Una mujer necesitada
1 Una mujer que había estado casada con un profeta le dijo a Eliseo:

—Mi marido estuvo siempre al servicio de Dios y de usted, pero ahora está muerto. Él había pedido dinero prestado, y ahora el hombre que se lo prestó se quiere llevar como esclavos a mis dos hijos.

2 Eliseo le preguntó:

—¿Qué puedo hacer para ayudarte? Dime, ¿qué tienes en tu casa?

La mujer le contestó:

—¡Lo único que tengo es una jarra de aceite!

3 Eliseo le dijo:

—Ve y pídele a tus vecinas que te presten jarras vacías. Trata de conseguir todas las que puedas. 4 Después, entra en tu casa con tus hijos y cierra la puerta. Echa aceite en las jarras y ve poniendo aparte las que se vayan llenando.

5 La mujer se despidió de Eliseo, fue a su casa, entró junto con sus hijos y cerró la puerta. Los hijos le llevaban las jarras y la mujer las llenaba con aceite. 6 Después de un rato, la mujer le dijo a uno de sus hijos:

—Tráeme otra jarra.

Él le contestó:

—Ya no quedan más.

En ese momento el aceite se acabó. 7 La mujer fue a ver al profeta y le contó lo que había pasado. Él le dijo:

—Ve, vende el aceite, y págale a ese hombre lo que le debes. Con lo que te quede podrán vivir tú y tus hijos.
Una mujer valiente
8 Un día, Eliseo fue al pueblo de Sunem. Allí, una mujer muy importante le insistió que fuera a comer a su casa. Y cada vez que Eliseo pasaba por allí, se quedaba a comer en casa de ella. 9 Entonces la mujer le dijo a su esposo:

—Mira, yo sé que este hombre que nos visita cuando pasa por el pueblo, es un profeta de Dios. 10 Construyamos en la terraza una habitación. Pongámosle una cama, una mesa, una silla y una lámpara, y así el profeta podrá quedarse cada vez que venga a visitarnos.

11 Un día, Eliseo llegó y se quedó a dormir en la habitación que le habían construido. 12-15 Luego le dijo a su sirviente Guehazí:

—Esta señora se ha preocupado mucho por nosotros, pregúntale qué podemos hacer por ella. Pregúntale también si quiere que le hablemos bien de ella al rey o al jefe del ejército.

Cuando el sirviente de Eliseo se lo preguntó, la mujer contestó:

—No me falta nada; vivo tranquila entre mi gente.

Cuando Eliseo le preguntó a su sirviente qué podían hacer por ella, Guehazí contestó:

—Bueno, ella no tiene hijos y su marido es anciano.

Entonces Eliseo le dijo:

—Llámala.

El sirviente la llamó, y cuando ella llegó, se quedó en la puerta. 16 Eliseo le dijo:

—El próximo año, por estas fechas, llevarás en tus brazos un hijo tuyo.

La mujer respondió:

—Usted es un profeta de Dios y yo soy su servidora. Por favor, no me mienta.

17 Pero la mujer quedó embarazada y al año siguiente tuvo un hijo, tal como le había dicho Eliseo. 18 El niño creció, y un día fue a ver a su padre, que andaba en el campo con sus trabajadores. 19 El niño se quejó, y le gritó a su padre:

—¡Ay! ¡Mi cabeza! ¡Me duele la cabeza!

El padre le ordenó a un sirviente que llevara al niño a donde estaba su madre. 20 El sirviente lo levantó y se lo llevó a la madre. Ella lo sentó sobre sus rodillas hasta el mediodía, pero a esa hora murió. 21 La madre subió al niño a la habitación del profeta y lo puso sobre la cama. Después salió, cerró la puerta, 22 llamó a su esposo, y le dijo:

—Préstame a uno de tus sirvientes, y también una burra. Necesito ir rápidamente a buscar al profeta; enseguida vuelvo.

23 El esposo le preguntó:

—¿Por qué vas a ir a verlo? Hoy no es día de fiesta religiosa; tampoco es sábado ni hay luna nueva.

La mujer respondió:

—Yo sé lo que hago.

24 La mujer ordenó que prepararan la burra, y le dijo a su sirviente:

—Apura al animal. Que no se detenga hasta que yo te diga.

25 La mujer partió y fue a ver al profeta, que estaba en el monte Carmelo. Cuando Eliseo la vio, le dijo a su sirviente: «Mira, allá a lo lejos viene la señora del pueblo de Sunem. 26 Corre a recibirla y pregúntale cómo están ella, su marido y su hijo».
Cuando Guehazí se lo preguntó, la mujer respondió que estaban bien. 27 Pero cuando ella llegó a donde estaba Eliseo, se arrojó a sus pies. Guehazí entonces se acercó para apartarla, pero Eliseo le dijo:

—¡Déjala! Ella está muy, pero muy triste, y Dios no me ha dicho qué sucede.

28 Entonces la mujer le dijo a Eliseo:

—¡Yo no le pedí a usted un hijo! ¿Acaso no le dije que no me engañara?

29 Eliseo le ordenó a Guehazí:

—Prepárate, toma mi bastón, y ve a donde está el niño. Si te encuentras con alguien en el camino, no lo saludes. Si alguna persona te saluda, no le contestes. Cuando llegues, coloca mi bastón sobre la cara del niño.

30 Pero la madre del niño le dijo a Eliseo:

—Juro por Dios y por la vida de usted, que no volveré a mi casa si no me acompaña.

Entonces Eliseo se fue con ella.
31 Guehazí llegó más rápido que ellos y puso el bastón sobre la cara del niño, pero este no se movió ni dio señales de vida. Guehazí regresó para encontrarse con Eliseo y le dijo: «El niño no se mueve ni reacciona».
32 Cuando Eliseo llegó a la casa, vio al niño que estaba muerto y tendido sobre su cama. 33 Así que entró en la habitación, cerró la puerta, y se quedó a solas con el niño. Después de orar a Dios, 34 subió a la cama y se tendió sobre el cuerpo del niño. Puso su boca sobre la boca del niño, sus ojos sobre sus ojos y sus manos sobre sus manos. En cuanto el cuerpo de Eliseo tocó el del niño, este comenzó a revivir. 35 El profeta se levantó y caminó de un lado al otro de la habitación. Después volvió a tenderse sobre el cuerpo del niño. Este estornudó siete veces y después abrió los ojos. 36 Eliseo llamó a Guehazí y le dijo: «Llama de inmediato a la madre». El sirviente llamó a la madre, y cuando ella llegó a donde estaba Eliseo, este le dijo: «Aquí tienes a tu hijo». 37 La mujer se acercó y se arrojó a los pies de Eliseo. Luego tomó a su hijo y salió de la habitación.
Eliseo da comida a los profetas
38 Después de esto, Eliseo volvió a Guilgal. Por esa época no había qué comer en la región, y todos pasaban hambre. Un día, Eliseo estaba sentado con los profetas, y le dijo a su sirviente: «Prepara en la olla grande un guiso».
39 Uno de los profetas, que había ido al campo para juntar hierbas, encontró un arbusto silvestre, cuyos frutos eran como calabazas. Llenó su capa con ellas, y cuando llegó a la casa las cortó y las puso en el guiso sin saber qué eran.
40 Después sirvieron el guiso a los profetas para que lo comieran. Mientras comían, ellos gritaron: «¡Eliseo, hombre de Dios, el guiso está envenenado!»
No pudieron comerlo, 41 pero Eliseo dijo: «¡Traigan harina!»
Ellos se la llevaron, y Eliseo la echó en la olla, y ordenó: «Sírvanles de comer».
Esta vez todos comieron y no les hizo daño.
42 Después llegó un hombre que venía de Baal-salisá, trayéndole a Eliseo veinte panes de cebada, hechos con harina de la primera cosecha, y además le llevó trigo fresco en una bolsa. Eliseo le dijo a su sirviente:

—Dale a los profetas para que coman.

43 Pero su sirviente dijo:

—¿Cómo hago para repartir esto entre cien personas?

Eliseo le repitió:

—Dáselos para que coman, porque Dios ha dicho: “Ellos van a comer, y aun sobrará”.

44 Así que el sirviente les dio de comer, y tal como Dios había dicho, sobró comida.
Aplhamasayclha aceite profeta
1 Innec nic nat lhama quilvana tampeyi, profeta ninga aptava ilhnic nat.
Intomjac nic nat ayanya profeta Eliseo: —Apquitsepquic alhta etava. Apyasamcoc lhip aptemaclha etava ninga apcayo mataa Dios Visqui ingac. Yitnec alhta nincoo ningmaycaoc nasa enlhit acma apquilnatam. Apquiltamjoc alhta as enlhit enaliclha apcanit eyitquic, eltimesam sat malha apquilmomap acyanmongam ningmaycaoc nasa siclhoc alhta — nic nat intomjac.
2 Aptomjac nic nat Eliseo apcanya: —¿Evanqui ya otingyasquisic lhama asoc? ¿Soc lha asoc acyitna lhiya tingma ac? — nic nat aptomjac.
Incatingmavoc nic nat quilvana: —Paj coo lhama asoc congne tingma ajac, acvamlha aceite ayitcoc — nic nat intomjac.
3 Aptomjac nic nat Eliseo apcanya: —Cotingya siclho naysicsa anaymacoc alhanaoc mepqui avalhoc. ¡Cosavojo sat colyamong siclho alhanaoc mepqui avalhoc! 4 Cotilh sat congne tingma ac lhiya najan ayitquic. Colanojo sat aceite moclhama alhanaoc, colninquin sat nicja, actomja inlhojo mataa aclaneyo — nic nat aptomjac.
5 Impayvasquic nic nat tampeyi apnaclha profeta. Intalhnec nic nat tingma ac najan apcanit ayitquic, incapeclhec nic nat atong. Inyatmec nic nat aceite acvaycmo acsovjomo.
6 Inlanoc nic nat acyovoclhojo alhanaoc, actomja ayanya ayitca: —Moc alhancoc mocjam — nic nat intomjac.
Apcatingmavoc nic nat ayitca: —Paj mocjam — nic nat aptomjac.
Am nic nat colhamiclhac mocjam aceite. 7 Inquiltimnasquiclhec nic nat tampeyi profeta.
Apcatingmavoc nic nat profeta: —Colhing maa, coyinyov sat aceite acyanmongam solyayem, yoyam cajic sat acmaycaoc nasa lhiya. Mepqui acsovjomo sat cotnejic, colhojoc sat allanay actom lhiya najan aptoycaoc ayitquic — nic nat aptomjac profeta.
Profeta Eliseo natingma Sunem
8 Apvoclhec nic nat profeta Eliseo tingma Sunem. Innec nic nat maa quilvana acma alnatam. Inquilinlhanacmec nic nat etasomoc profeta tingma ac. Moclhama apvactama ilhnic nat Eliseo, apcanyacpo mataa etasomoc maa.
9 Intomjac nic nat quilvana ayanya atava: —Quip ilanojo. Apvoctac mataa as maycaa. Ayinayc coo apvisay profeta mayayo Dios aplingascama. 10 Pac ongillana aplhancoc netin tingma ingac. Ompiquinic sat apyitnamaclha netin, lhama mesa najan nintajanma najan calevascama congne maa. Elhic sat mataa aplhancoc, apvactamo inlhojo maycaa.
11 Nalhit acnim nic nat apvactamo mocjam yoyam etyinic.
12 Aptomjac nic nat profeta apcanya apquilancam Giezi: —Ingyane sat comyantac quilvana sunamita — nic nat aptomjac. Apquiltimnasquiclhec nic nat. Invoctac nic nat quilvana apnaclha profeta.
Aptomjac nic nat profeta apcanya apquilancam: 13 —Itne sat lhip ingyanic quilvana: Intasi nac lhiya, ayinyema singimlayquiclho mataa. Ingvanquic lhaja ontingyasquisic asoc, ongilmalhnesquisic napato apvisqui rey, tasic najan napato apvisqui singilpilhtetemo — nic nat aptomjac Eliseo.
—Intasic mataa sicma nipyesicsa enaymacoc — nic nat intomjac ayatingmavo.
14 —¿Soc asoc lha yoyam ontingyasquisic? — nic nat aptomjac Eliseo.
—Lhaja. Paj ayitquic as quilvana, apvanacmec atava — nic nat aptomjac Giezi.
15 —Ingyane sat comyantac quilvana — nic nat aptomjac Eliseo.
Innec nic nat altimnasquiclho. Incanvocmec nic nat tingma apatong.
16 Aptomjac nic nat Eliseo apcanya: —Cotac sat ayitca moc año — nic nat aptomjac.
Incatingmavoc nic nat quilvana: —Lhip visqui ajac, copvanquejec lhip jeyinimsic coo. Dios apquilancam nac lhip — nic nat intomjac quilvana.
17 Pilapcasquic nic nat quilvana actomjayclho inlovso. Intimcasquic nic nat ayitca moc año. 18 Apvanamyic nic nat apquitcoc. Nalhit acnim nic nat appecjam etyaningvomjo apyap, apyatemenma acyilhna amyip, najan apquiltamjaycamó lhama.
19 Pilapcasquic nic nat apquilpalhamamcaaa apquitcoc: —¡Aya! ¡Asqueje! Asquejec epatic coo — ilhnic nat aptomjac.
Aptomjac nic nat apyap apcanya apquilancam: —Ingyayin sat acnaclha inquin — nic nat aptomjac.
20 Apcaynec nic nat acnaclha inquin. Innesquic nic nat ayinlhaclha actamilquisa acvaycmo ingyitsicso acnim. Apquitsepquic nic nat ayitca. 21 Incaynec nic nat apquitsepma, actalhningvocmo profeta aplhancoc. Inyinyovquic nic nat apyitnamaclha netin, actepa mocjam. Incapeclhec nic nat atong quilvana.
22 Intomjac nic nat quilvana ayanya atava: —Jetingyasquis lhama apquilancam, yoyam eyantementa sinamtem yamelyeyjaycoc. Omyaclhac sat apnaclha profeta. Ovotac sat mocjam — nic nat intomjac quilvana.
23 ¿So actomja yi acpecjescama acnim nac jay? Jave piltin apjalhnancoc, jave acnim ninnayclha — ilhnic nat aptomjac atava.
—Itne pac lha — nic nat intomjac ayatingmavo. (Tasi, nomyov nasa — nic nat intomjac.)
24 Inquiltajancasquic nic nat anamtem, actomja ayanya apquilancam: —¡Noc, ipecjicsojo sinamtem! Ilinlhanmojo appecjescama ningilvoycamlha sat — nic nat intomjac.
25 Invocmec nic nat quilvana profeta tingma pac, payjoc inquilhe Carmelo. Pilapcasquic nic nat Eliseo, apvita ayilhyacmo quilvana.
Aptomjac nic nat Giezi: —Quip ilanojo, inquilhyacme quilvana sunamita (co Sunem). 26 ¡Ingyimpojo emoc tacja! Iyasamcojo acyitna inlhojo amyaa, aplhenacpo atava, aplhenacpo ayitca — nic nat aptomjac Eliseo.
Aplhinquic nic nat apquilancam, aplinga inyicje: —Mepqui amyaa — nic nat intomjac. 27 Inyocmec nic nat apnaclha Eliseo, acpatjeta apmancoc. Apmiyovquic nic nat Giezi eyinyovsic quilvana.
Aptomjac nic nat Eliseo apcanya: —Nomyov nasa lhip, avanjec aclingaycamco avalhoc as quilvana. Am jeltimnasac mocjam Dios ayinyemayaclha amyaa — nic nat aptomjac Eliseo.
28 Intomjac nic nat quilvana ayanya: —Visqui ingac. Jave coo siyanama alhta jetingyasquisic sictamongvoyam. Siclhanma alhta: Nojeyinimquis nasa — alhta actomjac coo.
29 Aptomjac nic nat Eliseo apcanya Giezi: —¡Ipenacsojo! ¡Ilic sat yamit ajanco, iyas maa! Aptajanyac sat ancoc enlhit, nopayvas nasa. Appayvasquic sat ancoc poc, nongyatingmojo nasa. Ipquin sat yamit ajanco napaat apquitcoc apquitsepma — nic nat aptomjac Eliseo.
30 Intomjac nic nat quilvana ayanya Eliseo: —Copvanquejec jeyapajacsic lhip, siclhanma napato Dios najan napato lhip — nic nat intomjac quilvana.
Aplhalhma ilhnic nat Eliseo. 31 Apvoyam apmamyi ilhnic nat Giezi. Appiquinquic nic nat yamit napaat apquitcoc apquitsepma. Am nic nat elhaticjac.
Apquilamyilhamquic nic nat Giezi, aptomjac apcanya profeta: —Paj elhaticjac apquitcoc — nic nat aptomjac Giezi.
32 Aptalhningvocmec nic nat aplhancoc Eliseo, apvita apyitnama apquitcoc apquitsepma. 33 Aptalhnec nic nat congne, apcapayclho atong, apquilmalhna Dios. Mepqui apquillhalhma ilhnic nat congne. 34 Aptajanquic nic nat apyitnaclha apquitcoc profeta. Apyipitcasquic nic nat profeta apatong payjoc apquitcoc apatong, profeta apataoc payjoc apquitcoc apataoc, profeta apmeoc payjoc apquitcoc apmeoc, profeta apyovoclhojo appatjetamco apquitcoc apyovoclhojo. Yamacmalhquem nic nat actomjayclho apyimpejic apquitcoc. 35 Aptiyasam nic nat siclho Eliseo congne aplhancoc. Aptajanquic nic nat mocjam profeta, appatjetamco apquitcoc apyovoclhojo. Apcatjac nic nat apquitcoc acvaycmo siete. Inquilmayjac nic nat apataoc. 36 Apcanyacpec nic nat Giezi.
Aptomjac nic nat Eliseo apcanya: —Ingyane sat covota quilvana sunamita — nic nat aptomjac Eliseo. Apquevam nic nat Giezi.
Invoctac nic nat quilvana sunamita apnaclha Eliseo, aptomja apcanya: —¡Cayin sat ayitca! — nic nat aptomjac.
37 Injalhec nic nat quilvana napato Eliseo. Incaynec nic nat ayitca actepa aplhancoc.
Nintom mocjetic
38 Aptajavoc nic nat profeta Eliseo tingma Gilgal. Mayic ataoc nic nat nipyesicsa enlhitaoc lhalhma anco. Apnam nic nat profetas apnaclha profeta Eliseo. Aptomjac nic nat Eliseo apcanya apquilancam: —Ipquin sat talha vaynca apyivey, ingyajan sat nintom, eltasomoc sat enaymacoc profetas — nic nat aptomjac.
39 Apmiyaclhec nic nat amyip lhama aplhalhma. Apvitac nic nat ayimjaclha panatem. Apvitac nic nat netin pejin apyilhna caya apquitcoc. Appilhquitquic nic nat apcalomap apsaclho apyitnaclha vaynca apyivey. Appalhacasquic nic nat maa, cotnejic sat nintom alpalhquemalhca. 40 Apyacvesquic nic nat nintom mocjetic, eltovamcoc profetas.
Pilapcasquic nic nat apquilpalhamamcaa: —¡Asqueje! ¡Malha veneno intomjac singajem! Quip ilanojo — nic nat apquiltomjac. Am nic nat eltavac mocjam nintom.
41 Aptomjac nic nat Eliseo apcanya: —Jelsantimquis sat harina motajap — nic nat aptomjac.
Appalhacasquic nic nat harina apquitcoc apvalhoc vaynca, aptomja apcanya: — ¡Ilyacves sat nintom actamila, yoyam eltovamcoc enaymacoc! — nic nat aptomjac.
Aptovcamquic nic nat apnaymacoc, nintom acmasom actomjayclho ilhnic nat acmasis.
42 Apvaac nic nat lhama enlhit apnaclha Eliseo apquinyema tingma Baal-salisa. Apsantac nic nat veinte nilpayescama najan trigo apactic.
Aptomjac nic nat Eliseo apcanya apquilancam: —Imlasic sat nintom nipyesicsa enaymacoc, yoyam eltovamcoc — nic nat aptomjac.
43 Apcatingmavoc nic nat apquilancam: —¡Am colhno! ¡Apnam cien apnaymacoc! — nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat Eliseo: —Imlasic siclho yoyam eltovamcoc. Nic lhac Visqui ingac, monsovejec sat nintom — lhac aptomjac — nic nat aptomjac profeta.
44 Apmilasquic nic nat apquilancam, apquiltovcamquic nic nat apyovoclhojo. Am nic nat elsovjac aptoycaoc, acno aplhanma siclho Visqui ingac.