Eliseo sana a Naamán
1 Naamán era general del ejército de un país llamado Siria. Era un hombre muy importante y el rey lo quería mucho porque, por medio de él, Dios le había dado grandes victorias a Siria. Pero este valiente soldado tenía una enfermedad de la piel llamada lepra.
2 A veces los sirios iban y atacaban a los israelitas. En una de esas oportunidades, tomaron prisionera a una niña que fue llevada a la casa de Naamán para ayudar a su esposa. 3 Esa niña le dijo a la esposa de Naamán: «¡Si mi patrón fuera a ver al profeta Eliseo, que vive en Samaria, se sanaría de la lepra!»
4 Cuando Naamán se enteró de esto, fue a ver al rey y le contó lo que había dicho la niña. 5 El rey de Siria le contestó: «¡Ve enseguida a Samaria! ¡Voy a darte una carta para el rey de Israel!»
Así que Naamán tomó treinta mil monedas de plata, seis mil monedas de oro y diez vestidos. Partió de allí, 6 llevando la carta para el rey de Israel, la cual decía: «Te envío esta carta para que sepas que Naamán, general de mi ejército, va de mi parte, y quiero que lo sanes de su lepra».
7 Cuando el rey de Israel leyó la carta, se angustió tanto que rompió su ropa, y dijo: «¡Yo no soy Dios! No puedo dar vida ni quitarla. ¿Por qué el rey de Siria me manda este hombre para que lo sane de su lepra? Seguramente está buscando un pretexto para pelear conmigo».
8 Cuando el profeta Eliseo se enteró de que el rey estaba tan angustiado, le envió este mensaje: «¿Por qué rompiste tu ropa? Deja que ese hombre venga a verme, para que se dé cuenta de que hay un profeta de Dios en Israel».
9 Así que Naamán fue con su carro y sus caballos, y se detuvo a la puerta de la casa de Eliseo. 10 El profeta le envió un mensajero, diciendo: «Ve y métete siete veces en el río Jordán, y te sanarás de la lepra».
11 Naamán se enojó y se fue diciendo:

«Yo pensé que el profeta saldría a recibirme, y que oraría a su Dios. Creí que pondría su mano sobre mi cuerpo y que así me sanaría de la lepra. 12 ¡Los ríos Abaná y Farfar, que están en Damasco, son mejores que los de Israel! ¿No podría bañarme en ellos y sanarme?»

Así que se fue de allí muy enojado. 13 Pero sus sirvientes se acercaron a él y le dijeron: «Señor, si el profeta le hubiera pedido que hiciera alguna cosa difícil, usted la habría hecho. ¡Con más razón, debiera hacerle caso y meterse en el río Jordán para sanarse!»
14 Naamán fue y se metió siete veces en el río Jordán como le había dicho el profeta. Enseguida su piel quedó sana y suave como la de un niño. 15 Luego Naamán y todos sus acompañantes regresaron a ver a Eliseo. Cuando Naamán llegó ante el profeta, le dijo:

—Ahora estoy seguro de que solo en Israel se adora al verdadero Dios. Por favor, acepta un regalo de este tu servidor.

16 Eliseo le contestó:

—No voy a aceptar ningún regalo. Lo juro por el Dios al que sirvo.

Naamán le insistió para que lo aceptara, pero Eliseo no quiso. 17 Entonces Naamán le dijo:

—Permíteme llevar toda la tierra que pueda cargar en dos mulas, porque de ahora en adelante voy a ofrecer sacrificios y ofrendas solo a Dios. No se los ofreceré a ningún otro dios. 18 Solo espero que Dios me perdone, cuando mi rey vaya a adorar al templo de Rimón, y yo tenga que acompañarlo. El rey se apoyará sobre mi brazo y tendré que arrodillarme en ese templo, ¡que Dios me perdone!

19 Eliseo dijo:

—Vete tranquilo.

Naamán se fue, y cuando ya se había alejado bastante, 20 Guehazí, el sirviente de Eliseo, pensó: «El profeta Eliseo ha dejado ir a Naamán sin aceptar ningún regalo. Voy a correr detrás de él para conseguir algo. Lo juro por Dios».
21 Entonces Guehazí siguió a Naamán, y cuando este vio que Guehazí corría tras él, se bajó del carro y le preguntó:

—¿Está todo bien?

22 Guehazí contestó:

—Sí, todo está bien. Eliseo me envió a decirle que dos profetas jóvenes acaban de llegar de las montañas de Efraín. Él le ruega que les dé tres mil monedas de plata y dos vestidos completos.

23 Naamán dijo:

—Por favor, acepta seis mil monedas de plata.

Naamán insistió en que las aceptara, y las puso en dos bolsos, junto con los dos vestidos. Todo esto se lo dio a dos sirvientes suyos, para que acompañaran a Guehazí de regreso. 24 Cuando llegaron al monte Carmelo, donde vivía Eliseo, Guehazí tomó los bolsos que llevaban los sirvientes de Naamán y los guardó en la casa. Después se despidió de los hombres.
25 Guehazí entró en la casa y se presentó delante de Eliseo, quien le preguntó:

—¿De dónde vienes, Guehazí?

—No he ido a ningún lado —contestó Guehazí.

26 Pero Eliseo le dijo:

—Yo sé que Naamán se bajó de su carro para recibirte, pues yo estaba allí con mi pensamiento. Este no es el momento de aceptar dinero, ropa, viñedos o huertos de olivos, ovejas, toros ni esclavos. 27 Y como tú aceptaste el regalo de Naamán, su lepra se te pasará a ti y a tu familia para siempre.

Cuando Guehazí se separó de Eliseo, ya estaba enfermo de lepra. Su piel quedó pálida como la nieve.
Profeta Eliseo najan Naamán
1 Singilpilhtetemo apvisqui ilhnic nat general Naamán. Apvisqui ilhnic nat yoclhilhma Siria, nipyesicsa singilpilhtetemo apancaoc. Apyimtalhnamo ilhnic nat general Naamán napato apvisqui co Siria. Apquilyimnatem nic nat co Siria naysicsa apquilnapomap cotnaja ingmoc. Dios aptomja apmasma enlhitaoc co Siria. Innec nic nat ayaco general Naamán. Ningmasquem lepra ilhnic nat incajac.
2 Innec nic nat tingma pac lhama quilvana ayitcoc acmomalhca. Co Siria ilhnic nat apquilmam naysicsa quimpocjay enlhitaoc Israel. Alancam nic nat quilvana ayitcoc Naamán aptava.
3 Intomjac nic nat quilvana ayitcoc ayanya avisqui ac: —Incaymalhquic lhiya atava eyoclhojoc profeta apna yoclhilhma Samaria. Etamilquiscomoc sat profeta — nic nat intomjac.
4 Yejemoc nic nat appamejitquisquiclho Naamán apvisqui pac. Aptomjac nic nat apcanya: —Aclingac lhac amyaa actemaclha aclhanma quilvana ayitcoc co Israel — nic nat aptomjac.
5 Apcatingmavoc nic nat apvisqui co Siria: —Iyas sat maa. Otalhocsic sat vaycajac esaclhesic lhip apvisqui yoclhilhma Israel — nic nat aptomjac.
Aplhinquic nic nat general Naamán. Apsovquic nic nat diez talentos plata asoc alyinmom, najan seis mil piezas oro asoc alyinmom, najan diez apava apquilantalhnama apquiltamila. 6 Apsovquic nic nat vaycajac ayinyema apvisqui yoyam elyipsitic apvisqui yoclhilhma Israel. Eycaso ilhnic nat aptalhescama apvisqui: —Ilyipsit sat lhip as vaycajac. Nasoc anco siyapajascama selancam Naaman. Altamjoc coo lhip etamilquiscomoc — nic nat intomjac vaycajac.
7 Apquilyipsatquic nic nat vaycajac apvisqui yoclhilhma Israel. Apyaptec nic nat aptalhnama ayinyema acpilapquiscama. Aptomjac nic nat apcanya: —Jave coo Dios. Paj coyitnac sicmovan yoyam otamilquiscomoc najan yoyam ongvajic. Apquiltamjoc maa otamilquiscomoc enlhit actimem ningmasquem lepra. Apquiltamjoc jesilhnana yoyam ongilnapalhca — nic nat aptomjac.
8 Aplingac nic nat profeta Eliseo Dios aplingascama actemaclha cotamilaycam apvalhoc acyiplomo apyaptama aptalhnama apvisqui. Apcapajasquic nic nat apquilancam profeta apnaclha apvisqui. Innec nic nat altimnasa apvisqui: —¿Soctomja apyapta nac aptalhnama? Ingyane sat jeyotac Naamán. Etac sat actomja nasoc anco pana profeta yoclhilhma Israel — nic nat intomjac amyaa.
9 Aplhinquic nic nat Naamán, carro apquinamtem, nolhing apquilyinyovascama. Apvoclhec nic nat profeta Eliseo tingma pac. Apquiningvocmec nic nat payjo atong.
10 Yejemoc nic nat apcapajasa apsovm amyaa apnaclha Naamán. Aptomjac nic nat apcanya: —Aptomjac lhac profeta: Iyas sat vatsam Jordán. Iyapas nic lhac yingmin. Itne ilhnic lhac siete apyapasayclho yingmin. Calhniclhac sat apyimpejic. Etamalvomoc sat lhip — lha aptomjac profeta — nic nat aptomjac.
11 Inlovquic nic nat apvalhoc Naamán, aptomja appametamcaa: —Ayinayc lhac coo, etyapoc sat profeta jemoc tacja coo. Epamejitsic sat Dios Apvisqui pac, elalhnacsic sat eyimpejic, comascoc sat ningmasquem lepra. 12 Yitnec payjoc tingma Damasco vatsam actamila anco acvisay Abana, moc najan vatsam actamila anco acvisay Farfar, am colhno acyovoclhojo vatsam yoclhilhma Israel. Evanqui inyicje oyapacsic eyimpejic maa, yoyam comascoc ningmasquem lepra — nic nat aptomjac appametamcaa. Aplhinquic nic nat naysicsa aclom apvalhoc Naamán.
13 Apquilinlhanacmec nic nat apquilancam, apquilpamejitsa: —Lhip visqui general. Apcanyacpec sat ancoc lhip ellana asoc acyimtalhnama, quilhvoc sat ellana lhip. Apcanyacpec lhac lhip eyapacsic yingmin apyimpejic, etniclhac sat lhip apjalhnancoc, mepqui ningmasquem lepra — nic nat apquiltamjoc.
14 Apmiyaclhec nic nat vatsam Jordán general Naamán, aplom congne yingmin acvaycmo siete veces, acno apcanama siclho profeta. Pilapcasquic nic nat apvita apyimpejic ayalhnayo, malha ilhnic nat apyimnanic apyimpejic. 15 Apquiltajavoc nic nat apyovoclhojo apnaclha profeta Eliseo.
Apyavectac nic nat Naamán, aptomja apcanya: —Acyasamcoc coo quilhvo nac jay, paj poc Dios lhalhma anco as nalhpop, apvamlha Dios Visqui apancaoc Israel. Ima sat tacja asoc sicmescama nasa lhip, sicvisay selancam lhip — nic nat aptomjac Naamán.
16 Apcatingmavoc nic nat profeta: —Aplingac sicpayvam Dios, sictomja silancam. Momeje coo simquescama nasa — nic nat aptomjac. Apquilinlhanacmec nic nat mocjam. Am nic nat coyacmoc emoc.
17 Aptomjac nic nat Naamán apcanya: —Cotnejic ac maa. Altamjoc lhip jimquecsic lhopactic acno acpatam anit yeyjaycoc. Olanac sat ningvatnamaclha tingma ajac, actemaclha ningmescama asoc Dios Visqui ingac acyanmongam mongilyascalhma. Mopayicsoyc sat mataa quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios. 18 Altamjoc olmalhnac Dios Apyimtalhnamo lhama asoc yoyam mejetanovejec sat: Opasmoc sat visqui ajac aptalhningvocmo sat tingma acyitnaclha quilaycmasquiscama acvisay Rimón, yoyam epayicsojo. Apmec mataa ectong apvisqui naysicsa appayescamo quilaycmasquiscama. Apquilpolintac sat ancoc nalhpop visqui ajac, olpolintac sat coo lha. Altamjoc coo mejetanovejec sat mataa Dios — nic nat aptomjac Naamán.
19 Apcatingmavoc nic nat profeta: —Ilhing maa. Itamilsojo sat apvalhoc — nic nat aptomjac. Aplhinquic nic nat Naamán, malha media legua nic nat invocmoc.
20 Profeta Eliseo apquilancam nic nat apvisay Giezi. Aplingac nic nat Giezi. Intomjac nic nat apvalhoc: —Am lhac coyacmoc visqui ajac elhca asoc apsayquinta Naamán co Siria. Apvitac alhta Dios. Ongvimjamcoc sat Naamán. Ongvanic sat yoyam jelmecsic asoc — nic nat intomjac apvalhoc.
21 Apquimjaoclhec nic nat Giezi. Pilapcasquic nic nat Naamán apvita apquimjayquinta. Aptipquic nic nat carro pac yoyam elamyilhamcoc. Aptomjac nic nat apcanya: —¿Soc amyaa yi? — nic nat aptomjac.
22 Apcatingmavoc nic nat Giezi: —Paj amyaa, tasi. Eyapajasquic lhac visqui ajac apnaclha lhip. Aptomjac lhac profeta: —Quip ingyeylhojo. Apquilvaac apcanit quilyimnanic profetas apquitcoc. Inquilhe Efraín apquilinyemac. Altamjoc lhip jimquecsic lhama talento solyayem acyivey najan apcanit apquilantalhnama apjalhnancoc — lha' aptomjac profeta — nic nat aptomjac Giezi.
23 Apcatingmavoc nic nat Naamán: —Pac omquecsic anit solyayem alyivey — nic nat aptomjac.
Am nic nat coyacmoc emoc siclho apquilancam. Apquilinlhanacmec nic nat Naamán yoyam emquecsic solyayem. Appilhquitquic nic nat apcanit najapa apquitcoc moclhama solyayem congne. Najan apcanit apquilantalhnama apjalhnancaoc. Apcanayquic nic nat Naamán apcanit singilpilhtetemo elsaclhesic apmamyi. 24 Apquilvoclhec nic nat netin inquilhe. Apmec nic nat asoc Giezi. Apposquic nic nat congne tingma pac. Apcanayquic nic nat eltajojoc mocjam singilpilhtetemo.
25 Apmiyaclhec nic nat apquilancam apnaclha profeta. Aptomjac nic nat profeta Eliseo apcanya: —Giezi, ¿jalhco apquinyicta? — nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat: —Paj, am ovonquepó coo — nic nat aptomjac.
26 Aptomjac nic nat profeta apcanya: —Invitac lhac sicvanmoncama actemaclha aptiyapma netin carro lhama enlhit yoyam elamyilhamcoc lhip. Aplhocac lhac lhip solyayem najan apquilantalhnama. Emoc sat lhip ayimjaclha solyatictama najan ayimjaclha uva moyayit. Elmoc sat nipquesic najan vayqui yamquilvana najan apquiltimesaycam najan quilvana altimesaycam. 27 Cascoc sat lhip apyimpejic ayinyema Naamán apcajayclha lepra. Cascoc sat apyimpejic lepra aptovana lhip cotmongvoycamlha nelha — nic nat aptomjac profeta.
Aptipquic nic nat maa apquilancam. Acyiplomo ayajem lepra ningmasquem. Acmopoy nic nat apyimpejic, malha mataymong anic nic nat intomjac apyimpejic.