Asuero busca una nueva reina
1 Más tarde, cuando al rey Asuero se le pasó el enojo, se acordó de Vasti y de lo que ella había hecho, y de lo que se había ordenado contra ella. 2-4 Entonces los consejeros le dijeron al rey:

—Su Majestad debe nombrar asistentes en todas las provincias del país, para que busquen jóvenes hermosas y solteras. Esas jóvenes deberán ser llevadas a la casa de las mujeres, en su palacio. Allí estarán bajo el cuidado de Hegai, su hombre de confianza a cargo de las mujeres, para que les dé un tratamiento de belleza. Entonces Su Majestad elegirá a la joven que más le guste, y la nombrará reina en lugar de Vasti.

Esto agradó al rey, y así se hizo.
Ester llega al palacio
5 En Susa vivía un judío de la tribu de Benjamín, llamado Mardoqueo hijo de Jaír, nieto de Simí y bisnieto de Quis. 6 Era uno de los prisioneros que Nabucodonosor, rey de Babilonia, se había llevado de Jerusalén junto con el rey Joaquín de Judá. 7 Mardoqueo había criado a una prima suya llamada Ester, porque era huérfana. Cuando murieron sus padres, Mardoqueo la adoptó como hija propia. Ester era muy hermosa y elegante.
8 Cuando se conoció la orden dada por el rey, muchas jóvenes fueron llevadas al palacio, y quedaron al cuidado de Hegai. Entre ellas estaba Ester. 9 Hegai se fijó en ella, y le agradó tanto que, enseguida, ordenó que se le dieran cremas de belleza y comida especial. También le ordenó a siete de las mejores muchachas del palacio que atendieran a Ester, y que le dieran una de las mejores habitaciones en la casa de las mujeres.
10 Ester no decía de qué pueblo ni de qué raza era ella, porque Mardoqueo le había pedido que no se lo dijera a nadie. 11 Todos los días Mardoqueo iba y venía por el patio de la casa de las mujeres, para ver si Ester estaba bien y cómo la trataban.
12 Las jóvenes debían presentarse por turno ante el rey, pero antes de hacerlo se debían someter a un tratamiento de belleza durante doce meses, pues esa era la costumbre. Los primeros seis meses debían untarse aceite de mirra en sus cuerpos, y el resto del tiempo ponerse perfumes y cremas.
13 A cada joven que se presentaba ante el rey en el palacio, se le permitía vestir la ropa y las joyas que ella escogiera en la casa de las mujeres. 14 Cada joven se iba al palacio al atardecer, y a la mañana siguiente se retiraba a otra sección de la casa de las mujeres, la cual estaba a cargo de Saasgaz, otro hombre de confianza del rey. Solo volvía a presentarse ante el rey si él lo deseaba y la mandaba llamar por nombre.
Ester es elegida reina
15-16 El padre de Ester se llamaba Abihail, y fue tío de Mardoqueo. Ester se había ganado el aprecio de todos en el palacio, y cuando le llegó el turno de presentarse ante el rey, fue vestida con la ropa que Hegai le aconsejó ponerse. Era el mes de Tébet, del séptimo año del reinado de Asuero.
17 Al rey Asuero le gustó Ester más que todas las otras jóvenes, y la trató mejor que a todas sus mujeres, así que le colocó la corona sobre su cabeza y la nombró reina en lugar de Vasti. 18 Después el rey hizo una gran fiesta para Ester. A esa fiesta invitó a todos los funcionarios y colaboradores de su reino. También rebajó los impuestos, y repartió excelentes regalos, dignos de un rey.
Mardoqueo descubre un plan para matar al rey
19-20 Ester obedecía a Mardoqueo desde niña, y aún continuaba haciéndolo. Nadie sabía de qué familia ni de qué raza era ella, porque Mardoqueo le había ordenado no decirlo. Un día, mientras las jóvenes se reunían en la otra sección de la casa de las mujeres, Mardoqueo se sentó a la entrada del palacio real 21 y escuchó hablar a dos oficiales del rey que vigilaban la entrada del palacio. Eran Bigtán y Teres, que estaban muy enojados con el rey y hacían planes para matarlo. 22 Al oír esto, Mardoqueo fue a decírselo a la reina Ester, y ella se lo dijo al rey. 23 El rey mandó investigar el asunto, y cuando se comprobó que era cierto, ordenó que esos dos hombres fueran ahorcados. Todo esto fue anotado, en presencia del rey, en el libro de la historia del país.
Avisqui Ester apnaclha apvisqui
1 Inmasquec nic nat aplom pac apvisqui Asuero. Inquitamquic nic nat apvalhoc quilvana apyamasma aptava Vasti najan apcanamaclha alhnancoc. 2 Apquiltomjac alhta apquilasinancama apquilanya apvisqui: —Lhip visqui mayayo, ilapajas sat colhic actingyasquisa quilvana ayitcoc najan actamila anco. 3 Ilapajas sat apquilasinancama yoclhilhma lhalhma anco, enalantac sat acyovoclhojo quilvanaa ayitcoc mepqui anatamcaa. Colhnam sat acnaycamcaclha quilvanaa apvisqui tingma pac Susa. Colhic sat altamilsa maa, aptimem apvisqui tingma quilvanaa apvisay Hegai. Elnalhimsic sat maa, coltimjic altamila anco quilvanaa ayitcoc. 4 Elyacyecsic sat apvisqui, etnesquisic sat avisqui as quilvana ayitcoc, acya'monquiscama Vasti — nic nat apquiltomjac.
Apyispaquic nic nat apvisqui actemaclha apquillhanma.
5 Lhama judío tingma pac nic nat tingma Susa. Apvisay nic nat Mardoqueo, apyap ninga Jair, apquilyeyjamcaa nic nat Simei najan Cis, apquilmolhama tribu ilhnic nat Benjamín. 6 Naysicsa apquilimpocjay nic nat tingma Jerusalén Mardoqueo najan apvisqui Jeconías, apvisqui co Judá. 7 Apyalhing nic nat Mardoqueo, actomja acyeyjeycam, ayinyema apquitsepma inyap najan inquin, actomjayclho Mardoqueo apquitca. Acvisay nic nat Hadasa, moc acvisay Ester, actamila anco avalhoc najan acyovoclhojo. 8 Inlingalhquic nic nat apcanamaclha apvisqui lhalhma anco. Innec nic nat ayansaclho aclhamoclhojo quilvana ayitcoc tingma Susa. Aptamilquiscama acnaycamcaclha quilvanaa ilhnic nat Hegai. Innec nic nat acpalhaquisa maa Ester. 9 Apyispaquic nic nat apvita Hegai. Aptingyascasquic nic nat actamila anco nintom as quilvana ayitcoc. Inquilanyalhquic nic nat siete quilvanaa coltimjic alancam Ester. Actamila anco ilhnic nat acmaclha Ester tingma acnaycamcaclha quilvanaa.
10 Am nic nat colhenac acmolhama najan ayinyemayaclha Ester, acno ilhnic nat apcanama Mardoqueo. 11 Aptiyasam apanco ilhnic nat Mardoqueo aclhamoclhojo acnim payjoc acnaycamcaclha quilvanaa, eyasamcojo acmaclha Ester najan actemaclha altamesomalhca.
12 Incaymalhquic mataa doce piltin colalhnacsic ayimpejic asoc acmasic moclhama quilvana ayitcoc. Acvisay asoc acmasis aceite mirra, yoyam colalhnacsic seis piltin. Moc nic nat asoc acmasis (bálsamo), yoyam colalhnacsic ayimpeoc mocjam seis piltin. Natamin nic nat colhic acyantama moclhama quilvana ayitcoc apnaclha apvisqui Asuero. 13 Avanquic nic nat mataa colyacyecsic apquiltamila apanco apava najan moc asoc, yicpintama acyoyquiclha apvisqui. 14 Ayanyomalhca ilhnic nat quilvana colhniclha apnaclha apvisqui acyovoclhojo alhtaa, cotajiclhac sat secaseclha. Copalhavomoc sat poc tingma acnaycamcaclha moc apnatamcaa apvisqui, apvisay aptamilquiscama Saasgaz, apvisqui apcasinancama tingma ancaoc moc apnatamcaa apvisqui. Covanquejec nic nat cotajojo mocjam quilvana apnaclha apvisqui. Incanyalhquic sat ancoc quilvana ayinyema apyisponcama apvisqui, ingyapajacsic sat apvisqui, colhic altimnasa mocjam quilvana.
15 Mardoqueo apyaja ilhnic nat Abihail, inyap ninga Ester. Incanyalhquic nic nat Ester coyoclhojo apvisqui. Aptingyascasquic nic nat siclho apava Hegai, aptomja aptamilquiscama quilvanaa tingma. Inquilyispaquic nic nat acyovoclhojo anaymacoc alvita. 16 Innec nic nat acyantama Ester apnaclha apvisqui Asuero, piltin diez (décimo), moc apvisay Tebet, najan año siete (séptimo) aptimem apvisqui maa. 17 Avanjec nic nat apyisponcama apvisqui apvita Ester, am nic nat colhno moc quilvanaa. Aptimescaquic nic nat acvisay avisqui, appiquena ayitsicsic corona acpocanma, actimesomalhca avisqui acya'monquiscama avisqui Vasti. 18 Apquillanac nic nat apvisqui fiesta acvanyam, yoyam colhic ayaco Ester. Apquilanyacpec nic nat apyovoclhojo apquiltamjaycamó lhama apvisqui najan poc mayayo. Apcanama nic nat, yoyam casilhtojoc sat apquilansayclha impuestos apyovoclhojo enlhitaoc. Yiplovcoc nic nat apmilasictem apquilmescama nasa nipyesicsa enlhit, yoyam colhic ayaco apvisqui aptamila.
Amyaa yoyam ematong sat apvisqui
19 Inquilnaclhec nic nat quilvanaa poc tingma, alpalhaviyam moc apnatamcaa apvisqui. Apnaclhec nic nat Mardoqueo payjoc atong acyivey ningatoc apvisqui tingma pac. 20 Am nic nat colhenac mocjam Ester apvisay acmolhama najan ayinyemayaclha, acno ilhnic nat apcanama Mardoqueo, aptomja apvanimquiscama Ester. 21 Apnec nic nat Mardoqueo payjoc atong acyivey ningatoc apvisqui tingma pac. Apnaycamó lhama ilhnic nat singilpilhtetemo apquilviscaa Bigtán najan Teres, apquiltamilquiscama ilhnic nat apvisqui tingma pac. Apquilpamejitsacpec nic nat as apcanit, yoyam elajic apvisqui. 22 Aplingac nic nat Mardoqueo apquiltemaclha apquilpamejitsomap. Apquiltimnasquiclhec nic nat avisqui Ester amyaa aplingay. Inquiltimnasquic nic nat Ester amyaa apnaclha apvisqui, aplhenacpo ematong. 23 Apcapajasquic nic nat apvisqui, yoyam colhic acyicpilco amyaa. Nasoc anco ilhnic nat amyaa. Apquilmacpec nic nat as apcanit, yoyam eticyo. Apquilasipcasquic nic nat tama apyispoc, apquilhnesa netin yamit. Yitnec nic nat actalhesa as amyaa vaycajac cronicas apvisqui rey tingma pac.