Otros dichos sabios
1 La mejor sopa se echa a perder si le cae una mosca. La menor tontería echa a perder tu fama de sabio.
2 El sabio siempre piensa en hacer lo bueno; el tonto solo piensa en hacer lo malo. 3 Tiene el tonto tan poco cerebro que sin abrir la boca anuncia su tontería.
4 Si el gobernante se enoja contigo, no renuncies a tu cargo. Para los grandes errores, un gran remedio: la paciencia.
5 En esta vida he visto algo muy grave, parecido al error que cometen los gobernantes: 6 que a la gente incapaz se le dan puestos de gran responsabilidad, mientras que a la gente capaz se le dan los puestos más bajos. 7 ¡Y resulta que los esclavos andan a caballo, mientras que la gente que vale anda a pie!

8 Si haces hoyos,
puedes caerte en ellos.

Si partes en dos un muro,
puede morderte una serpiente.

9 Si partes piedras,
puedes salir herido.

Si partes leña,
puedes salir lastimado.

10 El hacha sin filo no corta.
Si no se le saca filo,
hay que golpear con más fuerza.

Si quieres prosperar,
tienes que saber qué hacer
y hacerlo bien.

11 ¿De qué te sirve tener
un encantador de serpientes,
si la serpiente te muerde
antes de ser encantada?

12 Cuando el sabio habla,
a todos les cae bien;
cuando el tonto abre la boca,
provoca su propia ruina.
13 Comienza diciendo tonterías,
y acaba diciendo estupideces,
14 ¡pero palabras no le faltan!

¿Qué va a pasar mañana?
¿Qué va a pasar después?
¡Nadie puede saberlo!

15 No tiene ningún sentido
que tanto trabaje el tonto,
si no sabe ni en dónde está.

16 ¡Qué lástima da el país
que tiene un rey incapaz
y malos gobernantes
que siempre están de fiesta!

17 ¡Pero qué dichoso es el país
que tiene un rey bien preparado,
con gobernantes que comen para vivir
y no viven para comer!

18 En la casa del perezoso
pasan muchas desgracias:
primero se cae el techo,
y después toda la casa.

19 Para estar feliz
hace falta pan,
para estar contento
hace falta vino,
y para gozar de todo
hace falta dinero.

20 Nunca hables mal del rey
ni de la gente poderosa,
aunque creas que nadie te oye.
Las palabras vuelan;
son como los pájaros,
y todo llega a saberse.
1 Casomcojoc sat asoc acmasis, ayinyema yapa apquitsepma congne alhancoc.

Comascoc sat actemaclha singayo, acyitna inlhojo acyeyjamelhma ingvalhoc.

2 Inlhenquic ingilvalhoc asoc actamila, acyitna inlhojo acyascamco ingvalhoc. Inlhenquic ingilvalhoc asoc acmasom, mepqui inlhojo acyascamco ingvalhoc.

3 Ningillhenalhquic mataa acyeyjamelhma ingvalhoc, ayinyema nintemaclha inganco.

4 Aplovquic sat ancoc visqui ningiltimesaycam, incaymalhquic ongiltamilsojo ingilvalhoc. Jingilasicjiclhojoc sat mocjam, apvita inlhojo actamilaycam ingvalhoc.

5 Acvitac coo moc asoc as nalhpop, mepqui acliclamo evalhoc, nipyesicsa apquilviscaa: 6 aptimesacpec apvisqui acyitna inlhojo acyeyjamelhma apvalhoc. Am eltomjac mayayo enlhit acyitna acyascamco apquilvalhoc. 7 Acvitac alhta enlhit apquilmomap apquillhingam nolhing apcapoc, yatapquilviscaa apquillhingam alhta nalhpop.

8 Etyamoc sat congne malhic, aptomja apmetam apanco.

Coticlhic sat acyeyva enlhit, aptomja apquilhpanquiscama mataymong apjalhtam tingma.

9 Eyimsasic sat apyimpejic enlhit, aptomja appalhcatma mataymong.

Incaymalhquic enlhit ingyavojoc tava, aptomja appalhcatma alhpongja.

10 Enlhit apmaycam tava pac mepqui ajamtic, eyampac sat naysicsa aptamjaycam. Colhyevavojoc sat aptamjaycam enlhit, acyitna inlhojo acyascamco apvalhoc.

11 Mepqui acyascamco apvalhoc enlhit apquiltamescama nimisma, actomja actaclheycaoc amamyi altamsomalhca.

12 Colhic ayaco enlhit apyascamco appayvam. Evenacpoc sat enlhit acyeyjamelhma apvalhoc. 13 Siclhoc acyeyjamelhma appayvam, natamin etnejic ayanem appayvam. 14 Enlhit aplhamasomap apvisay acyeyjamelhma apvalhoc.

Am eltimnasacpoc mataa, yavamlha cotnejic niptamin maa.

15 Avanjec mataa appayvam acyeyjamelhma enlhit, comopvan etajiclha tingma pac.

16 Enlhitaoc layi, aptomja apquitcoc mocjam apvisqui apancaoc. ¡Alhtoo aptoycaoc fiesta apancaoc yatapquilviscaa!

17 Apquilinyejemo enlhitaoc, aptomja mayayo apvisqui apancaoc. ¡Actamila apquiltemaclha aptoycaoc, mepqui anmin ataoc!

18 Enlhit coyoyam etnajam, cotyamoc sat appaclhanma apac. Enlhit mepqui aptamjaycam, eyaninic sat tingma apyovoclhojo.

19 Acpayjayclha ingilvalhoc ayinyema nintom pan najan ningyam uva ayingmenic. Incaymalhquic mataa solyayem, ongmoc as asoc.

20 Mongvanquejec ongvenam apvisqui rey, ontamilsojoc sat ingilvalhoc.

Mongvanquejec ongvenam enlhit acma apquilnatam, ontamilsojoc sat ingilvalhoc. Nintipquiscama apquilvisay colngasalhcac, coltimnasquiclhac sat maa nata ayitcoc.