Dios destruye Sodoma y Gomorra
1 Al caer la tarde, dos de los ángeles llegaron a Sodoma. Lot estaba sentado a la entrada de la ciudad, y en cuanto los vio se levantó para saludarlos. Sin levantar la vista, se inclinó ante ellos en señal de respeto, 2 y les dijo:

—Señores, estoy para servirles. Yo les ruego que vengan a mi casa. Allí podrán bañarse y pasar la noche; mañana podrán seguir su camino.

Sin embargo, ellos le dijeron:

—Se lo agradecemos, pero vamos a pasar la noche en la calle.

3 Lot siguió insistiendo hasta que los ángeles aceptaron quedarse en su casa. Una vez allí, Lot hizo pan y les dio de cenar, y los ángeles comieron.
4 Ya estaban por acostarse cuando llegaron todos los hombres de la ciudad, los jóvenes y los viejos, y rodearon la casa. 5 Gritando con todas sus fuerzas decían: «Lot, ¿dónde están los hombres que esta noche llegaron a tu casa? ¡Sácalos! ¡Queremos tener relaciones sexuales con ellos!»
6 Lot salió para hablar con ellos, pero al salir cerró la puerta. 7 Allí afuera les dijo:

—Amigos míos, ¡no hagan algo tan malo! 8 Yo tengo dos hijas solteras que nunca han tenido relaciones sexuales. Las voy a sacar, y ustedes pueden hacer con ellas lo que quieran. Pero a mis invitados no les hagan nada, pues están bajo mi protección.

9 Ellos le respondieron:

—¡Quítate de ahí! ¿Tú quién eres para decirnos lo que debemos hacer? ¡Ni siquiera eres de los nuestros! ¡Pues ahora te va a ir peor que a ellos!

Y a empujones quitaron a Lot de en medio, con la intención de echar abajo la puerta. 10 Sin embargo, desde adentro los ángeles estiraron el brazo, metieron a Lot en la casa y cerraron la puerta. 11 Luego, a todos los que estaban afuera los dejaron ciegos para que no pudieran entrar. 12 Después de eso, los dos ángeles le dijeron a Lot:

—Si tienes en la ciudad otros hijos o hijas, yernos o familiares, sácalos de aquí 13 porque vamos a destruir este lugar. Son tantas las quejas que hay contra la gente de esta ciudad, que Dios nos ha enviado a destruirla.

14 Lot salió de la casa para hablar con los novios de sus hijas, y les dijo:

—¡Apúrense! ¡Salgan de la ciudad, porque Dios está a punto de destruirla!

Sus futuros yernos pensaron que Lot estaba bromeando, 15 pero al amanecer los ángeles insistieron:

—¡Lot, date prisa! ¡Llévate de aquí a tu esposa y a tus dos hijas! ¡De lo contrario, serás destruido junto con la ciudad!

16 Y como Lot no se apuraba, los ángeles lo agarraron de la mano, y también a su esposa y a sus hijas, y los sacaron de la ciudad. Los pusieron a salvo porque Dios les tuvo compasión. 17 Tan pronto como los sacaron, uno de los ángeles dijo:

—¡Si quieren salvarse, corran! ¡No miren hacia atrás, ni se detengan en el valle! ¡Huyan a las montañas, y pónganse a salvo! De lo contrario, ¡serán destruidos!

18 Pero Lot le contestó:

—¡No, señor, de ninguna manera! 19 Aunque soy muy humilde, usted ha sido muy bueno conmigo, pues tuvo compasión de mí y me salvó la vida. Pero yo no puedo huir a las montañas, porque este desastre me alcanzará y moriré. 20 Mire, aquí cerca hay una ciudad pequeña; si echo a correr podré llegar a ella y ponerme a salvo. ¿Verdad que es muy pequeña?

21 Y aquel ángel le contestó:

—Está bien. Voy a cumplir tus deseos. No destruiré la ciudad de la que hablas. 22 Pero vete enseguida, porque no podré hacer nada hasta que llegues allá.

Por eso la ciudad se llama Sóar, que quiere decir, «pequeña».
23 Lot llegó a Sóar cuando el sol comenzaba a salir. 24 En ese momento Dios hizo caer del cielo una lluvia de azufre encendido sobre Sodoma y Gomorra. 25 Así fue como Dios acabó con las ciudades del valle y sus habitantes, y también destruyó toda la vegetación. 26 Pero la esposa de Lot miró hacia atrás, y quedó convertida en estatua de sal.
27 Al día siguiente, Abraham se levantó muy temprano y regresó a donde había estado hablando con Dios. 28 Echó una mirada hacia Sodoma y Gomorra, y hacia todo el valle, y vio que del suelo se levantaba mucho humo, como si hubiera una gran hoguera. 29 Fue así como Dios destruyó las ciudades del valle. Pero se acordó de Abraham y salvó a Lot de la terrible destrucción que acabó con esas ciudades.
Lot y sus hijas
30 Sin embargo, Lot y sus dos hijas tuvieron miedo de quedarse a vivir en Sóar. Por eso se fueron de allí y se quedaron a vivir en una cueva. 31 Un día, la hija mayor le dijo a su hermana menor:

«Nuestro padre ya está muy anciano, y no hay por aquí ningún hombre con el que podamos casarnos para tener hijos. 32 ¡Vamos a emborrachar a nuestro padre! Así nos acostaremos luego con él, y tendremos hijos suyos».

33 Esa misma noche lo emborracharon, y la hija mayor tuvo relaciones sexuales con él. Pero Lot no se dio cuenta cuando ella se acostó, ni tampoco cuando se levantó.
34 Al día siguiente, la hija mayor le dijo a la menor:

«Anoche me acosté con nuestro padre. Vamos a emborracharlo de nuevo, para que tengas relaciones sexuales con él. Así las dos tendremos hijos suyos».

35 Esa noche, después de emborracharlo, la hija menor fue y se acostó con él. Pero Lot no se dio cuenta cuando ella se acostó, ni tampoco cuando se levantó. 36 Así fue como ellas quedaron embarazadas por parte de su padre. 37 Cuando la hija mayor tuvo su hijo, le puso por nombre Moab, y de él descienden los moabitas de hoy. 38 También la hija menor tuvo un hijo, y le puso por nombre Ben-amí; de él descienden los amonitas de hoy.
Aptovasomap tingma Sodoma najan tingma Gomorra
1 Intalhnacmec nic nat apquilvocmo tingma Sodoma apcanit maycaa. Ángeles Dios apquilasinancama ilhnic nat maycaa. Apnec nic nat Lot atong apjalhtam tingma. Apcaneyclhec nic nat maa enlhitaoc. Pilapcasquic nic nat Lot apvita maycaa. Apquinmaclhec nic nat netin yoyam emoc tacja. Apquilpolintac nic nat nalhpop Lot. Apticlhiquic nic nat acpayjaclha napaat nalhpop.
2 Aptomjac nic nat Lot apcanya maycaa: —Quellhip emoc. Noelyeycaja nasa tingma ajac. Alhtaa intomjac. Elnateyin sat tingma ajac. Coo sictomja silancam quellhip. Elcaoc sat yingmin apmancaoc. Secaseclha alhtoo sat elquimpiclha mocjam— nic nat aptomjac.
Apquilatingmavoc nic nat: —Am ongiltamjoc onlhic. Ongnam sat malamong tingma— nic nat apquiltomjac.
3 Apquilinlhanacmec nic nat Lot. Apquilyajaclhoc nic nat maycaa. Apquilmec nic nat tacja Lot. Apquilanesquic nic nat aptoycaoc. Apquilanescasquic nic nat sepo yompac (motajap) mepqui apyipjescama. Aptovcamquic nic nat maycaa.
4 Am nic nat enatenac mocjam. Pilapcasquic nic nat apquilvaa enlhitaoc. Aplicacpoc nic nat enlhitaoc as tingma Sodoma, aplhamoclhojo apquitcoc najan apquilvanyam. Apvocjingveclhoc nic nat enlhitaoc Lot tingma pac.
5 Apquililpalhamam nic nat. Apquiltomjac nic nat apquilanya: —¿Jalhco apnamcaclha enlhit apquilvoy tingma pac? Ilantipquis sat siclho. Ningiltamjoc ongyitojoc lhama yoyam ongilpatjetamcoc maycaa— nic nat apquiltomjac.
6 Aptipquic nic nat Lot. Apcapeclhec nic nat atong.
7 Aptomjac nic nat Lot apquilanya enlhitaoc: —Quip elaylhojo enaymacoc. Noelyeyesacpojo nasa ilhma. 8 Innam coo anit eyitquic quilvanaa ayitcoc. Am coltamecac mocjam acpatjetaycaoc enlhit. Olantipsic sat eyitquic. Eltime sat apquililtamjoclha eltimjic. Noelnatovas nasa as maycaa apquilvoy tingma ajac— nic nat aptomjac.
9 Apquilyimnatesquic nic nat apquilpayvam enlhitaoc: —Ingyinyi, iyas maa. Jave nac lhip ningmolhama. Copvanquejec jingilanic nincoo. Coyangvomoc sat nigilticpaycam apyimpejic lhip. Casilhtojoc sat ningilticpaycam maycaa— nic nat apquiltomjac.
Yejemoc nic nat apquilticponga apyimpejic Lot. Apquillanac nic nat atong yoyam elintacsic. 10 Apquilyoctac nic nat maycaa atong. Apquilyinyovasquiclhec nic nat Lot aptalhneseclho congne tingma. Apquilapeclhec nic nat mocjam atong. 11 Pilapcasquic nic nat aptomja mepqui apataoc enlhitaoc apcanaycam atong. Insovjoc nic nat actomjaycaoc mepqui apataoc aplhamoclhojo apquitcoc najan apquilvanyam. Inmasquec nic nat apquilyimnaa apquilquitamsama atong.
12 Apquiltomjac alhta maycaa apquilanya Lot: —¿Apnam ya apmolhama as tingma? Inalovsingvoclha sat apmolhama apquiltomja apquitquic apquilinava najan quilvanaa najan apipjaymayc najan poc aptomja apmolhama. Inalaclha sat mocjay. 13 Pac otvacsic as tingma. Ayinyemaclha avanjec amyaa apquiltemaclha enlhitaoc as tingma napato Dios. Eycaso ayinyema singilapajasa Dios ontovacsic as tingma— nic nat apquiltomjac.
14 Yejemoc nic nat apmiyaclho Lot apnamcaclha quilyimnanic alponcanma apquitquic. Am nic nat covocmoc alyimjapmaclha.
Aptomjac nic nat Lot apquilanya: —Noc, onginyejic sat as tingma. Etvacsic sat Dios apyovoclhojo tingma— nic nat aptomjac.
Apquilyascacmec nic nat quilyimnanic. Am nic nat elilyajaclhoc. 15 Inmopacmec nic nat congne amamyi ayitsay.
Apquiltomjac nic nat maycaa apquilanya Lot: —¡Ipecjesam! Ingyinyajas sat aptava najan anit apquitquic, yoyam conatovasalhquejec sat lhama as tingma naysicsa ningyanmongsayclha apquiltemaclha apancaoc enlhitaoc— nic nat aptomjac.
16 Am nic nat appecjesam Lot. Yejemoc nic nat apquilma apmic apquilinyajasa Lot. Ayinyemaclha apquiltamjoc nic nat evomsic tap Dios. Apquilmec nic nat amic yoyam elvomsic tap Lot aptava najan apquitquic. Apquilyinyajasquic nic nat aptava najan apquitquic tap tingma.
17 Apquilvoclhec nic nat tap tingma. Aptomjac nic nat ángel Dios apcasinancama apcanya Lot: —¡Ingyinyi, ivomsap tap! Nopaycacpojo nasa niptamin. Notningvom nasa naysicsa apquinyem amay. Ivomjo sat netin inquilhe alvinatem yoyam evomsacpoc tap— nic nat aptomjac.
18 Apcatingmavoc nic nat Lot: —Visqui, movanqueje coo. 19 Aptasic alhta lhip. Emyovquic alhta mataa lhip. Evomcasquic alhta tap. Movanquejec coo oyacsic ongvinyejic netin inquilhe alvinatem. Jetjanyiclhac sat asoc yoyam jetvacsic. Ongvitsapoc sat nalhit amay. 20 Quip ilanojo tingma apyitna ningato. Am eyov'ac as tingma. Pac oyacsic ongvinyejic maa yoyam omoc tap. ¿Naso ya meyoy as tingma?— nic nat aptomjac.
21 Aptomjac nic nat maycaa apquinyajascama: —Aclingac lhac lhip appayvam. Motvacsejec sat as tingma aplhena lhcac. 22 ¡Noc maa! Ivomjo sat maa, evomoc sat tap. Movanquejec otvacsic mocjam tingma, mevocmo inlhojo lhip apyasaclha— nic nat aptomjac apcanya.
Eycaso ayinyema actimem apvisay as tingma Zoar, ningiltimem nincoo Meyoy.
23 Intipquic nic nat acnim apvocmo Lot tingma Zoar. 24 Yejemoc nic nat acpalentamo talha najan azufre acpayesayclha talha nipyesicsa tingma Sodoma najan Gomorra. Malha acmamay nic nat intomjac acpalentamo talha, ayinyema Dios apna netin. 25 Insovjoc nic nat talha aclhamoclhojo asoc najan enlhitaoc apnaycam as tingma. Insovjoc nic nat talha asoc ayimja amyip. 26 Inpaycalhcoc nic nat Lot aptava natamin. Am nic nat colhnanacmoc actomjaclha. Malha mataymong ayimja ilhnic nat intomjac.
27 Secaseclha ilhnic nat intomjac aplhinga Abraham appamejitquiscamaclha alhta Dios. 28 Apquilyajavoc nic nat tingma Sodoma najan Gomorra najan yoclhilhma maa. Apvitac nic nat actepa etin acyivey. Malha paat apaoc acmeyasma nic nat intomjac etin. 29 Eycaso ilhnic nat aptomjaclha Dios aptovascama tingma apvanyam najan yoclhilhma aptiyascamcaclha Lot. Inlhanvocmec nic nat apvalhoc Dios actemaclha aplhanma napatoc Abraham. Apquinyajasquic nic nat Lot yoyam emmoc tap yicpintama aptovascama Dios as tingma.
Enlhitaoc moabitas najan amonitas
30 Apcacac nic nat elhic mocjam Lot tingma Zoar. Apyasquic nic nat inquilhe alvinatem yoyam elhic maa. Apnalaclhec nic nat anit apquitquic. Apnaclhec nic nat Lot najan apquitquic avalhoc mataymong.
31 Inquilpamejitsalhquic nic nat Lot apquitquic. Intomjac nic nat cotnaja ayitcoc ayanya inyalhing: —Apvanacmec tata ingac. Paj quilyimnanic as yoclhilhma yoyam jingilyimjapamcoc actemaclha mataa singilyimjapma. 32 Pac ongmecsic sat anmin tata ingac yoyam eynic. Incajac sat ancoc anmin, ongilpatjetamcoc sat tata ingac. Ongvitac sat inquitquic, tata aptovana— nic nat intomjac.
33 Alhtaa ilhnic nat intomjac. Inquilmasquic nic nat anmin yoyam eynic inyap. Incajac nic nat anmin. Inpatjetamquic nic nat inyap cotnaja ayitcoc. Am nic nat eyasamcoc inyap acyitnocjayo lhama, am nic nat eyasamcoc actemaclha aclhaticjay apquitca. 34 Moc acnim nic nat intomjac.
Intomjac nic nat cotnaja ayitcoc ayanya inyalhing: —Caylhojo lhiya. Acpatjetamquic alhtaa lhcac tata ingac. Pac ongmecsic mocjam anmin alhtaa nac jay. Copatjetamcoc sat lhiya tata ingac. Ongvitac sat inquitquic, tata ingac aptovana— nic nat intomjac.
35 Altaa ilhnic nat intomjac. Inquilmasquic nic nat mocjam anmin yoyam eynic inyap. Incajac nic nat anmin. Inpatjetamquic nic nat inyap apquitca insilhyo. Am nic nat eyasamcoc inyap acyitnocjayo lhama, am nic nat eyasamcoc actemaclha aclhaticjay apquitca. 36 Inlovsoc nic nat intomjamcoc anit quilvanaa ayinyema inyap. 37 Intimcasquic nic nat ayitca quilvana cotnaja ayitcoc. Inquiltimec nic nat apvisay Moab. Apvitac nic nat Moab aplhamoclhojo aptovana. Apquiltimec nic nat apquilvisay moabitas acvocmo quilhvo nac jay. 38 Invitac nic nat ayitca Lot apquitca insilhyo. Inquiltimec nic nat apvisay Ben-ammi. Apvitac nic nat Ben-ammi aplhamoclhojo aptovana. Apquiltimec nic nat apquilvisay amonitas acvocmo quilhvo nac jay.