1 Por su parte, Jesús se fue al Monte de los Olivos.
¡No vuelvas a pecar!
2 Al día siguiente, al amanecer, Jesús regresó al templo. La gente se acercó, y él se sentó para enseñarles. 3 Entonces los maestros de la Ley y los fariseos llevaron al templo a una mujer. La habían sorprendido teniendo relaciones sexuales con un hombre que no era su esposo. Pusieron a la mujer en medio de toda la gente, 4 y le dijeron a Jesús:
—Maestro, encontramos a esta mujer cometiendo pecado de adulterio. 5 En nuestra ley, Moisés manda que a esta clase de mujeres las matemos a pedradas. ¿Tú qué opinas?
6 Ellos le hicieron esa pregunta para ponerle una trampa. Si él respondía mal, podrían acusarlo. Pero Jesús se inclinó y empezó a escribir en el suelo con su dedo. 7 Sin embargo, como no dejaban de hacerle preguntas, Jesús se levantó y les dijo:
—Si alguno de ustedes nunca ha pecado, tire la primera piedra.
8 Luego, volvió a inclinarse y siguió escribiendo en el suelo. 9 Al escuchar a Jesús, todos empezaron a irse, comenzando por los más viejos, hasta que Jesús se quedó solo con la mujer. 10 Entonces Jesús se puso de pie y le dijo:
—Mujer, los que te trajeron se han ido. ¡Nadie te ha condenado!
11 Ella le respondió:
—Así es, Señor. Nadie me ha condenado.
Jesús le dijo:
—Tampoco yo te condeno. Puedes irte, pero no vuelvas a pecar.
Jesús es la luz
12 Jesús volvió a hablarle a la gente:
—Yo soy la luz que alumbra a todos los que viven en este mundo. Síganme y no caminarán en la oscuridad, pues tendrán la luz que les da vida.
13 Los fariseos le dijeron:
—Tú te estás alabando a ti mismo. ¿Cómo sabremos que dices la verdad?
14 Jesús les respondió:
—Aunque hable bien de mí, lo que digo es cierto. Porque yo sé de dónde vine, y a dónde voy; sin embargo, ustedes no lo saben. 15 Ustedes juzgan como todos los demás, pero yo no juzgo a nadie. 16 Si lo hiciera, juzgaría de acuerdo a la verdad, porque no juzgo yo solo. Mi Padre, quien me envió, juzga conmigo. 17 La ley de ustedes dice que, para probar que algo es verdad, son necesarios dos testigos. 18 Pues bien, yo hablo bien de mí mismo; y mi Padre, quien me envió, también habla bien de mí.
19 Entonces le preguntaron:
—¿Dónde está tu padre?
Jesús les respondió:
—Si me conocieran, conocerían a mi Padre. Pero como no me conocen, tampoco a él lo conocen.
20 Jesús dijo todo esto mientras enseñaba en el templo, en el lugar donde se ponen las ofrendas. Pero nadie se lo llevó preso, porque aún no había llegado el momento de que todos supieran quién era él realmente.
Los jefes judíos y Jesús
21 Jesús habló de nuevo:
—Yo me voy, y ustedes me buscarán, pero morirán sin que Dios les haya perdonado sus pecados. A donde yo voy, ustedes no pueden ir.
22 Los jefes judíos dijeron:
—¿Estará pensando en matarse, y por eso dice que no podemos ir a donde él va?
23 Jesús les aclaró:
—Ustedes son pecadores, como todos los que viven en este mundo. Pero yo no soy de este mundo, porque vengo del cielo. 24 Por eso les dije que, si no creen en mí ni en quién soy yo, morirán sin que Dios les haya perdonado sus pecados.
25 Le preguntaron:
—¿Y quién eres tú?
Jesús les contestó:
—¿Por qué tengo que responderles? 26 Más bien, yo tengo mucho que decir de todo lo malo que ustedes hacen. El que me envió dice la verdad, y yo solo digo lo que le escuché decir.
27 Pero ellos no entendieron que Jesús les estaba hablando de Dios, su Padre. 28 Por eso les dijo:
—Ustedes sabrán quién es en realidad el Hijo del hombre cuando me cuelguen de una cruz. También sabrán que no hago nada por mi propia cuenta, sino que solo digo lo que mi Padre me ha enseñado. 29 Mi Padre nunca me ha abandonado, pues yo siempre hago lo que a él le agrada.
30 Cuando Jesús dijo esto, mucha gente creyó en él.
La verdad los hará libres
31 Jesús les dijo a los judíos que habían creído en él:
—Si ustedes obedecen mis enseñanzas, serán verdaderamente mis discípulos; 32 y conocerán la verdad, y la verdad los hará libres.
33 Ellos le contestaron:
—Nosotros somos descendientes de Abraham, y nunca hemos sido esclavos de nadie. ¿Por qué dices que seremos libres?
34-36 Jesús les respondió:
—Ningún esclavo se queda para siempre con la familia para la cual trabaja. El que se queda para siempre es el hijo de la familia; si él así lo quiere, puede dejar en libertad al esclavo. Les aseguro que cualquiera que peca es esclavo del pecado. Por eso, si yo, el Hijo de Dios, les perdono sus pecados, serán libres de verdad.
37 »Yo sé que ustedes son descendientes de Abraham, pero quieren matarme porque no aceptan mis enseñanzas. 38 Yo solo les digo lo que mi Padre me ha enseñado. Ustedes, en cambio, hacen lo que les ha enseñado su padre.
39 Ellos le dijeron:
—¡Nuestro padre es Abraham!
Entonces Jesús les contestó:
—Si en verdad ustedes fueran descendientes de Abraham, harían lo que él hizo. 40 Pero yo les he dicho la verdad que he escuchado de Dios, y ustedes quieren matarme. ¡Abraham nunca hizo algo así! 41 Pero ustedes hacen exactamente lo mismo que hace su padre.
Ellos le contestaron:
—¡No nos acuses de tener otro padre! Nuestro único Padre es Dios.
42 Jesús les respondió:
—Si en verdad Dios fuera su Padre, ustedes me amarían, porque yo vengo del cielo, donde está Dios. Yo no vine por mi propia cuenta, sino que Dios me envió. 43 Ustedes no pueden entender lo que les digo, porque no les gusta escuchar mi mensaje. 44 El padre de ustedes es el diablo, y ustedes tratan de hacer lo que él quiere. El diablo siempre ha sido un asesino y un gran mentiroso. Todo lo que dice son solo mentiras, y hace que las personas mientan.
45 »Por eso ustedes no pueden creer que digo la verdad. 46 ¿Quién de ustedes puede acusarme de haber hecho algo malo? Y si digo la verdad, ¿por qué no me creen? 47 Los hijos de Dios escuchan con atención todo lo que Dios dice. Pero ustedes no le ponen atención porque no son sus hijos.
Jesús y Abraham
48 Entonces, algunos judíos le dijeron:
—Cuando decimos que eres un extranjero indeseable, y que tienes un demonio, no estamos equivocados.
49 Jesús les contestó:
—Yo no tengo ningún demonio. Lo que hago es hablar bien de mi Padre; pero ustedes hablan mal de mí. 50 Yo no le pido a la gente que hable bien de mí; es Dios quien lo quiere así, y es él quien juzga. 51 Les aseguro que quien obedezca mi enseñanza, vivirá para siempre con Dios.
52 Ellos le dijeron:
—Ahora sí estamos seguros de que tienes un demonio. Nuestro antepasado Abraham murió, y también murieron los profetas. Sin embargo, tú dices que el que te obedezca vivirá para siempre. 53 ¿Acaso te crees más importante que Abraham? Él y los profetas murieron. ¿Qué te estás creyendo?
54 Jesús les respondió:
—¿De qué me serviría hablar bien de mí mismo? Mi Padre es el que habla bien de mí, y ustedes dicen que él es su Dios. 55 En realidad, ustedes no lo conocen. Yo sí lo conozco. Lo conozco, y lo obedezco. Si dijera lo contrario, sería un mentiroso como ustedes. 56 Abraham, el antepasado de ustedes, se alegró mucho de que vería el tiempo en que yo vendría al mundo; lo vio, y le causó mucha alegría.
57 Entonces le preguntaron:
—Ni siquiera has cumplido cincuenta años de edad. ¿Cómo puedes decir que has visto a Abraham?
58 Jesús les dijo:
—Les aseguro que mucho antes de que naciera Abraham ya existía yo.
59 Entonces aquellos judíos quisieron matar a Jesús a pedradas; pero él se mezcló entre la multitud y salió del templo.
1 Apmiyaclhec alhta Jesús inquilhe acvisay Olivos.
2 Inquitsacac alhta, alhtooc anco aptalhningvactamo mocjam tingma apponquinomap. Apquilyavectac alhta aplhamoclhojo enlhit. Apnaclhec alhta Jesús. Apquillhicmosquic alhta enlhitaoc. 3 Apquilvaac alhta apquilyascamco apquiltemaclha najan fariseos. Apquilyantamentac alhta quilvana alanatama. Invitalhquic alhta naysicsa acpatjeteycam. Apquilnesquic alhta naysicsa. 4 Apquiltomjac alhta fariseos apquilanya Jesús:
—Visqui, inmalhquic lhac as quilvana naysicsa acpatjeteycam enlhit. 5 Yitnec nincoo singanamaclha Moisés. Aptomjac singilanya Moisés: Elyicna sat mataymong quilvana actema nac lha —ilhnic nat aptomjac. ¿Jalhco aptomja lhip? —alhta apquiltomjac.
6 Apquililtamjoc alhta elyipconic Jesús, yoyam eltipsic apvisay. Yejemoc alhta apjalhingvocmo Jesús. Apopejic alhta aptalhesamcoc lhopactic. 7 Apquilinlhanacmec alhta fariseos apquilmalhnaycam. Yejemoc alhta appeyveclho Jesús. Aptomjac alhta apquilanya:
—Apnec sat ancoc lhama nipyesicsa quellhip mepqui meyascalhma, ima sat apmamyi mataymong. Iyicna sat as quilvana —alhta aptomjac.
8 Apjalhingvoclhec alhta mocjam Jesús. Aptalhesquic alhta mocjam nalhpop. 9 Lhama alhta apquillinga appayvam. Apquilantipquic alhta moclhama. Apquilmamyi alhta apquilantiyapma apquilvanyam. Apsovjacpo alhta apquilantepa. Lhapcoc alhta aptamopamcoc Jesús najan quilvana ayinmamcaa lhapco. 10 Yejemoc alhta appeyveclho Jesús. Aptomjac alhta Jesús apcanya quilvana:
—Lhiya, ¿jalhco apquilyasa enlhitaoc? ¿Paj ya lhama enlhit aptimesquiscama acmasom? —alhta aptomjac.
11 Incatingmavoc alhta quilvana:
—Visqui, paj lhama enlhit —alhta intomjac.
Aptomjac alhta apcanya Jesús:
—Motnesquiseje coo lha acmasom. Colhing maa, colvates sat coyascalhma lhiya —alhta aptomjac.
Jesús aptomja ayitsayolhma lhalhma anco
12 Yejemoc alhta apquiltimnasamcaa mocjam Jesús:
—Coo sictimem siyitsasquiscamalhma enlhit lhalhma anco. Seyiploycam sat ancoc enlhit, colhic sat ayitsayolhma. Colhic sat acyimnatem apnenyic ayinyema ayitsayolhma. Metyisamejec sat mataa acyinatesaclhilhma.
13 Apquilatingmavoc alhta fariseos:
—Lhip aptomja aplingascama apvisay apanco, aptimec apanco —alhta apquiltomjac.
14 Aptomjac alhta mocjam Jesús:
—Aclingasqui inyicje sicvisay ajanco. Nasoc anco actomja siclingascama. Acyasamcoc coo siyinyemayaclha, acyasamcoc najan sicyasaclha. Am elyasamcoc quellhip siyinyemayaclha najan sicyasaclha. 15 Quellhip jellhenquic sicmasom acno apquiltemaclha enlhit lhalhma anco. Coo eyca motnesquisic apmapsom enlhit. 16 Inpeyvoc mataa sicyicpilquemo apquiltemaclha enlhit. Jave sicyicpilquemo elhapco. Acyicpilcoc coo lhama Tata (incanit) aptomja seyapajascama, ongilyicpilcojo apquiltemaclha enlhit. 17 Yitnec quellhip singanamaclha actalhesomalhca: Am sat ancoc coyeycac moc apquillhanma apcanit enlhit apquiltomja apquilvitaycamco, mongilyascamejec sat. 18 Incanit nincoo ninlhanma sicvisay. Aclingasquic coo sicvisay ajanco. Aplingasquic sicvisay coo Tata aptomja seyapajascama —alhta aptomjac.
19 Apquiltomjac alhta fariseos apquilanya Jesús:
—¿Jalhco apnaclha Apyap? —alhta apquiltomjac.
Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Am jelyicpilcac quellhip coo. Am najan elyicpilcac quellhip coo Tata. Elyicpilcoc ancoc coo, elyicpilcojoc sat najan coo Tata —alhta aptomjac.
20 Apquiltimnasamcaa alhta Jesús as amyaa congne tingma apponquinomap. Apquinmam alhta Jesús nicja yamit aysicsic acninquinomalhquilha solyayem. Am alhta emacpoc Jesús. Ayinyemaclha am alhta covocmoc acnim, yoyam emacpoc.
Melvomejec sat quellhip yavamlha oyacsic
21 Aptomjac alhta mocjam Jesús apquilanya judíos:
—Pac olhong sat coo. Jelquitmoc sat quellhip. Elmasquingvomoc sat quellhip acyiplomo melyascalhma apancaoc. Melvomejec sat quellhip yavamlha oyacsic —alhta aptomjac.
22 Apquilatingmavoc alhta judíos:
—¿Pa ya ingyajacpoc apanco? Ayinyemaclha aplhena nac: Melvomejec sat quellhip yavamlha oyacsic —alhta apquiltomjac.
23 Aptomjac alhta Jesús apquilanya:
—Am elinyemayac netin quellhip. Coo eyca siyinyemay maa netin. Quellhip apquilinyemaclha apanco as nalhpop. Am ongvinyemac coo as nalhpop —alhta aptomjac. 24 Eycaso ayinyema sictomja lhac silanya quellhip: Elmasquingvomoc sat quellhip acyiplomo melyascalhma apancaoc. Apquilyascacmec sat ancoc quellhip sictomja Cristo, elmasquingvomoc sat quellhip acyiplomo melyascalhma.
25 Apquiltomjac alhta judíos apquilanya Jesús:
—¿Soc enlhit lhip qui? —alhta apquiltomjac.
Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Coo nac Cristo, acno siltimnascama alhta siclho quellhip. 26 Acyasamcoc coo aclhamoclhojo apquiltemaclha apancaoc quellhip. Aclingasquic coo amyaa lhalhma anco acvamlha siclingay ayinyema coo Tata aptomja nasoc anco —alhta aptomjac.
27 Am alhta elyasamcoc judíos actemaclha aplhenamap Ingyapam netin.
28 Aptomjac alhta mocjam Jesús:
—Coo sicvisay Sictiyam Sictomja Enlhit. Jelmiyasiclhac sat netin coo. Natamin jelyicpilcangvomoc sat quellhip sictomja Cristo. Melquinatsejec sat quellhip cotnaja siclingascama ajanco. Aclingasquic mataa amyaa aptomja selhicmoscama coo Tata. 29 Epasmec mataa coo Tata aptomja seyapajascama. Mejeyinyovejec sat coo Tata —alhta aptomjac.
30 Lhama alhta apquillinga Jesús appayvam. Yiplovcoc alhta apquiltimem melyasquiyam aplhamoclhojo enlhit.
Apquillhenamap Dios apquitquic najan enlhit almam melyascalhma
31 Aptomjac alhta Jesús apquilanya judíos quilhva apquiltimem melyasquiyam:
—Apquilyiplovcasquic sat ancoc quellhip sicpayvam, eltimjic sat siltamsoycaoc. 32 Elyasingvomoc sat quellhip actomja nasoc anco. Actomja nasoc anco ayinyema ningmiyovmalhquilha —alhta aptomjac.
33 Apquilatingmavoc alhta:
—Abraham aptovana niptamin nincoo. Am ongilmomalhcac mataa nincoo. ¿Soctomja aptomja nac singilanya, yoyam ongilmiyovalhca? —alhta apquiltomjac.
34 Aptomjac alhta Jesús apquilanya:
—Actomjac coo silanya quellhip: Naso, moclhama enlhit apquillanay melyascalhma aptomja apmomap, mongilyascalhma acmam. 35 Enlhit apmomap metnejec mataa apvisqui apmolhama. Apvisqui apquitca aptomja eyca mataa apmolhama. 36 Nasoc sat cotnejic apquilmiyovmap quellhip ayinyema apquilmasma Visqui Apquitca. 37 Acyasamcoc coo, quellhip jelajic, ayinyemaclha am colmac apquilvalhoc coo sicpayvam. 38 Aclingasquic coo mataa amyaa, aptomja selhicmoscama coo Tata. Apquillanac mataa asoc quellhip ayinyema apquilyap apquiltimnascaoc —alhta aptomjac.
39 Apquilatingmavoc alhta judíos:
—Abraham nincoo ningilyeyjamcaa —alhta apquiltomjac.
Apquiltomjac alhta apquiltamsoycaoc apquilanya Jesús:
—Nasoc sat ancoc quellhip apquiltomja Abraham aptovana niptamin, elvajanamcoc sat actemaclha aptamjaycam. 40 Naso, apquililtamjoc quellhip jelajic, ayinyemaclha altimnasquic quellhip amyaa actomja nasoc anco, ayinyema coo Tata Dios. Am nic nat etnemac mataa Abraham apquiltomjaclha nac quellhip. 41 Apquilyiplovcasquic quellhip apquiltemaclha apquilyap —alhta aptomjac.
Apquilatingmavoc alhta judíos:
—Jave ningilvisay quipyap. Apnec nincoo Ingyapam Dios apvamlha pac lhama —alhta apquiltomjac.
42 Aptomjac alhta mocjam Jesús:
—Nasoc sat ancoc quellhip apquiltomja apquilyap Dios, jelasicjojoc sat coo lha. Ayinyemaclha acvaac coo, siyinyema Dios Ingyapam. Jave sicvoy ajanco, Dios apvamlha pac lhama aptomja seyapajascama. 43 ¿Soctomja melyasamco nac quellhip coo sicpayvam? Am colyacmoc quellhip elaylhojo coo sicpayvam. 44 Innec quellhip apquilyap acvisay yavey diablo. Quellhip apquiltomja ayitquic. Apquililtamjoc mataa elvajanamcoc quellhip actemaclha ayitsepma inquenyic apquilyap. Siclhoc anco nic nat acvocmo quilhvo nac jay actomja ticyovam inyap. Am coyitnac mataa actimem nasoc anco. Jave nasoc anco actemaclha. Intimec mataa acmovan amyaa, ayinyemaclha yavey diablo acvisay acmovan amyaa inyap. Actemaclha anco acmovan amyaa. 45 Altimnasquic coo mataa quellhip amyaa actomja nasoc anco. Eyca elyascacmec mataa quellhip. 46 ¿Soc enlhit apvita lhama moyascalhma ajanco? Altimnasquic sat ancoc amyaa actomja nasoc anco, ¿soctomja selyascacmo nac quellhip? 47 Apjalhnoc mataa Dios appayvam enlhit aptomja Dios apquitca. Am eliltamjoc quellhip elaylhojo Dios appayvam. Ayinyemaclha meltomja quellhip Dios apquitquic —alhta aptomjac.
Cristo aptiyascam nic nat netin metyaycamlha nic nat Abraham
48 Apquilatingmavoc alhta judíos:
—Naso nac ningillhena alhta nincoo: Lhip nac co Samaria. Meyascamcolhma nac lhip —alhta apquiltomjac.
49 Aptomjac alhta mocjam Jesús:
—Jave coo moyascamcolhma. Ayacoc coo Tata. Quellhip eyca am jelaco. 50 Am otnajac coo siyajamalhco ajanco. Apnec coo Tata aptomja seyayo, aptomja seyicpilquemo. 51 Actomjac coo silanya quellhip: Naso, apyiplovcasquic sat ancoc enlhit coo sicpayvam, mengyitsepejec sat mataa cotmongvoycamlha nelha —alhta aptomjac.
52 Apquilatingmavoc alhta judíos:
—Quilhvoc ningyasamcoc nincoo, meyascamcolhma nac lhip. Apquitsepmec nic nat Abraham. Apquilitsepmec nic nat profetas Dios apquillingascama. Lhip eyca aptomja singilanya: Apyiplovcasquic sat ancoc enlhit sicpayvam, mengyitsepejec sat cotmongvoycamlha nelha. 53 ¿Apyimtalhnamo ya lhquip, am ya elhno ningilyeyjamcaa Abraham? Apquitsepmec nic nat Abraham. Apquilitsepmec nic nat profetas Dios apquillingascama. ¿Soc enlhit lhip qui aplhenacpo apanco? —alhta apquiltomjac.
54 Aptomjac alhta mocjam Jesús:
—Ayajemo sat cotnejic siyajamalhco ajanco. Coo Tata eyca aptomja seyayo. Apquiltimem inyicje quellhip apquilyap coo Tata. 55 Am elyicpilcac quellhip Dios Ingyapam. Coo eyca acyicpilcoc. Actomjac sat ancoc ongvanic quellhip: Am oyicpilcac Dios Ingyapam, sicmovan amyaa sat otnejic. Olhojoc sat quellhip apquilmopvan amyaa. Nasoc anco, acyicpilcoc coo Dios Ingyapam. Acyiplovcasquic mataa appayvam. 56 Apquitsovasoc nic nat apquilyeyjamcaa Abraham. Apquiltamjoc nic nat etamcojo acnim, yoyam ovac as nalhpop. Apvitac nic nat as acnim. Payjeclhec nic nat apvalhoc Abraham —alhta aptomjac.
57 Apquilatingmavoc alhta judíos:
—Am evocmoc mocjam lhip cincuenta años. ¿Apvitayo ya lhquip Abraham ningilyeyjamcaa nic nat? —alhta apquiltomjac.
58 Aptomjac alhta Jesús apquilanya:
—Actomjac coo silanya quellhip: Naso, sictiyascam nat coo, metyaycamlha nic nat Abraham —alhta aptomjac.
59 Yejemoc alhta apquilma mataymong judíos. Apquililtamjoc alhta elajic Jesús. Apyilhacpoc alhta aptepa tingma apponquinomap Jesús.