Ahaz, rey de Judá
(2 R 16.1-20)1 Ahaz tenía veinte años de edad cuando comenzó a gobernar sobre Judá. La capital de su reino fue Jerusalén, y su reinado duró dieciséis años. Pero Ahaz no obedeció a Dios, como sí lo había hecho el rey David. 2 Al contrario, Ahaz siguió el mal ejemplo de los reyes de Israel, pues hizo imágenes de dioses falsos, 3 y en su honor quemó incienso en el valle de Ben-hinom. ¡Incluso quemó a sus hijos y los ofreció en sacrificio! Esa era la vergonzosa costumbre de los países que Dios había echado lejos de los israelitas.
4 Ahaz mismo ofrecía sacrificios y quemaba incienso tanto en las colinas como debajo de los árboles en donde se adoraba a los dioses falsos. 5-6 Por esta terrible desobediencia, Dios permitió que el rey de Siria conquistara Judá y se llevara muchos prisioneros a Damasco. También Dios dejó que el rey de Israel los derrotara y matara a mucha gente. En un solo día, Pécah hijo de Remalías mató a ciento veinte mil hombres valientes de Judá. 7 Un soldado de la tribu de Efraín, que se llamaba Zicrí, mató a Maaseías, el hijo del rey. También mató a Azricam, que era el jefe del palacio, y a Elcaná, que era el asistente del rey con mayor autoridad en el reino.
8 Contando a las mujeres y a los niños, los soldados de Israel se llevaron prisioneras a doscientas mil personas de Judá; además, les quitaron muchísimas cosas y se las llevaron a Samaria.
9 Cuando el ejército de Israel estaba a punto de entrar en Samaria, un profeta de Dios llamado Oded, le salió al frente y dijo:
«El Dios de sus antepasados está muy enojado contra los de Judá, y por eso ustedes han podido conquistarlos. Sin embargo, han sido tan crueles y violentos con ellos, que ahora Dios les va a pedir cuentas a ustedes. 10 ¿Les parece poco lo que han hecho, que todavía quieren hacer que la gente de Judá y Jerusalén sean sus esclavos y esclavas? ¿No les parece que ya han pecado bastante contra su Dios? 11 ¡Escúchenme! Estos prisioneros son sus parientes; ¡déjenlos libres, antes de que Dios los castigue a ustedes!»
12 Azarías hijo de Johanán, Berequías hijo de Mesilemot, Ezequías hijo de Salum y Amasá hijo de Hadlai, eran los jefes de la tribu de Efraín. Al oír al profeta, se volvieron a los soldados 13 y les dijeron:
«No permitiremos que metan a estos prisioneros en la ciudad; lo que ustedes quieren hacer aumentará nuestras faltas ante Dios, que ya de por sí son muchas, y Dios nos castigará duramente».
14 Entonces los soldados reaccionaron, y delante de aquellos cuatro jefes y de todo el pueblo reunido, dejaron libres a los prisioneros y devolvieron todo lo que habían tomado. 15 Luego los cuatro jefes se encargaron de atender a los prisioneros. Tomaron la ropa y las sandalias, y se las devolvieron a los prisioneros que estaban desnudos. Todos recibieron ropa, comida y bebida, y algunos fueron curados de sus heridas con aceite. Finalmente, montaron en burros a todos los que no podían caminar, y los llevaron a Jericó, donde los entregaron a sus parientes. Después de eso regresaron a Samaria.
16-21 Ahaz siguió desobedeciendo a Dios, y dejó que la maldad creciera en Judá. Por eso Dios volvió a castigar a los de Judá, y permitió que otra vez los edomitas los derrotaran y se llevaran a muchos prisioneros.
También dejó que los filisteos los atacaran, y que se apoderaran de las ciudades que estaban en la llanura y en el desierto del sur; entre ellas estaban las ciudades de Bet-semes, Aialón y Guederot, y también las ciudades de Socó, Timná y Guimzó, junto con los pueblos que las rodeaban.
Entonces Ahaz le pidió ayuda a Tiglat-piléser, que era el rey de Asiria. Incluso le envió como regalo todos los objetos de valor que encontró en el templo de Dios, en su palacio y en las casas de los principales jefes del pueblo. Sin embargo, el rey de Asiria, lejos de apoyarlo, también lo atacó y lo puso en una situación aún más difícil.
22 A pesar de haber sufrido tanto, el rey Ahaz fue aún más desobediente. 23 Llegó al extremo de presentarle sacrificios a los dioses falsos de Damasco, pues pensaba que si esos dioses habían ayudado a los reyes de Siria a vencerlo, también lo ayudarían a él si los adoraba. Pero eso, en vez de ayudarlo, provocó su ruina y la de todo el reino.
24-25 Dios se enojó muchísimo con Ahaz, porque había destrozado los utensilios del templo de Dios, y había mandado a cerrar las puertas del templo. También había construido altares en todas las esquinas de Jerusalén y en las colinas de Judá, para adorar a dioses falsos.
26 Toda la historia de Ahaz, lo que hizo y la manera en que vivió, está escrita en el libro de la historia de los reyes de Israel y de Judá. 27 Cuando Ahaz murió, lo enterraron en Jerusalén, la Ciudad de David, junto a la tumba de sus antepasados, pero no lo quisieron poner en el cementerio de los reyes de Israel.
Ezequías, su hijo, reinó en su lugar.
Apvisqui Acaz nipyesicsa co Judá
(2~R 16.1-20)1 Vocmec nic nat veinte años aptiyascam Acaz, aptimesacpo apvisqui nipyesicsa co Judá. Aptimec nic nat apvisqui tingma Jerusalén acvaycmo dieciséis años. Am nic nat etnajac appeyvomo napato Dios, am nic nat elhno apyeyjamcaa apvisqui David. 2 Apyiplovcasquic nic nat apquiltemaclha apancaoc apquilviscaa co Israel. Apquillanac nic nat quilaycmasquiscama allanomalhca tava ápac, apquiltimec nic nat acvisay Baal. 3 Apquilvatnec nic nat talha asoc acmasis payjoc alvata Ben-hinom. Apquilvatnec nic nat talha apquilmeta apquitquic macmescama quilaycmasquiscama, acno ilhnic nat metnaja israelitas, actomja ilhnic nat apquilaoclha, apquilantipsomap nic nat napatavo israelitas. 4 Aptingyascasquic nic nat asoc macmescama quilaycmasquiscama najan asoc acmasis actemaclha apquilvatnama acyitnamaclha quilaycmasquiscama, netin inquilhe najan coning yamit acponquinomalhca.
5 Aplingamcoc nic nat apyanmongsayclha Dios, ayinyema as aptemaclha apanco. Apquilimpocjac nic nat co Siria, apquilmacpo apvisqui najan apnaymacoc co Judá, apquilyantamacpo tingma Damasco. Apquilimpocjac nic nat mocjam co Israel apvisqui najan apnaymacoc nipyesicsa co Judá, yoyam eticyoc. 6 Apvisqui co Israel nic nat Peka, Remalías apquitca. Apquilnapquic nic nat nipyesicsa co Judá ciento veinte mil enlhitaoc acma apquilmaycam. Eycaso ayinyema ilhnic nat apquiltemaclha apquilyamasma Dios Visqui apancaoc apquilyeyjamcaa. 7 Lhama singilpilhtetemo co Efraín, apvisay nic nat Zicri, apcaja apvisqui apquitca apvisay Maasías, najan poc apmatnam apvisay Azricam, apquimja apmamyi apvisqui tingma pac, najan poc apvisay Elcana, singilpilhtetemo apvisqui mayayo. 8 Inquilmalhquic nic nat quilvanaa co Judá, apquilmam singilpilhtetemo co Israel, malha doscientas mil quilvanaa najan ayitquic apquilinava najan quilvanaa. Apquilpatmaoclhec nic nat cascama apquilnatam tingma Samaria.
9 Apnec nic nat profeta Dios aplingascama, apvisay nic nat Obed. Apvitac nic nat apquililhyacmo singilpilhtetemo co Samaria. Apquilamyilhamquic nic nat profeta, aptomja apquilanya: Dios aptomja apvisqui apancaoc apquilyeyjamcaa quellhip. Aplovquic alhta apvita apquiltemaclha co Judá. Am alhta emyavac co Judá, quellhip eyca apquiltomja apquilyimnatem. Avanjec alhta apquillom quellhip naysicsa apquilnapma, apquiltomja apquilsilhnanomap apanco napato Dios apna netin. 10 Apquilmacpec alhta co Judá najan co Jerusalén, quellhip apquilmam, eltimesquisic sat yoyam eltimesam apquilinava, yoyam coltimesam quilvanaa almomalhca nipyesicsa quellhip. Coyangvomoc sat apquilsilhnanomap apanco quellhip napato Dios. 11 Quellhip elaylhojo sicpayvam: Elapajas sat yoyam eltajiclha enlhit apquilmomap najan quilvanaa almomalhca. Apquilvisay apquilyalhinga quellhip. Elvoc sat mocjam Dios Visqui ingac, enatovasacpoc sat quellhip napato Dios — nic nat aptomjac profeta.
12 Apnam nic nat napocja apquilviscaa singilpilhtetemo napatavo singilpilhtetemo apquilvactama mocjam, apvisay Azarías, Johanán apquitca, najan Berequías, Mesilemot apquitca, najan Ezequías, Salum apquitca, najan Amasa, Adlai apquitca, apquilvisay alhta co Efraín. 13 Apquiltomjac alhta apquilanya: Elapajas sat apquilmomap, yoyam eltajiclha mocjam. Coyangvomoc sat ningilsilhnanomalhca inganco napato Dios, apvita inlhojo nintemaclha ningilmam enlhit najan quilvanaa yoyam jingiltimesam. Coyangvomoc sat mongilyascalhma nincoo, yoyam elvoc sat Dios eyanmongsiclha nintemaclha inganco — nic nat apquiltomjac.
14 Apquilapajasquic nic nat yoyam eltajiclha mocjam enlhit apquilmomap najan quilvanaa almomalhca. Am nic nat elmiyavac apquilnatam ayinyema apquilimpocjay. Apquilvitac nic nat apquilviscaa mayayo apcanaycam maa. 15 Apquilimlacmec nic nat nipyesicsa apquilmomap najan almomalhca quilvanaa. Innec nic nat acmesa apava najan tiyayipeoc, najan aptoycaoc najan apyinaycaoc, apquiltamilquiscacmec nic nat apquilyimsem, apquilnesa ilhnic nat apquilquinamtem yamelyeyjaycoc apquilyateyaycam. Apnalaclhec nic nat tingma Ayimjaclha Alha (Jericó) apquilpalhavocmo ilhnic nat nipyesicsa apquilmolhama. Natamin nic nat apquiltajaclho mocjam tingma Samaria, apquileyvomaclha israelitas.
16 Apcapajasquic nic nat apvisqui Acaz amyaa, colhic altimnasa apvisqui co Asiria, yoyam elpasingvota. 17 Ayinyema ilhnic nat apquilimpocjay co Edom nipyesicsa co Judá, apnalaclho apquilmomap appintalhnama. 18 Apquilimpocjac nic nat co Filistea tingma apquilvanyam najan amyip acvanyam acvisay Néguev, apquileyvomaclha co Judá. Apquilimpocjac nic nat tingma Bet-semes, najan Ajalón, najan Gederot, najan Soco, najan Timna, najan Gimzo, najan tingma nipyava maa. Apquilnaclhec nic nat maa filisteos. 19 Ayinyema ilhnic nat Dios aptomja apyanmongsayclha apquiltemaclha apancaoc co Judá najan apvisqui Acaz, aptomja apsilhnanomap apanco napato Dios, melvatescama ilhnic nat apquilayo quilaycmasquiscama lhalhma anco yoclhilhma Judá.
20 Apvaac nic nat apvisqui co Asiria apvisay Tiglat-pileser, jave yoyam epasingvota apvisqui Acaz, eyca yoyam ingyinmelham. 21 Apcansaclhec nic nat apvisqui Acaz asoc acmamnave congne tingma apponquinomap, najan apvisqui tingma pac, najan apquilviscaa tingma apancaoc, yoyam colhic acmesa apvisqui co Asiria, acvisay aplhoy acyanmongam tributo. Am nic nat epasmac apvisqui maa. 22 Inlingamcoc nic nat acyajapmo apvalhoc Acaz. Am nic nat elyiplovcasac apcanamaclha Dios. ¡Eycaso ilhnic nat aptemaclha apanco apvisqui Acaz! 23 Aptingyascasquic nic nat asoc macmescama quilaycmasquiscama dioses apancaoc co Damasco, ayinyemayaclha apquilinmelhamap. Yitnec nic nat aclhanma apvalhoc Acaz: Inquilpasingvocmec alhta as quilaycmasquiscama, etnejic apyimnatem apvisqui co Asiria. Jelpasingvotac sat coo lha, alvita inlhojo sicmescama asoc macmescama quilaycmasquiscama — nic nat intomjac apvalhoc Acaz. Am nic nat colpasingvotac quilaycmasquiscama. Apquillingamcoc, nic nat acyimtalhnama apyovoclhojo enlhitaoc Israel. 24 Apcapajasquic nic nat Acaz, colhic acnatovasa acyovoclhojo apquilmaycam congne tingma apponquinomap, yoyam colhic ayapeclho apatnaoc tingma apponquinomap, yoyam colhic allana altares apquilvatnamaclha asoc macmescama quilaycmasquiscama moclhama apvalhoc tingma, payjoc tingma Jerusalén. 25 Apquilanyacpec nic nat co Judá yoyam ellana moclhama tingma apquilvanyam acyitnamaclha quilaycmasquiscama, yoyam elvitic talha asoc acmasis, yoyam colhic ayaco quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios. Yiplovcoc nic nat yoyam elvoc Dios Visqui apancaoc apquilyeyjamcaa, ayinyemaclha aptemaclha apanco apvisqui Acaz.
26 Yitnec nic nat mocjam amyaa actelhesomalhca aptemaclha apvisqui Acaz, ayenmoclha acvaycmo nelha aptiyascam, acvisay vaycajac apquilviscaa co Judá najan apquilviscaa co Israel. 27 Apquitsepquic nic nat apvisqui Acaz, apcatoynacpec nic nat tingma Jerusalén payjoc apcatoynamacpilha apquilyeyjamcaa. Am nic nat ingyatoynacpoc nipyesicsa apquilviscaa ninga co Israel. Aptimesacpec nic nat apquitca Ezequías, etnejic apvisqui nipyesicsa co Judá, apya'monquiscama apyap ninga.