de la mujer que ama, porque no es su hijo mayor. El verdadero hijo mayor es quien tiene derecho a esa doble parte, pues fue el primero en nacer. Hacerlo de otra manera sería tratar mal al verdadero hijo mayor.
Los hijos rebeldes
18 »Si alguno de ustedes tiene un hijo terco y rebelde, que no obedece a su padre ni a su madre aunque lo castiguen, hay que hacer lo siguiente:
19 »Juntos el padre y la madre llevarán a su hijo hasta la entrada de la ciudad donde vivan. Allí es donde se reúnen siempre los líderes de la ciudad. 20 Entonces les dirán a los líderes: “Nuestro hijo es muy terco y rebelde. No nos obedece. Para colmo, ¡es un glotón y un borracho!”
21 »Dicho esto, todos los que vivan en esa ciudad matarán a pedradas a ese hijo rebelde. Así no habrá maldad en Israel, pues todos tendrán miedo de hacer lo malo».
Instrucciones generales
22 Moisés también dijo:
«Si alguien comete un crimen y se le condena a morir ahorcado, 23 no deberá dejarse su cadáver en el árbol toda la noche, sino que lo enterrarán ese mismo día. Todo el que muere colgado de un árbol está bajo la maldición de Dios. Si se deja el cadáver colgado del árbol, Dios pondrá bajo maldición a todo el país. Así que no contaminen el país que Dios les va a dar.
Apmatnam enlhit mepqui apticyovam inyap
1 Elvitac sat quellhip yoclhilhma alhnancoc Dios apmescama. Apvitacpec sat ancoc enlhit apjapac apyitna amyip, mepqui inlhojo amyaa ayinyemayaclha apcajem. 2 Eltiyaningvomoc sat apquilvanyam mayayo najan apquilyicpilquemo, elyasamcojo acvamlha ningato apyitnamaclha apmatnam acvaycmo tingma apquilvanyam. 3 Eltingyac sat apquilvanyam mayayo apnaycam tingma ningato, am elhno poc tingma, lhama vayqui ayitcoc mepqui mocjam acyinyovascama. 4 Colhic sat acyantama alvata payjoc yingmin ayinyem, mepqui chacra najan mepqui ninganma. Payjoc maa elintacsic ayispoc vayqui.
5 Elmiyantac sat sacerdotes levitas, apquilanyomap eltimesam napato Dios. Apquilvitac sat ancoc enlhit apquilatingmomap najan apquilnapomap, elyasamcojoc sat aptomja apsilhnanomap apanco, elpeyvescasiclha sat amyaa. 6 Natamin elcamcoc sat yingmin apmeoc apquilvanyam mayayo tacjalhit vayqui acmatnam. 7 Eltimjic sat apquilpayvam: Jave nincoo ningajem as enlhit apmatnam, paj alhta ongvitac actemaclha apquitsepma. 8 Lhip Dios, ingyasicjiclhojo sat mocjam enlhitaoc Israel lhip apquilyacyescama. Nongyanmongsiclha nasa, apvita inlhojo apyitna enlhit apmatnam mepqui apsilhnanomap apanco — sat eltimjic apquilpayvam. Mellhenacpejec sat quellhip apquilsilhnanomap apanco, apquilvita inlhojo apmatnam. 9 Elyiplovcasojoc sat quellhip actemaclha acpeyvomo napato Dios. Eltimjic sat mepqui apquilsilhnanomap apanco napato Dios.
Cotnaja ingmoc quilvanaa almomalhca
10 Elimpocjac sat quellhip nipyesicsa cotnaja ingmoc, elmoc sat quellhip enlhit najan quilvanaa. 11 Apvitac sat ancoc lhama nipyesicsa quellhip quilvana acmomalhca actamila anco, etnejic aptava. 12 Incaymalhquic eyantemiclha tingma pac quilvana acmomalhca, esavojoc sat acyisem ava, najan eyatemenic navayc apeoc. 13 Colhic sat acyinyova apava actalhnama siclho, colhic sat lhama piltin tingma pac enlhit apmam, naysicsa acmayovsa avalhoc acticyovam incanayc. Natamin etnejic sat aptava enlhit israelita, quilvana coyipitcojoc sat atava. 14 Nalhit acnim etanovac sat aptava, ingyapajacsic sat colhong quilvana. Paj copvanac enlhit eyinyoc quilvana acmomalhca alhta acyanmongam solyayem. Copvanquejec etnesquisic mocjam cotnejic acmomalhca, ayinyema actimem siclho aptava as enlhit.
Quilvana ayitca aptiyam apmamyi
15 Innam anit apnatamcaa lhama enlhit, apcasicjayo lhama, mepqui apcasicjayo moc quilvana. Aptiyacmec ayitca lhama quilvana, najan maa moc quilvana. Aptiyam apmamyi inquin actomja quilvana mepqui ayasicjamalhca. 16 Apquilvanamyic sat ancoc, copvanquejec quilvana ayasicjamalhca ayitca emiclhac apquilnatam ayinyema apyap. Aptiyam apmamyi inquin actomja quilvana mepqui ayasicjamalhca. 17 Eycaso aptiyam apmamyi emiclhac sat doble parte apquilnatam, ayinyema apyap. Aptomja nasoc anco apquitca apanco aptiyam apmamyi, yoyam elhcac apquilnatam.
Enlhit apquitca apmapsom
18 Apnec sat ancoc enlhit apquitca melyajayquiclho najan apquinmelhaycam apyap appayvam najan inquin acpayvam. Paj elyajaclhoc mataa, aplingamco inlhojo acyanmongayclha aptemaclha apanco. 19 Colhic sat acyantamaclha apnaclha enlhit apquilyicpilquemo apquilvanyam mayayo natingma. 20 Cotnejic sat amyaa: Apmapsom sictamongvoyam mepqui apquilyajayquiclho najan aptomja singilinmelhaycam mataa, najan anmin alnapma mataa — sat cotnejic amyaa. 21 Eyantamacpoc sat napatavo apyovoclhojo enlhit, ematong sat apquilyicnay mataymong. Elmascos sat quellhip actemaclha acmasom acyitna inlhojo nipyesicsa quellhip. Elangvomoc sat apnaymacoc israelitas.
Moc singanamaclha
22 Aplingamcoc sat ancoc enlhit apmapsom acyanmongayclha aptemaclha apanco, ingyilhnacpoc sat netin yamit, yoyam ingyitsapoc. 23 Copvanquejec apquitsepma ingyilhnic sat alhtaa netin yamit. Incaymalhquic ingyatoynacpoc yicpintama actalhnama acnim. Apmapsom apanco napato Dios, apvitacpo inlhojo enlhit apquilhnama netin yamit. Cotanovalhcac sat yoclhilhma, yoyam ellhovamcoc quellhip, apvita inlhojo Dios enlhit apmapsom netin yamit — nic nat aptomjac Moisés.