Historia de Samuel
Dios le da un hijo a Ana
1 En Ramá, un pueblo de los cerros de Efraín, vivía un hombre llamado Elcaná. Sus antepasados fueron: Jeroham, Elihú, Tohu y Suf. Todos ellos eran descendientes de Efraín.
2 Elcaná tenía dos esposas: Peniná y Ana. Peniná tenía hijos, pero Ana no tenía ninguno.
3 Cada año Elcaná y su familia salían de su pueblo para ir al santuario de Siló. Allí adoraban al Dios todopoderoso y presentaban ofrendas en su honor. Allí también trabajaban dos hijos del sacerdote Elí, llamados Hofní y Finees.
4 Cuando Elcaná presentaba un animal como ofrenda, les daba una parte de la carne a Peniná y a sus hijos. 5 Pero a Ana le daba la mejor parte porque la amaba mucho, a pesar de que Dios no le permitía tener hijos.
6-7 Como Ana no tenía hijos, Peniná se burlaba de ella. Tanto la molestaba que Ana lloraba mucho y ni comer quería. Todos los años, cuando iban al santuario, Peniná la trataba así.
8 En una de esas visitas, Elcaná le preguntó a Ana: «¿Por qué lloras? ¿Por qué no comes? ¿Por qué te afliges? Para ti, es mejor tenerme a mí que tener muchos hijos».
9 Ana dejó de comer, se levantó y se fue a orar al santuario. El sacerdote Elí estaba allí, sentado junto a la puerta. 10 Ana estaba tan triste que no dejaba de llorar. Por eso oró a Dios 11 y le hizo esta promesa:
«Dios todopoderoso, yo soy tu humilde servidora. Mira lo triste que estoy. Date cuenta de lo mucho que sufro; no te olvides de mí. Si me das un hijo, yo te lo entregaré para que te sirva solo a ti todos los días de su vida. Como prueba de que te pertenece, nunca se cortará el cabello».
12-13 Ana oraba a Dios en silencio. Elí la veía mover los labios, pero como no escuchaba lo que decía, pensó que estaba borracha. 14 Por eso le dijo:
—¿No te da vergüenza estar borracha? ¡Deja ya la borrachera!
15-16 Pero Ana le respondió:
—Señor mío, no crea usted que estoy borracha. No he bebido vino ni cerveza. Estoy muy triste, y por eso estoy aquí suplicándole a Dios que me responda.
17 Entonces Elí le contestó:
—Vete tranquila, y que el Dios de Israel te conceda lo que has pedido.
18 Y Ana le dijo:
—¡Usted sí me comprende!
Dicho esto, Ana regresó a comer y dejó de estar triste.
19 A la mañana siguiente, Elcaná y su familia fueron al santuario para adorar a Dios, y después de eso regresaron a su casa en Ramá.
Tiempo después, Elcaná y su esposa Ana tuvieron relaciones sexuales, y Dios permitió 20 que ella quedara embarazada. Cuando nació el niño, Ana le puso por nombre Samuel, porque Dios contestó su oración.
21 Al año siguiente, cuando llegó el tiempo de ir al santuario para presentar la ofrenda acostumbrada, Elcaná fue a Siló con toda su familia para cumplir su promesa. 22 Pero Ana no quiso ir con ellos, y por eso le dijo a su marido:
—Cuando el niño ya pueda comer solo, yo misma lo llevaré al santuario y se lo entregaré a Dios. Allí se quedará a vivir.
23-24 Elcaná le dijo:
—Haz lo que te parezca mejor. Que el niño se quede contigo hasta que pueda comer solo. Y que Dios cumpla su promesa.
Ana se quedó con su hijo, y lo cuidó hasta que el niño comenzó a comer solo. Fue entonces cuando Ana lo llevó al santuario de Siló. También llevó como ofrenda un novillo de tres años, vino y veinte kilos de harina. 25 Después de presentar en el altar al novillo, Ana y su esposo le entregaron el niño al sacerdote Elí. 26 Y Ana le dijo: «Señor mío, hace tiempo yo estuve aquí, orando a Dios. 27 Yo le pedí este niño, y él me lo concedió. 28 Por eso ahora se lo entrego, para que le sirva todos los días de su vida».
Y todos ellos adoraron a Dios.
Almalhnancama quilvana acvisay Ana
1 Yoclhilhma acvisay nic nat Efraín, tingma Ramá. Apnec nic nat lhama enlhit apmolhama Zuf, apvisay nic nat Elcana. Apyap nic nat Jeroham, apyata ilhnic nat Eliú. Apyeyjamcaa ilhnic nat Tohu, Zuf apquitca, apmolhama ilhnic nat tribu Efraín. 2 Anit nic nat apnatamcaa Elcana. Lhama ilhnic nat acvisay Ana, moc nic nat acvisay Penina. Invitac nic nat ayitquic Penina. Cotay ayitca ilhnic nat Ana.
3 Aptingyac nic nat Elcana nimpayvam lhancoc moclhama año. Apnalaclhec nic nat apquilmolhama tingma Silo. Apcajac nic nat mataa aptoscama, macmescama Dios acyanmongam melyascalhma. Aptimec nic nat apcayo Dios Apyimtalhnamo. Apnec nic nat nimpayvam lhancoc sacerdote apvisay Elí. Apcanit nic nat apquitquic, lhama apvisay Ofni, poc nic nat apvisay Finees. Apcanit nic nat apquiltamjaycamó lhama apquilyap, eltimjic apquilayo Dios.
4 Apmilasquic nic nat apitic, cotoc aptava Penina najan apyovoclhojo ayitquic. 5 Inlhocac nic nat Ana acyivey nintom. Ayinyema avanjec nic nat apcasicjayo, naysicsa cotay ayitca ayinyema Dios. 6 Intanovquic nic nat Penina acyiplomo ayinmelhaycam. Inlingamcoc nic nat avalhoc Ana aclhenamalhca cotay ayitca.
7 Actemaclha anco ilhnic nat Penina, conmelham mataa payjoc templo nimpayvam lhancoc. Am nic nat cotavac Ana, invinec nic nat. 8 Apvitac nic nat atava Elcana. Aptomjac nic nat apcanya: Lhiya Ana, ¿so actomja yi acvinama? ¿So actomja yi acmayovsa avalhoc lhiya, mepqui yoyam cotoc? Etasi nac coo, am elhno diez ayitquic lhiya, ¿naso yaí? — nic nat aptomjac.
9 Nalhit acnim nic nat intomjac, payjoc maa. Natamin nic nat aptoycaoc najan apyinaycaoc, ayinmaclho netin Ana. Apnec nic nat sacerdote Elí. Netin aptajanem nic nat apnac, nicja apatong templo nimpayvam lhancoc. 10 Avanjec nic nat acmayovsa avalhoc Ana, avanjec nic nat acvinama. 11 Intomjac nic nat almalhnancama Ana: Dios Apyimtalhnamo. Jelanojo coo, nojetanov nasa sicvisay silancam lhip. Jetingyasquis sat sictamongvoyam. Etnejic sat lhip apanco, etnejic sat lhip apquilancam. Mepqui apyisem sat cotnejic apcatic, yoyam cotnatsalhquejec mataa, aptomja lhip apquilancam — nic nat intomjac almalhnancama.
12 Ajolhec nic nat almalhnancama Ana napato Dios. Apquilanoc nic nat sacerdote Elí actomjaclha almalhnancama mepqui acpayvam. 13 Intomjac nic nat almalhnancama acvanmoncama. Impametam nic nat Ana. Apcanayquic nic nat Elí anmin ayajem Ana.
14 Aptomjac nic nat apcanya: —Lhiya, ¡vamlha cotne! Colvates actemaclha anmin ayajem — nic nat aptomjac.
15 Incatingmavoc nic nat Ana: —Jave. Paj coo anmin seyajem. Avanjec acmayovsa evalhoc coo, siltimnascama Dios. 16 Nojetnesquis nasa sicmasom. Ajolhec lhac silmalhnancama, ayinyema acyivey aclingaycamco evalhoc — nic nat intomjac Ana.
17 Apcatingmavoc nic nat Elí: —Coyit actamilaycam avalhoc lhiya. Colhcac sat lhiya asoc almalhnaycam, ayinyema Dios Visqui apancaoc enlhitaoc Israel — nic nat aptomjac Elí.
18 Impayvasquic nic nat siclho Ana, cotajiclhac mocjam.
Intajavoc nic nat ayinyemayaclha Ana. Intovquic nic nat actom. Inmasquec nic nat acmayovsa avalhoc. 19 Secaseclha ilhnic nat intomjac. Apquilpenasquic nic nat apquilmalhnancama napato Dios. Apquiltajaclhec nic nat tingma Ramá. Natamin apyitnamolhama aptava Elcana, actomjayclho inlovso. Apjalhnoc nic nat Dios almalhnancama siclho Ana. 20 Vocmec nic nat acnim, yoyam cotimsic ayitca. Apquinavo ilhnic nat ayitca. Inquiltimec nic nat apvisay Samuel, moc ningiltimem Malmalhnaycam Dios.
21 Apmiyaclhec nic nat Elcana tingma Silo. Apnalaclhec nic nat apquilmolhama. Aplhenquic nic nat siclho elanac macmescama Dios moclhama año.
22 Am nic nat cotnajac aclhalhma Ana. Intomjac nic nat Ana ayanya atava: —Olhic sat mocjam, acvaycmo apyamasma aptom neme sictamongvoyam. Natamin oyantemiclhac sat napato Dios, etnejic apanco, malha apquitca. Momyovejec sat mataa sictamongvoyam — nic nat intomjac.
23 Apcatingmavoc nic nat Elcana: —Tasi, colha sat mocjam acvaycmo apyamasma aptom neme. Dios aplhanma mataa mepqui apyeycajascaoc — nic nat aptomjac.
Innec nic nat Ana, intamilcasquic nic nat ayitca, acvaycmo apyamasma aptom neme. 24 Nalhit acnim nic nat apyamasa aptom neme. Apquitcoc nic nat mocjam. Inyantamaclhec nic nat ayitca tingma Silo, payjoc tingma apponquinomap. Innalaclhec nic nat natqui acnatoscama vayqui, veintidos litros trigo apactic. Lhama alhancoc uva ayingmenic. 25 Inmatnec nic nat lhama actoscama vayqui macmescama Dios. Innec nic nat acyantamaclho ayitca apnaclha Elí.
26 Intomjac nic nat Ana ayanya: —Nojetanov nasa coo, Visqui. Nasoc anco sicpayvam, mepqui sicyinimquiscama. Coo sicvisay quilvana, actomja alhta almalhnancama Dios, apvitay alhta lhip. 27 Almalhnaquic alhta Dios jimquecsic as sictamongvoyam. Apjalhnoc alhta silmalhnancama. 28 Momyovejec coo sictamongvoyam. Dios etnejic sat apanco aclhamoclhojo años aptiyascam apquitcoc — nic nat intomjac.
Apjalhec nic nat Elí, inticlhicvocmec nic nat nalhpop payjaclha napaat apcayo Dios.