Jonatán ayuda a David
1 De Naiot, David se fue a donde estaba Jonatán, y le preguntó:
—¿De qué maldad se me acusa? ¿En qué le he fallado a tu padre, para que quiera matarme?
2 —¡Nadie va a matarte! —contestó Jonatán. ¡Eso jamás pasará! Mi padre siempre me cuenta todo lo que piensa hacer, tenga o no importancia. ¿Tú crees que no me contaría algo así?
3 Pero David insistió:
—¡Te juro por Dios y por ti mismo que puedo morir en cualquier momento! Tu padre sabe bien que tú y yo somos buenos amigos. Y seguramente habrá pensado: “Si se lo digo a Jonatán, haré que se ponga triste”.
4 —Dime entonces qué quieres que haga —le respondió Jonatán.
5 Y David le dijo:
—Mañana se celebra la fiesta de la luna nueva. Se supone que yo debo comer con tu padre, pues es el rey. Te ruego que me dejes esconderme en el campo hasta pasado mañana. 6 Si tu padre pregunta por mí, dile que tú me diste permiso de ir a Belén, que es mi pueblo, a celebrar la fiesta con mi familia. 7 Si no se enoja, podré estar tranquilo. Pero si se enoja, ¡puedes estar seguro de que quiere matarme!
8 »Tú y yo hemos hecho un pacto de amistad delante de Dios, por eso te ruego que me hagas un favor: Si hice algo malo, mátame tú mismo. Prefiero que lo hagas tú, y no tu padre.
9 Pero Jonatán le dijo:
—¡Jamás haría yo tal cosa! Por el contrario, si llego a saber que mi padre quiere matarte, te lo diré de inmediato.
10 David le preguntó:
—¿Cómo sabré entonces si tu padre quiere matarme?
11 Y Jonatán le dijo:
—Ven conmigo al campo.
Una vez allí, 12 Jonatán le dijo a David:
—Te juro por el Dios de Israel, que pasado mañana, a esta misma hora, aquí mismo le preguntaré a mi padre qué piensa hacer contigo. Si todo está bien, te lo mandaré a decir. 13 Pero si quiere matarte y no te lo digo, ¡que Dios me castigue duramente si no te ayudo a escapar!
»Que Dios te cuide como cuidó a mi padre. 14-15 Yo sé que Dios no dejará vivo a ninguno de tus enemigos. Pero tú, ¡júrame que serás bueno conmigo, así como Dios ha sido bueno con nosotros! ¡Júrame que no dejarás que me maten, ni que maten a toda mi familia! 16 ¡Que Dios castigue a todos tus enemigos!
De este modo Jonatán renovó su pacto con David y su familia. 17 Además, como amaba tanto a David, volvió a hacerle un juramento de amistad. 18 Le dijo:
—Mañana se celebra la fiesta de la luna nueva. Como no vas a estar presente, van a preguntar por ti. 19 Así que vete al lugar donde te escondiste cuando empezaron estos problemas, y espérame pasado mañana cerca de la piedra de Ézel.
20 »Yo voy a disparar algunas flechas hacia ese lugar, como si estuviera tirando al blanco, 21 y mandaré a un muchacho para que las levante. Si me oyes decirle: “¡Tráeme las flechas; están aquí cerca!”, te juro por Dios que puedes volver tranquilo, pues eso quiere decir que no corres ningún peligro.
22 »Pero si me oyes gritarle: “¡Más allá! ¡Las flechas están más allá!”, huye, porque eso es lo que Dios quiere.
23 »Dios es testigo de que hemos hecho estas promesas.
24 Entonces David fue a esconderse en el campo.
Cuando empezó la fiesta de la luna nueva, el rey se sentó a comer 25 junto a la pared, como siempre lo hacía. Jonatán se sentó enfrente del rey, y Abner se sentó a su lado. El lugar de David estaba vacío. 26 Saúl no dijo nada ese día porque pensó: «Tal vez David no vino por no haber cumplido con los ritos para purificarse».
27 Al día siguiente, que era el segundo día del mes, el lugar de David seguía vacío. Entonces Saúl le preguntó a su hijo Jonatán:
—¿Por qué David no vino a comer ni ayer ni hoy?
28 Y Jonatán le respondió:
—David me rogó que le diera permiso de ir a Belén, 29 porque su hermano lo mandó a llamar. David va a presentar la ofrenda anual en Belén, junto con su familia. Yo le di permiso. Por eso no vino a comer contigo.
30 Saúl se enfureció contra Jonatán y le gritó:
—¡Hijo de mala madre! Ya sabía que estabas del lado de David. ¡Qué vergüenza para ti y para tu madre! 31 Mientras David viva, no podrás llegar a ser rey. Así que manda que me lo traigan, porque está condenado a muerte.
32 Pero Jonatán le respondió:
—¿Y por qué ha de morir? ¿Qué mal ha hecho?
33-34 En vez de responderle, Saúl le arrojó su lanza, con la intención de matarlo. Jonatán, por su parte, se levantó de la mesa y ya no participó en la comida del segundo día de la fiesta. Estaba furioso y triste de que su padre hubiera ofendido a David. Fue así como Jonatán se dio cuenta de que su padre quería matar a David.
35 Al día siguiente, Jonatán salió al campo en compañía de un muchacho, y se dirigió al lugar que le había dicho a David. 36 Al llegar a ese lugar, le ordenó al muchacho: «Ve a recoger las flechas que voy a disparar».
Mientras el muchacho corría a buscar una de las flechas, Jonatán disparó otra, la cual cayó más allá de donde estaba el muchacho. 37-39 Jonatán le gritó: «¡Corre, no te detengas, que más allá hay otra flecha!»
Sin sospechar nada, el muchacho fue y recogió las flechas de Jonatán, pues solo David y él sabían lo que eso quería decir. 40 Luego Jonatán le dio sus armas al muchacho y le ordenó: «Llévatelas a la casa».
41 Cuando el muchacho se fue, David salió de su escondite y, de cara al suelo en señal de respeto, se inclinó tres veces delante de Jonatán. Luego se abrazaron y lloraron mucho, aunque David lloraba más. 42 Entonces Jonatán le dijo a David: «Vete en paz. Tú y yo hemos jurado por Dios que siempre seremos buenos amigos. Que Dios nos ayude, y que ayude a nuestras familias a cumplir este juramento».
1 (21.1) Dicho esto, Jonatán regresó a la ciudad.
Jonatán appasmom David
1 Apquinyec nic nat David tingma Naiot de Ramá. Apmiyaclhec nic nat apnaclha Jonatán, aptomja apcanya: —¿So actomja yi? ¿Yitne ya sicsilhnanomalhca ajanco napato apyap, yoyam jeyajic? — nic nat aptomjac.
2 Apcatingmavoc nic nat Jonatán: —¡Movan amyaa! ¡Mematnejec sat lhip! Yitnec mataa sicpamejitsomalhca tata coo. Mepqui lhama amyaa apyilhasquiscama tata coo. ¿Apcanayqui ya lhquip mejeltimnasac tata coo as amyaa? Ayinayc coo movan amyaa — nic nat aptomjac Jonatán.
3 Apcatingmavoc nic nat David: —Apyasamcoc lhip apyap, aptemaclha lhip seyasicjayo coo. Apquiltamjoc apyap emyoc lhip, apyilhasquisa amyaa. Nasoc anco sicpayvam siclhanma napato Dios najan napato lhip. Ningatoc anco, yoyam omatong — nic nat aptomjac David.
4 Aptomjac nic nat Jonatán apcanya: —¿Evanqui ya opasmoc lhip? — nic nat aptomjac.
5 Aptomjac nic nat David apcanya: —Quip ilanojo. Secaseclha ongvitac sat fiesta acvisay Piltin Apjalhnancoc. Jeyanic sat apyap otasomoc apnaclha. Oyilhalhcoc ajanco anit alhtaa, acvaycmo secaseclha actalhnam. 6 Elmalhnacpoc sat lhip sicyasaclha coo. Ingyatingmojo sat lhip maa: copvanquejec alhta evotac David. Movanquejec alhta omyoc selmalhnaycam maycaa tingma Belén, epasmiclha apquilmolhama. Ellanac sat fiesta asoc macmescama Dios, apquiltemaclha mataa moclhama año — sat itne ingyanic lhip — nic nat aptomjac David.
7 Aptomjac nic nat mocjam: Am sat ancoc elavac apyap, coytic sat actamilaycam evalhoc. Aplovquic sat ancoc apyap, nasoc sat epecjam jeyajic. 8 Jepasim sat lhip, sictomja silancam lhip. Yitnec alhta ningilpamjitsomalhca incanit, ninlhanma mepqui ningyeycajascaoc napato Dios. ¿Naso ya sicsilhnanomalhca ajanco? Nojemyov nasa coo, jeyaa sat lhip. Coymalhquejec jeyantemiclha apnaclha apyap — nic nat aptomjac.
9 Apcatingmavoc nic nat Jonatán: —¡Nolhen nasa yoyam ematong! Aclingac sat ancoc aplhanma tata coo, quilhvoc sat oyascasingvomoc lhip — nic nat aptomjac.
10 Aptomjac nic nat David apcanya Jonatán: —¿Soc enlhit yoyam jeltimnacsic aclhanma apvalhoc lhip apyap? — nic nat aptomjac.
11 Apcatingmavoc nic nat Jonatán: —Noc, ongilpeyvojo amyip — nic nat aptomjac.
Apquilvoclhec nic nat amyip. 12 Aptomjac nic nat Jonatán apcanya David: —Naso sicpayvam siclhanma mepqui sicyeycajascaoc napato Dios. Secaseclha acvaycmo moc secaseclha hora nac jay, oyasamcojoc sat aclhanma apvalhoc tata coo. Intasic sat ancoc, mepqui amyaa, oyascasingvomoc sat lhip. 13 Yitnec sat ancoc amyaa, yoyam ematong lhip, quilhvoc sat oyascasingvomoc lhip, yoyam ingyinyejic. Am sat ancoc oltimnasquitac lhip, olngamcojoc sat apyanmongsayclha sictemaclha Dios. Epasmoc sat lhip Dios, acno alhta appasmom tata coo. 14 Jemyov sat coo nanoc sat, apvita inlhojo sictiyascam coo. Acno alhta Dios apmasma lhip naysicsa aptiyascam alhta. 15-16 Apvitac sat ancoc sicmatnam coo, imyov sat lhip sicmolhama apyovoclhojo. Ellingamcojoc sat cotnaja ingmoc apyanmongsayclha Dios apquiltemaclha apancaoc — nic nat aptomjac Jonatán.
Apquilpamejitsacpec nic nat Jonatán najan David, apquillhanma mepqui apquilyeycajascaoc ningmiyovmalhquilha. 17 Avanjec nic nat apcasicjayo Jonatán, acno apcasicjamacpo apanco. Aplhenquic nic nat Jonatán mepqui apyeycajascaoc, yoyam epasmoc David.
18 Aptomjac nic nat Jonatán apcanya: —Secaseclha cotnejic sat fiesta Piltin Apjalhnancoc. Mepasmejec sat lhip etasomoc apnaclha apvisqui. 19 Invocmec sat ancoc natqui acnim, cotlapsic sat mevactamo lhip. Ingyinyi sat lhip. Iyilhacpojo sat acno siclhoc alhta tap mataymong mayicjescama. 20 Oyjong sat natqui yanca payjoc maa, malha siclimsem nasa. 21 Ongvanic sat apyimnanic: ¡Itingya siclho yanca! ¡Alyitnama jilip, apquinmamcaclha lhip! ¡Ilhing, ilicvoclha! — sat otnejic ongvanic. Cotnejic sat mepqui amyaa. Coytic actamilaycam apvalhoc lhip. Nasoc siclhanma mepqui sicyeycajascaoc napato Dios. 22 Actomjac sat ancoc ongvanic apyimnanic: Itingya yanca alyitnama mocjay — sat otnejic. Ingyinyi sat lhip mocjay. Apquiltamjoc Dios ingyinyejic lhip. 23 Noyeycajas nasa ningilpamejitsomalhca. Dios aptomja singvitaycamco, cotningvomeje nelha — nic nat aptomjac Jonatán.
24 Apyilhanmec nic nat David payjoc amyip aclhenamalhca. Invocmec nic nat fiesta acvisay Piltin Apjalhnancoc. Apnaclhec nic nat apvisqui yoyam etoc. 25 Apnaclhec nic nat aptemaclha mataa tingma napocja. Apnaclhec nic nat Jonatán napato apyap. Apnaclhec nic nat Abner napocja Saúl. Am nic nat elhnac David. 26 Am nic nat elhenac Saúl as acnim nac jay. Apcanayquic nic nat mepqui appenescamo David actemaclha apquilanayclha apvalhoc. 27 Moc acnim nic nat intomjac, anit acnim acvisay fiesta. Am nic nat elhnac David.
Aptomjac nic nat Saúl apcanya apquitca: —¿So actomja yi? ¿Mevactamo Isaí apquitca acnim alhta, mevactamo quilhvo nac jay? — nic nat aptomjac.
28 Apcatingmavoc nic nat Jonatán: —Apcanyacpec alhta David eyacsic tingma Belén. Apquiltamjoc alhta momyovejec coo aplhingam. 29 Nomyov nasa olhong siclho— alhta aptomjac seyanya. Apcaneclhec maa apquilmolhama ellanac asoc macmescama Dios. Apipma alhta ayinyema apcanama. Appecjam alhta elvita apquilmolhama, selmalhnaycam alhta siclho David. Am elhnac quilhvo nac jay apnaclha lhip visqui apyimtalhnamo — nic nat aptomjac Jonatán.
30 Aplovquic nic nat Saúl napato Jonatán, aptomjac apcanya: —¡Quip'yap nac lhip! Nasoc lhip aptimempoc Isaí apquitca. Singmanquescama ayinyema lhip najan inquin. 31 Naysicsa aptiyascam Isaí apquitca, copvanquejec lhip etnejic apvisqui. Ingyavojoc sat mataa, yoyam ematong. Ingyane sat emacpoc David, yoyam ematong — nic nat aptomjac Saúl.
32 Apcatingmavoc nic nat Jonatán: —¿So actomja yi ematong maa? ¿So actema apmapsom? — nic nat aptomjac.
33 Apmiyaseclhec netin sovjeva Saúl, yoyam eyiplhac apquitca. Apyasingvocmec nic nat Jonatán aptemaclha apyap, ingyajic sat David. 34 Aplovquic nic nat Jonatán. Apquinmaclhec nic nat netin, yoyam elhong. Am nic nat etavac fiesta acvisay anit acnim. Avanjec nic nat acmayovsa apvalhoc Jonatán, aplingay aplhenamap apmapsom David. 35 Moc acnim nic nat intomjac. Invocmec nic nat hora aclhenamalhca alhta Jonatán najan David. Apmiyaclhec nic nat amyip Jonatán, aplhalhma ilhnic nat apyimnanic.
36 Aptomjac nic nat Jonatán apcanya: —¡Ingyimpojo, ilicvoclha sat yanca! — nic nat aptomjac.
Apquinincamquic nic nat apquitcoc. Apyinjac nic nat yanca Jonatán mocjay.
37 Appecjam nic nat apquitcoc elicvoclha yanca actiyam. Apyimnatasquic nic nat appayvam Jonatán: —Mocjay inyitnacmoc actiyam yanca — nic nat aptomjac.
38 Mocjam lhama apyimnatesa appayvam Jonatán: —¡Ingyimpojo, ingyinyi, notningvom nasa! — nic nat aptomjac.
Apcanseclhec nic nat yanca apyimnanic, apsayquinta apnaclha Jonatán. 39 Am nic nat eyasamcoc apyimnanic aptemaclha Jonatán. Apyasamcoc nic nat monquinatquiscama apvamlha David najan Jonatán. 40 Apliquic nic nat apquilmaycam Jonatán. Apcanyacpec nic nat apyimnanic esaclhesic tingma apvanyam.
41 Apvonquipquic nic nat apyimnanic. Aptipquic nic nat apyilhanmomaclha mataymong David. Natqui ilhnic nat apjalhem David napato Jonatán, apticlhicvocmo nalhpop payjaclha napaat. Appitsisquic nic nat apmalhimpenic poc. Apquilvinec nic nat apcanit, acvaycmo actamilayclha mocjam apvalhoc David.
42 Aptomjac nic nat Jonatán apcanya David: —Coyit actamilaycam apvalhoc naysicsa aptiyascam. Comasquejec mataa ningilpamejitsomalhca incanit ningillhanma mepqui ningilyeycajascaoc napato Dios. Comasquejec mataa ningyesicsa nincoo najan nipyesicsa intovana — nic nat aptomjac Jonatán.