Dios ayudará a su pueblo
1 Moisés continuó diciendo:
«¡Israelitas, pongan atención! Pronto cruzarán al otro lado del río Jordán, y expulsarán de esa tierra a todos los pueblos que allí viven. Esa gente es más fuerte y poderosa que ustedes, y sus ciudades son grandes y están bien protegidas con altas murallas. 2 Entre ellos viven los descendientes del gigante Anac, y la gente cree que son invencibles. 3 Pero ustedes saben que nuestro Dios marcha al frente de nosotros. Su poder es el de un fuego destructor, y con él derrotará y humillará a esos gigantes. Por el poder de Dios, ustedes podrán vencer a esa gente y la expulsarán de allí enseguida, tal como Dios lo ha prometido.
4-5 »Cuando ustedes hayan entrado ya en ese territorio, y Dios haya expulsado de allí a esa gente, no vayan a pensar que Dios les ha dado esas tierras porque ustedes son muy buenos. Dios expulsará a esa gente por su maldad. Así cumplirá la promesa que les hizo a Abraham, a Isaac y a Jacob, los antepasados de ustedes. 6 Una cosa debe quedar bien clara: si Dios les da esta buena tierra, no es porque ustedes sean muy buenos, pues en realidad son un pueblo muy terco.
Desobediencia de Israel
7-8 »Nunca se olviden de esto: Desde el día en que ustedes salieron de Egipto, y hasta el día de hoy, siempre han desobedecido a Dios. Cuando estaban en el desierto, y también en el monte Horeb, hicieron enojar a Dios, y él pensó en destruirlos. 9 Yo había subido al monte para recibir las tablas del pacto que Dios hizo con ustedes. Allí pasé cuarenta días y cuarenta noches sin comer ni beber nada.
10-11 »En esa ocasión Dios me dio los mandamientos que él mismo escribió en tablas de piedra. Ya antes, cuando les habló desde el fuego, él les había anunciado que les daría esos mandamientos. 12 A mí me dijo: “Baja de la montaña ahora mismo, pues el pueblo que sacaste de Egipto me está desobedeciendo; ¡muy pronto me ha traicionado! Se han fabricado un ídolo, y lo están adorando. 13 Me he dado cuenta de que este pueblo es muy terco. 14 ¡Déjame destruirlo, para que nadie vuelva a recordarlo! Pero a ti, te pondré por jefe de un pueblo mucho más fuerte y grande”.
15 »Yo bajé del monte con las dos tablas del pacto en mis manos. Cuando bajé, el monte ardía en llamas. 16 Al llegar a donde ustedes estaban, vi cómo habían pecado contra Dios: se habían hecho un ídolo con forma de toro y lo estaban adorando.
»No les tomó mucho tiempo desobedecer a su Dios. 17 Y fue tanto mi enojo que arrojé al suelo las dos tablas, y a la vista de todos se hicieron pedazos. 18-29 Después tomé el ídolo que habían hecho, lo quemé y eché las cenizas al arroyo que bajaba del monte.
»El pecado de ustedes me causó mucho dolor y tristeza, pues hizo enojar a Dios. Por eso me arrodillé delante de él, y durante cuarenta días y cuarenta noches no comí ni bebí nada. Dios estaba tan enojado con ustedes y con Aarón, que estaba decidido a destruirlos.
»Yo sentí tanto miedo que oré a Dios y le dije: “Dios mío, no destruyas al pueblo que sacaste de Egipto con tu gran poder. Es tu pueblo. Recuerda que Abraham, Isaac y Jacob siempre te fueron fieles y te obedecieron en todo. Olvídate de que este pueblo es terco; olvídate de su pecado y de su maldad. Si lo destruyes, los otros pueblos van a pensar que no pudiste llevarlo hasta la tierra que le prometiste. También van a pensar que tú no lo quieres, y que lo sacaste al desierto para destruirlo por completo. Esta gente es tu pueblo; es el pueblo que con tu gran poder sacaste de Egipto”.
»Una vez más, Dios escuchó mi oración y los perdonó. Pero no fue esa la única ocasión en que ustedes lo hicieron enojar. También lo hicieron enojar en Taberá, en Masá y en Quibrot-hataavá. Además, cuando ustedes estaban en Cadés-barnea, Dios les ordenó que fueran a conquistar la tierra prometida, pero ustedes no creyeron en su promesa ni lo obedecieron. ¡Desde el día en que los conocí, ustedes han sido siempre tercos y desobedientes!»
Dios apmescama
1 Aptomjac nic nat Moisés: —Quip elaylhojo quellhip apquilmolhama Israel. Invaac acnim, yoyam elmilanic quellhip vatsam Jordán. Eltajanyac sat metnaja apquiltemolhama apquilyimnatem apanco najan apquilyimtalhnamo, am elhno quellhip. Elvitac sat tingma apquilvanyam acma apjalhtam nitno. 2 Apquilvinatem najan apquilyivey enlhitaoc maa, aptovana ilhnic nat enlhit apvinatem apvisay Anac. Inlingalhquic alhta inyicje apquillhenacpo: ¿Soc sat ingyinmelham enlhit apquilvinatem aptovana Anac? — intomjac amyaa apquillhenacpo.
3 Elyasamcojo sat quellhip. Apmamyi aplhingam sat etnejic Dios Apyimtalhnamo, enaliclhac sat quellhip. Elhojoc sat talha acvanyam enatovacsic cotnaja ingmoc. Elilhpansic sat quellhip, elyinyovsic sat actomja apquilaoclha, cotlapsic sat elvita. Acno ilhnic nat aplhanma Dios yavamlha cotnejic. 4 Apquilvitac sat ancoc quellhip malantipquiscama enlhitaoc maa, noncolhen nasa apquilvalhoc quellhip: Nincoo ayinyema ningilvascapma singnalayquinta najan singmescama as yoclhilhma — intomjac apquilvalhoc. Apquilyinyovcasquic as yoclhilhma Dios ayinyema apquiltemaclha apancaoc apquilmapsomcaa. 5 Jave ayinyema quellhip apquiltemaclha apquiltamila, ellhovamcoc as yoclhilhma. Ayinyema apquiltemaclha apquilmapsomcaa, yoyam colhic acyinyovsa as yoclhilhma. Acno aplhanma ilhnic nat Dios napatavo ningilyeyjamcaa Abraham, najan Isaac, najan Jacob, yoyam ellhovamcoc as yoclhilhma. 6 Jave ayinyema quellhip actamilaycam apquilvalhoc, ellhovamcoc as yoclhilhma actamila. Acmasom najan acnatjemo mataa apquilvalhoc quellhip — nic nat aptomjac Moisés.
Apquiltemaclha apquilinmelhaycam
(Ex 31.18—32.35)7 Aptomjac nic nat mocjam: —Coyitnam apatic quellhip apquiltemaclha apancaoc yoclhilhma actamopeycaoc. Aplovquic nic nat Dios Apyimtalhnamo apvita apquiltemaclha apancaoc quellhip. Avanjec alhta apquilinmelhaycam mataa quellhip, siclhoc alhta apquilantiyapma yoclhilhma Egipto acvaycmo apquilvoycamlha as yoclhilhma. 8 Aplovquic alhta Dios apvita apquiltemaclha apquilinmelhaycam quellhip. Inlhenquic alhta apvalhoc elnapoc sat quellhip. 9 Coo alhta sicmiyaclho netin inquilhe, yoyam olhcac sat mataymong nicjaa acnatalhesomalhca pacto actemaclha ningmiyovmalhca. Acnaclhec alhta maa cuarenta acnim najan cuarenta alhtaa, mepqui sictom, mepqui sicyam. 10 Emcasquic alhta Dios anit mataymong nicjaa aptalhescama apanco. Yitnec maa acnatalhesomalhca appayvam apanco, apquillingay alhta quellhip apcanamcaa nicja inquilhe, naysicsa talha ayinyema alhta appayvam. 11 Natamin cuarenta acnim najan cuarenta alhtaa siclhoca alhta anit mataymong nicjaa, acnatalhesomalhca pacto actemaclha ningmiyovmalhca. 12 Aptomjac alhta Dios seyanya coo: —¡Ingyapaja ityip! Apquiltemaclha apancaoc lhip apnaymacoc, apnalovsingvoyclha alhta lhip yoclhilhma Egipto. Apquilsilhnanacpec apanco maa. Apquilvatsamquic elyiplovcasojo actemaclha siyanamaclha. Apquillanac lhac quilaymasquiscama oro asoc alyinmom — alhta aptomjac seyanya.
13 Aptomjac alhta mocjam seyanya: —Acvitac coo apquiltemaclha apancaoc. Cayjec apquilvalhoc as enlhitaoc. 14 Ingva, osavojoc sat silnapma as enlhitaoc. Colhenalhquejec sat mataa apquilvisay. Olhamasiclhac sat lhip aptovana mongmovan ongilyipsitic, am elhno as enlhitaoc — alhta aptomjac seyanya — nic nat aptomjac Moisés.
15 Aptomjac nic nat mocjam Moisés: —Actipquic alhta coo inquilhe acvinatem naysicsa talha alayvom. Acsantac alhta coo anit mataymong nicjaa actalhesomalhca pacto actemaclha ningmiyovmalhca. 16 Acvitac alhta coo apquiltemaclha apquilsilhnanomap apanco quellhip napato Dios. Apquillanac alhta quellhip quilaycmasquiscama oro asoc alyinmom. Apquilvatsamquic alhta quellhip elyiplovcasojo singanamaclha ayinyema Dios. 17 Acmec alhta anit mataymong nicjaa sicyinyova nalhpop, actomjayclho navayc mataymong. 18 Acticlhiquic alhta etapnaoc napato Dios Apyimtalhnamo. Acnaclhec alhta maa cuarenta acnim najan cuarenta alhtaa, mepqui sictom najan mepqui sicyam. Ayinyema apquiltemaclha apquilsilhnanomap apancaoc quellhip. Apquilvennam alhta quellhip apquillovquisa Dios Apyimtalhnamo. 19 Incacoc alhta enquenyic eticyoc sat quellhip, ayinyema acyivey aplom pac Dios. Apjalhnoc alhta Dios silmalhnancama. 20 Aplovquic alhta Dios apvita aptemaclha apanco Aarón. Apquiltamjoc alhta Dios ematong Aarón, coo eyca silmalhnesquisa, yoyam emyovacpoc mocjam. 21 Acpatjetquic alhta coo quilaycmasquiscama vayqui actomja acsilhnanoncama quellhip, sicyinyova natilh. Intomjaclhec alhta anic, sictipilquem quilaycmasquiscama. Ayilhaquic alhta congne yingmin vatsam ayitcoc actiyapma inquilhe.
22 Yitnec alhta mocjam apquiltemaclha apquilsilhnanoncama apanco quellhip payjoc Tabera, najan payjoc Masah, najan payjoc Kibrot-hataava. Aplovquic alhta Dios apvita apquiltemaclha apancaoc quellhip. , , 23 Apquilanyacpec alhta quellhip elyinyoc yoclhilhma Cades-barnea, yoyam ellhocac yoclhilhma alhnancoc Dios apmescama. Apquilinmelham alhta quellhip Dios ayinyema melilyajayquiclho appayvam najan apquilyasquiyam quellhip. , , 24 Acyasamcoc coo mataa apquiltemaclha apancaoc apquilinmelhaycam quellhip Dios. 25 Inlhenquic alhta apvalhoc Dios elnapoc quellhip. Acticlhiquic alhta etapnaoc silmalhnesquisa quellhip, acvaycmo cuarenta acnim najan cuarenta alhtaa. 26 Actomjac coo siyanya: —Dios Visqui ingac, ilmiyov sat lhip as enlhitaoc. Lhip apnaymacoc as enlhitaoc, aptomja apyinyovquiscama alhta lhip yoclhilhma Egipto, ayinyema lhip apmopvan apanco najan aptemaclha apyimtalhnamo. 27 Coyitnam apatic lhip apquilancam Abraham najan Isaac najan Jacob. Noncolhen nasa apvalhoc apquiltemaclha apancaoc najan apquilsilhnanomap apanco as enlhitaoc. 28 Cotnejic sat amyaa yoclhilhma ningilinyemayaclha: Copvanquejec Dios Visqui apancaoc enaliclha yoclhilhma alhnancoc as enlhitaoc. Aptanovquic alhta Dios apquiltemaclha as enlhitaoc. Apnalaclhec alhta yoclhilhma actamopeycaoc, yoyam elitsapoc maa — sat cotnejic amyaa. 29 Lhip apnaymacoc as enlhitaoc, lhip apquitquic. Apyinyovcasquic alhta lhip yoclhilhma Egipto, ayinyema lhip apmopvan apanco — alhta intomjac silmalhnesquiscama — nic nat aptomjac Moisés.