Israel conquista y destruye Hormá
1 Había en el desierto del sur un rey cananeo que vivía en la ciudad de Arad. Cuando este rey supo que los israelitas venían por el camino de Atarim, los atacó y se llevó presos a algunos de ellos.
2 Entonces los israelitas oraron a Dios y le hicieron esta promesa: «Si nos ayudas a vencer a ese rey y a su pueblo, nosotros destruiremos por completo todas sus ciudades».
3 Dios les concedió lo que pidieron, y los ayudó a vencer a sus enemigos. Así fue como los israelitas mataron a los cananeos y destruyeron todas sus ciudades. Por eso llamaron a ese lugar Hormá.
La serpiente de bronce
4 Del monte Hor los israelitas se fueron hacia el Mar de los Juncos, pero evitaron pasar por el territorio de Edom. En el camino, la gente se desesperó 5 y comenzó a protestar contra Dios. Le decían a Moisés: «¿Para qué nos sacaste de Egipto? ¿Solo para darnos muerte en el desierto? ¡No tenemos pan ni agua, y ya estamos cansados de esa comida tan desabrida!»
6 Entonces Dios les mandó serpientes venenosas, para que los mordieran. La gente que era mordida se moría, y fueron muchos los que murieron. 7 Por eso fueron a decirle a Moisés: «Reconocemos que no hemos hecho bien al protestar contra Dios y contra ti. ¡Por favor, pídele a Dios que se lleve de aquí las serpientes!»
Moisés le pidió a Dios que perdonara a los israelitas, 8 y Dios le contestó: «Haz una serpiente de bronce y ponla en un asta. Si alguna serpiente los muerde, diles que miren a la serpiente de bronce y sanarán».
9 Y así sucedió. Moisés hizo una serpiente de bronce y la puso en un asta. Y cuando alguna serpiente mordía a alguien, esa persona miraba a la serpiente de bronce y así no le pasaba nada.
Los israelitas siguen su camino
10 Los israelitas siguieron su camino, y llegaron a Obot. 11 De allí se fueron al este del territorio de Moab y acamparon en un lugar llamado Iié-abarim, que está en el desierto. 12 Más tarde acamparon en el arroyo Zéred, 13 y de allí se fueron al otro lado del río Arnón. Ese río separa el territorio de Moab del territorio de los amorreos, y está en pleno desierto. 14 Acerca de esto, en el Libro de las Guerras de Dios hay un texto que dice:
«Viajamos por Vaheb,
en el territorio de Sufá,
y por los arroyos del río Arnón.
15 También bordeamos los arroyos
que llegan hasta el territorio de Ar
y que están en la frontera de Moab».
16 Del río Arnón, los israelitas se fueron a un lugar llamado Pozo. Allí está el pozo donde, por órdenes de Dios, Moisés reunió a los israelitas y les dio a beber agua. 17 Ese día los israelitas cantaron:
«¡Que brote agua del pozo!
¡Nosotros le cantaremos canciones!
18 Ese pozo lo hicieron los príncipes,
con sus varas y sus bastones».
Cuando se fueron del desierto, los israelitas pasaron por Mataná, 19 Nahaliel, Bamot 20 y por el valle que está en el territorio de Moab. Finalmente, llegaron a la cumbre del monte Pisgá, desde donde se ve el desierto.
Los israelitas vencen al rey Sihón
21 Los israelitas le enviaron este mensaje a Sihón, que era rey de los amorreos:
22 «Por favor, déjenos usted pasar por su territorio. Le prometemos no meternos en sus campos sembrados ni en sus viñedos, ni beber agua de sus pozos. Nos mantendremos en el camino principal hasta salir de su país».
23 Pero el rey Sihón, en vez de darles permiso de cruzar su país, reunió a su ejército y atacó a los israelitas en el desierto, cerca del pueblo llamado Jahas. 24-25 Pero los israelitas lo vencieron y se adueñaron de todo el país.
Así fue como los israelitas se quedaron a vivir en todas las ciudades amorreas, es decir, en Hesbón y en todas las ciudades que hay entre el río Arnón y el río Jaboc. En este río empieza el país de los amonitas, que está bien vigilado por su ejército. 26 En Hesbón vivía el rey Sihón, que había estado en guerra con el anterior rey de Moab y le había quitado todo ese territorio, hasta el río Arnón. 27 Como dice la canción:
«¡Reconstruyan y arreglen Hesbón,
la ciudad capital del rey Sihón!
28 »Desde Hesbón salió un fuego
y quemó todo el territorio;
desde Ar, en el territorio de Moab,
hasta las alturas del Arnón.
29 »¡Pobre de ti, Moab!
¡Qué mal te fue,
pueblo del dios Quemós!
Ese dios dejó que el rey Sihón
se llevara presos a tus hijos
y también a tus hijas.
30 »Todo Hesbón quedó destruido;
de Dibón a Nófah,
todo quedó en ruinas.
¡Hasta Medebá llegó el fuego!»
31 Así fue como los israelitas se quedaron a vivir en el territorio de los amorreos.
Israel vence al rey de Basán
32 Moisés envió espías a la ciudad de Jazer. Y los israelitas conquistaron esa ciudad y todos los pueblos cercanos, y echaron fuera a todos los amorreos que allí vivían. 33 Después se fueron al territorio de Basán, pero el rey Og fue a Edrei con todo su ejército para pelear contra ellos.
34 Entonces Dios le dijo a Moisés:
«No le tengas miedo a Og. Con mi ayuda, lo vas a vencer a él y a todo su ejército. Pero quiero que hagas con él lo mismo que hiciste con Sihón, el rey amorreo».
35 Así fue como los israelitas mataron a Og, a su ejército y a toda su gente, y se quedaron a vivir en su país.
Tingma aptovasomap Horma
1 Apnec nic nat apvisqui yoclhilhma Canaán, tingma apvisay Arad. Moc acvisay yoclhilhma Néguev, ningiltimem Mepqui ayimjaclha paat. Aplingac nic nat amyaa apvisqui maa: Cotnaja ingmoc israelitas. Payjoc amay tingma Atarim — nic nat intomjac amyaa. Yejemoc nic nat apquilapajasa singilpilhtetemo. Apquilnapacpec nic nat. Apquilmacpec nic nat napocja israelitas. 2 Apquilpamejitcasquic nic nat Dios enlhitaoc Israel. Apquillhenquic nic nat elyanmongsiclha apquiltemaclha apancaoc cotnaja ingmoc. Elsavojoc sat apnatovascama tingma apquilvanyam. Appasmom inlhojo Dios — nic nat apquiltomjac. 3 Apjalhnoc nic nat Dios apquilmalhnancama enlhitaoc Israel. Apquilnapacpec nic nat. Apticyovquic nic nat co Canaán. Apnatovasquic nic nat tingma apquilvanyam, mepqui apcaymomap lhama. Apquilpasmec nic nat Dios. Apquiltimec nic nat as yoclhilhma acvisay Horma, ningiltimem Mactovascama.
Quilaycmasquiscama acyeyva
4 Apquilyinyovquic nic nat inquilhe Hor enlhitaoc Israel. Apquilpeyvoc nic nat acvisay Mar Rojo, ningiltimem Yingmin Acyilhvasem. Apquilyitnocjac nic nat yoclhilhma Edom. Am nic nat cotamila apquilvalhoc enlhitaoc Israel. 5 Apquilinmelham nic nat Dios, najan napato Moisés.
Apquiltomjac nic nat apquilanya: —¿So actomja yi singyinyovquisa alhta yoclhilhma Egipto? Ongilitsapoc sat as yoclhilhma actamopeycaoc. Paj ningyam yingmin. Paj nincoo nintom. Ingilastinquic nincoo as nintom acmasom, acvisay maná sepo apnic — nic nat apquiltomjac.
6 —Pilapcasquic nic nat alvaa aclhamoclhojo acyeyva. Dios nic nat apquilapajascama. Inquiltaclhamquic nic nat. Apquilitsepquic nic nat moclhama enlhitaoc. 7 Apquilmiyaclhec nic nat poc apnaclha Moisés.
Apquiltomjac nic nat apquilanya: —Nincoo ningilsilhnanomalhca inganco napato Dios, najan napato lhip. Jingilmalhnesquis sat Dios, yoyam jingilyinyovsic acyeyva acyovoclhojo.
Apquilmalhnescasquic nic nat Moisés, yoyam elasicjiclhojo mocjam Dios.
8 Aptomjac nic nat Dios apcanya: Ingyaymasquis sat acyeyva. Iyipitquis sat quilaycmasquiscama navá yamit acvinatem, itnimquis sat yamit. Moclhama enlhit actaclhama acyeyva, elanojoc sat quilaycmasquiscama. Evomsacpoc sat tap, aptomja apquilaneyo quilaycmasquiscama — nic nat aptomjac Dios.
9 Apquillanac nic nat quilaycmasquiscama acyeyva Moisés. Tava ápac nic nat allanomalhca. Apyipitcasquic nic nat navá yamit acvinatem. Innec nic nat acvomquisa tap enlhit actaclhama acyeyva. Aptomja apquilaneyo netin yamit.
Apquilquimpayclha mocjam israelitas
10 Apquilquimpaclhec nic nat mocjam israelitas, apquilmiyaclho acvisay Obot. 11 Apquilquimpaclhec nic nat mocjam Obot, apquilmiyaclho Ije-abarim, payjoc yoclhilhma actamopeycaoc nicja yoclhilhma Moab actiyapmaclha acnim. 12 Apquilquimpaclhec nic nat mocjam, apquilmiyaclho vatsam ayitcoc Zered, elhnam siclho. 13 Apquilquimpaclhec nic nat mocjam, apquilmiyaclho tap vatsam Arnón, yoyam elhnam siclho. Yitnec nic nat as vatsam yoclhilhma actamopeycaoc acvaycmo apquileyvomaclha amorreos, actomja nicja yoclhilhma apancaoc moabitas najan nicja yoclhilhma amorreos. 14 Eycaso aclhanma ilhnic nat vaycajac acvisay Apquilnapomacpilha napato Dios:
Ningmiyaclhec alhta Vaheb yoclhilhma Sufá, najan vatsam ayitcoc najan vatsam Arnón.
15 Nicja vatsam acvaycmo yoclhilhma Ar. Ningilvocmec alhta yoclhilhma Moab — nic nat intomjac vaycajac.
16 Apquilyinyovquic nic nat vatsam Arnón, apquilmiyaclho acvisay Beer. Yitnec nic nat maa yamilquit. Appamejitcasquic nic nat maa Dios napato Moisés aptomjac apcanya: ¡Ingyansiclha sat apyovoclhojo enlhitaoc, elmecsic sat yingmin yoyam elyinamcoc! — nic nat aptomjac. 17 Yiplovcoc nic nat apquilminaycmascama israelitas:
¡Cotyip sat yingmin yamilquit! ¡Ongiltimjic sat ningayo yamilquit!
18 Apquilantipcasquic alhta yingmin, ayinyema yamit ayitcoc. ¡Apquilanama alhta cotyapoc yingmin apquilviscaa najan enlhit mayayo! — nic nat intomjac apquilminaycmascama.
Apquilquimpaclhec nic nat yoclhilhma actamopeycaoc, apquilmiyaclho Matana. 19 Apquilyinyovquic nic nat Matana apquilvocmo Nahaliel. Apquilyinyovquic nic nat Nahaliel apquilvocmo Bamot. 20 Apquilquimpaclhec nic nat Bamot, apquilmiyaclho alvata acyitna apquileyvomaclha moabitas, acvaycmo inquilhe Pisga, nicja yoclhilhma actamopeycaoc.
Apquilimpocja nipyesicsa apnaymacoc Sehón
(Dt 2.26-37)21 Apquilapajasquic nic nat israelitas, colhic altimnasa amyaa apvisqui Sehón nipyesicsa amorreos. Intomjac nic nat amyaa: 22 Ningilpecjam ongilmilanic yoclhilhma actomja lhip apanco. Montingyejec sat ayimjaclha ninganma, paj najan uva avjac, montingyejec sat yamilquit apancaoc yoyam ongyinamcoc. Ongilyiplaclhac sat amay anco acvaycmo tap yoclhilhma actomja lhip apanco — nic nat intomjac amyaa.
23 Apmiyovquic nic nat apvisqui Sehón. Apcansaclhec nic nat apyovoclhojo apnaymacoc amorreos, elamyilhamcoc payjoc yoclhilhma actamopeycaoc. Apquilimpocjac nic nat payjoc Jahaza. 24 Apquilnapacpec nic nat israelitas, apquiltomjac apquilyimnatem apanco. Apquilsovjoc nic nat yoclhilhma apquileyvomaclha amorreos, ayenmo vatsam Arnón acvaycmo vatsam Jaboc, moc acvisay frontera apquileyvomaclha amonitas, acyitnamaclha apquilyilhanmomaclha singilpilhtetemo. 25 Apquilsovjoc nic nat israelitas yoclhilhma apquileyvomaclha amorreos najan tingma apquilvanyam maa. Apquilmec nic nat tingma apvanyam apvisay Hesbón najan tingma nipyava maa. Apquilnaclhec nic nat maa israelitas. 26 Apvisqui Sehón tingma pac nic nat Hesbón, apvisqui nipyesicsa amorreos. Apquilnapacpec nic nat siclho amorreos najan moabitas, aptomja apyimnatem apanco Sehón. Apquilmec nic nat as yoclhilhma acvaycmo vatsam Arnón. 27 Yitnec nic nat poesías:
¡Elquilhyim tingma Hesbón, apvisqui tingma pac Sehón! ¡Ellaniclha sat mocjam tingma! ¡Elyimnates sat tingma apquilyimnatem!
28 Apquilvatnec alhta talha poc tingma, apquilvita enlhit apvisqui tingma pac Sehón. Aptovasacpec alhta tingma Ar de Moab, payjoc inquilhe vatsam Arnón
29 ¡Quellhip layi co Moab! Apnatovasacpec apquiltomja apquilayo quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios acvisay Quemós. Mepqui alhta apquilmasma, apquilinyajamco enlhitaoc. Inquilmalhquic alhta quilvanaa, apnalayclha alhta apvisqui Sehón.
30 Mepqui alhta apquilyimnatem co Hesbón. Apnatovasacpec alhta co Dibón acvaycmo tingma Nofa. Talha alhta actovascama acvaycmo Medeba — nic nat intomjac vaycajac poesías.
Apmatnam apvisqui co Basán
(Dt 3.1-11)31 Apquilsovjoc nic nat israelitas yoclhilhma apquileyvomaclha amorreos. 32 Apcapajasquic nic nat Moisés napocja enlhit, eltiyangvomjoc tingma apvanyam Jazer. Apquilimpocjac nic nat israelitas as tingma najan yoclhilhma niyava maa. Apquilantipsacpec nic nat amorreos actomja apquilaoclha. 33 Apquilmiyaclhec nic nat israelitas payjoc nilhqueyja yoclhilhma Basán. Apnec nic nat tingma Edrei apvisqui co Basán apvisay Og, yoyam elnapacpoc israelitas. 34 Aptomjac nic nat Dios apcanya Moisés: ¡Nongya nasa lhip! Coo sat otnesquisic lhip etnejic apyimnatem nipyesicsa cotnaja ingmoc. Colhojoc sat acyanmongayclha apvisqui, acno aplingaycamco siclho apvisqui Sehón nipyesicsa amoreos, tingma pac siclho apvisqui Sehón tingma Hesbón — nic nat aptomjac.
35 Apmatnec nic nat apvisqui Og najan apquitquic najan apyovoclhojo apnaymacoc singilpilhtetemo. Am nic nat ingyaymacpoc lhama. Apquilsovjoc nic nat israelitas yoclhilhma apquileyvomaclha apancaoc (Basán).