Haz el bien y vivirás
1 Quien ama la corrección,
también ama el conocimiento;
¡hay que ser tonto
para no aprender del castigo!
2 Al que es bondadoso
Dios le muestra su bondad,
pero al que es tramposo
Dios le da su merecido.
3 La maldad no es apoyo seguro;
la bondad es una base firme.
4 La buena esposa
llena de orgullo a su esposo;
la mala esposa le arruina la vida.
5 La gente buena hace planes justos;
la malvada solo piensa en engañar.
6 Cuando habla la gente malvada,
tiende trampas mortales;
cuando habla la gente buena,
libra a otros de la muerte.
7 Caen los malvados,
y termina su existencia;
solo queda con vida
toda la gente buena.
8 Al sabio se le alaba
por su sabiduría;
al tonto se le desprecia
por su estupidez.
9 Más vale pobre acompañado,
que rico abandonado.
10 Los buenos saben
que hasta los animales sufren,
pero los malvados
de nadie tienen compasión.
11 El que trabaja la tierra
siempre tiene comida de sobra,
pero el que sueña despierto
es un gran tonto.
12 Los malvados son esclavos
de sus malos deseos;
pero los buenos son como árboles
que dan mucho fruto.
13 Los malvados caen en la trampa
de sus propias mentiras;
los buenos triunfan sobre el mal.
14 Cada uno recibe lo que merecen
sus palabras y sus hechos.
15 El tonto está seguro
de que hace lo correcto;
el sabio hace caso del consejo.
16 Los tontos fácilmente se enojan;
los sabios perdonan la ofensa.
17 La gente honrada
siempre dice la verdad,
pero el testigo falso
dice puras mentiras.
18 El que habla sin pensar
hiere como un cuchillo,
pero el que habla sabiamente
sabe sanar la herida.
19 El que dice la verdad
vive una larga vida;
el que solo dice mentiras
no vive mucho tiempo.
20 En la mente de los malvados
solo hay engaño;
entre los que aman la paz
reina la alegría.
21 El bueno no sufre ningún daño;
al malvado los males le llegan juntos.
22 Dios no soporta a los mentirosos,
pero ama a la gente sincera.
23 Si realmente eres sabio,
no presumas de lo que sabes;
solo los tontos
se jactan de su estupidez.
24 Trabaja, y triunfarás;
no trabajes, y fracasarás.
25 La angustia causa tristeza;
pero una palabra amable
trae alegría.
26 El buen amigo da buenos consejos;
el malvado se pierde en su maldad.
27 El perezoso se queda sin comida;
el trabajador la tiene en abundancia.
28 Hacer lo bueno da larga vida;
haz el bien y vivirás.
1 Coyangvomoc sat actemaclha ningyascamco, ningyiplovquisa inlhojo singiltamescama. Acyeyjamelhma mataa ingvalhoc, ningiltanova inlhojo singiltamescama acpeyvomo.
2 Innec singaco napato Dios, apvita inlhojo actamilaycam ingvalhoc. Ingiltanovquic mataa Dios, apvita inlhojo acyeyjamelhma ingvalhoc.
3 Mepqui singanamaclha Dios, mongmiyovalhquejec sat mataa. Ningilyajayquiclho singanamaclha, ongmiyovalhcac sat, acno yamit acma inquipmenaoc (ayquipmenaoc).
4 Malha apvisqui etnejic quilvana atava, ayinyema quilvana actemaclha altamsomalhca. Colhic actimesa apmapsom quilvana atava, ayinyema quilvana actemaclha mepqui altamsomalhca.
5 Peyvoc mataa alquitamsama ingvalhoc, acyitna inlhojo nintemaclha acpeyvomo. Acmasom mataa alquitamsama ingvalhoc, acyitna inlhojo nintemaclha acmasom.
6 Malha tava apac singilmam trampa, actomja appayvam enlhit apmapsom. Malha singmasma ayinyema appayvam enlhit appeyvomo.
7 Apquiltimsacpec mataa enlhit apquilmapsomcaa, comascoc sat apquileyvam. Melmasquingvomejec mataa apquilmolhama enlhit apquilpeyvomo.
8 Innec mataa ayaco enlhit, acyitna inlhojo acyascamco apvalhoc. Evennacpoc mataa enlhit, acyitna inlhojo acyeyjamelhma apvalhoc.
9 Actamila inyicje ongiltamjam mepqui singayo ingnaymacoc. Paj cotamila nintemaclha mayayo, mepqui lha nintom nipyesicsa ingnaymacoc.
10 Ningilvisay ningilpeyvomo, ongilyasamcojoc mataa allingaycamco (ongilimlimojo) ninatoscama. Mepqui apcamliyam apnatoscama enlhit apmapsom.
11 Colhic sat mataa cotlaycaoc nintom, acyitna inlhojo ningiltamjaycam amyip. Colhic sat acyeyjamelhma ingvalhoc, nintingyey inlhojo asoc ayitsepma ingnenyic.
12 Ayitsepma apnenyaoc acvisay apquiltemaclha apancaoc apquilmapsomcaa. Ningiltemaclha acpeyvomo alyitsomalhca yamit ayquipmenaoc alyimnatem.
13 Enlhit apmopvan amyaa emacpoc sat, malha trampa acmam, ayinyema appayvam apanco. Enlhit appeyvomo eyca, emyovacpoc sat.
14 Actamila sat ancoc nimpayvam, colhojoc sat acyilhna actamila, yoyam ontoc. Ongillhocac sat acyanmongam, acyitna inlhojo ningiltamjaycam.
15 Ongiltimesalhcac inganco ningilpeyvomo, acyitna inlhojo nintemaclha acmasom. Ningiljalhnoc mataa singiltamescama, acyitna inlhojo acyascamco ingvalhoc.
16 Invitalhquic mataa actemaclha ninlom, acyitna inlhojo acyeyjamelhma ingvalhoc. Comejec mataa ingvalhoc singvenéycam, acyitna inlhojo acyascamco ingvalhoc.
17 Onlingacsic nasoc anco ningvitaycamco, naysicsa macpeyvescasquiclha amyaa. Onlingacsic ningmovan amyaa, acnamco inlhojo anit ingvalhaoc.
18 Asquejec mataa poc enlhit appayvam, malha sovo acyimsascama. Actamilquisquiyam ingvalhoc ayinyema appayvam enlhit acyascamco apvalhoc.
19 Comasquingvomejec mataa amyaa actomja nasoc anco, ayinyema enlhit appeyvomo. Acyavataclhojo mataa aptiyascam enlhit apmopvan amyaa.
20 Acmasom mataa apquilvalhoc enlhit apquilmopvancaa amyaa. Apquiltasic enlhit apquilpamejitsomap actamilaycam apquilvalhoc, apquilpayesayclha ingilvalhoc.
21 Mepqui ninlingaycamco acmasom ningilvisay ningilpeyvomo. Avanjec mataa apquillingaycamco acmasom enlhit apquilmapsomcaa.
22 Ingiltanovquic mataa Dios, apvita inlhojo nintemaclha ningmovan amyaa. Innec singaco napato Dios, aplinga inlhojo ninlhanma mepqui ningyeycajascaoc.
23 Mepqui ningilinlhanyacmo ningiltimnascama, acyitna inlhojo acyascamco ingvalhoc. Avanjec mataa aplingascama aptemaclha apanco enlhit acyeyjamelhma.
24 Onlhojoc sat ningilviscaa, acyitna inlhojo ningilvascapma nintamjaycam. Onlhojoc sat ningilmomalhca, coyoyam inlhojo nintamjaycam.
25 Ningiljalhemalhca ayinyema acnatjemo ingvalhoc, malha acyajapmo ingvalhoc. Acpayjayclha ingilvalhoc ayinyema actamila appayvam apanco ingmoc.
26 Nintingyey ingmoc actomja nintemaclha ningilpeyvomo. Ongillhnanmoc amay, acyitna inlhojo acmasom ingvalhoc.
27 Metejec mataa apyamonquilhma enlhit apmompaviyam, mepqui inlhojo apvascapma. Ongvitac mataa cotlaycaoc asoc acmamnave, acyitna inlhojo ningilvascapma.
28 Colhic sat acyimnatem ingnenyic, ningyiplovquisa nintemaclha acpeyvomo. Comascoc sat acyimnatem ingnenyic, mepqui inlhojo ningyiplovquiscama nintemaclha acpeyvomo.