Dios alimenta a los israelitas
1 Un mes y medio después de haber salido de Egipto, los israelitas partieron de Elim, y llegaron al desierto de Sin, que está entre Elim y la montaña del Sinaí. 2 Allí en el desierto todos los israelitas comenzaron a quejarse de Moisés y de Aarón. 3 Les decían: «Ustedes nos han traído a este desierto para matarnos de hambre. Hubiera sido mejor que Dios nos quitara la vida en Egipto. Allá por lo menos teníamos ollas llenas de carne, y podíamos sentarnos a comer hasta quedar satisfechos».
4-5 Entonces Dios le dijo a Moisés: «Voy a hacer que del cielo les llueva comida todos los días, pero la gente recogerá solo lo necesario para cada día. El día sexto podrán recoger el doble. Voy a ver si me obedecen o no».
6-8 Moisés y Aarón les dijeron a los israelitas:

«¿Por qué se quejan, si nosotros no tenemos nada que ver en esto? Cuando ustedes se quejan de nosotros, en realidad lo que hacen es quejarse de Dios, que es quien nos dice lo que debemos hacer. ¡Y Dios ya ha escuchado sus quejas!
»Fue Dios quien los sacó de Egipto, y no nosotros. Así que esta misma tarde sabrán que Dios está aquí, entre ustedes, porque les dará a comer carne. Y mañana temprano lo sabrán también, porque les dará todo el pan que puedan comer».

9 Después de esto, Moisés le ordenó a Aarón que reuniera a todos los israelitas para que se presentaran ante Dios, pues él ya había escuchado todas sus quejas.
10 Mientras Aarón estaba hablando con los israelitas, vieron de pronto una nube en el desierto. ¡Era Dios mismo, que se apareció en medio de una nube muy brillante! 11 Y Dios le dijo a Moisés:

12 «Ya he oído cómo se quejan los israelitas, pero diles que ahora van a saber quién es su Dios. Por la tarde les daré a comer carne, y por la mañana les daré a comer pan».

13-14 Y así sucedió. Aquella misma tarde llegaron al campamento tantas codornices que cubrieron todo el suelo. A la mañana siguiente, todo el campamento estaba cubierto con un rocío que, al evaporarse, dejaba en el suelo algo blanco y pequeño, parecido a migajas de pan. 15 Como los israelitas nunca habían visto nada parecido, se preguntaban qué cosa era. Moisés les dijo: «Este es el pan con que Dios los va a alimentar. 16 Él ordena que cada uno recoja unos dos kilos por persona. Eso será suficiente para cada uno. Nadie debe recoger más de lo necesario».
17 Los israelitas hicieron lo que Dios había ordenado. Unos recogieron mucho y otros poco; 18 pero al medirlo, ni le sobró al que recogió mucho, ni le faltó al que recogió poco. 19 Luego Moisés les dijo: «Nadie debe guardar nada para mañana».
20 Sin embargo, algunos israelitas no le hicieron caso y guardaron parte de aquel pan para el día siguiente. ¡Pero el pan que guardaron se llenó de gusanos y olía muy mal! Por eso Moisés se enojó mucho con ellos. 21 Después de esta experiencia, cada uno recogía solamente lo que necesitaba, y lo hacía muy temprano porque con el calor del sol se derretía.
Dios ordena descansar el día séptimo
22 El sexto día de la semana, los israelitas salieron a recoger el pan. Pero en vez de recoger dos kilos por persona, como en los días anteriores, recogieron el doble. Alarmados, los jefes de los israelitas fueron a decírselo a Moisés, 23 pero él les respondió:

«Dios ha ordenado que el día de mañana sea un día de descanso, un día para adorarlo. Mañana no se debe trabajar. Por eso Dios les ha dado hoy doble cantidad de comida. Si pensaban hornear o hervir algo mañana, háganlo hoy, y guarden para mañana todo lo que les sobre».

24 Los israelitas obedecieron a Moisés y guardaron para el día siguiente la comida que les sobró. Por la mañana, vieron que el pan no se había llenado de gusanos ni olía mal. 25 Entonces Moisés les dijo:

«Hoy es día de descanso. Es un día dedicado a Dios, y no van a encontrar pan en el suelo. Así que deberán comerse el pan que guardaron ayer. 26 De ahora en adelante, siempre encontrarán pan en el suelo durante seis días, pero nunca en el día séptimo, porque es el día de descanso».

27 A pesar de lo dicho por Moisés, algunos salieron a recoger pan el día séptimo, pero no encontraron nada. 28 Entonces Dios le dijo a Moisés: «¿Hasta cuándo me van a seguir desobedeciendo? 29 Si el día sexto les doy el doble de pan, es para que descansen el día séptimo. En ese día, nadie debe salir de su casa».
30 Entonces el pueblo descansó el día séptimo. 31 El pan que recogían era blanco como las semillas del cilantro, y dulce como el pan con miel. Los israelitas lo llamaron «maná».
Dios ordena guardar un poco de maná
32 Después Moisés le dijo al pueblo: «Dios nos ha ordenado guardar unos dos kilos de maná, para que nuestros descendientes vean el pan con que Dios nos alimentó en el desierto, cuando nos sacó de Egipto».
33-34 Luego Moisés le dijo a Aarón: «Toma una olla, pon en ella unos dos kilos de maná, para colocarla frente al cofre del pacto. Allí guardaremos el maná, para que nuestros descendientes sepan lo que Dios nos dio a comer». Y Aarón así lo hizo.
35-36 Ese fue el alimento de los israelitas durante cuarenta años; lo comieron hasta llegar a la frontera con Canaán, que ya era una región habitada. Para medir el maná, los israelitas usaban una medida de dos kilos llamada «gomer».
Dios apmescama aptoycaoc maná
1 Apquilquimpaclhec nic nat mocjam aplhamoclhojo enlhitaoc Israel. Apnam nic nat siclho acyitnamaclha yingmin acvisay Elim. Apquilmiyaclhec nic nat yoclhilhma actamopeycaoc acvisay Sin, acyitna jalip inquilhe Sinaí. Apvocmec nic nat apcanit piltin quince acnim apquilyamasma yoclhilhma Egipto. 2 Apquilpametam nic nat aplhamoclhojo enlhitaoc Israel. Moisés nic nat apquilinmelhac najan Aarón.
3 Apquiltomjac nic nat apquilanya: —Incaymalhquic alhta inyicje jingilnapoc Dios Apyimtalhnamo yoclhilhma Egipto. Nintovquic alhta apitic aclaneyo vaynca. Nintovquic alhta nintom acvocmo ningilyipcanyam. Quellhip ayinyema singnalayquinta as yoclhilhma actamopeycaoc yoyam ongilmasquingvomoc mayic singilnapma — nic nat apquiltomjac.
4 Aptomjac nic nat Dios apcanya Moisés: —Quip ilanojo. Olapajacsic sat nintom ayinyema netin. Malha acmamay sat cotnejic. Incaymalhquic enlhitaoc elansiclhac mataa nintom acmenmalhem lhama acnim. Elhnasojoc sat mataa aclhamoclhojo acnim. Pac oyipconic apquiltemaclha enlhitaoc. Nasoc lhaja elyiplovcasojo siyanamaclha, paj lhaja. 5 Invocmec sat ancoc seis acnim, ilane sat elpenacsojo apquilansayclha aptoycaoc acmenmalhem anit acnim — nic nat aptomjac.
6 Aptomjac nic nat Moisés najan Aarón apquilanya enlhitaoc: —Elyasingvomoc sat actalhnam aplhamoclhojo quellhip aptomja alhta singilyinyovquiscama yoclhilhma Egipto Dios Apyimtalhnamo. 7 Elvitac sat quellhip actemaclha apyimtalhnamo Dios Apyimtalhnamo. Aplingac alhta apquilpameteycam quellhip apquilinmelhaycam Dios Apyimtalhnamo. ¿Soctomja apquilpametamcaa alhta singilinmelhaycam nincoo lha? — nic nat aptomjac.
8 Aptomjac nic nat mocjam Moisés apquilanya: —Elvitac sat quellhip actalhnam sat apitic ayinyema Dios Apyimtalhnamo. Elvitac sat nintom secaseclha yoyam elyipcanmojo. Ayinyemaclha aplingac alhta Dios Apyimtalhnamo apquilpameteycam actemaclha apquilinmelhaycam quellhip. Ningillhenalhquic alhta nincoo lha. Cotnaja singilinmelhaycam nincoo, Dios Apyimtalhnamo apquilinmelham quellhip — nic nat aptomjac.
9 Aptomjac nic nat Moisés apcanya Aarón: —Itne sat elanic aplhamoclhojo enlhitaoc Israel: Elmiyanta jalip. Pac onganiclhac napato Dios Apyimtalhnamo. Ayinyemaclha aplingac alhta apquilpameteycam actemaclha apquilinmelhaycam quellhip — nic nat aptomjac.
10 Apquiltimnasquic nic nat Aarón aplhamoclhojo enlhitaoc. Apquililyajavoc nic nat yoclhilhma actamopeycaoc. Pilapcasquic nic nat apquilvita naysicsa yipjopay ayitsayolhma ayinyema Dios Apyimtalhnamo.
11 Aptomjac nic nat Dios apcanya Moisés: 12 —Aclingac alhta apquilpameteycam enlhitaoc Israel selinmelhaycam coo. Itne sat elanic lhip: Actalhnam sat eltovamcoc apitic quellhip. Secaseclha sat eltovamcoc nintom yoyam elyipcanmoc quellhip. Elyasingvomoc sat quellhip sictomja Dios Apvisqui apancaoc — nic nat aptomjac.
13 Pilapcasquic nic nat actalhnam apquilvaa senjic appintalhnama nipyesicsa tingma apquicjingvoycamlha. Pilapcasquic nic nat secaseclha apquilvita malha yingmin alyayem nipyava tingma apquicjingvoycamlha. 14 Inmasquec nic nat apquilvitay yingmin alyayem. Pilapcasquic nic nat apquilvita nalhpop lhalhma anco asoc alyayem, malha anic, malha piyam aptiyam as nalhpop. 15 Apquilvitac nic nat enlhitaoc. Apquilpamejitsacpec nic nat: ¿Soc asoc lha? — nic nat apquiltomjac. Am nic nat elyasamcoc asoc apquilvitay.
Aptomjac nic nat Moisés apquilanya: —Eycaso acvisay nintom ayinyema Dios Apyimtalhnamo — nic nat aptomjac. 16 Aptomjac alhta Dios Apyimtalhnamo singilanya nincoo: Elhnasojo sat apquilansayclha acno acvamlha lhama. Acvamlha lhama pocó (alhancoc) moclhama apmolhama apnaycamo lhama carpa tingma — nic nat aptomjac.
17 Apquilyajaclhoc nic nat enlhitaoc Israel. Avanjec nic nat apcansayclha poc, quitsic apcansayclha poc. 18 Apquilyipsatquic nic nat apvamlha pocó. Am nic nat coyeycajangvocmo aptomja apcansayclha acyivey nintom. Am nic nat coymalhca aptomja apcansayclha quitsic. Apnasoc nic nat apquilansayclha acvamlha aptoycaoc moclhama apmolhama.
19 Aptomjac nic nat Moisés apquilanya: Noelayim nasa aptoycaoc yoyam eltovamcoc secaseclha — nic nat aptomjac.
20 Am nic nat elilyajaclhoc Moisés appayvam. Apquilaycmec nic nat aptoycaoc acvocmo secaseclha. Apyeticponquic nic nat yapa. Intajapquic nic aptoycaoc. Aplovquic nic nat Moisés apvita apquiltemaclha. 21 Apquilansaclhec nic nat mataa secaseclha. Apnasoc nic nat apquilansayclha moclhama apmolhama. Inmasquec nic nat acvitalhco nintom acpaliyam actepa acnim. Inquilpayjeclhec nic nat. 22 Invocmec nic nat seis acnim. Apquilansaclhec nic nat aptoycaoc acmenmalhem anit acnim. Acvamlha apcanit pocó (alhancoc) moclhama apmolhama. Apquilyoctac nic nat apquilimja apmamyi enlhitaoc Israel apnaclha Moisés. Apquililtimnascactac nic nat acvamlha apquilansayclha.
23 Aptomjac nic nat Moisés apquilanya: —Eycaso actomjaclha alhta appayvam Dios: Acnim ninnayclha sat cotnejic secaseclha, acvisay acnim acponquinomalhca yoyam ongilpayicsojo Dios Apyimtalhnamo. Elpayes sat aptoycaoc quilhvo nac jay. Elpenacsojo eljanic aptoycaoc. Am sat ancoc elsovjac aptoycaoc, eltamilquis sat yoyam eltovamcoc secaseclha — nic nat aptomjac.
24 Apquilyajaclhoc nic nat actomjaclha appayvam Moisés. Apquiltamilcasquic nic nat aptoycaoc ayaymomalhca. Am nic nat elvitacpoc yapa. Am nic nat cotjapac.
25 Aptomjac nic nat Moisés apquilanya: —Acnim ninnayclha quilhvo nac jay yoyam ongilpayicsojo Dios Apyimtalhnamo. Eltovaoc sat ayaymomalhca aptoycaoc acnim alhta. Am coyitnac nintom amyip quilhvo nac jay. 26 Invocmec alhta seis acnim apquilansayclha aptoycaoc. Siete acnim quilhvo nac jay acvisay acnim ninnayclha. Melvityejec sat aptoycaoc acnim nac jay — nic nat aptomjac.
27 Invocmec nic nat siete acnim. Apquilantipquic nic nat napocja enlhit eltingya nintom. Am nic nat elvitac.
28 Aptomjac nic nat Dios apcanya: —Eyastinquic coo melilyajayquiclho mataa sicpayvam siyanamaclha najan siyascamaclha actemaclha sicyascasingviyam. 29 Quip elaylhojo quellhip: —Coo sicvisay Dios, sicmescama quellhip acnim ninnayclha. Vocmec sat ancoc 6 acnim, elansiclha sat nintom acmenmalhem anit acnim. Vocmec sat ancoc 7 acnim, elhnam sat congne tingma. Colapvanquejec elanteypoc — nic nat aptomjac Dios Apyimtalhnamo. 30 Vocmec nic nat mataa acnim acvisay siete, apnaclho ilhnic nat apyovoclhojo enlhitaoc.
31 Apquiltimec nic nat nintom acvisay maná, acyitsomalhca sepo apnic. Mocjam acyitsomalhca cilantro actic acmopoy. Atsic alhta, malha ningilpayescama ningincajay yovjan intomjac.
32 Aptomjac nic nat Moisés apquilanya: —Eycaso Dios Apyimtalhnamo appayvam singanama: Ellic sat nintom maná, malha 2 litros, elponquinquis sat. Elvitac sat aptovana niptamin actemaclha aptoycaoc enlhitaoc yoclhilhma actamopeycaoc. Coo ayinyema siyaycaoc nalhit amay, sicnalovsingvoyam yoclhilhma Egipto — alhta aptomjac Dios — nic nat aptomjac Moisés.
33 Aptomjac nic nat Moisés apcanya Aarón: —Ilic sat lhama alhancoc (valhva apquitcoc), ilhatim nintom maná malha 2 litros. (Iponquinquis maa) Etac sat mataa Dios Apyimtalhnamo. Colhic sat actamilsa, elvitac sat aptovana niptamin quellhip — nic nat aptomjac Moisés. 34 Apquilyiplovcasquic nic nat apcanama Dios Apyimtalhnamo. Appiquinquic nic nat Aarón as alhancoc (valhva apquitcoc) congne yamit aysicsic acyitnamaclha Dios appayvam, colhic sat actamilsa.
35 Aptovcamquic nic nat nintom maná enlhitaoc Israel acvaycmo 40 años. Apquilvocmec nic nat yoclhilhma apquileyvomaclha enlhit, ningiltimem nicja yoclhilhma Canaán.
36 (Litro acvisay hebreo appayvam: 1 gomer = 2 litros; 1 efa = 20 litros).