Los doce discípulos
(Mc 3.13-19Lc 6.12-16)1 Jesús reunió a sus doce discípulos. A cada uno le dio poder para expulsar malos espíritus y para sanar toda clase de enfermedades.
2 A los doce discípulos que Jesús eligió, los llamó apóstoles. Estos son sus nombres: Simón, mejor conocido como Pedro, y su hermano Andrés; Santiago y Juan, hijos de Zebedeo; 3 Felipe, Bartolomé, Tomás, Mateo el cobrador de impuestos, Santiago hijo de Alfeo, Tadeo, 4 Simón el patriota y Judas Iscariote, que fue el que después traicionó a Jesús.
Jesús envía a los doce
(Mc 6.7-13Lc 9.1-6)5 Jesús envió a estos doce discípulos con las siguientes instrucciones:
«No vayan por lugares donde vive gente que no es judía. Tampoco vayan a los pueblos de la región de Samaria. 6 Mejor vayan a los israelitas, pues son un pueblo que anda como rebaño perdido.
7 »Cuando vayan, anuncien este mensaje: “Ya está por llegar el reino de Dios”.
8 »Sanen también a los enfermos. Devuélvanles la vida a los muertos. Sanen a los leprosos, y libren de los demonios a la gente. ¡No cobren nada por hacerlo, pues el poder que Dios les ha dado a ustedes tampoco les costó nada!
9 »Y no lleven dinero 10 ni provisiones para el camino. Tampoco lleven bastón ni otro par de zapatos, ni otra muda de ropa. Porque todo el que trabaja tiene derecho a ser alimentado.
11 »Cuando lleguen a un pueblo o a una ciudad, busquen a alguien que merezca su confianza, y quédense a vivir en su casa hasta que se vayan del lugar. 12 Cuando entren en esa casa, saluden ofreciendo la paz a todos los que vivan en ella. 13 Si merecen la paz, la tendrán. Si no la merecen, no la tendrán.
14 »Si en alguna casa o pueblo se niegan a recibirlos o escucharlos, salgan de ese lugar y sacúdanse el polvo de los pies en señal de rechazo. 15 Les aseguro que, en el día del juicio final, ese pueblo será más castigado que las ciudades de Sodoma y Gomorra.
Advertencia sobre el peligro
16 »El trabajo que yo los envío a hacer es peligroso. Es como enviar ovejas a un lugar lleno de lobos. Por eso, sean listos y estén atentos como las serpientes, pero sean también humildes, como las palomas.
17 »Tengan cuidado, porque los entregarán a las autoridades y los golpearán en las sinagogas. 18 Por ser ustedes mis discípulos, los llevarán ante reyes y gobernadores, y ustedes hablarán de mi parte ante ellos y ante su gente.
19 »Cuando los entreguen, no se preocupen por lo que van a decir, ni cómo van a decirlo, porque en ese momento Dios les indicará lo que deben decir. 20 Ustedes no son los que van a hablar, sino que el Espíritu de Dios hablará por ustedes.
21 »Entre hermanos se traicionarán unos a otros. Cada uno entregará al otro para que lo maten. Los padres traicionarán a sus hijos, y los hijos atacarán a sus padres y los matarán. 22 ¡Todo el mundo los odiará a ustedes por ser mis discípulos! Pero si ustedes confían en mí hasta el final, yo los salvaré.
23 »Cuando la gente de un pueblo los persiga para maltratarlos, huyan a otro pueblo. Les aseguro que yo, el Hijo del hombre, regresaré con todo el poder de Dios, antes de que ustedes terminen de recorrer todos los pueblos de Israel.
24 »El discípulo no es más importante que su maestro, ni el esclavo es más importante que su amo. 25 Lo más que puede hacer el discípulo es ser igual a su maestro, y el esclavo, igual a su amo. Si la gente dice que yo soy el diablo, entonces, ¿qué no dirán de ustedes, que son mis discípulos?
Consejos
(Lc 12.2-7)26 »No le tengan miedo a nadie. Porque todo lo que esté escondido se descubrirá, y todo lo que se mantenga en secreto llegará a conocerse. 27 Si les digo algo en la oscuridad, díganlo ustedes a plena luz del día. Si les cuento un secreto, cuéntenselo a todo el mundo. 28 No tengan miedo de la gente que puede destruir el cuerpo, pero no la vida que está en ustedes. Más bien, teman a Dios, que tiene el poder de destruirlos totalmente en el infierno.
29 »Dos pajaritos no valen más que una moneda. Sin embargo, ningún pajarito muere sin que Dios, el Padre de ustedes, lo permita. 30 ¡Dios sabe hasta cuántos cabellos tienen ustedes en la cabeza! 31 Por eso, no tengan miedo. Ustedes valen mucho más que todos los pajaritos.
Hablar de Jesús
(Lc 12.8-9)32 »Si ustedes les dicen a otros que son mis seguidores, yo también le diré a mi Padre, que en verdad lo son. 33 Pero si ustedes le dicen a la gente que no son mis seguidores, yo también le diré a mi Padre que no lo son.
Jesús advierte a sus discípulos
(Lc 12.51-53Lc 14.26-27)34 »No crean ustedes que he venido para establecer la paz en este mundo. No he venido a traer paz, sino pleitos y dificultades. 35 He venido para poner al hijo en contra de su padre, a la hija en contra de su madre, y a la nuera en contra de su suegra. 36 El peor enemigo de ustedes lo tendrán en su propia familia.
37 »Si ustedes prefieren a su padre o a su madre más que a mí, o si prefieren a sus hijos o a sus hijas más que a mí, no merecen ser míos. 38 Y si no cargan su cruz y me siguen, no merecen ser míos. 39 Si solo se preocupan por su propia vida, la van a perder. Pero si están dispuestos a dar su vida por causa mía, les aseguro que la van a ganar.
Los premios
(Mc 9.41)40 »Cuando una persona los recibe a ustedes, también me recibe a mí. Y cuando una persona me recibe a mí, también recibe a Dios, que es quien me envió.
41 »Dios les dará un premio a los que reciban en su casa a un profeta, solo por saber que el profeta anuncia el mensaje de Dios. El premio será igual al que Dios les da a sus profetas.
»De la misma manera, Dios dará un premio a los que reciban a alguien que obedece a Dios. El premio será el mismo que Dios les da a quienes lo obedecen y hacen lo bueno.
42 »Les aseguro que Dios no se olvidará de premiar al que dé un vaso de agua fresca a uno de mis seguidores, aunque se trate del menos importante.»
Jesús apquilyacyescama doce apóstoles apquilapajasomap
(Mr 3.13-19Lc 6.12-16)1 Apcansaclhec alhta Jesús doce apquiltamsoycaoc. Apquilmesquic alhta apquilmopvan elantipsic somquic quilyicjamo najan eltamilquiscomoc aclhamoclhojo actemaclha ningmasquem ataoc najan melyimnatem.
2 Eycaso apquilvisay doce apóstoles apquilapajasomap: Lhama (apmamyi) apvisay Simón, moc apvisay Pedro; najan apipma Andrés; najan Zebedeo apquitquic, lhama apvisay Jacobo najan poc apvisay Juan. 3 Najan Felipe najan Bartolomé; najan Tomás; najan Mateo apmam tacja solyayem siclhoc anco; najan Alfeo apquitca apvisay Jacobo; najan Lebeo, moc apvisay Tadeo. 4 Najan Simón co Caná; najan Judas Iscariote aptomja apcanem emacpoc Jesús.
Jesús apquilapajascama elpayecsic tasic amyaa
(Mr 6.7-13Lc 9.1-6)5 Apquilapajasquic alhta Jesús doce apquiltamsoycaoc. Aptomjac alhta apquilanya:
—Noelmiyaclha nasa nipyesicsa metnaja judíos. Noelmiyaclha nasa natingmaa yoclhilhma Samaria. 6 Eltiyaningvomjo sat quellhip nipquesic apquillhinganyam apquilvisay enlhitaoc Israel. 7 Elyas maa, eliltimnasam tasic amyaa. Eltime sat quellhip: Camquitvaac Visqui netin apquilnancascama. 8 Eltamilquisquim sat actomjaycaoc ningmasquem ningilyitapaycam lepra najan moc actemaclha ningmasquem. Elnalhaticjasquim sat enlhit apquilmasquingvaycmo. Elantipquis sat somquic quilyicjamo. Apquillhovamquic quellhip apquilmopvan mepqui acyanmongam. Elvajanaoc sat actemaclha mepqui acyanmongam.
9 ‘Noelsov nasa solyayem (oro najan plata najan cobre). 10 Noelsov nasa aynapa nalhit amay. Elantalhniclha apvamlha lhama aptalhnama. Noelsov nasa tiyayipeoc najan yamit apquileneycam. Colhic acmesa aptom enlhit aptamjaycamo.
11 ‘Apquilvoclhec sat ancoc quellhip lhama tingma apquilyasaclha, eltingya siclho enlhit aptomja actamilaycam apvalhoc. Elhnam sat tingma pac acvocmo apquilimpayclha mocjam. 12 Apquilantalhningvocmec sat ancoc quellhip tingma, elpayvas sat. Eltime sat elanic: “Lhip nac. Altamjoc colhic lhip actamilaycam apvalhoc” —sat eltime quellhip. 13 Apquiltasic sat ancoc enlhit as tingma, coyitnamoc sat actamilaycam apquilvalhoc. Am sat ancoc eltamilac enlhit, cotajingvomoc sat mocjam actamilaycam apquilvalhoc. 14 Am sat ancoc elmacpoc tacja quellhip. Am sat ancoc eljalhnoc enlhit quellhip apquiltimnaycam, elanteyip as tingma. Elpilhnes sat lhopactic alyipitcay apmancoc quellhip. 15 Actomjac coo silanya quellhip: Naso, covac sat acnim ningyicpilcomalhcoclha, yoyam eyanmongsiclhac Dios Ingyapam. Coyimtilhojoc sat acyanmongayclha apquiltemaclha as enlhitaoc, am colhno apquiltemaclha ilhnic nat enlhit tingma Sodoma najan tingma Gomorra —alhta aptomjac. ,
Actemaclha macminlhinaycam
16 Aptomjac alhta mocjam Jesús:
—¡Quip elanojo quellhip! Pac olapajacsic quellhip malha nipquesic naysicsa asoc navjac aclom. Eltamilsojo sat apquilvalhoc eltimjic malha nimisma. Noelovquis nasa apquilvalhoc, eltime sat malha valhaay. 17 Eltamilsacpojo apanco quellhip nipyesicsa enlhitaoc. Colhic sat acnalaclho quellhip napatavo apquilyimtalhnamo. Colhic sat alyicpilhquetamco quellhip tingma apcaneyquiclhilha. 18 Colhic sat acnalaclho quellhip apnamcaclha yatapquilviscaa najan apquilviscaa, coo sicvisay ayinyemaclha. Ellingacsic sat quellhip sicvisay nipyesicsa metnaja judíos. 19 Innec sat ancoc acnalaclho napatavo apquilyimtalhnamo, nocollhen nasa apquilvalhoc actemaclha yoyam elatingmojo. Elmesacpoc sat quellhip apquilpayvam, yoyam elatingmojo. 20 Jave inyicje quellhip apquilpayvam apancavo. Ingyapam Espíritu apanco ayinyema, yoyam elpamejitsic quellhip.
21 ‘Eltanongvomoc sat apquilyalhinga enlhit, elanic sat yoyam eticyo. Eltanongvomoc sat apquitquic enlhit, elanic sat yoyam eticyo. Eltanongvomoc sat apyapmayc najan incanayc enlhit, elanic sat yoyam coticyo. 22 Eltanovacpoc sat quellhip lhalhma anco, coo sicvisay ayinyemaclha. Apquilinlhanacmec sat ancoc enlhit actamongvomlha nelha acnim, evomsacpoc sat tap. 23 Apquilminlhinacpec sat ancoc quellhip lhama tingma, elinyi sat, elyas sat poc tingma. Actomjac coo silanya quellhip: Naso, ovotac sat mocjam coo sicvisay Sictiyam Sictomja Enlhit yicpintama elsavojoc quellhip apquileyvam tingma Israel apquilaoclha.
24 ‘Metnaja apmamyi maltamescama. Enlhit apquillhicmoscama eyca apquimja apmamyi. Metnaja apmamyi apquilancam. Apvisqui eyca aptomja apquimja apmamyi. 25 Incaymalhquic mallhicmoscama colcojoc apvalhoc apquilinmalhingvoyclha apquillhicmoscama. Incaymalhquic apquilancam colcojoc apvalhoc apquilinmalhingvoyclha apvisqui. Apquiltomjacpec alhta apquilmolhama apyap apvisay Beelzebú, ningiltimem somquic quilyicjamo. Colhic sat najan altomja apmolhama apquilvisay Beelzebú —alhta aptomjac.
Actemaclha ningay
(Lc 12.2-7)26 Aptomjac alhta mocjam Jesús:
—Noela nasa quellhip enlhitaoc. Am coytejec sat lhama acyilhomalhca asoc, cotalhcac sat. Am coytejec sat lhama asoc acposomalhca, colngalhcac sat acvisay. 27 Altimnasquic coo quellhip amyaa naysicsa yatescamalhma. Eliltimnas sat quellhip naysicsa ayitsayolhma. Acmalyovasquic coo siltimnascama quellhip amyaa. Elyimnaticsojo sat apquilpayvam amay ellhenic amyaa. 28 Noela nasa quellhip enlhit apquilmopvan elnapoc ningyovoclhojo, colmopvan eyca elnapoc ingjangaoc. Elavojo quellhip actomja acmovan cotvacsic ningyovoclhojo najan ingjangaoc cosponeyaclha talha.
29 ‘¿Naso ya lhama solyayem ayitcoc acyanmongam anit nata ayitcoc? Eje, naso. Am ingyavoc Ingyapam netin cotyamoc nalhpop lhama nata ayitcoc. 30 Najan ingva inpatcoc altomja alyipsatomalhca. 31 Noela nasa quellhip. Apquilmamnave nac quellhip, am elno aclhamoclhojo nata ayitcoc —alhta aptomjac.
Ninlhanma apvisay Jesucristo napatavo enlhitaoc
(Lc 12.8-9)32 ‘Aptomjac alhta mocjam Jesús: Aplhenquic sat ancoc enlhit aptomja seyiploycam napatavo apnaymacoc, olhenic sat coo lha napato coo Tata apna netin. 33 Am sat ancoc elhenac enlhit aptomja seyiploycam napatavo apnaymacoc, molhenejec sat coo lha napato Tata apna netin —alhta aptomjac.
Actemaclha ningilhpanma ayinyema Jesús
(Lc 12.51-53Lc 14.26-27)34 ‘Aptomjac alhta mocjam Jesús: Acvaac coo as nalhpop. ¿Apquilanayqui ya quellhip oltamilcasiclha apquilvalhoc enlhitaoc? Acvaac coo, yoyam elsilhnana enlhitaoc. 35 Acvaac coo, yoyam osilhnana etanongvomoc sat apyap. Osilhnanac sat quilvana, cotanongvomoc sat inquin. Osilhnanac sat quilvana, cotanongvomoc sat inyipyamong. 36 Malha cotnaja ingmoc sat eltimjic apmolhama.
37 ‘Avanjec sat ancoc enlhit apcasicjayo apyap najan inquin, am colhno seyasicjayo coo, copvanquejec etnejic siltamescama. Avanjec sat ancoc enlhit apcasicjayo apquitca, am colhno seyasicjayo coo, copvanquejec etnejic siltamescama. 38 Am sat ancoc epatmiclhac apanco appatmeycam enlhit, aptemaclha Jesús appatam asoc timyescama, copvanquejec etnejic siltamescama. 39 Apmiyovquic sat ancoc enlhit apyimnatem apanco, comascoc sat. Am sat ancoc emyavac apyimnatem apanco, coo ayinyema sicmayjayoclha, colhic sat acyimnatem apnenyic —alhta aptomjac.
Actemaclha ningillhoy acyanmongam
(Mr 9.41)40 ‘Aptomjac alhta mocjam Jesús: Apquilmacpec sat ancoc tacja quellhip, eyca as enlhit aptomja semam tacja coo. Acmalhquic sat ancoc tacja coo, eyca as enlhit aptomja apmam tacja coo Tata aptomja seyapajascama. 41 Apmacpec sat ancoc tacja profeta, ayinyemaclha aptomja Dios aplingascama, eyca as enlhit apmam tacja elhcac sat acyanmongam acno aplhoy profeta Dios aplingascama. Apmacpec sat ancoc tacja enlhit appeyvomo, ayinyemaclha aptomja appeyvomo, eyca as enlhit apmam tacja elhcac sat acyanmongam acno aplhoy enlhit appeyvomo. 42 Actomjac coo silanya quellhip: Apyacvesquic sat ancoc yingmin acmalhalhama, yoyam eynic lhama enlhit apvinamap, ayinyemaclha aptomja siltamescama. Naso, elhcac sat acyanmongam —alhta aptomjac.